Madwar 19% tal-popolazzjoni tal-UE (95 miljun) għandhom inqas minn 18 sena. Il-minuri jistgħu jiġu involuti direttament jew indirettament mas-sistemi ġudizzjarji tal-Istati Membri f’diversi modi, pereżempju meta jikkommettu reati, meta jkunu xhieda jew vittmi ta’ delitti, meta jitolbu l-asil, meta jkunu s-suġġett ta’ proċedimenti ta’ adozzjoni jew meta l-ġenituri tagħhom ma jaqblux dwar il-kustodja.

Il-proċedimenti ġudizzjarji jista’ jkollhom impatt konsiderevoli fuq il-ħajja tal-minuri u n-nuqqas ta’ reazzjoni adattata għat-tfal jista’ jirriżulta f’restrizzjonijiet jew ksur tad-drittijiet tagħhom. Barra minn hekk, meta s-sistemi ġudizzjarji nazzjonali ma jkollhomx proċeduri u prattiki adattati għat-tfal, l-aktar tfal vulnerabbli (eż. tfal b’diżabilitajiet jew tfal migranti) jaffaċċaw ostakli partikolari fit-tgawdija tad-drittijiet tagħhom.

Jenħtieġ li d-dritt ta’ aċċess għall-ġustizzja jkun garantit għall-minuri kollha. Barra minn hekk, matul l-involviment tagħhom mas-sistema ġudizzjarja, jenħtieġ li t-tfal jiġu ttrattati b’rispett għall-età tagħhom, il-ħtiġijiet speċjali tagħhom, il-maturità u l-livell ta’ fehim tagħhom u b’konsiderazzjoni ta’ kwalunkwe diffikultà ta’ komunikazzjoni li jista’ jkollhom.

Hemm bżonn ta’ informazzjoni aktar ċara dwar in-nies u l-proċeduri involuti fil-ġustizzja li taffettwa lill-minuri, kif ukoll ta’ attenzjoni speċjali li tiżgura r-rispett tad-drittijiet tal-minuri. F’dan ir-rigward, ġew identifikati żewġ kategoriji: tfal bħala persuni ġudizzjarji u proċeduri speċifiċi fis-seħħ fil-pajjiżi tal-UE, skont il-fergħa tal-liġi.

L-ewwel kategorija ġġib flimkien l-elementi ġenerali relatati mal-kapaċità personali tat-tfal, bħar-responsabbiltà kriminali jew ċivili, l-aċċess għal appoġġ legali, ir-relazzjoni mal-iskola/l-edukazzjoni, it-teħid ta’ deċiżjonijiet f’termini ta’ kura tas-saħħa, qrati/istituzzjonijiet speċjalizzati jew appoġġ finanzjarju meta jmorru l-qorti.

It-tieni kategorija għandha l-għan li tiġbor informazzjoni dwar kif il-minuri jiġu ttrattati fil-kuntest ta’ proċedimenti ġudizzjarji u n-natura speċifika tal-proċeduri kriminali, ċivili u amministrattivi fl-Istati Membri.

1. Il-kapaċità ġuridika tat-tfal

Fil-Bulgarija, l-età minima tar-responsabbiltà kriminali hija ta’ 14-il sena. Għall-kwistjonijiet kollha, l-età minima biex attur jista’ jiftaħ kawża quddiem il-qorti f’ismu stess hija ta’ 14-il sena.

2. Aċċess għal proċedimenti adattati

Ma hemm l-ebda speċjalizzazzjoni fil-qasam tal-ġustizzja tat-tfal fil-qrati ġenerali tal-ġustizzja. Fil-qrati fejn il-persunal ikun biżżejjed biex jiggarantixxi l-prinċipju ta’ allokazzjoni aleatorja tal-kawżi, l-imħallfin jiġu allokati għal diviżjonijiet ċivili u kriminali u jittrattaw biss il-kawżi rispettivi. Fil-qrati reġjonali u distrettwali jistgħu jiġu stabbiliti diviżjonijiet, u l-allokazzjoni tal-imħallfin għalihom isseħħ fid-diskrezzjoni tal-kap amministrattiv tal-qorti.

Il-leġiżlazzjoni Bulgara tipprevedi definizzjoni legali ta’ “wild minuri”. Hija meħtieġa wkoll età minima biex wieħed jerfa’ r-responsabbiltà kriminali u hemm regoli speċjali li jirregolaw l-impożizzjoni ta’ sentenzi fuq il-minuri. Skont it-tifsira tal-Att dwar il-Protezzjoni tat-Tfal “wild minuri għandu jkun kwalunkwe persuna fiżika li ma tkunx għalqet it-18-il sena”.

Il-minuri huma maqsuma f’żewġ gruppi – minn 14 sa 16-il sena u minn 16 sa 18-il sena. Ir-responsabbiltà kriminali tagħhom hija mmitigata meta mqabbla mar-responsabbiltà kriminali tal-adulti, peress li l-grad ta’ mitigazzjoni huwa aktar baxx fil-kategoriji tal-età ta’ bejn is-16 u t-18-il sena.

Il-minuri li jkunu għalqu s-16-il sena jistgħu jerfgħu responsabbiltà amministrattiva skont l-Att dwar ir-Reati Amministrattivi u l-Pieni u skont atti speċjali bħad-Digriet dwar il-Ġlieda kontra l-Ħuliganiżmu tal-Minuri.

3. Aspetti multidixxiplinari

L-organizzazzjonijiet rilevanti kollha jridu jikkoordinaw l-attivitajiet tagħhom sabiex jiksbu fehim komprensiv tat-tfal. L-Att dwar il-Protezzjoni tat-Tfal jirregola l-kompetenzi tal-Korpi għall-Protezzjoni tat-Tfal li huma l-Aġenzija tal-Istat għall-Protezzjoni tat-Tfal, id-Direttorati għall-Assistenza Soċjali fil-livell lokali, il-Ministru tax-Xogħol u l-Politika Soċjali, il-Ministru tal-Intern, il-Ministru tal-Edukazzjoni u x-Xjenza, il-Ministru tal-Ġustizzja, Il-Ministru tal-Affarijiet Barranin, il-Ministru tal-Kultura, il-Ministru tas-Saħħa u s-sindki tal-muniċipalitajiet.

4. Taħriġ tal-professjonisti

Il-professjonisti li huma involuti fil-proċess ġudizzjarju jridu jkunu kkwalifikati u b’esperjenza estensiva, speċjalment fil-ħidma mat-tfal. Ma hemm l-ebda rekwiżit ta’ taħriġ legali, iżda l-maġġoranza tal-ispeċjalisti ħadu korsijiet ta’ kwalifiki u taħriġ, li jagħtuhom ħiliet speċifiċi.

Min-naħa l-oħra, il-ħaddiema soċjali u l-pulizija jieħdu sehem fi studji, seminars u laqgħat differenti ospitati minn istituzzjonijiet pubbliċi, NGOs, eċċ. L-Aġenzija tal-Assistenza Soċjali, bħala istituzzjoni governattiva ewlenija responsabbli għall-implimentazzjoni tal-politiki għall-protezzjoni tat-tfal, torganizza ħafna taħriġ fuq livell lokali għat-titjib tal-kwalifiki tal-uffiċjali tagħha – il-ħaddiema soċjali.

5. L-aħjar interessi tat-tfal

Skont l-Att dwar il-Protezzjoni tat-Tfal, l-iżgurar tal-aħjar interess tagħhom huwa wieħed mill-prinċipji ewlenin tal-protezzjoni. L-aħjar interess tat-tfal huwa l-prinċipju ewlieni għall-involviment tagħhom fi proċedimenti ġudizzjarji. Il-leġiżlazzjoni nazzjonali tagħti lit-tfal l-opportunità li jkollhom rwol proattiv, li jesprimu opinjoni u li jieħdu sehem fit-teħid tad-deċiżjonijiet.

6. Aċċess għar-rimedji

L-Att dwar il-Protezzjoni tat-Tfal jipprevedi li t-tfal għandhom dritt għal għajnuna legali u għal appell fil-proċedimenti kollha li jaffettwaw id-drittijiet jew l-interessi tagħhom.

It-tfal mingħajr kapaċità legali jistgħu jindirizzaw id-denunzji u l-appelli legali permezz tal-ġenituri jew tar-rappreżentanti legali tagħhom, li jeżerċitaw id-drittijiet tagħhom f’isimhom. Il-leġiżlazzjoni tipprovdi opportunità lil dawn ir-rappreżentanti biex jieħdu deċiżjonijiet, filwaqt li jżommu l-aħjar interess tat-tfal. Fil-każ ta’ tfal vittmi li jiddeċiedu li ma jiftħux kawżi, prosekutur jista’ jagħmel dan f’isimhom, billi jibda proċedimenti ta’ qabel il-proċess.

Ma hemm l-ebda regola speċifika dwar l-għajnuna legali għat-tfal. Japplikaw ir-regoli komuni tal-Liġi dwar l-Għajnuna Legali.

7. Żviluppi futuri

Il-Ministeru tal-Ġustizzja bil-parteċipazzjoni ta’ firxa wiesa’ ta’ partijiet ikkonċernati abbozza Liġi ġdida dwar id-Devjazzjoni mill-Proċedimenti Kriminali u l-Impożizzjoni ta’ miżuri dixxiplinarji għall-minuri. L-għan tal-abbozz tal-Liġi huwa li jħeġġeġ l-imġiba legali tal-minuri f’kunflitt mal-liġi u li jipprovdi appoġġ għall-integrazzjoni tagħhom fis-soċjetà permezz tal-impożizzjoni ta’ miżuri dixxiplinarji u għall-inklużjoni tagħhom fi programmi edukattivi xierqa. F’konformità mal-istandards internazzjonali u l-aħjar prattiki, l-abbozz tal-Liġi jirregola s-sistema l-ġdida ta’ miżuri biex tiġi żgurata l-prevenzjoni ta’ reati sekondarji u ripetuti għal minuri b’imġiba illegali.

Element essenzjali tal-bidliet leġiżlattivi proposti huwa l-possibbiltà prevista li tintuża l-medjazzjoni. Dan se jippermetti l-introduzzjoni ta’ ġustizzja ta’ rkupru (restorattiva) li tbiegħed lill-minorenni minn proċedimenti kriminali sabiex jissewwew id-danni kkawżati mill-imġiba illegali u sa fejn ikun possibbli biex tiġi rrestawrata r-relazzjoni bejn it-trażgressur, il-vittma u s-soċjetà.

8. Il-ħajja tal-familja

Il-leġiżlazzjoni Bulgara tal-adozzjoni ġiet riveduta b’konsegwenza tar-ratifika tal-Konvenzjoni dwar il-Protezzjoni tal-Ulied u l-Kooperazzjoni f'Adozzjonijiet bejn Pajjiż u ieħor (il-Konvenzjoni ta’ The Hague). L-inklużjoni tal-adozzjonijiet u ta’ ġenituri adottivi f’reġistri speċjali ġiet introdotta bħala kundizzjoni għall-ammissjoni ta’ adozzjonijiet sħaħ permezz tal-emendi. Eċċezzjoni għal din ir-regola ġiet prevista fl-adozzjoni ta’ wild ta’ konjuġi u l-adozzjoni ta’ neputijiet min-nanniet.

Skont il-leġiżlazzjoni Bulgara, l-adozzjoni tista’ tkun jew “sħiħa” jew “sempliċi”:

F’każ ta’ adozzjoni sħiħa, bejn it-tfal adottati u d-dixxendenti tagħhom fuq naħa waħda, u l-ġenitur adottiv u l-qraba tiegħu fuq in-naħa l-oħra, għandu jkun hemm drittijiet u obbligi bħal bejn il-qraba oriġinali, u d-drittijiet u l-obbligi bejn it-tfal adottati u d-dixxendenti tagħhom mal-qraba oriġinali tagħhom għandhom jieqfu.

F’każ ta’ adozzjoni sempliċi, għandu jkun hemm id-drittijiet u l-obbligi bħal bejn il-qraba oriġinali bejn it-tfal adottati u d-dixxendenti tagħhom fuq naħa u l-ġenitur adottiv fuq in-naħa l-oħra biss, u għandhom jinżammu d-drittijiet u l-obbligi bejn it-tfal adottati u d-dixxendenti tagħhom mal-qraba oriġinali tagħhom, għandhom jibqgħu jeżistu. Id-drittijiet u l-obbligi tal-ġenituri għandhom jgħaddu għand il-ġenitur adottiv.

Ġustizzja mfassla apposta għat-tfal fil-Bulgarija (324 Kb)

1. Il-kapaċità ġuridika tat-tfal

Fid-dritt privat, l-Att Nru 89/2012 (il-Kodiċi Ċivili) jiddikjara li l-kapaċità ta’ minorenni li jwettaq att legali speċifiku hija marbuta mal-maturità intellettwali u tar-rieda tal-persuni tal-età tagħhom. Din hija preżunzjoni konfutabbli, li tfisser li f’kull każ tista’ tingħata prova li turi bil-kontra. Il-kapaċità ġuridika sħiħa tinkiseb ta’ 18-il sena; f’ċerti kundizzjonijiet, qorti tista’ tagħti kapaċità ġuridika lil tfal ta’ 16-il sena. Jekk it-tfal ma jkollhomx kapaċità ġuridika, jeħtiġilhom ikunu rappreżentati mir-rappreżentant legali jew mit-tutur tagħhom. Dawk il-persuni jistgħu jagħtu l-kunsens tagħhom għal ċerti atti legali tat-tfal, f’liema każ it-tfal jitħallew jaġixxu waħedhom fi ħdan l-ambitu tal-kunsens tagħhom, sakemm dan ma jkunx ipprojbit b’mod speċifiku mil-liġi.

Skont il-Kodiċi Kriminali Ċek (l-Att Nru 40/2009), it-tfal taħt il-15-il sena ma jistgħux jinżammu responsabbli kriminalment. It-tfal li għandhom aktar minn 15-il sena, iżda li jkollhom anqas minn 18-il sena fiż-żmien tar-reat, jinżammu kriminalment responsabbli biss jekk il-maturità intellettwali u morali tagħhom fi żmien ir-reat kienet tippermettilhom jirrealizzaw l-illegalità tal-azzjonijiet tagħhom u jikkontrollaw dawk l-azzjonijiet.

2. Is-sitwazzjoni tat-tfal fi proċedimenti quddiem qrati ċivili

(a) Ir-rwol u l-kapaċità ġuridika tat-tfal fi proċedimenti ċivili

It-tfal jistgħu jkunu involuti fi proċedimenti tal-qorti b’diversi modi. Fi proċedimenti ċivili, ir-rwol tat-tfal normalment ikun dak ta’ parteċipanti, iżda jistgħu jkunu xhieda wkoll. Dawn li ġejjin jindirizzaw ir-rwol tat-tfal bħala parteċipanti fi proċedimenti ċivili. Il-leġiżlazzjoni rilevanti hija l-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili (l-Att Nru 99/1963) u l-Att dwar Proċedimenti Ġudizzjarji Speċjali (l-Att Nru 292/2013).

Il-proċedimenti ċivili jinqasmu fi proċedimenti kontradittorji u mhux kontradittorji. Filwaqt li t-tfal jistgħu jkunu involuti fiż-żewġ tipi ta’ proċeduri, spiss ikunu involuti fi proċedimenti mhux kontradittorji (pereżempju proċedimenti li jikkonċernaw il-kustodja). Il-kwistjonijiet ewlenin indirizzati fil-proċedimenti li jikkonċernaw il-kustodja huma relatati mal-isem u mal-kunjom tat-tfal, mal-manteniment, ma-dritt ta’ aċċess, mar-responsabbiltà tal-ġenituri u ma’ kwistjonijiet speċifiċi relatati mal-kustodja. F’ħafna mill-każijiet, il-proċedimenti jistgħu jinfetħu fuq talba u minn qorti fuq inizjattiva proprja, ħlief għal kwistjonijiet relatati mar-rappreżentanza tat-tfal (f’liema każ il-proċedimenti jistgħu jinfetħu biss fuq talba tar-rappreżentant legali) jew sabiex tingħata kapaċità ġuridika (proċedimenti mibdijin biss fuq talba tat-tfal jew tar-rappreżentant legali tagħhom).

Bħal fid-dritt privat, il-kapaċità ġuridika tat-tfal fi proċedimenti ċivili hija marbuta mal-maturità intellettwali u tar-rieda tat-tfal fl-età tagħhom. Madankollu, jekk dan ikun meħtieġ minħabba ċ-ċirkustanzi tal-każ, qorti tista’ tiddeċiedi li t-tfal ikunu rappreżentati mir-rappreżentant legali jew mit-tutur tagħhom anki jekk ikunu jistgħu jaġixxu b’mod indipendenti fil-kwistjoni.

(b) Il-qrati u awtoritajiet oħrajn li jħarsu l-interessi tat-tfal

L-istatus legali tat-tfal huwa deċiż mill-qrati. Il-kawżi kontradittorji u mhux kontradittorji jiġu eżaminati mill-qrati ġenerali. Madankollu, l-imħallfin li jittrattaw kawżi mhux kontradittorji f’dawk il-qrati normalment ma jittrattawx kawżi kontradittorji. Fil-prim’istanza, il-proċedimenti jitwettqu minn qrati distrettwali, filwaqt li l-qrati reġjonali huma l-qrati tal-appell. Stħarriġ tal-appell ma huwiex permess f’kawżi li jikkonċernaw il-kustodja.

Fi proċedimenti ċivili relatati mat-tħaris ġudizzjarju tal-minorenni, ir-rwol ċentrali jitwettaq mill-awtorità għall-protezzjoni soċjali u legali tat-tfal. Din il-kompetenza hija eżerċitata primarjament mill-uffiċċji tal-muniċipalitajiet b’kompetenza estiża. L-awtorità għall-protezzjoni soċjali u legali tat-tfal tista’ tiftaħ il-proċedimenti elenkati hawn fuq u sussegwentement taġixxi bħala tutur ad litem f’dawk il-proċedimenti. Fl-istess ħin, l-awtorità tiżgura l-protezzjoni soċjali u legali tat-tfal anki barra mill-proċedimenti ġudizzjarji, kemm jekk fil-kuntest ta’ attivitajiet preventivi jew konsultattivi jew permezz ta’ miżuri edukattivi. Il-kompetenza u l-mandat tal-awtorità għall-protezzjoni soċjali u legali tat-tfal huma rregolati mill-Att dwar il-Protezzjoni Soċjali u Legali tat-Tfal (l-Att Nru 359/1999).

Fil-każijiet elenkati hawn fuq, l-uffiċċju tal-prosekutur pubbliku jista’ jiftaħ (jew jissieħeb fi) proċedimenti wkoll. Fil-każ ta’ tħaris ġudizzjarju tal-minorenni, jista’ jagħmel dan f’każijiet li jikkonċernaw l-impożizzjoni ta’ miżura speċjali relatata mat-trobbija tat-tfal, mal-kura istituzzjonali, mad-determinazzjoni tad-data tat-twelid, jew mas-sospensjoni, mar-restrizzjoni jew mal-irtirar tar-responsabbiltà tal-ġenituri jew mal-eżerċitar tagħha. Jekk l-uffiċċju tal-prosekutur pubbliku jiftaħ il-proċedimenti, huwa jaġixxi bħal kwalunkwe rikorrent ieħor. Jekk l-uffiċċju tal-prosekutur pubbliku jintervjeni fil-proċedimenti, jista’ jieħu l-passi kollha li jistgħu jittieħdu minn intervenjent fil-proċedimenti, bl-eċċezzjoni ta’ dispożizzjonijiet (bħall-irtirar ta’ rikorsi).

(c) It-tfittix tal-aħjar interessi tat-tfal

Prinċipju ġenerali li fuqu huma msejsin il-proċedimenti ċivili li jinvolvu t-tfal huwa l-enfasi mixħuta fuq il-ħarsien tal-interessi tat-tfal f’konformità mal-Konvenzjoni dwar id-Drittijiet tat-Tfal. Jekk it-tfal involuti fil-proċedimenti jkunu kapaċi jsawru l-fehmiet tagħhom stess, il-qorti trid taċċerta l-fehmiet tat-tfal fuq il-kwistjoni. Meta tqis il-fehmiet tat-tfal, il-qorti trid tikkunsidra l-età u l-maturità intellettwali tat-tfal.

Il-proċedimenti kontradittorji ċivili jinkludu medda ta’ strumenti li jtejbu l-pożizzjoni tat-tfal. Wieħed minnhom huwa l-obbligu ta’ notifika tad-dokumenti lil tfal ta’ aktar minn 15-il sena. “Deċiżjonijiet formali” kontra tfal huma inammissibbli, u għalhekk ma jistgħux jingħataw sentenzi għar-rikonoxximent, sentenzi fil-kontumaċja jew ordnijiet għall-ħlas kontra tfal.

Fi proċedimenti mhux kontradittorji u fi proċedimenti li jikkonċernaw il-kustodja, l-enfasi hija fuq il-ħeffa tal-proċedimenti. F’każijiet li jikkonċernaw arranġament tar-relazzjonijiet mat-tfal, huwa possibbli li tinħareġ miżura provviżorja li trid tiġi deċiża minn qorti fi żmien 7 ijiem; f’każijiet ta’ theddida serja jew ta’ ksur tal-interessi vitali tat-tfal, qorti normalment tiddeċiedi dwar miżuri provviżorji f’temp ta’ 24 siegħa. Sussegwentement, proċedimenti ordinarji għandhom jinħarġu fi żmien 6 xhur mill-bidu tal-proċedimenti. Sabiex jiġu protetti l-interessi tat-tfal, l-awtorità għall-protezzjoni soċjali u legali tat-tfal spiss tkun involuta fi proċedimenti bħala tutur ad litem.

3. Is-sitwazzjoni tat-tfal fi proċedimenti kriminali

(a) Tfal taħt il-15-il sena bħala awturi ta’ reati

Fir-Repubblika Ċeka, tfal taħt il-15-il sena ma jistgħux jinżammu responsabbli għal reati. Jekk tfal taħt il-15-il sena jwettqu reat li jitqies kriminali, dan jirriżulta fi proċedimenti ċivili straordinarji skont l-Att dwar Proċedimenti Ġudizzjarji Speċjali (l-Att Nru 292/2013) minflok fi proċedimenti kriminali skont il-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali (l-Att Nru 141/1961). Ir-regoli speċjali applikabbli għal każijiet li jikkonċernaw tfal taħt il-15-il sena huma stabbiliti fl-Att dwar il-Ġustizzja għall-Minorenni (l-Att Nru 2018/2003).

Każijiet li jikkonċernaw tfal taħt il-15-il sena jinstemgħu minn qrati tal-minorenni (imħallfin speċjalizzati fi qrati ordinarji). Dawn l-imħallfin speċjalizzati jirċievu taħriġ sabiex jiksbu għarfien dettaljat tar-regoli applikabbli għal proċedimenti bħal dawn u tal-approċċ li għandu jittieħed fir-rigward ta’ trażgressuri li jkollhom anqas minn 15-il sena. Il-prosekuturi pubbliċi u l-uffiċjali tal-infurzar tal-liġi jeħtieġ ukoll li jkunu rċevew taħriġ speċjali dwar kif jittrattaw liż-żgħażagħ.

Il-proċedimenti jinfetħu wara talba mill-uffiċċju tal-prosekutur pubbliku jew minn qorti ex ufficio. Minbarra t-tfal, il-proċedimenti jinvolvu l-awtorità għall-protezzjoni soċjali u legali tat-tfal, ir-rappreżentanti legali jew it-tuturi tat-tfal, il-persuni li t-tfal ikunu ġew fdati taħt il-kura jew kustodja tagħhom, kif ukoll persuni oħrajn li d-drittijiet u l-obbligi tagħhom għandhom jiġu deċiżi fil-proċedimenti. Meta t-talba għall-bidu ta’ proċedimenti tkun ġiet ippreżentata mill-uffiċċju tal-prosekutur pubbliku (jiġifieri meta l-proċedimenti ma jkunux inbdew mill-qorti ex ufficio), l-uffiċċju tal-prosekutur pubbliku jkun involut fil-proċedimenti wkoll. Fil-proċedimenti, it-tfal irid ikollhom tutur, li jkun avukat.

Meta tfal taħt il-15-il sena jwettqu reat li kieku jkun kriminali, qorti tal-minorenni tieħu l-miżuri rimedjali neċessarji. Qorti tista’ timponi fuq it-tfal obbligu edukattiv (pereżempju, sabiex tikkumpensa - b’mod porporzjonat għall-mezzi tat-tfal - għad-dannu kkawżat, sabiex iwettqu - fil-ħin tal-mistrieħ tagħhom u mingħajr ħlas - attività soċjalment utli), restrizzjoni edukattiva (pereżempju, li ma jiltaqgħux ma’ ċerti persuni, li ma jżurux ċerti postijiet, li ma jiħdux sehem f’logħob tal-azzard, li ma jużawx sustanzi li joħolqu dipendenza, eċċ.), toħroġ twiddiba bi twissija, tqiegħed lit-tfal fi programm terapewtiku, psikoloġiku jew edukattiv ieħor xieraq f’ċentru ta’ tutela edukattiva, tqiegħed lit-tfal taħt is-superviżjoni ta’ uffiċjali tal-probation, taħt kura protettiva jew trattament mediku protettiv, tordna s-superviżjoni ta’ uffiċjal tal-probation, kura istituzzjonali protettiva jew trattament mediku protettiv. Qorti tista’ tagħżel li ma timponix miżuri jekk l-esperjenza tal-kawża fil-qorti stess tkun biżżejjed sabiex it-tfal jieħdu tagħlima u tiġi skoraġġuta kwalunkwe attività illegali fil-futur.

Sakemm ma jiġix deċiż mod ieħor minn qorti tal-minorenni, kawżi li jikkonċernaw tfal taħt il-15-il sena jinstemgħu in camera. Fil-proċedimenti, issir enfasi fuq il-protezzjoni tal-privatezza tat-tfal. L-eżitu tal-proċedimenti jista’ jiġi ppubblikat fil-media pubblika ladarba d-deċiżjoni tkun saret finali (mingħajr ma jissemmgħu t-tfal jew il-parteċipanti l-oħrajn).

(b) Tfal taħt il-15-il sena bħala awturi ta’ reati

Il-proċedimenti f’kawżi li jikkonċernaw minorenni huma rregolati wkoll mill-Att dwar il-Ġustizzja għall-Minorenni. Minorenni tfisser persuna li għalqet il-15-il sena sa meta twettaq reat (imsejjaħ “trażgressjoni” [provinění] fil-każ ta’ minorenni) iżda ma tkunx għadha għalqet it-18-il sena. Il-minorenni huma kriminalment responsabbli, iżda biss dment li l-maturità intellettwali u morali tagħhom fi żmien it-twettiq tal-att tkun ippermettitilhom jagħrfu l-karattru illegali tal-azzjonijiet tagħhom u jikkontrollawhom.

Il-minorenni jeħtieġ li jkollhom avukat mill-mument li fih il-miżuri skont l-Att dwar il-Ġustizzja għall-Minorenni jew skont il-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali (inklużi azzjonijiet urġenti jew irripetibbli) jittieħdu kontrihom, sakemm ma jkunx impossibbli li tiġi posposta l-implimentazzjoni ta’ miżuri bħal dawn u l-avukat jiġi informat dwarhom.

Każijiet li jikkonċernaw minorenni jinstemgħu minn qrati tal-minorenni (imħallfin speċjalizzati fi qrati ordinarji). Skont l-Att dwar il-Ġustizzja għall-Minorenni, qorti tal-minorenni tista’ timponi miżuri fuq minorenni, bħal:

• miżuri edukattivi (superviżjoni ta’ uffiċjal tal-probation, programm ta’ probation, obbligi edukattivi, restrizzjonijiet edukattivi u twiddiba bi twissija);
• miżuri protettivi (trattament mediku protettiv, detenzjoni preventiva sigura, qbid ta’ oġġetti, qbid ta’ sehem tal-proprjetà u kura istituzzjonali protettiva),
• miżuri penali [servizz komunitarju, miżuri finanzjarji, miżuri finanzjarji sospiżi, konfiska, projbizzjoni ta’ ċerti attivitajiet, projbizzjoni fuq iż-żamma u fuq it-tnissil ta’ annimali, it-tkeċċija, id-detenzjoni domiċiljari, projbizzjoni fuq id-dħul għal avvenimenti sportivi, għal avvenimenti kulturali u għal avvenimenti soċjali oħrajn, sentenza ta’ priġunerija sospiża b’mod kondizzjonali għal perjodu ta’ probation (sentenza kondizzjonali), sentenza ta’ priġunerija sospiża b’mod kondizzjonali għal perjodu ta’ probation b’superviżjoni, sentenza ta’ priġunerija inkondizzjonali]

Il-miżuri jridu jikkunsidraw il-personalità tal-awtur minorenni tar-reati, l-età tiegħu u l-maturità intellettwali u morali, il-kundizzjoni tas-saħħa kif ukoll is-sitwazzjoni personali, tal-familja u soċjali tiegħu, u jridu jkunu proporzjonati għall-karattru u għas-serjetà tal-att imwettaq.

Fil-każ ta’ minorenni, il-proċedimenti jridu jitwettqu b’tali mod li ma jaffettwawx b’mod negattiv l-istat psikoloġiku tagħhom u - fid-dawl tal-età tagħhom - jipperikolaw l-iżvilupp emottiv u soċjali tagħhom. L-awtoritajiet involuti skont l-Att dwar il-Ġustizzja għall-Minorenni jikkooperaw mal-awtorità kompetenti għall-protezzjoni soċjali u legali tat-tfal u mas-Servizz ta’ Probation u ta’ Medjazzjoni. L-awtoritajiet involuti skont l-Att dwar il-Ġustizzja għall-Minorenni dejjem ikunu obbligati javżaw lill-minorenni bid-drittijiet tagħhom b’mod adattat għall-età tagħhom u jipprovdulhom kull opportunità sabiex jeżerċitawhom.

Ir-rappreżentant statutorju jew it-tutur tal-mionrenni huwa intitolat jirrappreżenta lill-minorenni, b’mod partikolari sabiex jagħżlilhom konsulent, jagħmel proposti f’isem il-minorenni, jippreżenta talbiet u miżuri rimedjali f’isimhom; ir-rappreżentant statutorju huwa intitolat ukoll jieħu sehem f’azzjonijiet bħal dawn li fihom jista’ jieħu sehem il-minorenni skont l-Att. Għall-benefiċċju tal-minorenni, ir-rappreżentant statutorju jew it-tutur jista’ jeżegwixxi dawn id-drittijiet anki kontra r-rieda tal-minorenni. Ir-rappreżentant statutorju jew it-tutur tal-minorenni għandu wkoll id-dritt li jagħmel mistoqsijiet lill-persuni intervistati, jispezzjona l-fajls bl-eċċezzjoni tal-protokoll dwar il-votazzjoni u data personali ta’ xhieda sigrieti, sabiex jittieħdu siltiet u noti minnhom u jsiru kopji ta’ fajls jew ta’ partijiet tagħhom bl-ispejjeż imġarrbin minnu.

Fil-proċedimenti, issir enfasi fuq il-protezzjoni tad-data personali tal-minorenni; b’mod partikolari, l-informazzjoni li tista’ tirriżulta fl-iskoperta tal-identità tal-minorenni ma tistax issir pubblika mingħajr raġuni statutorja. L-awtoritajiet kollha involuti (awtoritajiet tal-pulizija, prosekuturi pubbliċi, imħallfin, uffiċjali tas-Servizz ta’ Probation u ta’ Medjazzjoni, kif ukoll assistenti soċjali, iridu jkunu rċivew taħriġ speċjali dwar kif jittrattaw liż-żgħażagħ. Fil-prinċipju, il-proċedimenti jsiru in camera.

(c) Tfal bħala partijiet leżi (vittmi ta’ reati)

Il-leġiżlazzjoni tagħmel distinzjoni bejn partijiet leżi u vittmi ta’ reati. Il-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali jiddefinixxi lil partijiet leżi bħala persuni li jkunu ġarrbu ħsara fiżika, danni jew ħsara mhux materjali bħala riżultat ta’ reat, jew li għad-deteriment tagħhom id-delinkwent ikun ibbenefika mit-twettiq tar-reat. Il-partijiet leżi jgawdu minn medda ta’ drittijiet, inkluż id-dritt li jippreżentaw provi addizzjonali, li jispezzjonaw il-fajls, li jattendu s-seduta prinċipali, u li jikkummentaw fuq il-każ qabel il-konklużjoni tal-proċedimenti. Kemm il-persuni fiżiċi kif ukoll dawk ġuridiċi jistgħu jkunu partijiet leżi.

Mill-2013, leġiżlazzjoni speċjali (l-Att Nru 45/2013 dwar il-Vittmi ta’ Reati) kienet applikabbli fir-Repubblika Ċeka għad-drittijiet tal-vittmi ta’ reati li, minbarra d-drittijiet tal-parti leża, tenfasizza l-approċċ partikolarment kawt għall-vittmi ta’ attività kriminali u tagħtihom medda ta’ drittijiet sabiex tgħinhom jimmitigaw l-impatt tal-atti kriminali fuq il-ħajjiet tal-vittmi. F’dan il-każ, huwa mifhum li l-vittmi huma persuni fiżiċi li ġarrbu (jew kienu se jġarrbu) ħsara fiżika, danni jew ħsara mhux materjali bħala riżultat ta’ reat, jew li għad-detriment tagħhom l-awtur tar-reat ikun ibbenefika (jew kien se jibbenefika) bit-twettiq tar-reat. Id-drittijiet speċjali tal-vittmi jinkludu b’mod partikolari appoġġ speċjali, id-dritt għall-informazzjoni, il-protezzjoni kontra periklu imminenti, il-protezzjoni tal-privatezza, il-protezzjoni kontra dannu sekondarju u assistenza finanzjarja. Il-vittmi għandhom ukoll id-dritt li jkunu akkumpanjati minn konsulent kunfidenzjali matul it-twettiq tal-miżuri fi proċedimenti kriminali. Il-konsulenti kunfidenzjali huma persuni li l-vittmi stess jagħżlu bl-għan li jiksbu appoġġ psikoloġiku.

Skont din il-leġiżlazzjoni speċjali, persuni taħt it-18-il sena jitqiesu vittmi partikolarment vulnerabbli u għalhekk jingħataw medda ta’ drittijiet minbarra l-istatus ta’ parti leża fi proċedimenti kriminali, kif ukoll minbarra d-drittijiet tal-vittmi. Id-drittijiet ta’ vittmi partikolarment vulnerabbli jinkludu l-assistenza mingħajr ħlas. Fil-prinċipju, it-talbiet tagħhom għall-prevenzjoni ta’ kuntatt mal-awtur tar-reat u sabiex l-intervista ta’ qabel il-proċess issir minn persuna tal-istess sess jew tas-sess oppost iridu jintlaqgħu. L-intervista ta’ qabel il-proċess ta’ vittmi vulnerabbli ssir minn persuni mħarrġin f’binja ddisinjata jew adattat għal dak l-għan; meta l-vittmi jkunu tfal, l-intervista ta’ qabel il-proċess dejjem titmexxa minn persuna mħarrġa biex tagħmel dan, ħlief meta l-azzjoni tkun urġenti u ma tkunx tista’ tinstab persuna mħarrġa (għall-intervistar ta’ tfal, ara aktar ’il quddiem).

(d) Tfal bħala xhieda ta’ reati

Il-leġiżlazzjoni tipprovdi għal eċċezzjonijiet fir-rigward tal-intervistar ta’ persuni taħt it-18-il sena li kienu xhieda ta’ reati. It-tfal intervistati jeħtieġ li jiġu avżati bid-dritt tagħhom li jiċħdu li jixhdu u bl-obbligu tagħhom li jgħidu l-verità u ma jaħbu xejn. Fl-istess ħin, it-tfal jeħtieġ li jkunu avżati dwar il-konsegwenzi ta’ xhieda falza. Billi ma jistgħux jinżammu kriminalment responsabbli, tfal taħt il-15-il sena ma jiġux informati bil-konsegwenzi ta’ xhieda falza. Din l-informazzjoni trid tingħata b’mod li jkun xieraq għall-età, kif ukoll għall-maturità intellettwali u morali tat-tfal; huwa ċar li l-intervisti jridu jsiru b’kunsiderazzjoni tal-età u tal-livell intellettwali tat-tfal.

Meta t-tfal jiġu intervistati fir-rigward taċ-ċirkustanzi, li l-memorja tagħhom jista’ jkollha influwenza mhux favorevoli fuq l-iżvilupp psikoloġiku u morali tagħhom fid-dawl tal-età tagħhom, huwa neċessarju li l-intervista ssir b’attenzjoni partikolari u li l-kontenut tagħha jiġi ttrattat b’tali mod li jiġi evitat kwalunkwe bżonn ta’ ripetizzjoni tal-intervista fi proċedimenti ulterjuri.

L-awtorità għall-protezzjoni soċjali u legali tat-tfal jew kwalunkwe persuna oħra b’esperjenza fl-edukazzjoni taż-żgħażagħ u li tista’ tikkontribwixxi sabiex l-intervista ssir b’attenzjoni tiġi mistiedna tattendi għall-intervista. Il-ġenituri jistgħu jiġu mistidnin jattendu huma wkoll jekk il-preżenza tagħhom tista’ tikkontribwixxi biex l-intervista ssir b’attenzjoni.

Bħala regola, it-tfal jiġu intervistati fi kmamar speċjali tal-interrogazzjonijiet li suppost joħolqu atmosfera amikevoli u li tilqagħhom, u għalhekk jagħmluha aktar faċli li jiġi stabbilit kuntatt mat-tfal. L-intervisti jsiru minn uffiċjali tal-pulizija mħarrġin apposta. It-tfal taħt it-18-il sena jistgħu jsirulhom mistoqsijiet biss permezz ta’ awtorità tal-pulizija, sabiex ikunu protetti kontra mistoqsijiet mhux xierqa minn persuni neqsin mit-taħriġ speċjali.

Fi proċedimenti ulterjuri, it-tfal jistgħu jiġu intervistati għal darb’oħra biss jekk dan ikun meħtieġ. Skont deċiżjoni tal-qorti, fi proċedimenti tal-qorti huwa possibbli li titressqu provi billi jinqraw il-minuti jew billi jintwerew reġistrazzjonijiet vidjo jew jissemmgħu reġistrazzjonijiet awdjo tal-intervista bl-użu ta’ tagħmir tal-vidjokonferenzi.

Fir-rigward tal-persuni taħt it-18-il sena, il-leġiżlazzjoni tenfasizza wkoll il-protezzjoni tad-data personali u tal-privatezza. Il-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali tiddikjara li b'rabta ma’ reat, ħadd ma jista’ jiżvela lill-pubbliku bi kwalunkwe mezz informazzjoni li tagħmilha possibbli li tinstab l-identità tal-parti leża (il-vittma) li jkollha anqas minn 18-il sena. Huwa pprojbit ukoll li jiġu ppubblikati immaġnijiet, reġistrazzjonijiet vidjo jew awdjo jew informazzjoni oħra matul il-proċedimenti tal-proċess jew seduta pubblika li tagħmilha possibbli li tiġi ddeterminata l-identità tal-parti leża (il-vittma). Is-sentenzi finali ma jistgħux jiġu żvelati lill-pubbliku permezz tal-media pubblika billi jiġu ddikjarati l-isem/ismijiet, il-kunjom u l-indirizz tar-residenza tal-parti leża. B’kunsiderazzjoni tal-persuna tal-parti leża, kif ukoll tan-natura u tal-karattru tar-reat imwettaq, il-president tal-awla jista’ jiddeċiedi dwar restrizzjonijiet ulterjuri fuq il-pubblikazzjoni ta’ sentenza ta’ kundanna finali sabiex jiżgura l-protezzjoni xierqa tal-interessi tal-parti leża. Tittieħed azzjoni kriminali kontra ksur ta’ dawn l-obbligi.

4. Adozzjoni

L-adozzjoni tista’ tkun deskritta bħala l-aċċettazzjoni tat-tfal ta’ xi ħadd ieħor bħala tiegħek stess, li jiddistingwiha minn kunċetti legali oħrajn li jistabbilixxu l-paternità. L-adozzjoni tista’ sseħħ biss bħala riżultat ta’ deċiżjoni tal-qorti.

Il-Kodiċi Ċivili (l-Att 89/2012) jistabbilixxi l-kundizzjonijiet għall-adozzjoni li ġejjin:

• L-adozzjoni ma hijiex possibbli bejn qraba f’relazzjoni ta’ qrubija mid-demm lineari u bejn aħwa (ħlief maternità surrogata).
• Irid ikun hemm differenza xierqa fl-età (normalment ta’ mill-inqas 16-il sena) bejn min jadotta u t-tfal adottati.
• Huwa meħtieġ il-kunsens tat-tfal (jekk għandhom aktar minn 12-il sena) jew il-kunsens tat-tutur fil-każ ta’ tfal iżgħar.
• Ir-regoli tal-adozzjoni jippermettu l-adozzjoni ta’ minorenni li ma kisbux kapaċità ġuridika sħiħa.
• Il-kunsens tal-ġenituri personalment iddikjarat lill-qorti. Il-kunsens għall-adozzjoni jista’ jiġi rtirat sa 3 xhur mill-jum li jingħata (irtirar aktar tard huwa possibbli f’ċerti każijiet). Il-kunsens tal-ġenituri ma huwiex meħtieġ meta ma jkunx magħruf fejn jinsabu l-ġenituri, meta jiġu ssodisfati l-kundizzjonijiet għar-restrizzjoni tal-kapaċità ġuridika tagħhom, u wkoll meta ma juru l-ebda interess fit-tfal jew ikunu ġew imċaħħdin mid-drittijiet u mill-obbligi tagħhom bħala ġenituri (li jinkludu d-dritt għall-kunsens għall-adozzjoni tat-tfal tagħhom) minn qorti.
• Il-kustodja tat-tfal qabel l-adozzjoni. Kustodja stabbilita skont deċiżjoni tal-qorti biss titqies rilevanti, f’liema każ il-qorti tista’ tordna l-kustodja biss wara 3 xhur mill-jum li fih ġenitur ikun ta l-kunsens għal adozzjoni. Il-qorti tiddeċiedi dwar l-assenjazzjoni tat-tfal għall-kustodja minn min jadottahom qabel l-adozzjoni biss wara li tkun wettqet investigazzjoni dwar l-idoneità reċiproka tat-tfal u ta’ min ikun se jadottahom.
• Id-deċiżjoni dwar l-adozzjoni mill-qorti. Minbarra dan ta’ hawn fuq, il-qorti jeħtiġilha tiżgura li r-relazzjoni bejn min jadotta u t-tfal adottati tikkorrispondi għal dik ta’ ġenitur u l-ulied, jew tal-anqas li teżisti bażi għal relazzjoni bħal din. L-adozzjoni tat-tfal trid tkun f’armonija mad-drittijiet tagħhom.

Il-konsegwenzi tal-adozzjoni huma dawn li ġejjin:

• ir-relazzjonijiet li kienu jeżistu qabel bejn it-tfal u l-familja bijoloġika tagħhom jisparixxu, filwaqt li jinħolqu relazzjonijiet ta’ status ġdid bejn it-tfal adottati u min jadottahom u l-qraba tiegħu. Skont id-deċiżjoni tal-qorti dwar l-adozzjoni, min jadotta jiddaħħal fir-rekords vitali.
• It-tfal adottati jiksbu l-istatus ta’ tfal ta’ min jadottahom; it-tfal adottati u min jadottahom għandhom l-istess drittijiet u obbligi bħad-drittijiet u l-obbligi li jirriżultaw mill-filjazzjoni naturali.
• Fil-każ ta’ tibdil fil-kunjom, it-tfal adottati jista’ jkollhom kunjom kompost.

1. Il-kapaċità ġuridika tal-minuri

Fid-Danimarka, l-età minima biex attur ikun jista’ jiftaħ kawża l-qorti f’ismu stess hija ta’ 18-il sena.

2. Aċċess għal proċedimenti adattati

Fil-kawżi tal-liġi kriminali, ma hemmx fis-seħħ istituzzjonijiet speċjalizzati biex jittrattaw vittmi minuri u xhieda minuri. Is-servizzi normali tal-pulizija, tal-prosekuzzjoni u tal-qorti jittrattaw lil dawn il-persuni minuri.

Fid-dritt ċivili, ma hemm l-ebda istituzzjoni speċjalizzata li tittratta lill-minuri fi proċedimenti ġudizzjarji ċivili fid-Danimarka.

Bħala regola ewlenija, l-ordinament ġuridiku Daniż huwa bbażat fuq il-preżunzjoni li l-imħallfin u l-uffiċjali ġudizzjarji huma “ġeneralisti”. B’hekk, l-ebda mħallef jew uffiċjal ġudizzjarju speċjalizzat ma huwa involut fi proċedimenti li jikkonċernaw lill-minuri.

Il-qrati għandhom obbligu ġenerali li jsegwu kwalunkwe kawża bil-ħeffa meħtieġa.

Fl-2013, il-Gvern Daniż iddeċieda li jsaħħaħ il-protezzjoni tat-tfal u taż-żgħażagħ mill-abbuż. Meta wieħed jassumi li persuna minuri jew żagħżugħa teħtieġ appoġġ speċjali, il-kunsill muniċipali għandu jiżgura li l-kundizzjonijiet tal-persuna minuri jew żagħżugħa jiġu eżaminati.

Għall-ġustizzja kriminali, ma hemmx fis-seħħ istituzzjonijiet speċjalizzati biex jittrattaw vittmi minuri u xhieda minuri.

Id-Danimarka tqis il-minuri mhux akkumpanjati bħala grupp partikolarment vulnerabbli u, għal dan l-għan, tfasslu linji gwida għall-ipproċessar ta’ dawn it-talbiet.

L-atturi minuri jiġu rrappreżentati mill-ġenituri jew mill-gwardjani tagħhom matul il-proċedimenti ġudizzjarji ċivili billi huma ma għandhomx il-kapaċità ġuridika proċedurali li jaġixxu. Il-persuni minuri li jissejħu bħala xhieda fil-qrati ċivili ordinarji ma għandhomx id-dritt li jitolbu għas-servizzi ta’ avukat mingħajr ħlas.

3. Aspetti multidixxiplinarji

Fl-2013, il-Gvern Daniż alloka fondi għal inizjattivi li jsaħħu l-protezzjoni tat-tfal u taż-żgħażagħ mill-abbuż. Waħda mill-inizjattivi kienet it-twaqqif ta’ 5 “Djar tat-Tfal” speċjali li jkopru l-muniċipalitajiet kollha fid-Danimarka.

Twaqqaf mekkaniżmu ta’ kooperazzjoni biex tissaħħaħ il-kooperazzjoni f’każijiet ta’ kunflitt kbir bejn l-Amministrazzjoni Reġjonali tal-Istat u l-muniċipalitajiet.

4. Taħriġ tal-professjonisti

Id-Deputati Mħallfin jipparteċipaw f’sensiela ta’ korsijiet ta’ taħriġ bażiku obbligatorju. Dawn il-korsijiet jinkludu taħriġ fl-immaniġġjar ta’ każijiet ta’ kustodja.

Fir-rigward tal-imħallfin, dan is-suġġett ġeneralment ikun inkorporat f’korsijiet ta’ taħriġ u seminars, meta jkun rilevanti.

Ma jeżisti l-ebda taħriġ obbligatorju tal-avukati li jirrappreżentaw lill-persuni minuri f’kawżi ċivili, kawżi kriminali jew kawżi fi ħdan is-sistema amministrattiva.

Id-Direttur tal-Prosekuzzjoni Pubblika joffri seminar bħala parti mit-taħriġ supplimentari tal-prosekuturi li jiġu f’kuntatt ma’ persuni minuri matul il-proċedimenti.

Il-Gvern Daniż jappoġġa kontinwament lill-muniċipalitajiet fil-ħidma tagħhom biex jipprovdu s-servizz xieraq għat-tfal u ż-żgħażagħ vulnerabbli u għall-familji tagħhom. Għalhekk, ġie allokat finanzjament annwali għall-edukazzjoni ulterjuri tal-ħaddiema soċjali muniċipali.

5. L-aħjar interessi tal-minuri

Skont l-Att Daniż dwar is-Servizzi Soċjali, il-muniċipalità hija obbligata li tipprovdi lil persuna minuri bl-appoġġ meħtieġ f’konformità mal-aħjar interessi tal-minuri. B’hekk, l-appoġġ irid jiġi adattat għas-sitwazzjoni u l-ħtiġijiet speċifiċi tal-minuri, jiġi pprovdut fi stadju bikri u fuq bażi kontinwa sabiex kwalunkwe problema tkun tista’ tiġi rrimedjata kemm jista’ jkun fid-dar tal-minuri jew fl-ambjent immedjat tal-minuri. Barra minn hekk, l-appoġġ irid ikun ibbażat fuq ir-riżorsi proprji tal-minuri.

6. Il-monitoraġġ u l-eżekuzzjoni tad-deċiżjonijiet fi proċedimenti li jinvolvu persuni minuri

Għall-ġustizzja kriminali, fir-rigward tal-vittma, meta jiġi rrapportat allegat reat lill-pulizija, il-pulizija għandhom obbligu ġenerali li jipprovdu gwida u informazzjoni lill-vittma rigward, fost l-oħrajn, id-dritt għall-għajnuna legali.

Sentenzi ċivili li jinvolvu persuni minuri bħala atturi jiġu eżegwiti skont ir-regoli normali tal-eżekuzzjoni mill-qrati tal-Uffiċjali Ġudizzjarji. L-atturi minuri ma għandhomx il-kapaċità ġuridika proċedurali li jaġixxu, għalhekk, jeħtieġ li jkunu rrappreżentati mill-ġenituri jew mill-gwardjani tagħhom li jeżerċitaw id-drittijiet tal-attur minuri.

F’kawżi tal-liġi tal-familja, l-eżekuzzjoni ta’ sentenzi dwar il-kustodja u r-residenza tal-minuri sseħħ mill-qrati tal-Uffiċjali Ġudizzjarji. L-eżekuzzjoni ma jistax iseħħ jekk is-saħħa fiżika u mentali tal-persuna minuri tkun esposta għal periklu serju.

7. Aċċess għar-rimedji

Għal-liġi kriminali, meta jiġi rrapportat allegat reat lill-pulizija, il-pulizija għandhom obbligu ġenerali li jipprovdu gwida u informazzjoni lill-vittma rigward, fost l-oħrajn, id-dritt għall-għajnuna legali u informazzjoni dwar id-denunzji. It-talbiet għal kumpens jistgħu jiġu ttrattati waqt il-proċess kriminali.

Persuna minuri jista’ jkollha l-istatus ta’ attur, iżda minħabba n-nuqqas ta’ kapaċità proċedurali tagħha li taġixxi, ma tistax tressaq kawża b’mod indipendenti quddiem il-qrati domestiċi f’isimha stess.

Persuna minuri jista’ jkollha l-istatus ta’ konvenut, iżda l-azzjonijiet proċedurali kollha jridu jittieħdu mill-ġenituri jew mill-kustodju tal-persuna minuri f’isimha.

Kulħadd, inklużi l-minuri, huwa obbligat jixhed fi proċedura tal-qorti, jekk ikun mistieden jattendi bħala xhud mill-qorti. Mhuwiex meħtieġ il-qbil ta’ ġenitur/kustodju għall-parteċipazzjoni tal-persuna minuri fil-proċedimenti bħala xhud.

Il-persuni minuri jista’ jkollhom l-istatus ta’ atturi u konvenuti fil-proċedimenti tad-dritt ċivili. B’mod ġenerali, il-persuni minuri ma għandhomx il-kapaċità ġuridika proċedurali li jaġixxu u, għalhekk, il-ġenituri jew il-kustodji tagħhom jeżerċitaw id-drittijiet tal-atturi u l-konvenuti minuri, inkluż id-dritt ta’ appell.

8. Il-ħajja tal-familja

Qabel ma tingħata approvazzjoni bħala ġenituri adottivi prospettivi, is-segretarjat tal-Kunsill Konġunt għandu jwettaq investigazzjoni bir-reqqa tal-applikanti. L-eżiti tal-investigazzjoni jiġu ppreżentati lill-Kunsill Konġunt, li, abbażi tal-investigazzjoni, jiddeċiedi jekk l-applikanti jistgħux jiġu approvati bħala ġenituri adottivi prospettivi jew le.

L-Att Daniż ta’ Diċembru 2015 dwar l-Adozzjoni jippermetti biss adozzjoni sħiħa. Fil-preżent, l-AAB Daniż jikkoopera biss mal-Istati tal-oriġini li l-leġiżlazzjoni tagħhom tippermetti adozzjonijiet b’saħħithom.

Fir-rigward tal-adozzjonijiet nazzjonali, l-Att Daniż dwar l-Adozzjoni jiddikjara li l-persuni minuri kollha li għandhom aktar minn 12-il sena jridu jagħtu l-kunsens tagħhom għall-adozzjoni.

F’każ li t-tfal ikollhom inqas minn 12-il sena, l-Amministrazzjoni tal-Istat trid, meta l-maturità tat-tfal u n-natura tal-każ jippermettu, tipprovdi informazzjoni dwar l-attitudni tat-tfal lejn l-adozzjoni.

Il-Ministru għall-Affarijiet Soċjali u l-Intern huwa responsabbli għal-leġiżlazzjoni dwar l-adozzjoni.

Ġustizzja favur il-persuni minuri fid-Danimarka(499 Kb) (499 Kb)

1. Il-kapaċità ġuridika tal-minuri

Skont il-Parti Ġenerali tal-Att dwar il-Kodiċi Ċivili, il-persuni kollha għandhom kapaċità ġuridika passiva. Il-persuni taħt it-18-il sena għandhom kapaċità ġuridika attiva ristretta. Qorti tista’ testendi l-kapaċità ġuridika attiva ristretta tal-persuni minuri ta’ 15-il sena jew aktar jekk dan ikun fl-interess tal-minuri u jekk il-livell ta’ żvilupp tal-minuri ikun jippermettih. Fl-Estonja, l-età minima biex attur ikun jista’ jiftaħ kawża quddiem il-qorti f’ismu stess hija ta’ 15-il sena.

2. Aċċess għal proċedimenti adattati

Fir-rigward tas-sistemi ġudizzjarji jekk jogħġbok ara l-paġna rispettiva tal-portal tal-e-Ġustizzja.

Persuni minuri taħt l-età minima għar-responsabbiltà kriminali (14-il sena) li jkunu kkommettew reati jiġu ttrattati mill-kumitati tal-minorenni. Id-deċiżjonijiet meħuda mill-kumitati l-ewwel jiġu mistħarrġa mill-gvernatur tal-kontea u mbagħad l-appelli sussegwenti fi proċedimenti ġudizzjarji amministrattivi jiġu mistħarrġa mill-qrati amministrattivi. Huwa possibbli li ssir talba għal miżura xierqa meta l-kawża tkun ilha fil-qorti għal disa’ xhur jew aktar u l-qorti tkun għadha ma ressqitx proċediment meħtieġ abbażi ta’ ġustifikazzjoni raġonevoli. Barra minn hekk, jekk is-seduta tiġi posposta għal aktar minn tliet xhur mingħajr il-kunsens tal-partijiet, il-partijiet jistgħu jappellaw id-deċiżjoni. Hemm regoli speċifiċi dwar il-miżuri provviżorji, li jistgħu jiġu ordnati mill-qorti sabiex jipproteġu lill-persuna minuri mill-ħsara u jiggarantixxu l-azzjoni, u l-liġi tipprovdi eżenzjoni mis-smigħ ta’ tfal bi bżonnijiet speċjali.

3. Aspetti multidixxiplinarji

Il-protezzjoni tal-minuri tiġi organizzata mill-Gvern tar-Repubblika, mill-kunsill għall-protezzjoni tal-minuri, mill-Ministeru tal-Affarijiet Soċjali, mill-Bord tal-Assigurazzjoni Soċjali, mill-gvernaturi tal-kontej u mill-gvernijiet lokali abbażi tal-funzjonijiet previsti fl-Att dwar il-Protezzjoni tal-Minuri.

4. Taħriġ tal-professjonisti

It-taħriġ tal-imħallfin jiġi organizzat mill-Kunsill għat-Taħriġ Ġudizzjarju li jopera taħt il-Qorti Suprema f’konformità mal-Att tal-Qorti Estonjana. Il-Kamra tal-Avukati Estonjana hija membru tal-Kamra tal-Avukati Ewropea u tikkomunika ma’ Stati Membri oħrajn dwar it-taħriġ permezz tagħha.

5. L-aħjar interessi tal-minuri

Ħafna atti ġuridiċi jirreferu għall-interessi tal-minuri. L-Att dwar il-Protezzjoni tal-Minuri (it-taqsima 21) jippromulga l-obbligu li jiġu stabbiliti l-aħjar interessi ta’ persuna minuri bħala kunsiderazzjoni primarja.

6. Il-monitoraġġ u l-eżekuzzjoni tad-deċiżjonijiet fi proċedimenti li jinvolvu persuni minuri

Billi l-persuni minuri ma għandhomx kapaċità proċedurali attiva, huma ma jiġux infurmati personalment dwar is-sentenza u l-eżekuzzjoni tagħha mill-qorti. Ladarba s-sentenza ssir eżekutorja, ir-rappreżentant legali tal-minuri jista’ jissottometti talba għall-eżekuzzjoni lill-uffiċjal ġudizzjarju. Il-komunikazzjoni tal-informazzjoni rigward il-proċedimenti tal-eżekuzzjoni lill-persuna minuri hija preżunta li hija r-responsabbiltà tar-rappreżentant legali.

7. Aċċess għar-rimedji

Fl-Estonja, il-persuni minuri involuti fi proċedimenti ġudizzjarji ċivili jiġu rrappreżentati mir-rappreżentanti legali tagħhom, li huma preżunti li jaġixxu fl-aħjar interessi tagħhom. Għalhekk, fil-prinċipju, ir-rappreżentanti legali tal-minuri jistgħu jagħmlu sottomissjonijiet u jressqu appelli quddiem il-qorti f’isem il-minuri tagħhom mingħajr il-kunsens tal-istess minuri. Madankollu, jista’ jiġi dedott mil-liġi li persuna minuri tista’ wkoll tissottometti talba/appell lill-qorti f’isimha stess. Ġeneralment, ir-rappreżentant legali tagħha jkun mistenni li jissieħeb minnufih. Fi kwistjonijiet familjari fuq talba, persuna minuri ta’ 14-il sena jew aktar b’fehim suffiċjenti tal-proċedimenti għandha d-dritt li tappella kontra sentenzi tal-qorti mingħajr ma tkun irrappreżentata mir-rappreżentant legali tagħha.

8. Il-proċedura għall-adozzjoni, inkluża l-adozzjoni internazzjonali

Persuna li tkun tixtieq tadotta għandha tressaq petizzjoni għall-adozzjoni lill-gvern tal-kontea. Jekk il-gvern tal-kontea jippreżumi li l-kundizzjonijiet meħtieġa għall-adozzjoni jkunu rrispettati, il-persuna li tkun tixtieq tadotta għandha tressaq talba għall-adozzjoni lill-qorti. Talba għall-adozzjoni titressaq lill-qorti tar-residenza tal-persuna minuri adottiva. Jekk ir-residenza tal-ġenitur adottiv jew tal-persuna minuri ma tkunx fl-Estonja, il-qorti ma għandhiex tiddeċiedi dwar l-adozzjoni mingħajr il-kunsens tal-kumitat għall-adozzjonijiet internazzjonali ffurmat fil-Ministeru tal-Affarijiet Soċjali tar-Repubblika tal-Estonja. Tfal li jkollhom mill-inqas 10 snin jistgħu jiġu adottati biss bil-kunsens tagħhom.

Ġustizzja favur il-persuni minuri fl-Estonja (469 Kb)

1. Il-kapaċità ġuridika tal-minuri

Fil-Greċja, l-età minima tar-responsabbiltà kriminali hija ta’ 15-il sena. Persuna minuri fl-età ta’ bejn it-12 u l-15-il sena u li tkun ikkommettiet reat għandha d-dritt li tressaq ilment kontra deċiżjoni amministrattiva; ladarba din il-persuna tagħlaq is-17-il sena, dan id-dritt jitgawda esklussivament mill-persuna minuri.

L-età minima biex attur jista’ jiftaħ kawża l-qorti f’ismu stess hija ta’ 15-il sena għall-impjiegi, 18-il sena għall-ażil, il-migrazzjoni, is-sanzjonijiet amministrattivi u s-saħħa, 12-il sena fil-każijiet ta’ terminazzjoni tal-adozzjoni, 16-il sena fi proċedimenti mhux kontenzjużi u 18-il sena fil-każijiet l-oħrajn kollha, sakemm il-persuna minuri ma tkunx rikonoxxuta bħala li għandha kapaċità proċedurali limitata.

2. Aċċess għal proċedimenti adattati

Fil-Greċja jeżisti Mħallef Kriminali tal-Minuri, Imħallef Investigattiv tal-Minuri u Prosekutur Pubbliku għall-Minuri f’kull Qorti tal-Prim’Istanza u kull Qorti tal-Appell, li jispeċjalizzaw f’kawżi kriminali li jinvolvu persuni minuri. Il-Qorti tal-Minorenni, komposta minn Imħallfin Kriminali tal-Minuri, tisma’ kawżi ta’ trażgressuri minuri.

Barra minn hekk, il-minuri huma protetti minn “Soċjetajiet għall-Ħarsien tal-Minuri”, li huma stabbiliti f’kull Qorti tal-Prim’Istanza u li l-impjegati tagħhom huma Mħallfin, Prosekuturi, Soċjologi, Għalliema, eċċ.

F’kull Qorti tal-Prim’Istanza u f’xi Qrati tal-Appell hemm Awli speċjalizzati ta’ Mħallfin tal-liġi tal-familja. Dawn l-Imħallfin jispeċjalizzaw fil-liġi tal-familja fis-sens li, meta jservu bħala Mħallfin tad-Dritt Ċivili, huma jisimgħu biss kawżi li jikkonċernaw il-liġi tal-familja. Dawn id-dmirijiet jiġu assenjati għal perjodu ta’ bejn sentejn u 4 snin.

Fil-ġustizzja amministrattiva, ma hemm l-ebda dispożizzjoni jew istituzzjoni speċjali għal-liġi tal-familja u l-minuri.

3. Aspetti multidixxiplinarji

Is-servizz soċjali u l-qrati tal-familja huma f’kooperazzjoni mill-qrib bejniethom fi kwalunkwe stadju. Jitħejjew rapporti għall-Imħallfin u jsiru sessjonijiet ma’ psikologi, sabiex kawża tasal għand l-Imħallef fi stadju matur. Jekk ikun meħtieġ, l-Imħallef dejjem jista’ jitlob li l-persuna minuri u/jew il-ġenituri tagħha jkunu soġġetti għal eżami speċjali minn professjonist sabiex il-kundizzjonijiet tal-għajxien u l-ambjent tal-familja jiġu eżaminati bir-reqqa.

4. Taħriġ tal-professjonisti

It-taħriġ bażiku dwar il-kwalifika ġudizzjarja ma jinkludix il-liġi tal-familja separatament minn oqsma oħrajn tal-liġi. Madankollu, il-liġi tal-familja tifforma parti minn taħriġ kontinwu organizzat minn korpi bħall-Iskola Nazzjonali tal-Imħallfin, il-Ministeru tal-Ġustizzja, l-Assoċjazzjonijiet tal-Avukati, Akkademiċi, eċċ. L-Imħallfin u l-Prosekuturi Pubbliċi li jispeċjalizzaw f’dan il-qasam huma mħeġġa jieħdu sehem f’dawn l-attivitajiet ta’ sensibilizzazzjoni.

It-taħriġ transkonfinali jiġi żgurat permezz tal-mezzi regolari, jiġifieri l-EJTN, l-ERA jew korpi jew istituzzjonijiet oħrajn li jittrattaw it-taħriġ ġudizzjarju f’livell Ewropew.

5. L-aħjar interessi tal-minuri

Il-miżuri kollha li għandhom jittieħdu u l-azzjonijiet kollha adottati minn korpi jew entitajiet tal-Istat, kif ukoll mill-qrati, għandhom ikunu konformi mal-prinċipju li dawn jaqdu l-aħjar interessi tal-minuri. Fil-qorti, huwa f’idejn l-Imħallef li jattwalizza dan il-kunċett fuq bażi ta’ każ b’każ.

6. Aċċess għar-rimedji

Bħal fil-każ tal-adulti, il-persuni minuri jingħataw id-drittijiet kollha u jiġu infurmati bil-proċeduri kollha li jistgħu jiġu implimentati meta jkunu involuti f’kawża kriminali jew ċivili. Speċjalment fil-proċedimenti kriminali, il-Prosekutur Pubbliku jista’ “jiffriża” proċedura kriminali wara li jisma’ lill-persuna minuri, jekk dan ikun jista’ jevita li tiġi kkawżata ħsara irreparabbli lill-personalità tagħha.

7. Il-ħajja tal-familja

Skont il-liġi Griega, il-persuni interessati li jadottaw tifel jew tifla partikolari għandhom iressqu talba fil-Qorti tal-Prim’Istanza tar-residenza tat-tifel/tifla biex l-adozzjoni tiġi ddikjarata legalment. Il-ġenituri bijoloġiċi jridu jagħtu l-kunsens tagħhom għall-adozzjoni tal-wild tagħhom mill-ġenituri adottivi prospettivi quddiem Imħallef fl-awla tiegħu. Tfal li jkunu se jiġu adottati u li jkunu laħqu l-età ta’ tnax-il sena jridu jagħtu l-kunsens tiegħhom ukoll. Waqt is-seduta tal-qorti irid jixhed xhud li l-applikanti huma f’kapaċità li jieħdu ħsieb u jrabbu il-minuri partikolari, filwaqt li jitqiesu, fost l-oħrajn, l-edukazzjoni tagħhom u r-riżorsi finanzjarji tagħhom. L-istess japplika għall-adozzjonijiet internazzjonali. Din il-proċedura hija stabbilita fl-Artikolu 1542 et seq tal-Kodiċi Ċivili Grieg u fl-Artikolu 800 tal-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili Grieg.

Teżisti l-adozzjoni ta’ minuri u l-adozzjoni ta’ adulti. L-adozzjoni ta’ adulti hija eċċezzjonali u tikkonċerna biss lill-qraba sar-raba’ grad (jiġifieri kuġini) (l-Artikolu 1579 tal-Kodiċi Ċivili Grieg). Barra minn hekk, adulti miżżewġin jistgħu jiġu adottati biss bil-kunsens tal-konjuġi tagħhom (l-Artikolu 1583 tal-Kodiċi Ċivili Grieg).

Il-Qorti tal-Prim’Istanza Multimembri tal-post ta’ residenza tal-persuna minuri hija kompetenti għall-proċedimenti ġudizzjarji nazzjonali u internazzjonali tal-adozzjoni (l-Artikolu 800 tal-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili). B’mod speċjali għall-adozzjoni internazzjonali, teżisti wkoll l-Awtorità Ċentrali tal-Adozzjonijiet Bejn Pajjiż u Ieħor, li taqa’ taħt il-kompetenza tal-Ministeru Grieg tax-Xogħol (l-Artikolu 19 tal-Liġi 3868/2010).

Ġustizzja favur il-persuni minuri fil-Greċja (326 Kb)

L-Artikolu 12 tal-Kostituzzjoni Spanjola stabbilixxa l-età maġġuri tal-Ispanjoli bħala ta’ 18-il sena. Fi Spanja, il-minuri/it-tfal huma kkunsidrati bħala dawk kollha taħt l-età ta’ 18-il sena.

1. Il-kapaċità ġuridika tal-minuri

• L-età minima biex attur ikun jista' jressaq kawża quddiem il-qorti f’ismu stess fi Spanja hija ta’ 18-il sena.
• Huma biss il-minuri emanċipati li jistgħu jressqu talba f’isimhom stess. B’mod ġenerali, l-emanċipazzjoni tintlaħaq fl-età ta’ 18-il sena, jew fl-età ta’ 16-il sena permezz ta’ awtorizzazzjoni ġudizzjarja, awtorizzazzjoni tal-ġenituri jew żwieġ. F’xi reġjuni, l-emanċipazzjoni tista’ tinkiseb fl-età ta’ 14-il sena.
• L-età minima tar-responsabbiltà kriminali fi Spanja hija ta’ 14-il sena, skont il-Liġi li tirregola r-Responsabbiltà Kriminali tal-Minuri. Il-miżuri applikati għal persuni minuri taħt l-età minima tar-responsabbiltà kriminali (taħt l-14-il sena fi Spanja) huma volontarji jew jaqgħu taħt il-qasam tat-tqegħid f’kustodja.

2. Aċċess għal proċedimenti adattati

• Il-Qrati tal-Minorenni: qrati speċjalizzati msejħa “Juzgados de menores” jisimgħu kawżi li jikkonċernaw reati u reati żgħar kommessi minn persuni fl-età ta’ bejn 14-il sena u inqas minn 18-il sena f’konformità mal-Liġi Organika 5/2000, tat-12 ta’ Jannar, li tirregola r-responsabbiltà kriminali tal-minuri. Il-proċedimenti kriminali kontra trażgressuri minuri jitmexxew minn maġistrati/prosekuturi speċjalizzati.

L-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku (PPO) huwa responsabbli biex jiddefendi d-drittijiet tal-minuri rikonoxxuti bil-liġi. Il-miżuri li jistgħu jittieħdu kontra trażgressuri minorenni fl-età ta’ bejn l-14 u t-18-il sena huma miġbura f’liġi speċifika (il-Liġi Organika 5/2000, tat-12 ta’ Jannar, li tirregola r-responsabbiltà kriminali tal-minuri).

Meta l-awtur ikollu inqas minn erbatax-il sena, il-Liġi Organika msemmija li tirregola r-responsabbiltà kriminali tal-minuri ma tiġix applikata, iżda minflok jiġu applikati l-artikoli speċifiċi tal-Kodiċi Ċivili u l-bqija tar-regolament attwali.

• F’kawżi li jinvolvu persuni minuri bħala vittmi jew xhieda, li jiġu ttrattati minn qrati regolari, jiġu pprovduti salvagwardji speċifiċi mil-liġi skont l-età tal-minuri, pereżempju, id-depożizzjonijiet tal-aktar tfal vulnerabbli jsiru lil psikologu speċjalizzat u jiġu rreġistrati biex jiġi evitat li jiġu ripetuti fil-qorti u, fi kwalunkwe każ, dan jevita konfrontazzjoni viżwali bejn il-minuri u l-allegat awtur.

• Il-ġustizzja ċivili: Il-Qrati Ċivili Ordinarji (Juzgados de Primera Instancia) jittrattaw it-talbiet tal-minuri skont il-liġijiet proċedurali ċivili, minbarra li hemm qrati ċivili speċjalizzati li jittrattaw esklussivament il-materji familjari, imsejħa Qrati tal-Familja (Juzgados de Familia).

L-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku huwa intitolat li jipparteċipa fi proċedimenti ġudizzjarji ċivili li fihom ikunu involuti persuni minuri jew persuni b’diżabbiltà, sakemm jinħatar kustodju għalihom.

Għalkemm il-persuni minuri ġeneralment ma jkollhomx il-kapaċità li jibdew proċedimenti ċivili huma stess, l-Att jistabbilixxi li fejn miżura tista’ taffettwa l-interessi tagħhom u meta jkollhom maturità suffiċjenti, huma għandhom jinstemgħu u, fi kwalunkwe każ, meta jkollhom 12-il sena jew aktar jinstemgħu dejjem.

Fir-rigward ta’ separazzjoni jew divorzju, matul il-proċedimenti, il-qorti għandha dejjem tqis l-aħjar interessi tal-minuri.

Dawn li ġejjin huma proċedimenti amministrattivi li jinvolvu persuni minuri: il-protezzjoni ta’ minuri, l-adozzjonijiet, l-ażil, il-migrazzjoni, is-saħħa, l-edukazzjoni, is-sanzjonijiet amministrattivi.

3. Il-miżuri legali u ta’ politika sabiex jiġi evitat dewmien żejjed fl-immaniġġjar ta’ kawżi li jinvolvu persuni minuri

B’mod ġenerali u għall-ġuriżdizzjonijiet kollha, sabiex jiġi evitat dewmien fil-proċedimenti li jinvolvu persuni minuri, il-Liġi Organika 1/1996 tal-15 ta’ Jannar dwar il-Protezzjoni Legali tal-Minuri (LOPJM) tiddikjara li, fil-proċedimenti ġudizzjarji jew amministrattivi, id-dehra jew is-smigħ ta’ persuni minuri jingħataw prijorità u jitmexxew b’mod li jkun xieraq għas-sitwazzjoni u l-iżvilupp evoluzzjonarju tagħhom, bl-għajnuna, jekk ikun meħtieġ, ta’ professjonisti kkwalifikati jew esperti, li jippreservaw il-privatezza tagħhom u jużaw lingwaġġ li jinftiehem minnhom, f’formati aċċessibbli u adattati għaċ-ċirkostanzi tagħhom, filwaqt li jinfurmawhom kemm bil-kontenut tal-mistoqsijiet kif ukoll bil-konsegwenzi tal-opinjonijiet tagħhom, b’rispett sħiħ għas-salvagwardji proċedurali kollha.

• Kawżi kriminali; il-miżuri legali u ta’ politika fis-seħħ ivarjaw skont iċ-ċirkostanzi: persuna minuri bħala vittma u persuna minuri bħala trażgressur.
• Il-ġustizzja ċivili: ir-rikorrenti jistgħu jitolbu lill-qorti timponi miżura ta’ prekawzjoni. Bħala regola ġenerali, il-persuni minuri ma jistgħux jitolbu lill-qorti tordna miżuri ta’ prekawzjoni f’isimhom stess u jeħtieġu l-assistenza tar-rappreżentanti legali tagħhom.

Meta persuni minuri jkunu involuti fi proċedimenti tal-familja, ġeneralment jittieħdu miżuri ta’ prekawzjoni qabel is-sentenza, fl-aħjar interess tal-minuri affettwati, bħall-kustodja, l-ikel, l-aċċess, il-miżuri ta’ appoġġ finanzjarju, eċċ.

4. Il-mekkaniżmi u l-proċeduri speċifiċi ta’ manteniment għat-tfal u l-aħjar interessi tal-minuri

Il-leġiżlazzjoni Spanjola fiha xi dispożizzjonijiet importanti li jsaħħu l-miżuri maħsuba biex jiffaċilitaw l-eżerċizzju tad-drittijiet tal-minuri u huwa stabbilit qafas legali xieraq li jikkonċerna persuni minuri barranin, li jirrikonoxxi, għal dawk li jinsabu fi Spanja u irrispettivament mill-istatus amministrattiv tagħhom, id-drittijiet tagħhom għall-edukazzjoni, għall-kura tas-saħħa u għas-servizzi soċjali taħt l-istess kundizzjonijiet bħall-minuri Spanjoli. B’rabta mal-minuri protetti minn Entitajiet Pubbliċi, ir-rikonoxximent tal-istatus assigurat tagħhom fir-rigward tal-assistenza għall-kura tas-saħħa jsir ex officio.

L-awtoritajiet pubbliċi huma obbligati jiżguraw li l-gruppi vulnerabbli, bħal minuri mhux akkumpanjati, dawk li jippreżentaw ħtiġijiet ta’ protezzjoni internazzjonali, tfal b’diżabbiltà u dawk li huma vittmi ta’ abbuż sesswali, sfruttament sesswali, pornografija tat-tfal, traffikar ta’ bnedmin, jiġu protetti, kif ukoll jiżguraw li d-drittijiet previsti mil-liġi jkunu ġew osservati.

L-LOPJM tiddikjara, bħala prinċipju gwida ta’ azzjoni amministrattiva, il-protezzjoni tal-minuri kontra kull forma ta’ vjolenza, inkluża waħda li ssir fl-ambjent tal-familja tagħhom, il-vjolenza sessista, it-traffikar tal-bnedmin u l-mutilazzjoni ġenitali femminili, fost l-oħrajn. Il-protezzjoni ta’ minuri vittmi ta’ vjolenza domestika hija wieħed mill-pilastri tal-Liġi l-ġdida dwar il-protezzjoni tal-minuri u tal-adoloxxenti ppubblikata fit-28 ta’ Lulju 2015.

L-Uffiċċji ta’ Assistenza għall-Vittmi, bħala unitajiet dipendenti fuq il-Ministeru tal-Ġustizzja jew fuq il-Komunitajiet Awtonomi, assumew kompetenzi fis-suġġett. Dawn l-uffiċċji jagħmlu valutazzjoni individwali tal-vittmi biex jidentifikaw il-ħtiġijiet speċjali tagħhom għall-protezzjoni, u jassistu lill-vittma fl-oqsma legali, psikoloġiċi u soċjali, bl-għan li jimminimizzaw il-vittimizzazzjoni primarja u jevitaw dik sekondarja. Jiġu pprovduti servizzi speċifiċi ta’ manteniment għat-tfal.

Fir-rigward tal-involviment tal-minuri fi proċedimenti ġudizzjarji; il-leġiżlazzjoni Spanjola tirrikonoxxi d-dritt li l-minuri jinstemgħu fi kwalunkwe kawża, mingħajr diskriminazzjoni abbażi tal-età, diżabbiltà jew kwalunkwe ċirkostanza oħra, kemm fil-proċedimenti tal-familja kif ukoll fi kwalunkwe proċediment amministrattiv, ġudizzjarju jew ta’ medjazzjoni li jkun affettwat u li jwassal għal deċiżjoni li taffettwa l-isfera personali, familjari jew soċjali tagħhom, b’kunsiderazzjoni xierqa għall-fehmiet tagħhom, skont l-età u l-maturità tagħhom. Għalhekk, il-persuna minuri trid tirċievi l-informazzjoni li tippermetti l-eżerċizzju ta’ dan id-dritt b’lingwaġġ li jinftiehem u f’formati sempliċi adattati għaċ-ċirkostanzi tagħhom.

Billi l-prinċipju tal-“aħjar interess tal-minuri” kien prijorità, meta wieħed iqis: dritt sostantiv, prinċipju ġenerali ta’ interpretazzjoni u bħala regola ta’ proċedura; Il-leġiżlazzjoni Spanjola (LOPJM) tesiġi li għandha tiġi adottata kwalunkwe miżura fl-interess tal-minuri u li din tissalvagwardja b’mod speċjali l-protezzjoni tal-privatezza tal-minuri.

L-idea ġenerali hija li l-aħjar interess ta’ kull persuna minuri għandu jiġi evalwat u ddeterminat individwalment għal kull persuna minuri, filwaqt li jitqiesu ċ-ċirkostanzi kollha li jikkonċernawha.

Id-definizzjoni u l-kriterji li jiddeterminaw l-aħjar interessi tal-minuri huma regolati u spjegati fid-dettall fl-Art. 2 tal-LOPJM.

5. Il-monitoraġġ tal-eżekuzzjoni tad-deċiżjonijiet fi proċedimenti li jinvolvu persuni minuri

Persuna minuri bħala trażgressur: L-għan aħħari tar-regolamenti kriminali għall-minuri huwa li dawn jerġgħu jiddaħħlu fis-soċjetà. Dan l-inseriment mill-ġdid irid ikun iffaċilitat permezz ta’ miżuri edukattivi u persunal speċjalizzat. L-għoti ta’ ġustizzja favur il-persuni minuri wara proċedimenti ġudizzjarji huwa fil-biċċa l-kbira kompetenza tal-Komunitajiet Awtonomi li għandhom ir-responsabbiltà primarja fir-rigward ta’ dawk il-miżuri ta’ riabilitazzjoni meħtieġa, is-servizz komunitarju jew l-edukazzjoni.

Persuna minuri bħala vittma: Il-persuni minuri li huma vittmi ta’ reati kriminali jingħataw servizzi soċjali adattati għall-każ partikolari tagħhom.

Il-Ġustizzja Ċivili:

Il-persuni minuri jistgħu jkunu partijiet fi proċedimenti ġudizzjarji ċivili u, għalhekk, kwalunkwe deċiżjoni ġudizzjarja tiġi kkomunikata lilhom u huma jistgħu jitolbu l-eżekuzzjoni ta’ sentenza tal-qorti, permezz tar-rappreżentanti legali tagħhom (minħabba li huma ma għandhomx il-kapaċità ġuridika biex jaġixxu), sakemm ma jkunux emanċipati.

Bħala konvenut: Il-persuni minuri jistgħu jkunu responsabbli għall-ksur ta’ kuntratti magħmula minnhom, filwaqt li jkunu responsabbli għall-proprjetà tagħhom stess.

6. Aċċess għar-rimedji

Huwa importanti li wieħed jinnota li, skont il-liġi Spanjola, l-aċċess tar-reġim għar-riżorsi, bħal miżuri li jissalvagwardjaw id-drittijiet tal-minuri f’każ ta’ kunflitt ta’ interess mal-ġenituri tagħhom, huwa l-istess fil-ġuriżdizzjonijiet kollha.

Il-Ġustizzja Kriminali:

Rikors fil-każ ta’ deċiżjoni li ma ssirx prosekuzzjoni: Hemm qafas ġuridiku wiesa’ ħafna għall-protezzjoni tal-vittmi taħt l-età fi Spanja, il-Liġi 4/15.

Il-persuni minuri kollha huma intitolati li jirċievu informazzjoni, li jiftħu kawża, li jressqu appell legali jew li jkollhom mekkaniżmi ta’ stħarriġ ġudizzjarju, kif ukoll li jitolbu kumpens għad-danni jew kumpens matul jew wara l-proċedimenti kriminali li fihom il-persuna minuri kienet vittma. Kwalunkwe persuna minuri b’nuqqas ta’ riżorsi tkun irrikonoxxiet id-dritt għal assistenza legali mingħajr ħlas.

Il-Ġustizzja Ċivili:

Sabiex tiddefendi d-drittijiet u l-garanziji tagħha, il-persuna minuri tista’:

• Titlob il-protezzjoni u l-kustodja tal-entità pubblika kompetenti
• Tinforma lill-prosekutur pubbliku dwar is-sitwazzjonijiet
• Tressaq ilmenti quddiem l-Ombudsman
• Titlob ir-riżorsi soċjali disponibbli tal-amministrazzjonijiet pubbliċi
• Titlob assistenza legali u l-ħatra ta’ difensur ġudizzjarju
• Tressaq ilmenti individwali quddiem il-Kumitat għad-Drittijiet tal-Minuri.

Fil-każ ta’ kunflitt ta’ interess, il-liġi tipprevedi l-ħatra ta’ kustodju ġudizzjarju.

Fil-qrati ċivili tista’ tiġi fformulata oppożizzjoni għal deċiżjonijiet amministrattivi li jirrigwardjaw il-protezzjoni tal-minuri.

Ġustizzja favur il-persuni minuri fi Spanja(606 Kb) (606 Kb)

1. Kapaċità legali tal-minuri

Skont il-liġi Franċiża, il-minuri taħt it-18-il sena mhumiex legalment kapaċi. Huma għandhom ikunu rrappreżentati mir-rappreżentanti legali tagħhom (normalment il-ġenituri tagħhom) meta jeżerċitaw id-drittijiet tagħhom. Il-minuri jridu jkunu involuti fid-deċiżjonijiet kollha li jaffettwaw u huma rilevanti għalihom, skont l-età u l-livell ta’ ġudizzju tagħhom.

2. Aċċess għal proċeduri xierqa

Il-persunal speċjalizzat, b’mod partikolari l-imħallfin speċjalizzati tal-qorti tat-tfal, huwa responsabbli għal każijiet li jinvolvu l-minuri. Il-Protezzjoni Legali taż-Żgħażagħ (Protection judiciaire de la jeunesse) u l-assoċjazzjonijiet awtorizzati jistgħu jintervjenu matul il-proċedimenti li jinvolvu minorenni.

Il-liġi tipprovdi li minuri jista’ jidħol f’tilwima mal-ġenituri tiegħu. F’dan il-każ, individwu indipendenti jista’ jinħatar bħala amministratur ad hoc

F’materji kriminali, il-minuri għandhom id-dritt li jikkonsultaw avukat mingħajr il-ħtieġa ta’ awtorizzazzjoni tal-ġenituri. L-għajnuna legali tingħata mingħajr ħlas. L-avukati jitqiesu bħala l-ewwel punt ta’ aċċess għall-informazzjoni, u jkollhom rwol ta’ appoġġ u ta’ protezzjoni fir-rigward tal-minuri. Huma jistgħu jitolbu li sentenza tinżamm in camera, li minorenni jkun ippożizzjonat sabiex ma jarax l-akkużat, li kwalunkwe eżami mediku addizzjonali jiġi sostitwit minn rieżami tal-fajl u li ċerti atti investigattivi (eż. ‘confrontation’) ma jseħħux.

— Fejn minorenni huwa konvenut jew parti fil-proċedura u jinkiser xi wieħed mid-drittijiet tiegħi, il-proċedura jew detenzjoni tista’ tiġi annullata. Il-minuri (ta’ aktar minn għaxar snin) jistgħu jiġu detenuti taħt is-superviżjoni ta’ professjonisti mħarrġa apposta f’bini riżervat għall-minorenni.

— Meta minorenni jkun xhud f’każ, l-imħallfin u l-uffiċjali tal-pulizija kriminali jridu jqisu l-vulnerabbiltà tagħhom. Minorenni taħt is-16-il sena ma għandhomx bżonn jieħdu ġurament.

— Minorenni li huma vittmi jingħataw protezzjoni speċjali. Barra minn hekk, jekk minorenni jkunu rikorrenti fi proċedura ċivili, huma jistgħu jitolbu danni għall-ħsara mġarrba. Jekk l-awtur tar-reat ħati mhuwiex solventi, il-vittma tista’ tirċievi kumpens minn fond ta’ garanzija (skont iċ-ċirkostanzi), il-Bord dwar il-Kumpens għal Korrimenti Kriminali (CIVI) u/jew is-Servizz ta’ Assistenza għall-Irkupru f’każ ta’ Kriminalità (SARVI).

F’materji ċivili, il-minorenni ġeneralment iridu jkunu rappreżentati mir-rappreżentant legali tagħhom. Jinħatar amministratur jekk ikun hemm kunflitt ta’ interess bejn il-minuri u l-ġenituri tagħhom. Il-ġenituri għandhom 15-il jum biex fihom jappellaw il-ħatra ta’ amministratur.

F’ċerti sitwazzjonijiet, il-liġi tipprevedi espressament li l-minuri jistgħu jaġixxu f’isimhom stess (b’mod partikolari fir-rigward tal-minuri f’riskju fir-rigward tal-assistenza edukattiva, tar-rikorsi għal dikjarazzjoni ġuramentata sabiex tiġi stabbilita d-dixxendenza, tar-rikorsi għall-emanċipazzjoni u tar-rikorsi għall-istabbiliment tan-nazzjonalità ta’ minuri barranin mhux akkumpanjati).

3. Liġijiet u miżuri biex jitnaqqsu l-limiti ta’ żmien f’każijiet li jinvolvu l-minuri

F’materji kriminali, il-Prosekutur Pubbliku jista’ jordna li l-minuri jikkomparixxi b’mod immedjat quddiem il-qorti tat-tfal, biex jiżgura li s-smigħ iseħħ f’perjodu ta’ żmien ta’ bejn għaxart’ijiem u xahrejn. Din il-proċedura hija possibbli biss jekk investigazzjoni dwar il-fatti ma tkunx aktar meħtieġa, fir-rigward ta’ reati speċifiċi u skont l-età tal-minuri u l-piena mġarrba. Barra minn hekk, komparizzjoni aktar kmieni jippermetti lill-Prosekutur Pubbliku li jordna smigħ quddiem il-qorti tat-tfal f’perjodu ta’ żmien ta’ bejn xahar u tliet xhur.

F’kawżi ċivili, ma hemm l-ebda dispożizzjoni speċifika biex jitħaffu l-proċeduri fl-ewwel istanza f’każijiet li jinvolvu l-minuri, iżda fejn jiġi ppreżentat appell minn deċiżjoni tal-qorti tat-tfal, il-liġi tipprovdi li l-kawża għandha tinstema’ bħala kwistjoni ta’ prijorità.

4. Mekkaniżmi u proċeduri speċifiċi għall-appoġġ tat-tfal u l-aħjar interessi tat-tfal

L-interessi tal-minorenni huma ta’ importanza ċentrali fil-proċedimenti tal-qorti li jinvolvu t-tfal. Il-liġi ta’ spiss tafferma mill-ġdid li l-imħallfin iridu jiġġustifikaw id-deċiżjonijiet tagħhom fuq il-bażi tal-kriterji essenzjali għas-salvagwardja tal-interessi tat-tfal. Huma jridu jqisu s-sitwazzjoni familjari, soċjali u ekonomika tat-tfal u l-opinjonijiet espressi. Madankollu, ma hemmx protokolli jew linji gwida li fihom jiġu ddefiniti l-aħjar interessi tat-tfal.

F’materji kriminali, l-awtorità ġudizzjarja tiġi mgħarrfa mill-awtoritajiet reġjonali fejn kien hemm jew huwa preżunt li minuri kien vittma ta’ trattament ħażin. Meta l-minorenni jkun safa vittma ta’ abbuż sesswali, il-prosekutur pubbliku jrid jinforma minnufih lill-imħallef tal-qorti tat-tfal u jitlob assistenza flimkien mar-riabilitazzjoni.

L-obbligi li jirriżultaw mill-privileġġ professjonali ma japplikawx f’każijiet ta’ abbuż jew privazzjoni tal-minorenni. Diversi reati kontra l-minuri għandhom termini perentorji itwal, li jibdew jiddekorru biss meta l-vittma tilħaq l-età maġġuri. Is-seduti ta’ smigħ li jinvolvu persuna minorenni jridu jsiru f’sessjoni in camera. Il-pubblikazzjoni tal-kontenut tas-smigħ hija pprojbita.

F’materji ċivili, l-imħallef tal-qorti tat-tfal huwa responsabbli mill-assistenza għar-riabilitazzjoni meta minorenni jkun f’riskju. Barra minn hekk, il-Kodiċi Ċivili jagħti setgħat wiesgħa lill-imħallfin tal-qorti tal-familja, li jridu jieħdu «ħsieb partikolari biex jiżguraw il-protezzjoni tal-interessi tat-tfal».

5. Infurzar ta’ deċiżjonijiet li jikkonċernaw il-minuri

F’materji kriminali, il-ġenituri u l-avukat tal-minoreni huma involuti direttament fl-implimentazzjoni ta’ kwalunkwe miżura. Għadd ta’ miżuri jistgħu jiġu ordnati mill-imħallef tal-qorti tat-tfal jew mill-imħallef tal-investigazzjoni matul il-fażi tal-investigazzjoni (għall-minuri ta’ bejn l-għaxar snin u t-18-il sena: miżuri ta’ kustodja, probation, kumpens u attivitajiet ta’ matul il-jum; għal minuri tal-età ta’ bejn it-13 u t-18-il sena: l-arrest preventiv, is-superviżjoni tal-qorti u s-sorveljanza residenzjali permezz ta’ monitoraġġ elettroniku).

Il-Qorti tal-minuri tista’ tordna r-ritorn ta’ minuri ta’ età ta’ bejn l-għaxar u t-18-il sena għand il-familja tiegħu, kumpens, is-sospensjoni bi probation, attivitajiet ta’ matul il-jum, miżuri ta’ kustodja jew il-protezzjoni mill-qorti. Għal minuri li għandhom bejn it-13 u t-18-il sena, il-qorti tista’ wkoll toħroġ inizjattiva jew twissija, tordna attivitajiet ta’ kumpens, attività ta’ matul il-jum (li tista’, għal minuri ta’ bejn is-16 u t-18-il sena, tikkonsisti f’servizz komunitarju), probation jew protezzjoni mill-qorti. Tista’ tiġi imposta penali fuq minuri ta’ bejn l-għaxar snin u t-18-il sena: projbizzjoni ta’ dħul ta’ ċerti postijiet, żjara lil ċerti persuni, kustodja u, bħala l-aħħar rimedju għal minuri li għandhom aktar minn 13-il sena, priġunerija (fit-taqsima tal-minuri ta’ ċentru ta’ detenzjoni proviżorja jew ċentru ta' detenzjoni għall-minorenni; iridu jkunu preżenti l-ħaddiema speċjalizzati fil-każ).

F’materji ċivili, id-deċiżjonijiet dwar ir-responsabbiltà tal-ġenituri, il-manteniment jew il-protezzjoni tal-minuri f’riskju huma infurzabbli immedjatament. Skont il-livell ta’ deċiżjoni tal-minuri, fil-biċċa l-kbira tal-każijiet il-ġenituri jkollhom jinfurzaw is-sentenza. F’każ ta’ kunflitt mal-ġenituri u f’każijiet fejn qorti ma tkunx diġà tat deċiżjoni dwar din il-kwistjoni (eż. bil-ħatra ta’ tutur), l-amministratur ikun responsabbli għall-infurzar tal-miżuri fl-interess tal-minorenni.

6. Adozzjoni

L-adozzjoni tinvolvi diversi stadji: il-kisba ta’ approvazzjoni, it-tqabbil u l-konnessjoni bejn il-minorenni u min jadotta u l-proċedura legali li toħloq ir-relazzjoni bejn il-ġenituri u l-ulied. Hemm żewġ tipi ta’ adozzjoni fi Franza: adozzjoni sempliċi (żamma tar-relazzjoni oriġinali bejn il-ġenituri u t-tfal) u adozzjoni sħiħa (għal tfal taħt il-15-il sena biss; is-sostituzzjoni tar-relazzjoni oriġinali bejn il-ġenituri u t-tfal mal-ġenituri adottivi).

It-Tribunal de Grande Instance għandha ġuriżdizzjoni fiż-żewġ każijiet u l-adozzjoni tista’ tiġi approvata biss jekk tkun fl-interess tal-minorenni. Minorenni li għandu iktar minn 13-il sena jrid jagħti l-kunsens għall-adozzjoni tiegħu.

Ġustizzja adattata għat-tfal fi Franza (749 Kb)

Il-kapaċità ġuridika tat-tfal

Fil-Kroazja, it-tfal għandhom kapaċità ġuridika (il-kapaċità li jkollhom drittijiet u obbligi) u kapaċità ta’ litigazzjoni (il-kapaċità li jkunu l-attur jew il-konvenut fi proċedimenti legali). It-tfal jiksbu l-kapaċità li jwettqu atti legali (il-kapaċità li jikkonkludu kuntratti u jipproduċu l-effetti legali li normalment jipproduċu mill-età ta’ 18-il sena) biss jekk jiżżewġu, isiru ġenituri (minn 16-il sena ’il fuq), jew jidħlu f’kuntratti ta’ impjieg (minn 15-il sena ’il fuq).

Aċċess għal proċedimenti speċjali

Il-partijiet ikkonċernati li ġejjin jistgħu jieħdu sehem fi proċedimenti kriminali li fihom ikunu involuti t-tfal:

• l-Ombudsman għat-Tfal (pravobranitelj za djecu);
• uffiċjali tal-pulizija speċjalizzati fil-Ministeru tal-Intern, li tħarrġu biex jaħdmu mat-tfal vittmi ta’ reat jew trażgressuri;
• il-qrati taż-żgħażagħ u l-imħallfin fi proċedimenti kriminali li jinvolvu t-tfal;
• prosekuturi pubbliċi għaż-żgħażagħ fl-uffiċċju tal-prosekutur pubbliku;
• avukati speċjalizzati għall-proċedimenti li jinvolvu t-tfal, maħtura mill-president tal-qorti, kif meħtieġ, mil-lista tal-Kamra tal-Avukati Kroata (Hrvatska odvjetnička komora) (normalment bħala avukati difensuri);
• ħaddiema soċjali li għandhom rwol ewlieni fi proċedimenti kriminali li jinvolvu t-tfal;
• kliniki u sptarijiet speċjalizzati għat-tfal;
• bosta NGOs speċjalizzati, assistenti esperti mhux legali (fil-qrati tal-minorenni u fl-uffiċċju tal-prosekutur pubbliku), voluntiera, eċċ.

Il-parteċipazzjoni tat-tfal u tal-minorenni (sal-età ta’ 23 sena) fil-proċedimenti tal-qorti f’kawżi fejn ikunu wettqu reat kriminali hija rregolata mill-Att dwar il-Qrati tal-Minorenni (Zakon o sudovima za mladež).

Il-qrati muniċipali (općinski sudovi) imexxu proċedimenti ċivili, inklużi dawk li jinvolvu t-tfal, minħabba li ma twaqqfet l-ebda qorti speċjali biex tiddeċiedi esklużivament tilwim li jinvolvi tfal u minorenni. Il-qrati muniċipali huma kompetenti fil-prim’istanza mill-aġġudikazzjoni tal-kawżi ta’ manteniment, l-eżistenza jew in-nuqqas ta’ eżistenza ta’ żwieġ, l-annullament ta’ żwieġ u divorzju, l-istabbiliment jew il-kontestazzjoni tal-paternità jew tal-maternità, kif ukoll il-kustodja tat-tfal u l-kura tal-ġenituri.

Iċ-Ċentri għall-Kura Soċjali (Centri za socijalnu skrb) huma korpi pubbliċi li joperaw biex jipproteġu u jappoġġaw lit-tfal u li jistgħu jinfluwenzaw id-deċiżjonijiet tal-qorti. Fil-proċedimenti tal-qorti ċ-Ċentri għall-Kura Soċjali jista’ jkollhom l-istatus legali ta’ parti jew jipparteċipaw bħala intervenjenti. Billi għandhom rwol sinifikanti fil-protezzjoni tat-tfal fil-proċedimenti ġudizzjarji, dawn iċ-Ċentri għandhom opportunitajiet differenti biex jiddefendu l-aħjar interessi tat-tfal.

L-Ombudsman għat-Tfal huwa awtorità indipendenti li twieġeb biss lill-Parlament bil-kompitu tal-protezzjoni, il-monitoraġġ u l-promozzjoni tad-drittijiet u l-interessi tat-tfal.

Ma twaqqfu l-ebda qrati jew istituzzjonijiet separati biex jittrattaw esklussivament id-drittijiet tat-tfal u tal-minorenni fi proċedimenti amministrattivi. Il-qrati amministrattivi (upravni sudovi) eżistenti għandhom kompetenza ġenerali biex isolvu tilwim amministrattiv, inkluż tilwim li jikkonċerna tfal/minorenni.

L-awtoritajiet kompetenti kollha involuti fi proċedimenti kriminali li jinvolvu tfal jew minorenni bħala akkużati jew vittmi jridu jaġixxu b’urġenza biex itemmu xogħolhom mill-aktar fis possibbli. Skont l-Att dwar il-Qrati tal-Minorenni (Zakon o sudovima za mladež), il-proċedimenti kriminali kontra minorenni jew adulti żgħażagħ jew il-kawżi ta’ protezzjoni legali tat-tfal huma urġenti u jridu jinfetħu mingħajr dewmien żejjed. Dan jgħodd ukoll għat-teħid tad-deċiżjonijiet rilevanti. Il-proċedimenti tal-qorti kontra delinkwenti minorenni, u l-investigazzjonijiet u l-proċeduri mill-pulizija u l-prosekuturi pubbliċi huma urġenti.

Id-dewmien fl-eżekuzzjoni tal-pieni imposti fuq il-minorenni jrid ikun il-minimu, u hija l-qorti li trid tibda tali proċedimenti mingħajr dewmien żejjed wara li d-deċiżjoni tal-qorti tkun saret finali u meta ma jkun hemm l-ebda impediment legali għall-eżekuzzjoni tagħha.

Il-proċedimenti li d-drittijiet personali ta’ minuri jridu jiġu deċiżi fihom huma urġenti u l-ewwel seduta għandha sseħħ fi żmien ħmistax-il jum minn dakinhar li jinfetħu l-proċedimenti. Deċiżjonijiet fi proċedimenti dwar miżuri interim, kustodja tal-ġenituri u relazzjoni personali ma’ minuri, u deċiżjonijiet dwar ir-ritorn ta’ minuri, għandhom jingħataw u jiġu kkomunikati fi żmien tletin jum mid-data tal-ftuħ tal-proċedimenti. Il-qorti tat-tieni istanza trid tagħti u tikkomunika d-deċiżjoni fi żmien tletin jum minn dakinhar li jasal l-appell.

F’konformità mal-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali (Zakon o kaznenom postupku), meta l-vittma tkun tfal jew minorenni, ikollhom id-dritt li jinstemgħu, li jixhdu u li jipparteċipaw fi proċedimenti kriminali. Barra minn hekk, it-tfal jew il-minorenni huma intitolati li jiġu infurmati bil-fatti rilevanti, li jippreżentaw evidenza fir-rigward tar-reat kriminali u l-proċedimenti kriminali, u li jappellaw. Huma intitolati jistaqsu mistoqsijiet lill-persuni suspettati, lix-xhieda u lix-xhieda esperti matul is-sessjonijiet tal-qorti u jissottomettu l-kummenti u l-ispjegazzjonijiet tagħhom rigward dik it-testimonjanza.

Fil-prattika, l-ispeċjalisti involuti fi proċedimenti għall-protezzjoni tat-tfal jivvalutaw l-aħjar interessi tal-minuri u jistgħu jipproponu miżura ta’ protezzjoni tat-tfal lill-qorti. Il-valutazzjoni tal-aħjar interessi tat-tfal hija bbażata fuq il-prinċipji u l-metodi ta’ ħidma tal-ħaddiema soċjali, il-psikologi, l-għalliema u oħrajn.

Sabiex tiġi żgurata l-konformità mal-Konvenzjoni Ewropea dwar l-Eżerċizzju tad-Drittijiet tat-Tfal, qorti tista’ taħtar rappreżentant speċjali għat-tfal f’każijiet fejn id-detentur tar-responsabbiltà tal-ġenituri ma jkunx awtorizzat jirrappreżenta lill-minuri minħabba kunflitt ta’ interess. Dan ir-rappreżentant ġeneralment ikun avukat b’esperjenza sinifikanti fi proċedimenti li jinvolvu t-tfal. Jistgħu jinħatru rappreżentanti speċjali f’ċerti proċedimenti ġudizzjarji dwar il-kustodja tat-tfal jew minorenni, id-divorzju u l-adozzjoni, kif ukoll kawżi li jikkonċernaw il-protezzjoni tad-drittijiet personali u l-interessi tal-minuri.

Il-ħarsien tal-aħjar interessi tat-tfal huwa wieħed mill-prinċipji minquxa fil-Kostituzzjoni Kroata, li, fost l-oħrajn, tgħid li l-ġenituri għandhom jerfgħu r-responsabbiltà għat-trobbija, il-benessri u l-edukazzjoni ta’ wliedhom u huma responsabbli biex jiżguraw li wliedhom jeżerċitaw id-dritt tagħhom għal żvilupp personali sħiħ u armonjuż. Skont il-leġiżlazzjoni rilevanti, l-istat irid jieħu ħsieb b’mod speċjali tal-orfni u l-minorenni ttraskurati mill-ġenituri tagħhom u kulħadd għandu d-dmir li jipproteġi lit-tfal u li jinforma lill-awtoritajiet rilevanti bi kwalunkwe ħsara potenzjali kkawżata lilhom. Iż-żgħażagħ, l-ommijiet u l-persuni b’diżabbiltà huma intitolati jirċievu protezzjoni speċjali fuq ix-xogħol. Kulħadd għandu jkollu aċċess għall-edukazzjoni b’kundizzjonijiet ugwali. L-edukazzjoni obbligatorja hija mingħajr ħlas, f’konformità mal-liġi.

Il-monitoraġġ u l-eżekuzzjoni tad-deċiżjonijiet fil-proċedimenti li jinvolvu t-tfal

Il-Kroazja adottat l-Att dwar l-Eżekuzzjoni tal-Pieni Imposti fuq Minorenni Kkundannati ta’ Delitti u Reati (Zakon o izvršavanju sankcija izrečenih maloljetnicima za kaznena djela i prekršaje).

L-għan ta’ dak l-Att huwa li jistabbilixxi:

• il-kundizzjonijiet għall-eżekuzzjoni ta’ pieni imposti fuq tfal/minorenni fi proċedimenti kriminali għal delitti mwettqa, speċjalment miżuri korrettivi, detenzjoni f’ċentru sigur għaż-żgħażagħ, u miżuri ta’ sigurtà; u
• l-kundizzjonijiet għall-eżekuzzjoni ta’ pieni għal kontravvenzjonijiet imwettqa minn tfal/minorenni.

Ir-rappreżentanti taċ-Ċentru kompetenti għall-Kura Soċjali għandhom rwol sinifikanti fl-iżgurar li t-tfal/minorenni li wettqu reat jiġu ttrattati kif xieraq.

Iċ-Ċentru għall-Kura Soċjali huwa responsabbli wkoll biex iħarrek lit-tfal u jirreferihom għal kwalunkwe miżura korrettiva u biex jipprovdi kwalunkwe informazzjoni u appoġġ meħtieġ. L-għan tal-miżuri korrettivi huwa li jagħtu protezzjoni, indukrar, għajnuna, superviżjoni u edukazzjoni ġenerali u vokazzjonali lid-delinkwenti minorenni, u b’hekk jinfluwenzaw it-trobbija u l-iżvilupp tal-personalità kumplessiva tagħhom u jtejbu s-sens ta’ responsabbiltà tagħhom sabiex ma jerġgħux jiksru l-liġi.

It-tipi ta’ miżuri korrettivi huma: twiddiba tal-qorti, obbligi speċjali (bħal skuża lill-parti leża; rimedju għad-dannu kkawżat mir-reat kriminali sa fejn ikun possibbli għall-minuri; l-attendenza regolari ta’ skola; li ma jintilifx ix-xogħol; l-attendenza għal taħriġ għal okkupazzjoni xierqa għall-ħiliet u l-preferenzi tagħhom; l-aċċettazzjoni ta’ impjieg u li jippersistu fih; l-użu tal-introjtu tagħhom taħt is-superviżjoni u bil-parir tal-ġestjonarju tal-miżura korrettiva; l-involviment fil-ħidma ta’ organizzazzjonijiet umanitarji jew attivitajiet ta’ protezzjoni ambjentali jew lokali; li joqogħdu lura milli jżuru ċerti postijiet, milli jattendu ċerti avvenimenti jew milli jkunu fil-kumpanija ta’ ċerti individwi li jkunu influwenza ħażina għalihom; bi qbil mar-rappreżentant legali tal-minuri, li jsegwu trattament mediku jew trattament għal dipendenza fuq id-droga jew dipendenzi oħrajn; il-parteċipazzjoni f’terapija psikosoċjali individwali jew fi grupp f’ċentru ta’ konsulenza għaż-żgħażagħ; il-parteċipazzjoni f’korsijiet ta’ taħriġ vokazzjonali; li ma jitilqux il-post ta’ residenza permanenti jew temporanja tagħhom għal perjodu ta’ żmien estiż mingħajr l-approvazzjoni taċ-Ċentru għall-Kura Soċjali; riferiment liċ-ċentru tal-ittestjar tas-sewqan kompetenti għal eżami tal-għarfien tar-regolamenti tat-traffiku, biex il-vittma ma tiġix avviċinata jew tingħata fastidju), iżjed attenzjoni u superviżjoni, iżjed attenzjoni u superviżjoni waqt il-kura ta’ matul il-jum f’istituzzjoni korrettiva, riferiment lil ċentru dixxiplinari, riferiment lil istituzzjoni korrettiva, riferiment lil ċentru ta’ detenzjoni, riferiment lil istituzzjoni korrettiva speċjali.

Il-kustodja f’ċentru sigur għaż-żgħażagħ hija tip speċifiku ta’ ċaħda tal-libertà f’termini tal-kundizzjonijiet li jridu jiġu ssodisfati biex tiġi imposta, it-tul u l-iskop tagħha, u r-restrizzjonijiet tal-piena. Trażgressuri tfal akbar fl-età (minorenni li kellhom mill-inqas 16-il sena iżda ma kellhomx 18-il sena meta twettaq ir-reat) jistgħu jingħataw sentenza ta’ kustodja f’ċentru sigur għaż-żgħażagħ jekk ikunu wettqu reat soġġett għal sanzjoni statutorja ta’ mill-inqas tliet snin priġunerija u, minħabba n-natura u s-serjetà tar-reat u l-livell għoli ta’ ħtija, miżura korrettiva ma tistax tiġi ġġustifikata.

Tfal jew minorenni li m’għandhomx kapaċità legali jiġu rrappreżentati mir-rappreżentanti legali tagħhom, li jipprovdulhom informazzjoni dwar deċiżjonijiet tal-qorti u l-eżekuzzjoni tal-pieni.

Matul il-proċedimenti ta’ eżekuzzjoni, il-qrati għandhom is-setgħa li jordnaw miżuri protettivi biex jipproteġu lit-tfal jew lill-minorenni milli ssirilhom ħsara bla bżonn wara li jkunu twettqu proċedimenti ekstraġudizzjarji. Dawn il-miżuri protettivi huma: limitazzjoni ta’ kuntatt mhux xieraq jew kuntatt limitat ma’ ġenitur, nannu jew nanna, ħuhom jew oħthom (inkluż jekk minn ġenitur wieħed biss), jew mal-konjuġi tal-minuri.

Aċċess għar-rimedji

a) Proċedimenti kriminali

Kulħadd għandu d-dritt li jappella kontra sentenza tal-qorti kompetenti f’konformità mad-dispożizzjonijiet applikabbli tal-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali. Meta t-tfal jew il-minuri jkunu vittmi ta’ reat kriminali, huma — bħall-prosekutur pubbliku, l-akkużat u l-avukat tad-difiża — huma intitolati li jappellaw kontra s-sentenza tal-qorti tal-ewwel istanza. Il-parti leża tista’ tappella kontra s-sentenza abbażi tad-deċiżjoni tal-qorti rigward l-ispejjeż tal-proċedimenti kriminali jew it-talba għal kumpens. Madankollu, jekk il-prosekutur pubbliku jkun assuma r-responsabbiltà għall-prosekuzzjoni mingħand il-parti leża fejn jaġixxi bħala prosekutur privat, dan tal-aħħar jista’ jappella fuq kwalunkwe bażi li tista’ tiġi kkontestata deċiżjoni fuqha.

Il-persuni kollha intitolati li jappellaw kontra deċiżjoni li timponi sentenza fuq minuri, deċiżjoni li timponi miżura korrettiva kontra minuri, jew deċiżjoni li tissospendi l-proċedimenti, jistgħu jagħmlu hekk fi żmien tmint ijiem minn meta tiġi kkomunikata s-sentenza jew id-deċiżjoni. L-avukat tad-difiża jew il-prosekutur pubbliku, il-konjuġi, qarib fil-linja dritta, ġenitur adottiv, tutur, ħu l-minuri, oħt il-minuri jew il-ġenitur tal-fostering jistgħu jappellaw favur il-minuri anki kontra r-rieda tiegħu. Il-qorti tat-tieni istanza tista’ tbiddel id-deċiżjoni tal-qorti tal-ewwel istanza billi timponi piena aktar stretta kontra l-minuri biss f’każ li dan ikun propost fl-appell.

b) Proċedimenti ċivili

It-tfal u l-minorenni involuti fi proċedimenti ġudizzjarji għandhom id-dritt iressqu denunzja, appell jew azzjoni skont ir-regoli ġenerali stabbiliti fil-Kodiċi tal-Proċedura Ċivili (Zakon o parničnom postupku) u l-Att dwar l-Obbligi Ċivili (Zakon o obveznim odnosima).

Peress li, b’mod ġenerali, it-tfal u l-minuri ma għandhomx kapaċità legali, il-ġenituri jew it-tuturi tagħhom iwettqu azzjonijiet speċifiċi f’isimhom bħala r-rappreżentanti legali tagħhom. Ir-rappreżentant legali tal-minuri huwa intitolat jieħu l-azzjonijiet proċedurali kollha f’isem il-minuri, inkluż il-preżentazzjoni ta’ appell. Jista’ jiġi ppreżentat appell kontra sentenzi maħruġa mill-qrati tal-ewwel istanza, u appell jissospendi l-eżekuzzjoni tad-deċiżjoni tal-qorti rilevanti. Appell jista’ jiġi ppreżentat minħabba ksur materjali tad-dispożizzjonijiet dwar il-proċedimenti ċivili, konstatazzjoni inkorretta jew inkompluta tal-fatti u applikazzjoni ħażina tal-liġi sostantiva. Iż-żmien biex jitressaq appell kontra s-sentenza ta’ qorti tal-ewwel istanza normalment ikun ta’ 15-il jum mid-data tal-komunikazzjoni tas-sentenza.

L-adozzjoni

L-Att dwar il-Familja (Obiteljski zakon) jirregola l-adozzjoni bħala forma speċjali ta’ kura tal-familja u legali u l-protezzjoni tat-tfal li ma jkollhomx kura adegwata tal-ġenituri, li joħloq relazzjoni dejjiema bejn il-ġenituri u t-tfal u jagħti l-awtorità tal-ġenituri lill-ġenituri adottivi. Il-ġenituri adottivi jridu jkunu ċittadini Kroati (f’każijiet eċċezzjonali jistgħu jkunu ċittadini barranin jekk dan ikun fl-interess partikolari tat-tfal), ikollhom mill-inqas 21 sena, u tal-inqas 18-il sena akbar mit-tfal adottati. Minuri jista’ jiġi adottat b’mod konġunt minn koppji miżżewġin jew koppji mhux miżżewġin, minn wieħed mill-miżżewġin/membru ta’ koppja mhux miżżewġa jekk il-konjuġi l-ieħor/membru l-ieħor tal-koppja mhux miżżewġa ikun il-ġenitur jew il-ġenitur adottiv l-ieħor, bil-kunsens tal-konjuġi l-ieħor/tal-membru l-ieħor tal-koppja mhux miżżewġa, jew li tkun fi sħubija oħra.

L-adozzjoni tista’ tiġi stabbilita sakemm it-tfal jagħlqu tmintax-il sena, u t-tfal jistgħu jiġu adottati jekk jissodisfaw ir-rekwiżiti legali għall-adozzjoni u jekk l-adozzjoni tkun fl-interess tal-benessri tagħhom. Tfal li jkunu laħqu l-età ta’ 12-il sena jridu jagħtu l-kunsens tagħhom għall-adozzjoni bil-miktub.

Il-proċedura tal-adozzjoni titwettaq miċ-Ċentru tal-Kura Soċjali tal-post tar-residenza permanenti jew temporanja tal-persuni adottivi prospettivi.

Jekk il-ġenitur adottiv jew il-minuri jkun barrani, l-adozzjoni tista’ tiġi stabbilita biss bil-kunsens minn qabel tal-ministeru responsabbli għall-benessri soċjali.

1. Il-kapaċità ġuridika tal-minuri

F’Ċipru, l-età minima ta’ responsabbiltà kriminali hija ta’ 14-il sena. Għall-kwistjonijiet kollha, l-età minima biex attur jiftaħ kawża quddiem il-qorti f’ismu stess hija ta’ 18-il sena.

2. Aċċess għal proċedimenti adattati

2.1. Il-ġustizzja kriminali

B’mod ġenerali, persuna minuri ma għandha l-ebda kapaċità ġuridika li tressaq persuna oħra l-qorti u, b’hekk, tista’ biss tagħmel rikors permezz tal-ġenituri/kustodju tagħha.

Fil-każ tal-Qrati, il-kawżi kriminali fejn il-vittma tkun persuna minuri fil-preżent qegħdin jiġu ttrattati mill-qrati kriminali ordinarji. Madankollu, jeżistu Liġijiet speċifiċi b’dispożizzjonijiet speċjalizzati sensittivi għat-tfal għall-protezzjoni ta’ vittmi/xhieda minuri.

2.2. Il-ġustizzja ċivili

Ma teżisti l-ebda istituzzjoni speċjalizzata li tittratta l-persuni minuri fi proċedimenti ġudizzjarji ċivili.

2.3. Il-ġustizzja amministrattiva

Is-Servizzi ta’ Protezzjoni Soċjali tal-Ministeru tax-Xogħol, il-Protezzjoni Soċjali u l-Assigurazzjoni Soċjali jipprovdu servizzi għall-protezzjoni u l-appoġġ tal-minuri matul il-proċess ġudizzjarju. Is-servizzi kollha pprovduti u l-politiki implimentati mis-Servizzi tal-Protezzjoni Soċjali għandhom bħala kunsiderazzjoni primarja l-aħjar interessi tal-minuri.

2.4. Il-miżuri legali u ta’ politika fis-seħħ sabiex jiġi evitat dewmien żejjed fl-immaniġġjar ta’ kawżi li jinvolvu persuni minuri

Ma hemm l-ebda limitu ta’ żmien li jikkonċerna meta jridu jinbdew jew jiġu tterminati l-proċedimenti ġudizzjarji ċivili, irrispettivament minn jekk tkunx involuta persuna minuri jew persuna adulta.

F’kawżi ċivili ordinarji, il-Qrati jipprovaw jipprijoritizzaw il-kawżi li jinvolvu persuni minuri sa fejn ikun possibbli, filwaqt li jitqies l-ammont kbir ħafna ta’ kawżi. Kwalunkwe ordni interim mitluba tiġi ttrattata mingħajr dewmien żejjed.

2.5 Mekkaniżmi speċifiċi ta’ manteniment għat-tfal

Fil-każ ta’ proċedimenti ġudizzjarji ċivili, ma hemm l-ebda arranġament fis-seħħ biex jiġi żgurat li l-bini tal-qorti jkun addattat għall-minuri u ma jiġi offrut l-ebda appoġġ psikoloġiku jew appoġġ ieħor, sakemm ma tinstabx ħtieġa partikolari għal tali appoġġ.

Ma hemm l-ebda regolament li jesiġi li s-sessjonijiet tal-qorti jiġu adattati għall-pass u t-tul tal-attenzjoni tat-tfal. Jekk ikun hemm xi immaġini jew materjal ieħor li jridu jiġu ppreżentati fil-qorti li jistgħu jitqiesu bħala ta’ ħsara għall-persuna minuri, l-imħallef jista’ jordna li l-persuna minuri tinħareġ mill-awla. L-unika miżura protettiva għall-proċedimenti ċivili hija t-twettiq tal-proċess bil-magħluq.

3. Aspetti multidixxiplinarji

F’kawżi ta’ vjolenza fil-familja, is-Servizzi ta’ Protezzjoni Soċjali jikkooperaw mas-servizzi rilevanti l-oħrajn kollha abbażi ta’ manwal ta’ rikavati interdipartimentali, kif approvat mill-Kunsill tal-Ministri fl-2002. F’kawżi ta’ abbuż sesswali fil-konfront ta’ minuri, is-Servizzi ta’ Protezzjoni Soċjali jikkooperaw mas-servizzi rilevanti l-oħrajn li jistabbilixxu approċċ multidixxiplinarju.

4. Taħriġ tal-professjonisti

L-Akkademja tal-Pulizija ta’ Ċipru, li hija l-istituzzjoni edukattiva tal-Pulizija ta’ Ċipru, tipprovdi lekċers dwar l-immaniġġjar ta’ kawżi relatati mal-minorenni, fil-livelli kollha tat-taħriġ tal-Pulizija. Dawn il-lekċers, li għandhom l-għan li jedukaw lill-uffiċjali tal-pulizija ta’ kull grad, jiġu offruti fil-Programm ta’ taħriġ bażiku għar-reklutaġġ ta’ Uffiċjali tal-Pulizija, f’korsijiet avvanzati kif ukoll f’korsijiet speċjalizzati.

L-Uffiċjali tas-Servizzi Soċjali jirċievu taħriġ inizjali kif ukoll taħriġ kontinwu dwar kwistjonijiet relatati mal-minuri, jiġifieri intervista ma’ persuna minuri, l-immaniġġjar ta’ kawżi li jinvolvu minuri, eċċ.

Fir-rigward tal-imħallfin fil-qrati ċivili u kriminali ordinarji, ma hemm l-ebda rekwiżit ta’ taħriġ li jappartjeni għat-trattament tal-minuri matul il-proċedimenti fil-qrati. L-imħallfin ġeneralment jattendu seminars ta’ taħriġ u konferenzi f’Ċipru u barra mill-pajjiż kif u meta jiġu organizzati.

5. L-aħjar interessi tal-minuri

F’kawżi fejn il-qorti jkollha bżonn tieħu deċiżjoni dwar l-aħjar interessi tal-minuri, il-qorti tista’ tqis rapport imħejji mis-Servizzi ta’ Protezzjoni Soċjali, li jkun fih mhux biss l-osservazzjonijiet magħmula mill-Uffiċjal għas-Servizzi Soċjali, iżda wkoll il-fehmiet tal-minuri.

6. Il-monitoraġġ tad-deċiżjonijiet fi proċedimenti li jinvolvu persuni minuri

Il-Liġi dwar it-Trażgressuri Minorenni mistennija tiġi riveduta b’mod komprensiv bl-għan li jiġu żgurati b’mod aktar speċifiku l-proċeduri favur it-tfal u ż-żgħażagħ. Dan se jtejjeb u jsaħħaħ il-proċedimenti li jinvolvu persuni minuri, għall-aħjar interessi tal-minuri.

7. Aċċess għar-rimedji

Persuna minuri tista’ tikseb aċċess għal kwalunkwe kawża, appell legali jew stħarriġ ġudizzjarju skont il-proċeduri normali, permezz tal-ġenituri, il-kustodju legali jew ir-rappreżentant legali tagħha.

Fir-rigward tat-talbiet għal danni/kumpens matul jew wara proċedimenti kriminali li fihom il-persuna minuri kienet vittma, jekk issir talba ċivili ordinarja għal danni/kumpens, din trid issir f’isem il-persuna minuri mill-ġenitur jew il-kustodju legali tagħha. Fir-rigward tal-ordnijiet għal kumpens tal-vittmi fi ħdan il-proċedimenti kriminali attwali, il-qrati kriminali ordinarji għandhom setgħat limitati.

F’każ ta’ kunflitti ta’ interess bejn il-persuna minuri u l-ġenituri/kustodji tagħha, is-Servizz ta’ Protezzjoni Soċjali jista’ jieħu l-persuna minuri taħt il-kustodja tad-Direttur tas-Servizzi ta’ Protezzjoni Soċjali, li huwa l-kustodju tal-minuri u li jitqies bħala meħtieġ biex jiġi assenjat rappreżentant legali għall-minuri.

8. Il-ħajja tal-familja

Fir-Repubblika ta’ Ċipru jeżistu tipi differenti ta’ adozzjoni:

• Adozzjonijiet nazzjonali
• Adozzjonijiet bejn pajjiż u ieħor
• L-adozzjoni ta’ wild minuri ta’ konjuġi minn żwieġ preċedenti.

Fil-każijiet kollha ta’ adozzjoni, l-aħjar interessi tal-minuri jitqiesu bħala l-akbar kunsiderazzjoni, abbażi tal-Artikolu 21 tal-Konvenzjoni tan-NU dwar id-Drittijiet tat-Tfal.

Ġustizzja favur il-persuni minuri f’Ċipru (572 Kb)

1. Il-kapaċità ġuridika tal-minorenni

Skont il-liġi tal-Latvja, persuni li laħqu l-età maġġuri, jiġifieri t-18-il sena, għandhom kapaċità ġuridika fi proċeduri ċivili. Il-kawżi relatati ma’ minorenni jitressqu quddiem il-qorti mir-rappreżentanti legali tagħhom. Ir-rappreżentanti legali ta’ spiss ikunu l-ġenituri jew it-tuturi tat-tfal.

Fil-każijiet stipulati mil-liġi, il-minorenni huma intitolati li jeżerċitaw id-drittijiet proċedurali ċivili tagħhom b’mod indipendenti. F’każijiet bħal dawn jistgħu jinġiebu rappreżentanti legali biex jassistu lill-minorenni bil-proċeduri legali. Għandu jiġi nnotat li t-tfal għandhom id-dritt li jesprimu liberament il-fehmiet tagħhom u, għal dan il-għan, li jirċievu u jibagħtu kwalunkwe tip ta’ informazzjoni, u għandhom ukoll id-dritt li jinstemgħu fi kwalunkwe azzjoni jew proċedura relatata magħhom. Jekk it-tfal ikunu kapaċi jifformulaw opinjoni, din għandha titqies f’konformità mal-età u l-maturità tat-tfal.

2. Aċċess għal proċeduri tal-qorti mmodifikati

Il-ħidma tal-qrati hija organizzata sabiex tiżgura li l-kawżi li jinvolvu l-protezzjoni tad-drittijiet u l-interessi tat-tfal jinstemgħu b’urġenza.

F’kawżi li jaffettwaw lit-tfal, eż. proċeduri ta’ divorzju, l-istabbiliment tal-filjazzjoni tat-tfal u affarijiet simili, il-liġi tipprovdi marġni wiesa’ ta’ manuvrar għad-divulgazzjoni tal-provi. Sabiex jiġu ċċarati l-fehmiet tat-tfal u jiġu sottomessi lill-qorti, ġeneralment tkun involuta l-awtorità muniċipali kompetenti, jiġifieri qorti tal-familja, li hija magħmula minn professjonisti mħarrġa b’mod speċjali li jiċċaraw il-fehmiet tat-tfal f’ambjent familjari.

3. Aspetti multidixxiplinari

Il-protezzjoni tad-drittijiet tat-tfal hija implimentata f’kooperazzjoni mal-familja, il-korpi tal-gvern ċentrali u lokali, organizzazzjonijiet pubbliċi u persuni fiżiċi u ġuridiċi oħra.

F’konformità mal-Liġi dwar il-protezzjoni tad-drittijiet tat-tfal, il-kooperazzjoni bejn il-korpi tal-gvern ċentrali u lokali fi kwistjonijiet relatati mal-protezzjoni tad-drittijiet tat-tfal u d-drittijiet tal-familja li jaqgħu fi ħdan il-mandat tagħhom hija kkoordinata mill-Ministeru għall-Ħarsien Soċjali.

Il-Latvja għandha proċedura speċifika (ir-Regolament tal-Kabinett Nru 545 tat-12 ta’ Settembru 2017 dwar il-kooperazzjoni istituzzjonali fil-qasam tal-protezzjoni tad-drittijiet tat-tfal) li tirregola l-organizzazzjoni tal-kooperazzjoni bejn il-korpi tal-gvern ċentrali u lokali u organizzazzjonijiet mhux governattivi f’dan il-qasam. Din hija organizzata bl-għajnuna ta’ gruppi kolleġġjali konsultattivi stabbiliti fil-muniċipalitajiet u l-Kunsill għall-kooperazzjoni dwar kwistjonijiet tat-tfal. Fost affarijiet oħra, il-gruppi ta’ kooperazzjoni jeżaminaw kawżi individwali relatati ma’ ksur possibbli tad-drittijiet tat-tfal f’kawżi fejn hemm ħtieġa għal azzjoni rapida u kooperazzjoni bejn diversi istituzzjonijiet u fejn is-sitwazzjoni ma tistax tissolva minn istituzzjoni waħda jew kienet impossibbli li tissolva għal perjodu ta’ żmien estiż.

4. Taħriġ ta’ speċjalisti

Il-leġiżlazzjoni tipprovdi firxa wiesgħa ta’ speċjalisti (imħallfin, prosekuturi, avukati, uffiċjali ġudizzjarji u psikologi tal-qorti) li jivvalutaw l-istat mentali tat-tfal, flimkien ma’ nutara ċċertifikati, persunal tal-pulizija li jaħdem mat-tfal tfal, eċċ. - li jeħtiġilhom jiksbu għarfien speċjalizzat fil-qasam tal-ħarsien tad-drittijiet tat-tfal. Taħriġ għall-imħallfin fi kwistjonijiet relatati mad-drittijiet tat-tfal huwa organizzat mill-Ministeru għall-Ġustizzja.

5. Interessi tat-tfal

Skont il-Liġi dwar il-ħarsien tad-drittijiet tat-tfal, id-drittijiet u l-interessi tat-tfal jieħdu prijorità fil-kwistjonijiet legali kollha relatati mat-tfal. Fil-Latvja, l-azzjonijiet kollha li jinvolvu t-tfal eżerċitati minn istituzzjonijiet tal-gvern ċentrali jew lokali, organizzazzjonijiet pubbliċi, persuni fiżiċi jew ġuridiċi oħra, qrati jew istituzzjonijiet oħra ta’ eżekuzzjoni tal-liġi jridu jirrispettaw id-drittijiet u l-interessi tat-tfal bħala prijorità.

L-aħjar interessi tat-tfal iridu jkunu ssalvagwardjati mill-persuni fiżiċi u ġuridiċi kollha fl-azzjonijiet u d-deċiżjonijiet kollha li jaffettwaw, jew jistgħu jaffettwaw, direttament jew indirettament, lil dawk it-tfal. Meta jiġu ddeterminati l-aħjar interessi tat-tfal, l-għan għandu jkun li tinstab soluzzjoni sostenibbli għas-sitwazzjoni tat-tfal, filwaqt li titqies b’mod xieraq is-sitwazzjoni speċifika, b’kunsiderazzjoni xierqa għall-kriterji stipulati mil-liġi.

6. Il-monitoraġġ u l-eżekuzzjoni tad-deċiżjonijiet fi proċeduri legali li jinvolvu t-tfal

Malli sentenza li taffettwa d-drittijiet u l-interessi tat-tfal tidħol fis-seħħ jew jekk ikun meħtieġ li tiġi eżegwita immedjatament iżda ma tiġix eżegwita, ir-rappreżentant legali tat-tfal jista’ jissottometti dokument ta’ eżekuzzjoni lill-uffiċjal ġudizzjarju. Il-qorti ma tibgħatx dettalji tas-sentenza lit-tfal personalment. Huwa preżunt li l-ġenituri jew it-tuturi tat-tfal, fil-kapaċità ta’ rappreżentant legali, filwaqt li jaġixxu fl-aħjar interessi tat-tfal, se jispjegaw is-sentenza tal-qorti f’konformità mal-kapaċità tat-tfal li jifhmuha u jikkomunikaw l-informazzjoni meħtieġa dwar il-progress miksub fl-eżekuzzjoni tad-deċiżjoni. Meta jkun meħtieġ, għall-eżekuzzjoni ta’ deċiżjonijiet fi kwistjonijiet li jinħolqu minn drittijiet ta’ kustodja u ta’ aċċess, l-uffiċjal ġudizzjarju jikkoopera mal-qorti tal-familja, joħroġ struzzjonijiet li juru li l-informazzjoni meħtieġa għall-eżekuzzjoni tkun ipprovduta u jkun hemm attendenza għall-proċeduri ta’ eżekuzzjoni.

7. Aċċess għal rimedji legali

Fi proċeduri ċivili, kawżi li jinvolvu minorenni huma mmexxija mir-rappreżentanti legali tagħhom, li ġeneralment ikunu l-ġenituri jew it-tuturi tat-tfal. Meta l-liġi tippermetti lill-minorenni jeżerċitaw id-drittijiet proċedurali ċivili tagħhom b’mod indipendenti, ir-rappreżentanti legali tagħhom jkunu involuti wkoll.

Strument ta’ protezzjoni addizzjonali huwa pprovdut għal tfal bi sfond ta’ vjolenza fil-familja. Meta t-tfal ikunu l-mira ta’ vjolenza jew ta’ kontroll koerċittiv, jista’ jsir rikors għall-protezzjoni fl-aħjar interessi tat-tfal mhux biss minn wieħed mill-ġenituri jew mit-tutur tat-tfal, iżda anki minn qorti tal-familja jew prosekutur pubbliku. Dan ifisser li jekk, għal kwalunkwe raġuni, ir-rappreżentant legali tat-tfal jonqos milli jaġixxi biex jipproteġi d-drittijiet tat-tfal, tista’ ssir talba lill-qorti minn waħda mill-awtoritajiet kompetenti msemmija qabel. Għandu jiġi nnotat li l-protezzjoni kontra l-vjolenza tista’ tintalab fi kwalunkwe stadju tal-proċeduri ċivili, inkluż qabel il-preżentata ta’ rikors.

8. Il-proċedura ta’ adozzjoni, inkluża l-adozzjoni internazzjonali

Fil-Latvja, tfal li huma minorenni jistgħu jiġu adottati meta dan ikun fl-aħjar interessi tagħhom. Il-bażi legali għall-adozzjoni hija stabbilita fil-Liġi Ċivili. Il-proċedura ta’ adozzjoni hija stabbilita mir-regolament tal-Kabinett. Adozzjoni hija approvata mill-qorti. It-tfal jistgħu jiġu adottati jekk, qabel l-approvazzjoni tal-adozzjoni, ikunu tqiegħdu taħt il-kura u s-superviżjoni tal-parti adottiva, u istituzzjoni ta’ tutela u kustodja stabbilita minn awtorità lokali - qorti tal-familja - tkun stabbiliet li t-tfal u l-parti adottiva jkunu kompatibbli b’mod reċiproku, u jkun hemm raġunijiet validi biex wieħed jemmen li l-adozzjoni se twassal għal relazzjoni ġenwina bejn tfal u ġenituri. It-tfal li jkunu laħqu l-età ta’ 12-il sena jeħtiġilhom jagħtu l-kunsens personali tagħhom għall-adozzjoni.

Persuna li tixtieq tadotta t-tfal jeħtiġilha tagħmel ir-rikors rilevanti lill-qorti tal-familja. Sabiex taċċerta l-adegwatezza għall-adozzjoni, il-qorti tal-familja twettaq investigazzjoni tal-familja adottiva f’konformità mal-proċedura ta’ adozzjoni. It-tfal jistgħu jitqiegħdu ma’ familja adottiva b’deċiżjoni ta’ qorti tal-familja.

Fil-kawżi u f’konformità mal-proċeduri stipulati mil-liġi, l-adozzjoni bejn pajjiż u ieħor hija possibbli fir-rigward ta’ stat barrani li huwa marbut mill-Konvenzjoni ta’ The Hague tad-29 ta’ Mejju 1993 dwar il-Ħarsien tat-Tfal u l-Kooperazzjoni fir-Rigward tal-Adozzjoni bejn Pajjiż u Ieħor u l-Konvenzjoni dwar id-Drittijiet tat-Tfal tal-20 ta’ Novembru 1989 li miegħu l-Latvja kkonkludiet trattat bilaterali li jiddefinixxi l-aspetti speċifiċi tal-kooperazzjoni ġudizzjarja reċiproka fil-qasam tal-adozzjoni barranija. L-adozzjoni bejn pajjiż u ieħor fir-rigward ta’ stat barrani tista’ sseħħ ladarba tasal opinjoni mill-Kummissjoni għall-Adozzjoni Barranija li tikkonkludi li l-proċess ta’ adozzjoni bejn pajjiż u ieħor huwa konsistenti mal-prinċipji tal-protezzjoni tad-drittijiet tat-tfal stipulati f’din il-Liġi u fl-aħjar interessi tat-tfal.

1. Il-kapaċità ġuridika tal-minuri

Fil-Lussemburgu, l-età minima biex attur ikun jista’ jiftaħ kawża l-qorti f’ismu stess hija ta’ 18-il sena għall-oqsma kollha tal-liġi. Teżisti eċċezzjoni għall-minuri emanċipati li jistgħu jippreżentaw ilment f’isimhom stess.

Fil-Lussemburgu, teżisti sistema ġudizzjarja speċjalizzata li tittratta r-reati mwettqa minn tfal taħt l-età minima tar-responsabbiltà kriminali (MACR), li fil-Lussemburgu hija 18-il sena. Dan ifisser li minuri taħt it-18-il sena ma jwettaqx “reati” skont il-liġi Lussemburgiża; minflok, iwettaq “atti kkwalifikati bħala reati”, li għalihom hemm ġuriżdizzjoni speċjalizzata, il-Qorti tal-Minorenni (Tribunal de la jeunesse), li hija responsabbli għall-applikazzjoni ta’ miżuri ta’ kustodja, protezzjoni u/jew edukazzjoni.

2. Aċċess għal proċedimenti adattati

Ħlief għal ċerti materji li jirrigwardjaw il-protezzjoni tal-minuri u l-familja, il-kawżi tad-dritt ċivili jinstemgħu quddiem il-qrati ċivili. Ma hemmx qrati speċjali tal-familja u taż-żgħażagħ fil-qasam tal-ġustizzja amministrattiva. Huma biss id-deċiżjonijiet dwar l-ażil u l-migrazzjoni li jiġu mistħarrġa mill-qrati amministrattivi.

• Il-Qorti tal-Minorenni hija l-ġuriżdizzjoni speċjalizzata li tittratta ma’ minuri suspettati u trażgressuri, kif ukoll li tordna miżuri ta’ protezzjoni għal tfal li jeħtieġu assistenza u protezzjoni. Il-Qorti tal-Minorenni tadotta miżuri ta’ edukazzjoni u protezzjoni. Il-minuri suspettati/trażgressuri ma jitqisux bħala trażgressuri iżda bħala tfal li jeħtieġu protezzjoni u għajnuna. Konsegwentement, id-dritt kriminali ma japplikax bħala tali għat-tfal.
• It-taqsima dwar il-Protezzjoni taż-Żgħażagħ tal-uffiċċju tal-prosekutur pubbliku hija responabbli b’mod ġenerali għal dak kollu li jaffettwa lit-tfal u lill-familji tagħhom. Meta minuri vittmi jkunu involuti fi proċedimenti ġudizzjarji, il-prosekuturi jaħdmu mill-qrib mat-taqsima dwar il-Protezzjoni taż-Żgħażagħ tal-pulizija ġudizzjarja.
• Fil-Lussemburgu, il-Qorti tal-Minorenni hija l-ġurisdizzjoni speċjalizzata li tittratta ma’ kawżi tal-protezzjoni ta’ minuri. Il-Qrati tal-Minorenni jaħdmu mal-imħallfin speċjalizzati li huma responsabbli għall-infurzar tal-liġijiet dwar il-protezzjoni taż-żgħażagħ. L-imħallfin tal-familja għandhom ġuriżdizzjoni fuq kwistjonijiet relatati mal-awtorità tal-ġenituri. Jikkontrollaw ukoll il-ħidma tar-rappreżentanti jew kustodji legali. F’din il-kariga, l-imħallfin tal-familja jistgħu jitolbu kjarifika mir-rappreżentanti u l-kustodji legali tal-minuri, kif ukoll mill-minuri nnifsu.

3. Miżuri legali u ta’ politika fis-seħħ sabiex jiġi mħaffef l-immaniġġjar ta’ kawżi li jinvolvu t-tfal

Ma hemm l-ebda dispożizzjoni speċifika sabiex jiġi żgurat li l-proċedimenti ġudizzjarji ċivili li jinvolvu t-tfal jiġu mħaffa kif xieraq. F’termini ta’ skadenzi proċedurali, japplikaw ir-regoli ġenerali (applikabbli għall-adulti). Dawn ir-regoli jvarjaw skont il-qorti li tisma’ l-kawża.

4. Mekkaniżmi u proċeduri speċifiċi ta’ appoġġ għat-tfal u l-aħjar interessi tal-minuri

• Kulħadd, kemm l-adulti kif ukoll it-tfal, jista’ jitlob informazzjoni legali mingħajr ħlas mis-Servizz ta’ Akkoljenza u ta’ Informazzjoni Ġudizzjarja (Service d'accueil et d’information juridique)

Dan is-servizz jista’ jipprovdi appoġġ lill-minuri biex jikseb aċċess għal rimedji legali. Il-minuri jista’ jiġi assistit ukoll minn avukat.

• It-tifsira tat-terminu “l-aħjar interessi” mhijiex definita fil-leġiżlazzjoni applikabbli.

Il-valutazzjoni tal-aħjar interessi tal-minuri taqa’ fil-kompetenza tal-imħallfin. L-imħallfin jistgħu jqisu diversi fatturi meta jivvalutaw l-aħjar interessi tal-minuri, inkluż, pereżempju, il-benessri tal-minuri, fatturi soċjali, eċċ. Minkejja r-rekwiżit legali fis-seħħ, il-qorti tista’ tqis il-fehmiet tal-minuri meta tiddetermina filwaqt l-aħjar interessi tiegħu. Il-minuri jista’ jesprimi l-fehmiet tiegħu meta jkun qed jinstema’ f’materji ċivili, pereżempju fir-rigward tal-awtorità tal-ġenituri.

Il-qrati kollha jikkonformaw ma’ strumenti legali internazzjonali bħall-Konvenzjoni Ewropea dwar l-Eżerċizzju tad-Drittijiet tal-Minuri, u l-ġurisprudenza tal-Qorti Ewropea tad-Drittijiet tal-Bniedem.

5. Monitoraġġ tal-eżekuzzjoni tad-deċiżjonijiet fi proċedimenti li jinvolvu t-tfal

It-tfal ma jistgħux ifittxu l-eżekuzzjoni ta’ sentenza tal-qorti f’isimhom stess. Ir-rappreżentant legali tagħhom jeżerċita dan id-dritt f’isimhom.

Meta tkun inħarġet deċiżjoni kontra konvenut minuri, l-eżekuzzjoni tad-deċiżjoni trid isseħħ kontra l-assi separati tal-minuri. Il-konvenuti minuri li ma jissodisfawx l-obbligi tagħhom li joħorġu mid-deċiżjoni tal-qorti, ma jistgħux ikunu soġġetti għall-miżura koerċittiva ta’ detenzjoni.

F’kawżi ta’ protezzjoni ta’ minuri, il-minuri rrappreżentat minn avukat jista’ jfittex l-eżekuzzjoni ta’ sentenza tal-qorti f’ismu stess.

6. Aċċess għar-rimedji

Minuri li jixtieq jippreżenta lment, appell legali jew stħarriġ ġudizzjarju quddiem qorti ordinarja jrid ikun irrappreżentat mir-rappreżentant legali tiegħu. Issir eċċezzjoni għal minuri emanċipati, li jistgħu jippreżentaw ilment huma stess.

Billi r-rappreżentant legali tal-minuri jirrappreżenta lill-minuri u jaġixxi f’ismu, huwa jista’ jagħmel sottomissjonijiet jew appelli mingħajr il-kunsens tal-minuri. Il-qorti tista’ taħtar amministratur ad hoc jekk ikun hemm kunflitt ta’ interess bejn il-ġenituri u l-minuri.

Id-deċiżjonijiet meħuda mill-Qorti tal-Minorenni jistgħu jiġu wkoll appellati mill-minuri bl-appoġġ ta’ avukat.

7. Aġenziji inkarigati mill-appoġġ tal-minuri:

• Office national de l’enfance (ONE)
• Servizz soċjali (SCAS) – Service de la protection de la jeunesse (SPJ):
• Ombudsman fir Kanner a Jugendlecher (OKaju)

8. Adozzjoni

Fil-Lussemburgu, l-adozzjoni hija miftuħa għar-residenti kollha tal-Lussemburgu, kemm jekk ikunu ċittadini nazzjonali kif ukoll jekk le, kif ukoll għal dawk li mhumiex residenti u li jixtiequ jadottaw individwu residenti l-Lussemburgu.

Ir-rekwiżiti għall-adozzjoni huma rregolati mil-liġi nazzjonali tal-ġenitur(i) adottiv(i).

Fil-każ ta’ adozzjoni minn koppja miżżewġa li ma għandhomx l-istess nazzjonalità jew li huma apolidi, tapplika l-liġi tar-residenza abitwali komuni tagħhom fil-mument tat-talba.

Għall-persuni adottati, tapplika l-leġiżlazzjoni tal-pajjiż tal-oriġini tagħhom, sakemm l-adozzjoni ppjanata ma tagħtihomx in-nazzjonalità ta’ min jadottahom. Jekk ikun hemm regoli dwar il-ġuriżdizzjoni konfliġġenti, tapplika l-liġi tal-pajjiż fejn l-adozzjoni tiġi konkluża b’mod validu.

Kwalunkwe persuna li tixtieq tadotta minuri trid l-ewwel tikkuntattja lill-Ministeru għall-Edukazzjoni Nazzjonali, it-Tfulija u ż-Żgħażagħ (Ministère de l’éducation nationale, de l’enfance et de la jeunesse – MENJE) sabiex tressaq talba għall-adozzjoni. Il-“kors preparatorju għall-adozzjoni” jiġi qabel il-valutazzjoni tal-adegwatezza tal-applikanti biex jadottaw.

Iċ-Ċentru tal-Adozzjoni (Maison de l’Adoption) huwa servizz ta’ konsulenza għal persuni affettwati bl-adozzjoni (ġenituri adottivi prospettivi, persuni adottati, familji adottivi, professjonisti involuti fl-adozzjonijiet).

Dan jipprovdi appoġġ kemm matul kif ukoll wara l-proċedura tal-adozzjoni permezz ta’ konsultazzjonijiet personalizzati.

Il-proċedura tal-adozzjoni fil-Lussemburgu tinvolvi diversi stadji.

Ħolqa għal-leġiżlazzjoni

Child-friendly justice in Luxembourg (in English and French) (989 Kb)

Hemm diversi definizzjonijiet ta’ xi tqis il-liġi bħala “persuna minuri” (il-kapaċità ġuridika tal-minuri) fil-qafas ġuridiku Malti kollu.

1. Il-kapaċità ġuridika tal-minuri

F’Malta, l-età minima tar-responsabbiltà kriminali hija ta’ 14-il sena. Għall-kwistjonijiet kollha, l-età minima biex attur jista’ jiftaħ kawża quddiem il-qorti f’ismu stess hija ta’ 18-il sena.

2. Aċċess għal proċedimenti adattati

B’referenza għat-trażgressuri minorenni, il-qorti speċjalizzata li tittratta ma’ minuri fil-Qasam Kriminali hija l-Qorti tal-Minorenni. Fir-rigward ta’ vittmi minuri, dawn jinstemgħu permezz ta’ links bil-vidjo. Proċedimenti Ċivili: Il-minuri taħt l-età ta’ tmintax-il sena ma jistgħux iħarrku lil ħaddieħor jew jiġu mħarrkin, ħlief permezz ta’ ġenitur, tutur, kuratur jew kustodju. Madankollu, f’kawżi tal-qorti li jittrattaw separazzjoni jew divorzju personali, matul il-proċedimenti, il-qorti għandha dejjem tqis l-aħjar interess tal-minuri. Dawn li ġejjin huma proċedimenti ġudizzjarji amministrattivi li jinvolvu persuni minuri: il-protezzjoni ta’ minuri, l-adozzjonijiet, il-fostering, l-applikanti għall-ażil mhux akkumpanjati u l-persuni minuri fi proċedimenti tal-ażil.

3. Il-miżuri legali u ta’ politika sabiex jiġi evitat dewmien żejjed fl-immaniġġjar ta’ kawżi li jinvolvu persuni minuri

Il-miżuri legali u ta’ politika fis-seħħ sabiex jiġi evitat dewmien żejjed fl-immaniġġjar ta’ kawżi li jinvolvu persuni minuri jvarjaw skont iċ-ċirkostanzi: kawżi kriminali: persuna minuri bħala vittma u persuna minuri bħala trażgressur, f’kawżi ċivili u f’kawżi tal-familja jiġi kkunsidrat l-aħjar interess tal-minuri. Fir-rigward tal-kawżi amministrattivi li jikkonċernaw minuri, meta jinħarġu ordnijiet għall-ħarsien, dawn jitressqu quddiem il-Qorti tal-Minorenni, li hija qorti speċjalizzata.

4. Il-mekkaniżmi u l-proċeduri speċifiċi ta’ manteniment għat-tfal u l-aħjar interessi tal-minuri

Ma teżisti l-ebda regola ġenerali fil-liġi Maltija li tispeċifika l-kundizzjonijiet li fihom persuna minuri vulnerabbli għandha tinstema’ matul il-proċedimenti kriminali jew amministrattivi differenti kollha li jeżistu. Hemm liġijiet li jinsabu fi status u proċeduri differenti applikati mill-korpi ġudizzjarji jew kważiġudizzjarji li jagħmlu l-proċedimenti amministrattivi u kriminali rispettivi konformi mal-Artikolu 12 tal-UNCRC. F’Malta, kull persuna minuri tista’ tagħti x-xhieda tagħha; madankollu, huwa essenzjali li l-qorti tkun sodisfatta li x-xhud minuri jifhem li huwa ħażin li tingħata xhieda falza.

5. Il-monitoraġġ tal-eżekuzzjoni tad-deċiżjonijiet fi proċedimenti li jinvolvu persuni minuri

Il-monitoraġġ u l-eżekuzzjoni tad-deċiżjonijiet fi proċedimenti li jinvolvu persuni minuri jiddependu fuq it-tip ta’ kawża, skont il-Liġi Maltija, wieħed isib il-liġi kriminali li ġejja: l-għoti ta’ sentenza, ordnijiet għall-ħarsien, ordnijiet ta’ probation u parole. Fir-rigward tal-proċedimenti ċivili, id-deċiżjonijiet li jinvolvu persuni minuri bħala atturi jew konvenuti jiġu eżegwiti bl-istess mod bħad-deċiżjonijiet li jinvolvu persuni adulti bħala atturi jew konvenuti. B’referenza għall-proċedimenti amministrattivi skont il-Liġi Maltija, il-persuni minuri ma jistgħux iħarrku lil ħaddieħor jew jiġu mħarrkin, ħlief fil-persuna tal-ġenitur li jeżerċita awtorità tal-ġenituri, jew, fin-nuqqas ta’ tali ġenitur, ta’ tutur jew kuratur. Il-kawżi ta’ protezzjoni ta’ minuri jistgħu jinbdew mid-dipartiment legali tal-Aġenzija Appoġġ jew minn avukat privat.

6. Aċċess għar-rimedji

Skont il-Liġi Maltija, fil-proċedimenti kriminali ma hemm l-ebda dritt speċifiku għall-vittmi minuri. Dan id-dritt joħroġ mil-liġi nnifisha u japplika għall-vittmi kollha, kemm jekk ikunu minuri kif ukoll jekk adulti. Fir-rigward tal-proċedimenti ċivili/amministrattivi, persuna minuri tista’ tikseb aċċess għal kwalunkwe ilment, appell legali jew mekkaniżmu ta’ stħarriġ ġudizzjarju permezz ta’ ġenitur, tutur, kuratur jew kustodju. Matul il-proċedimenti kontenzjużi bejn id-detenturi tad-drittijiet tal-ġenituri quddiem il-Qorti tal-Familja, jista’ jinħatar avukat tal-minuri biex jirrappreżenta l-interess tal-minuri.

7. Adozzjoni

Il-proċedura tal-adozzjoni f’Malta tinvolvi diversi stadji.

Ġustizzja favur il-persuni minuri f’Malta (366 Kb)

Il-Kodiċi ta’ Proċedura Ċivili tal-Awstrija jistabbilixxi l-prinċipji ġenerali għas-smigħ ta’ minorenni, jiġifieri persuni taħt it-18-il sena, fi proċedimenti ċivili. Il-prinċipji jservu sabiex jissodisfaw il-ħtieġa partikolari għall-protezzjoni tal-minorenni meta jiffaċċjaw sitwazzjonijiet ta’ intervisti stressanti. Fil-każ ta’ minorenni, is-smigħ jista’ jiġi rrinunzjat, totalment jew parzjalment, fuq talba jew ex officio, jekk l-eżami fih innifsu jkun jipperikola l-benessri tal-minorenni, b’kunsiderazzjoni tal-maturità mentali, tas-suġġett tal-eżami u tar-relazzjoni mill-qrib tal-minorenni mal-partijiet fil-kawża u jekk ma jkun hemm l-ebda mod ieħor kif jiġu protetti. Fil-każ li smigħ ikun jipperikola l-benessri ta’ minorenni biss jekk isir fil-preżenza tal-partijiet jew tar-rappreżentanti tagħhom, jista’ jsir smigħ separat, jiġifieri wieħed f’post differenti, u jekk ikun meħtieġ dan għandu jsir minn esperti kwalifikati kif suppost. Persuna li tkun fdata mill-minorenni tista’ takkumpanjahom fis-seduta jekk dan ikun fl-interessi tal-minorenni. Jekk is-suġġett tal-azzjoni ċivili jkollu konnessjoni materjali ma’ proċedimenti kriminali u vittma ta’ dawk il-proċedimenti kriminali li tkun minorenni taħt l-14-il sena tkun se tinstema’ fi proċedimenti ċivili, jeħtieġ li jinħatar awtomatikament espert kwalifikat kif xieraq sabiex imexxi l-intervista. Intervista f’seduta orali pubblika tista’ ssir, jekk meħtieġ, bl-esklużjoni tal-pubbliku.

Proċedimenti kriminali li jinvolvu minorenni fl-Awstrija

Reat ta’ minorenni huwa att imwettaq minn persuna bejn l-14 u t-18-il sena (l-Artikolu 1(1)(2) u (3) tal-Att dwar il-Qorti tal-Minorenni [Jugendgerichtsgesetz, JGG]).

Reati mwettqin minn minorenni taħt l-14-il sena huma esklużi minn kwalunkwe prosekuzzjoni. B’reazzjoni għal atti bħal dawn, il-qorti tat-tutela / il-qorti tal-familja tista’ tieħu biss miżuri sabiex tissalvagwardja u tippromwovi l-iżvilupp personali tal-minorenni (l-Artikolu 4(1) JGG).

Barra minn hekk, minorenni (persuni bejn l-14 u t-18-il sena) li jwettqu reat ma jkunux punibbli jekk:

1. għal raġunijiet partikolari, ma jkunux maturi biżżejjed sabiex jagħrfu l-illegalità tal-att jew sabiex jaġixxu kif xieraq, jew

2. iwettqu reat qabel ma jkunu għalqu s-16-il sena, jekk ma jkunux ħatja ta’ mġiba ħażina serja u ma jkun hemm l-ebda raġuni speċifika li teħtieġ l-applikazzjoni ta’ ġustizzja għall-minorenni sabiex jiġu skoraġġuti milli jwettqu reati.

Il-prinċipju ta’ gwida tal-ġustizzja għall-minorenni, li huwa minqux primarjament fil-JGG, huwa li d-delinkwent ma jitħalliex iwettaq aktar reati, u b’hekk jingħata l-għajnuna biex isir ċittadin responsabbli li jobdi l-liġi (l-Artikolu 5(1)). Ċerti dispożizzjonijiet proċedurali tal-JGG u ċerti limitazzjonijiet dwar is-severità tal-pieni japplikaw ukoll għal persuni ta’ bejn it-18 u l-21 sena li jitqiesu “adulti żgħażagħ” (l-Artikoli 1(5) u 19 JGG).

Bħala regola, fi proċedimenti kontra delinkwenti minorenni u, f’ħafna każijiet, kontra adulti żgħażagħ, il-perjodu massimu ta’ priġunerija u l-multa massima għal kull jum jitnaqqsu bin-nofs. Ma hemm l-ebda piena minima. Il-multi kkalkolati fuq il-bażi ta’ valur, ta’ benefiċċju jew ta’ dannu, inkluż il-kumpens għall-valur u għall-konfiska, jistgħu jiġu imposti biss sa fejn ma jipperikolawx l-iżvilupp ulterjuri tal-imputat (l-Artikolu 5(4), (5) u (6) JGG).

Id-delinkwenti minorenni u adulti żgħażagħ ma jistgħux jingħataw sentenza ta’ għomor il-ħabs. Reat punibbli b’għomor il-ħabs u reat punibbli b’10 snin sa 20 sena ħabs huma punibbli b’bejn sena u 15-il sena ħabs f’każijiet li fihom minorenni ta’ 16-il sena jew aktar ikun wettaq ir-reat, u bi priġunerija ta’ bejn sena u 10 snin (l-Artikolu 5(2) JGG). Reat punibbli bi priġunerija ta’ bejn 10 snin u 20 sena huwa punibbli bi priġunerija ta’ bejn 6 xhur u 10 snin (l-Artikolu 5(3) JGG).

Il-proċedimenti kriminali għall-minorenni fl-Awstrija, li jistgħu jiġu deskritti bħala “dekriminalizzazzjoni proċedurali”, jipprovdu għall-possibbiltà li ma ssirx prosekuzzjoni jew li tiġi rrinzunzjata. L-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku jeħtieġlu jżomm lura milli jieħu azzjoni kriminali kontra delinkwent minorenni ta’ reat jekk ir-reat ikun punibbli biss b’multa jew bi priġunerija sa 5 snin u ma jkunx jidher li jkunu neċessarji miżuri oħrajn sabiex iżommu lid-delinkwent minorenni milli jwettaq reati ulterjuri. Madankollu, l-allegat awtur ta’ reat dejjem jeħtieġ li jkun soġġett għal azzjoni kriminali jekk l-att irriżulta fil-mewt ta’ bniedem (l-Artikolu 6(1) JGG). Taħt l-istess kundizzjonijiet, wara li jinbdew il-proċedimenti preliminari jew jinħareġ l-att tal-akkuża, il-qorti trid twaqqaf il-proċedimenti fir-rigward ta’ reat permezz ta’ digriet sakemm tintemm il-kawża prinċipali (l-Artikolu 6(3) JGG).

Jekk ikun jidher li huwa meħtieġ li l-allegat awtur ta’ reat jiġi infurmat dwar in-natura illegali ta’ ċerti atti bħall-att irrapportat u dwar il-konsegwenzi possibbli tiegħu, il-qorti tat-tutela trid tagħmel dan fuq talba tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku (l-Artikolu 6(2) JGG).

Barra minn hekk, bil-kundizzjoni ġenerali li r-reat imwettaq mid-delinkwent ma jitqiesx bħala serju, li r-reat ma rriżultax fil-mewt ta’ persuna u li piena ma tidhirx li hija meħtieġa sabiex l-imputat jiġi skoraġġut milli jwettaq aktar reati, l-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku huwa meħtieġ joffri lill-persuna akkużata miżuri ta’ diverżjoni.

Hemm erba’ tipi ta’ miżuri ta’ diverżjoni: il-ħlas ta’ multa (l-Artikolu 200 tal-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali [Strafprozessordnung, StPO], servizz komunitarju (l-Artikoli 201 u 202 StPO), perjodu ta’ probation bl-appoġġ ta’ uffiċjal tal-probation u b’ċerti kundizzjonijiet (l-Artikolu 203 StPO), u b’medjazzjoni bejn id-delinkwent u l-vittma (l-Artikolu 204 StPO). Taħt l-istess kundizzjonijiet, il-qorti tista’ tagħlaq il-proċedimenti kriminali u tordna miżuri ta’ diverżjoni.

Ir-rispons possibbli li jmiss huwa sentenza ta’ ħtija mingħajr piena (l-Artikolu 12 JGG) jew soġġetta għal piena (l-Artikolu 13 JGG). L-għoti ta’ direzzjoni, servizzi ta’ probation u digrieti tal-qorti jistgħu jifformaw parti mill-kundizzjonijiet.

Skont l-Artikolu 12 JGG, il-qorti għandha taqta’ l-kawża b’kundanna biss jekk tkun se tiġi imposta sentenza ħafifa fuq delinkwent minorenni u jista’ jiġi preżunt li l-kundanna tkun suffiċjenti minnha nnifisha sabiex tiskoraġġixxi lid-delinkwent milli jwettaq reati oħrajn.

Skont l-Artikolu 13 JGG, ma tista’ tiġi imposta l-ebda piena għal reat imwettaq minn minorenni matul perjodu ta’ probation ta’ bejn sena u 3 snin jekk wieħed jista’ jassumi li l-kundanna u t-theddida tal-piena, minnhom infushom jew flimkien ma’ miżuri oħrajn, ikunu kapaċi jiskoraġġixxu lill-awtur ta’ reat milli jwettaq reati ulterjuri.

Il-possibbiltà ta’ kundanna kondizzjonali jew mhux kondizzjonali hija l-aħħar waħda fil-katalogu ta’ miżuri ġudizzjarji għad-delinkwenza minn minorenni.

Jekk ikun jidher neċessarju li l-allegat awtur ta’ reat jiġi informat bin-natura illegali ta’ ċerti atti bħall-att irrapportat u bil-konsegwenzi possibbli tiegħu, il-qorti tat-tutela jeħtiġilha tagħmel dan fuq talba tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku (l-Artikolu 6(2) JGG).

Sabiex jiġu evitati l-konsegwenzi negattivi, b’mod partikolari, tad-detenzjoni għal terminu qasir, arrest preventiv għandu jiġi impost biss jekk ikun neċessarju u ma tkun possibbli l-ebda miżura oħra. Arrest preventiv ma jistax jiġi impost fil-każ ta’ kontravvenzjonijiet.

Il-prosekuturi u l-imħallfin huma obbligati jivvalutaw b’mod regolari jekk arrest preventiv ikunx neċessarju. Għaldaqstant, u sabiex jiġu esplorati possibbiltajiet proċedurali oħrajn, jeħtieġ li jiġu organizzati konferenzi li jinvolvu n-network soċjali ta’ delinkwenti żgħażagħ (konferenza tan-network soċjali) sabiex ikun jista’ jiġi evitat arrest preventiv.

Barra minn hekk, valutazzjoni individwali (“studju ta’ sfond taż-żgħażagħ”) trid issir kważi f’kull każ, li għandha tqis, b’mod partikolari, il-personalità u l-maturità, l-isfond ekonomiku, soċjali u tal-familja – inkluż l-ambjent tal-għajxien – u l-vulnerabbiltà partikolari tad-delinkwent minorenni.

Fl-aħħar iżda mhux l-anqas, il-liġi kriminali Awstrijaka dwar il-minorenni tiżgura li l-imħallfin u l-prosekuturi li jittrattaw proċedimenti kriminali kontra minorenni ikollhom kompetenzi partikolari f’dan il-qasam u jistgħu jaċċessaw taħriġ speċifiku.

Bħala konklużjoni, l-“istrumenti” tal-Att Awstrijak tal-Qrati tal-Minorenni jippermettu lill-prosekuturi u lill-imħallfin jieħdu l-aħjar deċiżjonijiet possibbli fi proċedimenti kriminali kontra delinkwenti minorenni u jiżguraw il-livell massimu ta’ miżuri ta’ ġustizzja restorattiva.

It-traspożizzjoni fid-dritt nazzjonali tad-Direttiva dwar il-proċedimenti kriminali għall-minorenni (id-Direttiva (UE) 2016/800 tal-11 ta’ Mejju 2016 dwar il-garanziji proċedurali għal tfal li huma persuni suspettati jew akkużati fi proċedimenti kriminali, ĠU L 132, 11.5.2016, p. 1) żgurat ukoll li l-minorenni li jkunu rappreżentati b’mod attiv minn avukat fl-ewwel smigħ mill-pulizija (dan kien previst fi kwalunkwe każ fil-proċedimenti kriminali kollha għal reat mingħajr eċċezzjoni). Barra minn hekk, l-intervisti mill-pulizija u minn awtoritajiet oħrajn tal-infurzar tal-liġi iridu jkunu rrekordjati b’mod awdjoviżiv jekk dan ikun proporzjonat (b’mod partikolari jekk ma jkun hemm l-ebda konsulent legali preżenti), u d-drittijiet ta’ informazzjoni tal-minorenni suspettati ġew estiżi f’konformità mad-dispożizzjonijiet tad-Direttiva dwar il-proċedimenti kriminali għall-minorenni. Id-dispożizzjonijiet li jifdal tad-Direttiva jipprevedu d-drittijiet li diġà jinstabu fil-JGG.

• Id-drittijiet ta’ vittmi tfal fi proċedimenti kriminali:

Fil-proċedimenti kriminali tal-Awstrija, minbarra d-drittijiet ġenerali tal-vittmi (l-Artikolu 66 et seq. StPO), hemm medda wiesgħa ta’ drittijiet u ta’ miżuri speċifiċi għall-protezzjoni tal-vittmi tfal, bħal:

• Il-ħatra ta’ kuratur għal vittmi tfal fil-każijiet imsemmijin fl-Artikolu 66a(3) StPO;
• Informazzjoni dwar ħarbiet u qbid mill-ġdid u l-ewwel rilaxx mingħajr għassa mill-istituzzjoni jew dwar rilaxx imminenti jew attwali tal-ħabsi, inklużi l-istruzzjonijiet mogħtijin lilu sabiex tiġi protetta l-vittma (l-Artikolu 106(4) u l-Artikolu 149(5) tal-Att tal-Awstrija dwar il-Ħabsijiet [Strafvollzugsgesetz]);
• Valutazzjoni psikosoċjali u ġudizzjarja fil-proċedimenti kriminali skont l-Artikolu 66b StPO (ara aktar ’il quddiem);
• Il-possibbiltà ta’ smigħ kontradittorju separat u effettiv fl-investigazzjoni u fil-kawża prinċipali sabiex jiġi evitat kuntatt dirett bejn ix-xhieda u l-akkużat (l-Artikoli 165 u 250 StPO);
• Jekk tkun saret seduta kontradittorja, ix-xhieda jinħelsu mill-obbligu li jkomplu jixhdu u l-verbal tas-seduta kontradittorja jista’ jinqara fil-kawża prinċipali (l-Artikolu 252(1)(2a) StPO);
• Il-protezzjoni tal-identità tax-xhud (l-Artikoli 10(3), 161(1) u 162 StPO);
• Il-protezzjoni tal-privatezza tal-vittma (l-Artikolu 228(4) StPO; L-Artikolu 7a(1)(1) tal-Att dwar il-Media [Mediengesetz]);
• Il-possibbiltà li xhud jinstema’ mid-dar jew f’xi post ieħor (eż. fil-każ ta’ mard, ta’ dgħjufija, ta’ ċirkustanzi ġustifikati – l-Artikoli 160(1) u 247a StPO);
• Il-vittmi taħt it-18-il sena dejjem jitqiesu li jkunu partikolarment vulnerabbli u fil-proċedimenti kriminali, minbarra d-drittijiet ġenerali tal-vittmi, ikollhom id-drittijiet speċjali, kif elenkati fl-Artikolu 66a(2) StPO:
  • li jinstemgħu minn persuna tal-istess sess (l-Artikolu 66a(2)(1));
  • li jiġu pprovduti b’servizzi ta’ interpretazzjoni (l-Artikolu 66(3)), dment, meta possibbli, minn persuna tal-istess sess matul l-intervisti mal-vittma matul il-fażi ta’ qabel il-proċess u matul il-proċess (il-punt 1a);
  • li jirrifjutaw li jwieġbu mistoqsijiet dwar id-dettalji tar-reat jekk iqisu li d-deskrizzjoni ta’ dawn id-dettalji ma tkunx raġonevoli, jew li jwieġbu mistoqsijiet dwar ċirkustanzi ta’ natura personali ħafna (il-punt 2);
  • li jeħtieġu li jinstemgħu b’mod sensittiv (l-Artikoli 165 u 250(3) StPO) matul l-investigazzjoni u l-proċess, u fi kwalunkwe każ bil-mod deskritt fl-Artikolu 165(3) StPO, meta jkun meħtieġ minn espert (il-punt 3) – b’mod partikolari bħala vittma minorenni li l-integrità sesswali tagħha setgħet ma ġietx irrispettata mir-reat li bih ġie mixli l-akkużat;
  • li jeħtieġu li l-pubbliku jiġu eskluż mill-proċess (l-Artikolu 229(1) StPO) (il-punt 4);
  • li jiġu informati minnufih ex officio, skont it-tifsira tal-Artikoli 172(4), 177(5) u 181a StPO (il-punt 5), u
  • li jkollhom persuna li jafdaw preżenti matul l-intervista (l-Artikolu 160(2) StPO) (il-punt 6).
• Skont l-Artikolu 70(1) StPO, b’mod partikolari l-vittmi vulnerabbli għandhom jiġu informati bid-drittijiet tagħhom skont l-Artikolu 66a StPO sa mhux aktar tard minn qabel l-ewwel intervista tagħhom.
• Informazzjoni dwar id-drittijiet legali tal-vittmi għandha tiġi pprovduta wkoll b’lingwa u b’mod li jifhmu, filwaqt li jitqiesu l-ħtiġijiet personali speċifiċi tagħhom.
• Skont l-Artikolu 160(3) StPO, il-vittmi li għadhom ma għalqux l-14-il sena jistgħu jinstemgħu biss fil-preżenza ta’ persuna fdata. Din tista’ tkun rappreżentant legali, assistent ġudizzjarju jew persuna fdata oħra. Il-vittmi kollha l-oħrajn, b’mod partikolari dawk li għalqu l-14-il sena iżda li għadhom ma għalqux it-18-il sena, ukoll huma intitolati li jinstemgħu fil-preżenza ta’ persuna fdata tal-għażla tagħhom. Dan id-dritt irid ikun indikat fit-taħrika għal smigħ tax-xhieda.
  • Mill-1997, ġew stabbiliti kmamar tal-intervisti magħmulin apposta għat-tfal fil-qrati kollha fejn isiru l-proċedimenti kriminali.

Waħda mill-għodod importanti fil-qasam tal-protezzjoni tal-vittmi hija l-assistenza psikosoċjali u ġudizzjarja fi proċedimenti kriminali. Din tingħata mingħajr ħlas lil ċerti kategoriji ta’ persuni fuq talba tagħhom.

L-assistenza psikosoċjali u ġudizzjarja hija disponibbli:

• għall-persuni li setgħu ġew esposti għal vjolenza jew għal theddida perikoluża minħabba att kriminali intenzjonat, li l-integrità sesswali u l-awtodeterminazzjoni tagħhom setgħu ma ġewx irrispettati jew li d-dipendenza personali tagħhom setgħet ġiet sfruttata fit-twettiq ta’ tali reat;
• jekk il-mewt ta’ persuna setgħet kienet ikkawżata minn reat kriminali u int tiġi mill-qrib minn dik il-persuna, jew jekk int qarib ta’ dik il-persuna u kont xhud tal-att;
• għall-vittmi ta’ reati terroristiċi;
• għall-vittmi ta’ reat tipiku ta’ “mibegħda online”. Dawn jinkludi persekuzzjoni persistenti, fastidju kontinwu permezz tat-telekomunikazzjoni jew tal-kompjuter (cybermobbing) u istigazzjoni. Inklużi wkoll huma reati bħall-malafama, l-akkuża ta’ att kriminali punibbli b’mod ġudizzjarju li diġà ġiet miċħuda, insulti u inġurja, jekk ikun hemm indikazzjonijiet li r-reat twettaq permezz tat-telekomunikazzjoni jew bl-użu ta’ sistema tal-kompjuter;
• għall-minorenni li kienu xhieda ta’ vjolenza fiċ-ċirku soċjali tagħhom (vjolenza fil-familja, vjolenza kontra t-tfal).

L-appoġġ għall-vittmi huwa neċessarju sabiex jiġu ssalvagwardjati d-drittijiet tal-vittmi u jrid jiġi żgurat mill-istituzzjoni ta’ appoġġ għall-vittmi.

L-assistenza psikosoċjali tinkludi t-tħejjija tal-vittma għall-proċedimenti kriminali u għall-piż emottiv assoċjat, kif ukoll l-akkumpanjament tagħha f’intervisti bħala xhud, l-għoti ta’ assistenza ġudizzjarja u ta’ pariri legali, u r-rappreżentanza legali tal-vittma fi proċedimenti kriminali minn avukat (l-Artikolu 66b StPO). Persuni li l-integrità sesswali tagħhom setgħet ma ġietx irrispettata u li għadhom ma għalqux l-14-il sena jingħataw appoġġ psikosoċjali awtomatikament.

Il-Ministru Federali għall-Ġustizzja huwa awtorizzat iqabbad istituzzjonijiet xierqa u ferm stabbiliti sabiex jipprovdu appoġġ lill-persuni msemmijin fil-paragrafu 1, wara li jivverifika r-rekwiżiti legali (l-Artikolu 66b(3), l-ewwel nofs sentenza, StPO). Il-Ministeru Federali għall-Ġustizzja qabbad għadd kbir ta’ istituzzjonijiet xierqa ferm stabbiliti sabiex jipprovdu assistenza psikosoċjali u/jew ġudizzjarja, li ħafna minnhom, bħal ċentri għall-protezzjoni tat-tfal, ċentri għall-prevenzjoni tal-vjolenza u ċentri ta’ intervent, jispeċjalizzaw fil-ħidma mat-tfal.

1. Il-kapaċità legali tal-minuri

Skont il-Kodiċi Ċivili (Código Civil), il-minuri, jiġifieri l-persuni li jkunu għadhom m’għalqux it-18-il sena, bħala regola, m’għandhomx kapaċità ġuridika. Il-kapaċità tal-minuri tista’ tinkiseb permezz tar-responsabbiltà tal-ġenituri kif ukoll permezz tat-tutela. Dawn huma forom ta’ rappreżentanza legali fejn xi ħadd jaġixxi f’isem u fl-interess tal-minuri.

Il-minuri taħt it-18-il sena, bħala regola wkoll, m’għandhomx kapaċità ġuridika. Huma jistgħu jkunu rrappreżentati fil-qorti mir-rappreżentanti tagħhom, ħlief fir-rigward ta’ atti li jistgħu jwettqu personalment u b’mod liberu. Il-minuri li r-responsabbiltajiet tal-ġenituri tagħhom huma kondiviżi miż-żewġ ġenituri għandhom ikunu rrappreżentati fil-qorti mill-ġenituri tagħhom, u jkun meħtieġ il-kunsens taż-żewġ ġenituri biex tinfetaħ kawża.

Il-konsegwenzi għat-tfal u ż-żgħażagħ li jwettqu atti meqjusa bħala reat skont il-liġi kriminali jqisu l-kategoriji tal-età, li jiddependu fuq l-applikazzjoni ta’ skemi legali differenti. Għalhekk, jekk tali atti jitwettqu:

• minn persuni taħt it-12-il sena, tapplika l-iskema skont il-Liġi dwar il-Protezzjoni tat-Tfal u ż-Żgħażagħ fil-Periklu (Lei de Proteção de Crianças e Jovens em Perigo) (il-Liġi Nru 147/99 tal-1 ta’ Settembru 1999), liġi b’finijiet ta’ protezzjoni biss;
• minn persuni bejn it-12 u s-16-il sena, tapplika l-Liġi dwar it-Tutela Edukattiva (Lei Tutelar Educativa) (il-Liġi Nru 166/99 tal-14 ta’ Settembru 1999). Skont din il-liġi, jiġu implimentati miżuri protettivi u edukattivi biex il-minuri jiġu mgħallma dwar l-applikazzjoni tal-liġi u l-integrazzjoni tagħhom fil-ħajja komunitarja b’mod dinjituż u responsabbli;
• minn persuni li għandhom aktar minn 16-il sena, tali persuni huma kriminalment responsabbli u jistgħu jkunu suġġetti għal penali, bir-responsabbiltà kriminali vvalutata skont il-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali (Código do Processo penali). Iż-żgħażagħ bejn is-16 u l-21 sena huma suġġetti għal skema kriminali speċjali prevista fid-Digriet Liġi Nru 401/82 tat-23 ta’ Settembru 1982.

2. Aċċess għal proċeduri xierqa

L-istruttura ġudizzjarja Portugiża tinkludi qrati speċjalizzati għal minuri li jittrattaw materji bħar-regolamentazzjoni tar-responsabbiltajiet tal-ġenituri, l-obbligi ta’ manteniment, l-adozzjoni, l-applikazzjoni ta’ miżuri protettivi, u materji oħra. Il-kawżi dwar l-ażil, l-immigrazzjoni u r-refuġjati li jinvolvu minuri jiġu eżaminati mill-qrati amministrattivi.

Il-punti 3 u 4 huma eżempji ta’ adattamenti tal-proċedimenti tal-qorti li jinvolvu minuri. Eżempju ieħor huwa l-emendi għall-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali li jirriżultaw mit-traspożizzjoni tad-Direttiva (UE) 2016/800:

• fi proċedimenti li jikkonċernaw it-traffikar tal-bnedmin jew reati kontra l-libertà sesswali u l-awtodeterminazzjoni, l-atti proċedurali li jinvolvu minuri, inklużi s-seduti, ġeneralment ma jkunux miftuħa għall-pubbliku;
• il-konsultazzjoni ta’ proċessi tal-kawża li fihom l-imputat ikun minuri, minn persuna li ma tkunx parti fil-proċedimenti hija pprojbita, irrispettivament mill-interess leġittimu ta’ dik il-persuna;
• il-minuri akkużat għandu d-dritt li jkun akkumpanjat matul il-proċedimenti mid-detenturi tar-responsabbiltà tal-ġenituri, mir-rappreżentant legali tiegħu jew minn tutur de facto, jew, jekk dawn il-persuni ma jkunux jistgħu jiġu kkuntattjati, jew jekk ċirkostanzi speċjali fl-interess tal-minuri jew il-ħtiġijiet tal-proċedimenti jirrikjedu dan, u biss sakemm tali ċirkostanzi jippersistu, minn persuna xierqa oħra magħżula mill-minuri u aċċettata mill-awtorità ġudizzjarja kompetenti.

3. Il-liġijiet u l-miżuri biex jitnaqqsu t-termini f’kawżi li jinvolvu minuri

F’materji ċivili:

• l-ipproċessar legali tal-proċedura ta’ adozzjoni jkun urġenti (l-Artikolu 32 tal-Liġi Nru 143/2015 tat-8 ta’ Settembru 2015);
• skont il-Qafas legali dwar il-Proċedimenti ta’ Tutela Ċivili (Regime Geral do Processo Tutelar Cível) (approvat bil-Liġi Nru 141/2015 tat-8 ta’ Settembru 2015) i), il-proċedimenti ta’ tutela ċivili li d-dewmien tagħhom jista’ jaffettwa b’mod negattiv l-interessi tal-minuri għandhom ikomplu jitwettqu matul il-btajjel tal-qorti; ii) ordnijiet meqjusa urġenti għandhom jinħarġu fi żmien jumejn; iii) jekk tiġi imposta miżura ta’ restrizzjoni jew sanzjoni anċillari li tipprojbixxi l-kuntatt bejn il-ġenituri, jew jekk id-drittijiet u s-sikurezza tal-vittmi tal-vjolenza domestika u ta’ forom oħra ta’ vjolenza fil-familja, bħall-abbuż fiżiku jew sesswali tal-minuri, ikunu f’riskju serju, l-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku għandu jitlob ir-regolamentazzjoni jew il-modifika tar-regolament li jirregola l-eżerċizzju tar-responsabbiltà tal-ġenituri tal-minuri, fi żmien 48 siegħa minn meta jsir jaf bis-sitwazzjoni; iv) is-seduta u l-proċess għandhom ikunu kontinwi u jistgħu jiġu interrotta biss għal raġunijiet ta’ forza maġġuri jew ta’ ħtieġa assoluta.

F’materji kriminali:

• skont il-Liġi dwar it-Tutela Edukattiva (il-Liġi Nru 166/99 tal-14 ta’ Settembru 1999), i) il-proċedimenti li jikkonċernaw minuri li jitqiegħed taħt kustodja protettiva f’istituzzjoni pubblika jew privata jew f’ċentru ta’ detenzjoni jew li jkun ġie detenut bil-għan li tinkiseb perizja dwar il-personalità tal-minuri għandhom ikomplu matul il-btajjel tal-qorti; ii) meta d-dewmien fil-proċedimenti jista’ jaffettwa b’mod negattiv lill-minuri, il-qorti għandha tiddeċiedi, permezz ta’ digriet motivat, li l-proċedimenti huma meqjusa urġenti u li għandhom jitwettqu matul il-btajjel tal-qorti; iii) meta tiġi applikata miżura ta’ detenzjoni, u din tiġi appellata, il-proċedimenti għandhom jitqiesu urġenti u jitwettqu matul il-btajjel tal-qorti; iv) ordnijiet meqjusa urġenti jridu jinħarġu fi żmien jumejn.

4. Mekkaniżmi u proċeduri speċifiċi għall-appoġġ u għall-aħjar interessi tal-minuri

Fi proċedimenti ġudizzjarji ċivili u f’materji relatati mar-regolamentazzjoni tal-eżerċizzju tar-responsabbiltà tal-ġenituri, il-minuri jrid jinstema’ jekk ikollu aktar minn 12-il sena jew jekk ikun iżgħar u jkollu l-kapaċità li jifhem il-materji diskussi, b’kont meħud tal-età u l-maturità tal-minuri. Barra minn hekk, il-prinċipju tas-smigħ u tal-parteċipazzjoni tal-minuri huwa wieħed mill-prinċipji gwida tal-proċedura tat-tutela ċivili rregolata mill-Qafas Legali dwar il-Proċedimenti tat-Tutela Ċivili. L-Artikolu 5(1) ta’ dan il-qafas jipprevedi li “il-minuri jistgħu jinstemgħu u l-opinjoni tagħhom għandha titqies mill-awtoritajiet ġudizzjarji meta jiġu biex jiddeterminaw l-aħjar interessi tal-minuri”.

Jekk minuri jkun vittma ta’ reat, l-Istatut tal-Vittma (Estatuto da Vítima) (approvat bil-Liġi Nru 130/2015 tal-4 ta’ Settembru 2015 li tittrasponi d-Direttiva 2012/29/UE) jistabbilixxi, b’mod partikolari,

i) id-dritt tal-minuri li jinstema’ fi proċedimenti kriminali, u li jridu jitqiesu l-età u l-maturità tiegħu;

ii) il-ħatra obbligatorja ta’ avukat meta l-interessi tal-minuri u dawk tal-ġenituri tiegħu, tar-rappreżentant legali jew tat-tutur de facto tiegħu jkunu kunfliġġenti, u meta minuri b’maturità xierqa jitlob dan mill-qorti; u

iii) id-dikjarazzjonijiet tagħhom matul l-investigazzjonijiet kriminali jiġu rreġistrati b’mezzi awdjo jew awdjoviżivi sabiex ikunu jistgħu jintużaw bħala prova waqt il-proċess. Għal dan il-għan, id-dikjarazzjonijiet jittieħdu f’ambjent informali u privat biex jiġu żgurati, b’mod partikolari, l-ispontanjetà u s-sinċerità tat-tweġibiet.

Id-dritt tat-tfal li jipparteċipaw u jinstemgħu huwa stabbilit fil-Liġi dwar il-Protezzjoni tat-Tfal u ż-Żgħażagħ fil-Periklu f’erba’ tipi ta’ dispożizzjonijiet:

a) dawk li jikkunsidraw tfal ta’ 12-il sena jew aktar;

b) dawk li jirreferu għal tfal iżgħar minn 12-il sena

c) dawk li ma jirreferu għall-ebda età, u

d) dawk li jindikaw biss il-kriterju tal-maturità.

Wieħed mill-prinċipji ġenerali li jikkaratterizza l-proċedura tat-tutela prevista fil-Liġi dwar it-Tutela Edukattiva huwa dak tas-smigħ tat-tfal (l-Artikolu 47). Din il-liġi tistabbilixxi wkoll id-dritt tal-minuri li jipparteċipa fi kwalunkwe proċediment, anki jekk ikun taħt detenzjoni jew arrest; din il-parteċipazzjoni għandha ssir b’tali mod li l-minuri jħossu kemm jista’ jkun liberu u komdu (l-Artikolu 45).

5. L-eżekuzzjoni ta’ deċiżjonijiet li jirrigwardaw lill-minuri

Bħala regola, is-sentenzi mogħtija fi proċedimenti ċivili li jinvolvu lil minuri bħala atturi jew konvenuti jiġu eżegwiti bl-istess mod bħal dawk li jinvolvu adulti bħala atturi jew konvenuti taħt l-istess kundizzjonijiet.

Madankollu, hemm kwistjonijiet u ċirkostanzi li jiġġustifikaw l-eżistenza ta’ qafas ġuridiku speċifiku. Għalhekk, fir-rigward tar-regolamentazzjoni tal-eżerċizzju tar-responsabbiltà tal-ġenituri, f’każijiet fejn ikun hemm riskju ta’ nuqqas ta’ konformità mad-deċiżjoni, l-imħallef jista’ jordna li l-implimentazzjoni tal-arranġament stabbilit mis-servizzi tekniċi konsultattivi tiġi mmonitorjata għal perjodu ta’ żmien stabbilit (il-Qafas Legali dwar il-Proċedimenti ta’ Tutela Ċivili). Fil-każ tal-obbligi ta’ manteniment, in-nuqqas ta’ konformità mal-obbligu ta’ ħlas tal-manteniment huwa punibbli bil-liġi, għalkemm rikors huwa meħtieġ biex jitressqu proċedimenti kriminali (l-Artikolu 250 tal-Kodiċi Kriminali (Código Penal)).

Skont il-liġi kriminali, it-tliet miżuri kawtelatorji previsti fil-Liġi dwar it-Tutela Edukattiva (ir-ritorn tal-minuri lill-ġenituri, ir-rappreżentant legali, il-familja tar-rispett, it-tutur de facto jew persuna xierqa oħra, b’obbligi imposti fuq il-minuri; l-arrest tal-minuri f’istituzzjoni pubblika jew privata; u l-arrest tal-minuri f’ċentru ta’ detenzjoni), ex officio jew fuq talba, jiġu ssostitwiti jekk l-imħallef jikkonkludi li l-miżura applikata ma tilħaqx l-għanijiet maħsuba. Fi kwalunkwe każ, dawn jiġu rrieżaminati mill-qorti ex officio kull xahrejn.

Fid-deċiżjoni tagħha, il-qorti taħtar il-korp responsabbli għall-monitoraġġ u l-iżgurar tal-eżekuzzjoni tal-miżura applikata. Ħlief f’kawżi fejn il-liġi tiddetermina l-korp responsabbli għall-monitoraġġ u l-iżgurar tal-implimentazzjoni tal-miżura, il-qorti tista’ tafda l-eżekuzzjoni tal-miżura lil servizz pubbliku, istituzzjoni tal-assistenza soċjali, organizzazzjoni nongovernattiva, assoċjazzjoni, klabb sportiv jew kwalunkwe entità jew persuna pubblika jew privata oħra li hi tqis xierqa. Il-korp maħtur irid jinforma lill-qorti, skont il-kundizzjonijiet u fl-intervalli stipulati mil-liġi jew, fejn il-liġi hija siekta, fl-intervalli stabbiliti mill-qorti, dwar l-eżekuzzjoni tal-miżura applikata u dwar il-progress tal-proċess edukattiv tal-minuri, u ta’ kwalunkwe ċirkostanza li tista’ tiġġustifika rieżami tal-miżuri.

6. Adozzjoni

L-adozzjoni hija forma ta’ stabbiliment ta’ relazzjoni ta’ parentela bejn wild li ma jkollux familja u persuna jew koppja u trid tiġi deċiża b’sentenza. Id-deċiżjoni tal-qorti dwar l-adozzjoni tingħata biss meta jkun hemm raġunijiet leġittimi għall-adozzjoni; id-deċiżjoni ġġib benefiċċji reali għall-minuri; ma timponix sagrifiċċji inġusti fuq it-tfal l-oħra ta’ min jadotta, u jkun hemm aspettattiva raġonevoli li r-rabta bejn min jadotta u l-minuri jew il-persuna żagħżugħa tkun l-istess bħal dik tal-parentela.

Bis-sentenza tal-adozzjoni, il-minuri jew il-persuna żagħżugħa adottata:

• tikseb l-istatus ta’ wild ta’ min jadotta għall-finijiet legali kollha, bl-istess drittijiet u obbligi bħal dawk li jirriżultaw minn relazzjoni ta’ parentela naturali, u ssir parti mill-familja tal-ġenitur jew ġenituri adottivi;
• ir-relazzjonijiet tal-familja u l-kuntatt mal-familja bijoloġika jieqfu, ħlief f’każijiet previsti mil-liġi, b’mod partikolari mal-aħwa bijoloġiċi, jekk il-ġenituri adottivi jagħtu l-kunsens tagħhom u meta jkun fl-aħjar interess tal-wild adottat li jinżamm kuntatt bħal dan;
• ma tibqax tuża l-kunjom oriġinali tagħha u tikseb il-kunjom tal-ġenitur jew ġenituri adottivi;
• tista’ tibdel isimha, fuq talba tal-ġenitur jew ġenituri adottivi u jekk il-qorti tqis li dan ikun fl-aħjar interess tagħha u jiffaċilita l-integrazzjoni fil-familja.

Skont il-Kodiċi Ċivili, il-persuni li ġejjin jistgħu jadottaw minuri:

• żewġ persuni (anki jekk tal-istess sess), li jkollhom 25 sena jew aktar, li jkunu ilhom miżżewġin għal aktar minn erba’ snin (inkluż iż-żmien imqatta’ bħala sħab mhux miżżewġa immedjatament qabel iż-żwieġ), sakemm ma jkunux legalment separati;
• persuna li għandha 30 sena jew aktar, jew li għandha aktar minn 25 sena jekk il-persuna li tkun se tiġi adottata tkun il-wild tal-konjuġi tagħha.

Ta’ min jinnota li, bħala regola:

• il-ġenitur adottiv m’għandux ikollu aktar minn 60 sena fiż-żmien meta l-minuri jew il-persuna żagħżugħa tiġi fdata lilha formalment għall-adozzjoni;
• mill-età ta’ 50 sena, id-differenza fl-età bejn il-ġenitur adottiv u min jiġi adottat m’għandhiex tkun ta’ aktar minn 50 sena, sakemm ma jkunx hemm raġunijiet serji biex dan isir u l-interessi ta’ min jiġi adottat jiġġustifikaw dan (eż. min jiġi adottat ikun ħu/oħt tfal adottati oħrajn u d-differenza ta’ 50 sena fl-età tapplika biss għal min se jiġi adottat).

Min ikollu aktar minn 12-il sena u jiġi adottat, irid jagħti l-kunsens tiegħu għall-adozzjoni. Min jiġi adottat irid jinstema’ mill-imħallef fil-preżenza tal-prosekutur pubbliku, taħt il-kundizzjonijiet u skont ir-regoli stabbiliti għas-smigħ tat-tfal fi proċedimenti ta’ tutela ċivili.

Skont il-Liġi Nru 143/2015 tat-8 ta’ Settembru 2015, min jiġi adottat u jkollu inqas minn 16-il sena ma jistax jitlob aċċess għal informazzjoni dwar l-oriġini tiegħu. Wara li jagħlaq 16-il sena, min jiġi adottat jista’ jitlob tali aċċess b’mod espliċitu; madankollu, sakemm jagħlaq it-18-il sena, dejjem ikun meħtieġ il-kunsens tal-ġenituri adottivi jew tar-rappreżentant legali. Jekk it-talba għall-aċċess għall-informazzjoni ssir abbażi ta’ raġunijiet serji, b’mod partikolari jekk is-saħħa tal-minuri adottat tkun f’riskju, il-qorti tista’, fuq talba tal-ġenituri jew tal-Uffiċċju tal-Prosekutur Pubbliku, tawtorizza l-aċċess għal informazzjoni dwar l-istorja personali tal-minuri adottat.

Il-Liġi Nru 143/2015 tat-8 ta’ Settembru 2015 tirregola l-proċeduri ta’ adozzjoni nazzjonali u internazzjonali u l-intervent tal-awtoritajiet kompetenti f’dawn il-proċeduri.

1. Il-kapaċità ġuridika tat-tfal

Il-kapaċità ġuridika (capacitatea de folosinţă) hija l-kapaċità tal-persuna li jkollha drittijiet u obbligi ċivili. Il-kapaċità ġuridika tibda meta l-persuna titwieled u tintemm meta tmut.

Kapaċità li taġixxi (capacitatea de exerciţiu) hija l-ħila tal-persuna li tikkonkludi atti legali ċivili b’mod indipendenti. Kapaċità sħiħa li taġixxi tibda meta l-persuna tagħlaq it-18-il sena.

Il-minorenni jiksbu kapaċità sħiħa li jaġixxu permezz taż-żwieġ ukoll.

Fuq bażijiet raġonevoli, il-qorti tal-kustodja (instanţa de tutelă) tista’ tirrikonoxxi l-kapaċità sħiħa li jaġixxu ta’ minorenni li għalqu s-16-il sena. Għal dan l-għan, il-ġenituri jew it-tuturi tal-minorenni jinstemgħu wkoll, billi titqies, meta jkun xieraq, l-opinjoni tal-kunsill tal-familja wkoll.

il-minorenni li għalqu l-14-il sena għandhom kapaċità ristretta li jaġixxu.

L-atti legali ta’ persuna b’kapaċità ristretta li taġixxi huma konklużi minn dik il-persuna bil-kunsens tal-ġenituri tagħha jew, meta applikabbli, tat-tutur tagħha, u, fil-każijiet previsti mil-liġi, bl-opinjoni tal-kunsill tal-familja wkoll, jekk ikun hemm, u bl-awtorizzazzjoni tal-qorti tal-kustodja.

Il-persuni fiżiċi li ma għandhomx il-kapaċità li jaġixxu (il-minorenni taħt l-14-il sena, il-persuni soġġetti għal miżuri speċjali ta’ tutela) jiġu rrappreżentati minn rappreżentant legali.

F’materji kriminali, il-minorenni taħt l-14-il sena ma jinżammux kriminalment responsabbli. il-minorenni bejn l-14 u s-16-il sena jkunu kriminalment responsabbli biss jekk tingħata prova li wettqu l-att xjentament, filwaqt li minorenni li għalqu s-16-il sena huma kriminalment responsabbli f’konformità mal-liġi.

Miżura edukattiva mhux ta’ kustodja tittieħed fir-rigward ta’ minorenni li kellhom bejn l-14 u t-18-il sena meta twettaq ir-reat. Miżura edukattiva ta’ kustodja tista’ tittieħed fir-rigward ta’ minorenni ta’ bejn l-14 u t-18-il sena fil-każijiet li ġejjin:

1. jekk wettqu reat ieħor li fir-rigward tiegħu ġiet applikata u eżegwita miżura edukattiva, jew l-eżekuzzjoni tagħha bdiet qabel ma twettaq ir-reat li bih qed jiġu mixlija;
2. meta l-piena definita mil-liġi għar-reat imwettaq tkun ta’ 7 snin priġunerija jew aktar jew inkella għomor il-ħabs.

2. Aċċess għal proċeduri xierqa; Mekkaniżmi u proċeduri ta’ appoġġ speċifiċi għat-tfal

Il-Qorti tal-Minorenni u tal-Familja ta’ Brașov (Tribunalul pentru Minori şi Familie Braşov) hija l-unika qorti speċjalizzata ta’ dan it-tip fir-Rumanija.

Il-qorti speċjalizzata għandha ġuriżdizzjoni sabiex tisma’ kemm kawżi kriminali (li fihom tal-anqas wieħed mill-imputati jew waħda mill-partijiet leżi/partijiet ċivili tkun minorenni) kif ukoll kawżi ċivili (tilwimiet dwar tqegħid u adozzjoni).

F’termini ta’ ġurisdizzjoni ratione loci, il-Qorti tal-Minorenni u tal-Familja ta’ Brașov għandha ġuriżdizzjoni fil-Kontea ta’ Brașov, filwaqt li kawżi oħrajn li jinvolvu minorenni li jinstemgħu mill-qrati ordinarji.

Fil-każ ta’ vittmi tfal, il-valutazzjoni u l-provvista ta’ servizzi ta’ appoġġ u ta’ protezzjoni huma r-responsabbiltà tad-dipartimenti speċjalizzati fi ħdan id-Direttorati Ġenerali għall-Assistenza Soċjali u għall-Protezzjoni tat-Tfal (Direcțiile Generale de Asistență Socială și Protecție a Copilului) responsabbli għal intervent f’każijiet ta’ abbuż, ta’ traskuraġni, ta’ traffikar, ta’ migrazzjoni u ta’ ripatrijazzjoni skont il-Liġi Nru 272/2004 dwar il-protezzjoni u l-promozzjoni tad-drittijiet tat-tfal u d-Deċiżjoni tal-Gvern Nru 49/2011 li tapprova l-Metodoloġija Qafas dwar il-prevenzjoni u l-intervent f’timijiet u f’networks multidixxiplinari f’każijiet ta’ vjolenza fuq it-tfal u domestika u l-Metodoloġija dwar intervent multidixxiplinari u interistituzzjonali f’każijiet li jinvolvu tfal sfruttati u tfal f'riskju ta’ sfruttament ta' ħaddiema, vittmi tfal tat-traffikar tal-bnedmin, u tfal migranti Rumeni li jisfaw vittmi ta’ forom oħrajn ta’ vjolenza fi Stati oħrajn.

Grupp ta’ ħidma ddedikat għal kwistjonijiet li jikkonċernaw il-vittmi twaqqaf fl-2020 fi ħdan il-Ministeru għall-Ġustizzja (Ministerul Justiției). Fost l-aktar objettivi importanti mfittxijin mill-grupp ta’ ħidma hemm dawn li ġejjin: l-istabbiliment ta’ kmamar speċjali għas-smigħ tal-minorenni, taħriġ speċjalizzat tal-professjonisti f’kif jiġu ttrattati tipi differenti ta’ reati u ta’ vittmi, il-ħolqien ta’ network informali ta’ professjonisti responsabbli għat-trattament ta’ vittmi ta’ reati sesswali, u t-titjib tas-servizzi forensiċi għall-vittmi ta’ reati.

Save the Children Romania (Salvaţi Copiii România), fi sħubija mas-Settur 6 tad-Direttorat Ġenerali għall-Assistenza Soċjali u għall-Protezzjoni tat-Tfal (Direcţia Generală de Asistenţă Socială şi Protecţia Copilului Sector 6) f’Bucharest, fetħet l-ewwel ċentru pilota ta’ Barnahus għat-tfal li jkunu vittmi ta’ abbuż sesswali u ta’ vjolenza domestika estrema. Iċ-Ċentru huwa bbażat fuq il-mudell integrat Barnahus ta’ servizzi kumplessi, ta’ valutazzjoni psikoloġika u medika, ta’ smigħ u ta’ protezzjoni tat-tfal vittmi ta’ abbuż sesswali u ta’ vjolenza domestika estrema.

Kmieni fl-2022, l-Uffiċċju tal-Prosekutur assenjat għall-Qorti Superjuri tal-Kassazzjoni u tal-Ġustizzja (Înalta Curte de Casație și Justiție), fi sħubija mal-Aġenzija tal-Unjoni Ewropea għad-Drittijiet Fundamentali (FRA), mal-Ministeru għall-Ġustizzja u mad-Direttorat Ġenerali għall-Assistenza Soċjali u għall-Protezzjoni tat-Tfal, beda jimplimenta proġett bl-objettiv ġenerali li jiżgura sistema tal-ġustizzja kriminali effiċjenti, aċċessibbli u kwalitattiva għal tfal li huma vittmi ta’ reat u vittmi ta’ reati ta’ mibegħda. Il-ħidma tal-proġett tinvolvi r-rinnovament, l-organizzazzjoni u l-attrezzar ta’ 35 kamra għas-smigħ ta’ minorenni, l-iżvilupp ta’ żewġ analiżijiet tematiċi dwar is-sitwazzjoni fir-rigward ta’ reati ta’ mibegħda fir-rigward tat-tfal bħala vittmi ta’ reat, l-iżvilupp ta’ gwidi (l-identifikazzjoni u l-prosekuzzjoni ta’ reati ta’ mibegħda/is-smigħ ta’ vittmi minorenni u l-prosekuzzjoni ta’ reati kontrihom), u l-għoti ta’ taħriġ speċjalizzat għall-prosekuturi u għal kategoriji professjonali oħrajn sabiex jittejbu l-għarfien u s-sensibilizzazzjoni dwar il-ħtiġijiet tal-vittmi ta’ reati ta’ mibegħda u tat-tfal vittmi ta’ reati, inklużi dawk li jappartjenu għall-minoranza Rom.

Fil-kuntest tal-implimentazzjoni tal-proġett predefinit ta’ taħriġ u ta’ bini tal-kapaċitajiet ġudizzjarji professjonali, il-Kunsill Superjuri tal-Maġistratura (Consiliul Superior al Magistraturii) bħalissa jipprovdi 47 kamra għal seduti għal minorenni fi qrati madwar il-pajjiż, f’konformità mal-istandards internazzjonali għas-smigħ ta’ minorenni.

Fl-istess ħin, il-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali (Codul de procedură penală) jipprevedi li, sabiex tiġi protetta l-privatezza jew id-dinjità tal-parti leża, jew meta r-rilaxx jew il-ħarba tat-trażgressur tista’ tipperikola l-privatezza jew id-dinjità tal-parti leża jew tikkawżalha ħsara, irrispettivament min-natura u mill-firxa tagħha, il-korp tal-prosekuzzjoni kriminali jista’ jordna l-miżuri protettivi previsti mil-liġi kontra l-parti leża. Tfal, vittmi li huma dipendenti fuq it-trażgressur, vittmi ta’ terroriżmu, ta’ kriminalità organizzata, ta’ traffikar tal-bnedmin, ta’ vjolenza li seħħet fi ħdan relazzjoni mill-qrib, ta’ vjolenza u ta’ sfruttament sesswali, vittmi ta’ reati ta’ mibegħda, ta’ diskriminazzjoni u ta’ preġudizzju li jistgħu jkunu relatati b’mod partikolari mal-karatteristiċi personali tagħhom, persuni b’diżabilità u vittmi li ġarrbu ħsara konsiderevoli minħabba s-serjetà tar-reat, huma preżunti vulnerabbli.

Il-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali fih ukoll dispożizzjonijiet dwar is-smigħ ta’ minorenni.

Għalhekk, il-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali jipprevedi li s-smigħ tal-partijiet leżi u tax-xhieda li jkunu minorenni taħt l-14-il sena jseħħ fil-preżenza ta’ wieħed mill-ġenituri, ta’ tutur jew tal-persuna jew tar-rappreżentant tal-istituzzjoni inkarigata bit-trobbija u bl-edukazzjoni tat-tfal, u fil-preżenza ta’ psikologu magħżul mill-korp ġudizzjarju. Il-psikologu jipprovdi pariri ta’ espert lill-minorenni matul il-proċedimenti ġudizzjarji.

Fil-każ ta’ partijiet leżi li għalihom ġew stabbiliti ħtiġijiet ta’ protezzjoni speċifiċi skont il-liġi, il-korp ġudizzjarju jordna miżura waħda jew aktar minn fost dawn li ġejjin mingħajr preġudizzju għat-tmexxija xierqa tal-proċedimenti jew għad-drittijiet u għall-interessi tal-partijiet:

1. is-smigħ tagħhom f’binja iddisinnjata jew adattata għal dan l-għan;
2. is-smigħ tagħhom permezz jew fil-preżenza ta’ psikologu jew ta’ speċjalist ieħor fil-konsulenza għall-vittmi;
3. is-smigħ tagħhom u kwalunkwe smigħ mill-ġdid possibbli mwettaq mill-istess persuna, jekk possibbli u jekk il-korp ġudizzjarju jqis li dan ma jaffettwax it-tmexxija xierqa tal-proċedimenti jew id-drittijiet u l-interessi tal-partijiet.
4. is-smigħ tagħhom b’vidjokonferenza jew b’mezzi ta’ komunikazzjoni tekniċi oħrajn fil-post fejn jibbenefikaw mill-miżura ta’ protezzjoni ta’ akkomodazzjoni temporanja.

Is-smigħ u, meta xieraq, is-smigħ mill-ġdid mill-korpi ta’ investigazzjoni kriminali ta’ partijiet leżi li sfaw vittma ta’ reati ta’ trattament ħażin ta’ minorenni, ta’ vjolenza domestika, ta’ reati li jikkonċernaw it-traffikar u l-isfruttament ta’ persuni vulnerabbli, ta’ reati kontra l-libertà u l-integrità sesswali, eċċ., kif ukoll f’każijiet oħrajn li fihom, minħabba ċ-ċirkustanzi tar-reat, dan jitqies neċessarju, jitwettqu biss minn persuna tal-istess sess bħall-persuna leża. Jekk dan ma jkunx possibbli, mingħajr preġudizzju għat-twettiq kif xieraq tal-proċedimenti jew għad-drittijiet u għall-interessi tal-partijiet, is-smigħ ta’ partijiet leżi bħal dawn u, meta xieraq, is-smigħ mill-ġdid tagħhom jistgħu jsiru minn persuna li ma tkunx tal-istess sess bħall-parti leża, bil-kunsens tal-avukat u ta’ psikologu jew ta’ speċjalist ieħor fil-konsulenza tal-vittmi.

Skont il-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali, każijiet li jinvolvu partijiet leżi li jkunu minorenni, vittmi ta’ reati ta’ trattament ħażin ta’ minorenni, ta’ vjolenza domestika, ta’ reati li jikkonċernaw it-traffikar u l-isfruttament ta’ persuni vulnerabbli, ta’ reati kontra l-libertà u l-integrità sesswali, eċċ., huma ttrattati bħala kwistjoni ta’ urġenza u bħala prijorità. Meta l-parti leża tkun minorenni taħt is-16-il sena, li tkun vittma ta’ reati ta’ trattament ħażin ta’ minorenni, ta’ vjolenza domestika, ta’ reati li jikkonċernaw it-traffikar u l-isfruttament ta’ persuni vulnerabbli, ta’ reati kontra l-libertà u l-integrità sesswali, eċċ., jekk il-qorti tqis li s-smigħ ta’ ċerti provi jista’ jkollu effett negattiv fuqhom, hija tordna li l-minorenni jitneħħew mis-seduta.

Fl-istess ħin, il-Kodiċi tal-Proċedura Kriminali jipprevedi li l-arrest u l-arrest preventiv jistgħu jiġu ordnati kontra minorenni, permezz ta’ eċċezzjoni, biss jekk l-effetti taċ-ċaħda tal-libertà fuq il-personalità u l-iżvilupp tagħhom ma jkunux sproporzjonati għall-għan tal-miżura.

Id-durata tal-miżura ta’ arrest preventiv hija ddeterminata b’kunsiderazzjoni tal-età tal-persuna akkużata fil-jum li jiġi ordnat li tittieħed, tiġi estiża jew tinżamm il-miżura.

Il-Kodiċi Ċivili (Codul civil) jipprovdi li matul proċeduri amministrattivi jew ġudizzjarji li jikkonċernaw tifel jew tifla, huwa obbligatorju li tifel jew tifla li tkun għalqet l-10 snin tinstema’. Madankollu, tfal taħt l-10 snin jistgħu jinstemgħu wkoll, jekk l-awtorità kompetenti tqis li dan ikun neċessarju sabiex taġġudika dwar il-każ. Id-dritt li jinstemgħu jinvolvi l-possibbiltà li t-tfal jitolbu u jirċievu kwalunkwe informazzjoni, skont l-età tagħhom, sabiex jesprimu l-opinjoni tagħhom u jiġu informati dwar il-konsegwenzi li dan jista’ kjollu, jekk jiġi rrispettat, u dwar il-konsegwenzi ta’ kwalunkwe deċiżjoni li tikkonċernahom. L-opinjonijiet tat-tfal li jinstemgħu jiġu kkunsidrati fid-dawl tal-età u tal-maturità tagħhom.

3. Taħriġ tal-professjonisti

Il-Kunsill Superjuri tal-Maġistratura, bħala promotur tal-proġetti, fi sħubija mal-Istitut Nazzjonali tal-Maġistratura (Institutul Național al Magistraturi), mal-Iskola Nazzjonali tal-Iskrivani u mal-Amministrazzjoni tal-Qrati Norveġiża, jimplimenta l-proġett predefinit “Taħriġ u Bini tal-Kapaċitajiet Ġudizzjarji”, iffinanzjat mill-Programm “Ġustizzja”, il-Mekkaniżmu Finanzjarju Norveġiż (NFM) 2014-2021.

Bħala parti minn dan il-proġett, il-Kunsill Superjuri tal-Maġistratura u l-Istitut Nazzjonali tal-Maġistratura ħabbru t-tnedija tal-proċedura sabiex jintgħażel espert bl-għan li jiġi żviluppat kurrikulu ta’ taħriġ fit-tul fil-qasam ta’ Tekniki għas-smigħ ta’ minorenni (ġustizzja adattata għat-tfal) - aspetti ċivili. L-espert jintgħażel minn fost l-esperti magħżulin bħala persunal tat-taħriġ għall-attivitajiet ta’ taħriġ iddedikati għall-qasam ta’ Tekniki għas-smigħ ta’ minorenni, li huma organizzati fi ħdan il-proġett, b’enfasi partikolari fuq l-ispeċifiċitajiet tal-popolazzjoni Rom.

Ir-riżultat se jkun għodda utli għall-Istitut Nazzjonali tal-Maġistratura għat-taħriġ kontinwu fit-tul tal-imħallfin u tal-prosekuturi f’tekniki għas-smigħ ta’ minorenni, fi proċeduri ġudizzjarji kemm ċivili kif ukoll kriminali, u se jibni l-pedament għal approċċ konsistenti mill-perspettiva tal-prattika nazzjonali u Ewropea.

Il-programm ta’ taħriġ fit-tul (kurrikulu) għat-tekniki għas-smigħ ta’ minorenni (ġustizzja adattata għat-tfal) se jiġi żviluppat sabiex jipprovdi appoġġ prattiku għall-persunal tat-taħriġ tal-Istitut Nazzjonali tal-Maġistratura, jiġifieri sabiex jiġi żgurat approċċ konsistenti għas-smigħ ta’ minorenni, sabiex tiġi promossa ġustizzja adattata għat-tfal bħala tħassib prevalenti tas-sistema ġudizzjarja Rumena, billi jiġu assimilati t-tekniki għall-intervisti mat-tfal.

4. Aċċess għar-rimedji

Ma hemm l-ebda dispożizzjoni speċjali applikabbli għall-minorenni.

F’materji ċivili, partijiet għall-proċedimenti li jiġġustifikaw interess, kif ukoll f’każijiet previsti mil-liġi, korpi oħrajn jew persuni mhux sodisfatti bis-sentenza, jistgħu jappellaw kontriha. Il-prosekutur jista’ jfittex rimedju kontra sentenzi tal-qorti, kull meta jkun neċessarju, sabiex jiddefendi d-drittijiet, il-libertajiet u l-interessi leġittimi ta’ minorenni, ta’ persuni li jirċievu pariri legali jew soġġetti għal miżuri ta’ tutela speċjali, u ta’ persuni neqsin, kif ukoll f’każijiet oħrajn espliċitament previsti mil-liġi.

Fi proċedimenti kriminali, l-għajnuna legali hija obbligatorja meta l-persuna suspettata jew akkużata tkun minorenni. L-għajnuna legali għall-parti leża hija obbligatorja meta ma jkollha l-ebda kapaċità sabiex taġixxi jew kapaċità ristretta sabiex taġixxi, kif ukoll meta l-parti leża tkun il-vittma tar-reati ta’ trattament ħażin ta’ minorenni, ta’ vjolenza domestika, ta’ reati li jikkonċernaw it-traffikar u l-isfruttament ta’ persuni vulnerabbli, ta’ reati kontra l-libertà u l-integrità sesswali, eċċ.

5. Adozzjoni

L-adozzjoni hija l-operazzjoni legali li toħloq filjazzjoni bejn min jadotta u t-tfal adottati, kif ukoll rabtiet familjari bejn it-tfal adottati u l-qraba ta’ min jadotta.

L-adozzjoni hija soġġetta għall-prinċipji kollha li ġejjin: l-aħjar interessi tat-tfal, il-ħtieġa li jiġu żgurati trobbija u edukazzjoni tat-tfal f’ambjent tal-familja, il-kontinwità tat-trobbija u tal-edukazzjoni tat-tfal, it-teħid f’kunsiderazzjoni tal-oriġini etnika, lingwistika, reliġjuża u kulturali tagħhom, u r-rapidità tat-twettiq ta’ kwalunkwe att relatat mal-proċedura ta’ adozzjoni.

Il-proċedura ta’ adozzjoni hija rregolata mill-Kodiċi Ċivili (l-Artikoli 451 sa 482).

1. Il-kapaċità ġuridika tal-minuri

Fil-Finlandja, l-età minima tar-responsabbiltà kriminali hija ta’ 15-il sena.

Fi kwistjonijiet oħrajn, l-età minima biex tiftaħ kawża quddiem il-qorti tvarja bejn 12-il sena (kwistjonijiet ta’ saħħa, tqegħid f’kustodja), 15-il sena (impjiegi, ażil, kwistjonijiet ta’ migrazzjoni, kwistjonijiet ta’ edukazzjoni, sanzjonijiet amministrattivi) u 18-il sena (kwistjonijiet ta’ familja).

2. Aċċess għal proċedimenti adattati

Sa fejn ikun possibbli, l-investigazzjonijiet immirati lejn il-minuri jiġu assenjati lill-uffiċjali tal-pulizija b’taħriġ jew b’esperjenza f’dan il-kompitu. Dipartimenti tal-pulizija akbar għandhom unitajiet jew uffiċjali tal-pulizija speċjalizzati fl-investigazzjoni ta’ reati kontra minuri. Bħala regola, fid-dipartimenti kollha tal-pulizija, l-investigazzjoni tar-reati kontra minuri tiġi mgħoddija lill-investigaturi li għandhom ħila professjonali u kompetenza partikolari fl-investigazzjoni ta’ dan it-tip ta’ reati.

Is-Servizz tal-Prosekuzzjoni għandu sistema ta’ prosekuturi speċjali maħsuba biex tkun garantita kompetenza f’qasam ta’ speċjalizzazzjoni u biex jinżammu u jiġu żviluppati l-ħiliet professjonali tal-prosekuturi. Hemm grupp ta’ prosekuturi speċjali li huma speċjalizzati fil-vjolenza kontra t-tfal u n-nisa. Huma jħarrġu prosekuturi oħrajn fil-qasam tal-kompetenza tagħhom.

Sa fejn ikun possibbli, l-investigazzjonijiet immirati lejn il-minuri jiġu assenjati lil uffiċjali b’taħriġ jew b’esperjenza f’dan il-kompitu.

L-Ombudsman għat-Tfal jippromwovi l-interess tat-tfal u l-implimentazzjoni tad-drittijiet tat-tfal fuq livell ġenerali, iżda ma jittrattax każijiet individwali.

3. Mekkaniżmi u proċeduri speċifiċi ta’ manteniment għat-tfal

Sa mill-bidu tal-2016, reġistrazzjoni bil-vidjo ta’ vittma ta’ bejn il-15 u s-17-il sena saret tista’ tintuża wkoll bħala evidenza fil-qorti f’każijiet fejn il-vittma tkun teħtieġ protezzjoni speċjali.

Skont l-Att dwar l-Investigazzjonijiet Kriminali, l-awtorità tal-investigazzjoni kriminali għandha, meta jkun meħtieġ, tikkonsulta ma’ tabib jew ma’ espert ieħor dwar jekk il-miżuri tal-investigazzjoni jistgħux ikunu diretti lejn persuna taħt l-età ta’ 18-il sena.

Bħala regola, l-intervisti ma’ vittmi u xhieda minuri jitmexxew minn uffiċjali tal-pulizija b’taħriġ jew esperjenza f’dan il-kompitu. L-intervista tista’ titmexxa wkoll minn professjonista fil-qasam tal-kura tas-saħħa.

B’konnessjoni mal-Isptarijiet Universitarji ta’ bliet ewlenin, hemm ċentri ta’ għarfien espert iddedikati li jispeċjalizzaw fis-smigħ ta’ vittmi minuri ta’ reat. Il-pulizija taħdem f’kooperazzjoni mill-qrib ma’ dawn iċ-ċentri.

4. Taħriġ tal-professjonisti

Il-Ministeru tal-Ġustizzja jorganizza regolarment taħriġ avvanzat għall-imħallfin, għall-persunal tal-qorti u għall-uffiċjali tal-għajnuna legali dwar il-psikoloġija tat-tfal, il-psikoloġija legali, id-drittijiet tal-vittmi, id-drittijiet tal-bniedem u l-ħtiġijiet speċjali tal-vittmi li jkunu ġew abbużati sesswalment. Il-prosekuturi jistgħu jieħdu sehem fit-taħriġ ukoll.

L-Uffiċċju tal-Prosekutur Ġenerali jorganizza taħriġ għall-prosekuturi li jittrattaw każijiet ta’ abbuż sesswali u fiżiku tat-tfal. Is-suġġetti jinkludu l-iżvilupp tat-tfal, il-psikoloġija tat-tfal u kif għandha ssir interrogazzjoni ta’ tfal.

It-taħriġ tal-uffiċjali tal-pulizija jinkludi taħriġ dwar il-psikoloġija tat-tfal, il-ħiliet fil-komunikazzjoni u kif għandha ssir interrogazzjoni ta’ tfal. Kwalifika speċjali bħala espert tingħata lil dawk il-professjonisti li jkunu għamlu taħriġ speċjali mwettaq mill-Bord Nazzjonali tal-Pulizija.

5. Aċċess għar-rimedji

Jista’ jitressaq ilment lill-Prosekutur Ġenerali dwar id-deċiżjoni tal-prosekutur li ma jiħux passi legali, u l-Prosekutur Ġenerali jkollu d-dritt li jagħti bidu għal kunsiderazzjoni ġdida tal-akkużi.

6. Il-ħajja tal-familja

L-ewwel stadju fil-proċess tal-adozzjoni huwa l-konsulenza b’rabta mal-adozzjoni pprovduta mill-organi muniċipali tal-protezzjoni soċjali u minn Save the Children Finland. Il-konsulenza b’rabta mal-adozzjoni hija mingħajr ħlas għall-klijenti. Għall-finijiet tal-preżentazzjoni ta’ applikazzjoni għal permess għall-adozzjoni u talba għall-għoti ta’ adozzjoni, il-fornitur tal-konsulenza b’rabta mal-adozzjoni għandu jipprovdi rapport bil-miktub dwar l-għoti ta’ konsulenza b’rabta mal-adozzjoni. Ir-rapport għandu jipprovdi l-informazzjoni meħtieġa dwar dawk ikkonċernati u ċ-ċirkostanzi tagħhom.

Abbażi tar-rapport, il-Bord tal-Adozzjoni jieħu d-deċiżjoni dwar l-għoti ta’ permess għall-adozzjoni. L-adozzjoni ta’ minuri teħtieġ permess mogħti mill-Bord tal-Adozzjoni f’adozzjonijiet domestiċi kif ukoll f’adozzjonijiet bejn pajjiż u ieħor. Il-permess huwa validu għal sentejn. L-applikanti jistgħu japplikaw għall-estensjoni tal-validità tal-permess.

Hemm tip wieħed biss ta’ adozzjoni. Ladarba tingħata adozzjoni, il-persuna adottata għandha titqies bħala l-wild tal-ġenituri adottivi u mhux tal-ġenituri preċedenti.

Il-permess għall-adozzjoni ma jkunx meħtieġ jekk il-persuna adottata tkun il-wild tal-konjuġi ta' ġenitur adottiv prospettiv jew wild li diġà kien imħares u mrobbi mill-ġenitur adottiv prospettiv b’mod stabbilit.

Bħala regola, dawk li jadottaw minn barra l-pajjiż, minbarra li jingħataw konsulenza b’rabta mal-adozzjoni, iridu dejjem japplikaw għas-servizzi tal-adozzjoni bejn pajjiż u ieħor. Dawn is-servizzi jiġu pprovduti mid-Dipartiment tas-Servizzi Soċjali tal-Belt ta’ Ħelsinki, minn Save the Children Finland u Interpedia.

Fi tmiem il-proċess, l-adozzjoni għandha tingħata permezz ta’ deċiżjoni ġudizzjarja.

Ġustizzja favur il-persuni minuri fil-Finlandja (534 Kb)

1. L-età minima biex attur ikun jista’ jiftaħ kawża quddiem il-qorti f’ismu stess

Fl-Iżvezja, l-età minima tar-responsabbiltà kriminali hija ta’ 15-il sena. Kawża tista’ titressaq il-qorti minn persuni li jkollhom mill-inqas 18-il sena għal materji tal-familja, tal-impjiegi, tal-migrazzjoni u tal-ażil, kif ukoll għal sanzjonijiet amministrattivi. Għall-materji tal-edukazzjoni, l-età hija ta’ 16-il sena u, għall-materji tas-saħħa (jekk tkun tikkonċerna biss detenzjoni/kura psikjatrika obbligatorja) u t-tqegħid f’kura, l-età hija ta’ 15-il sena (għalkemm il-minuri ġeneralment ikunu konvenuti u mhux atturi).

2. Istituzzjonijiet speċjalizzati u awtoritajiet kompetenti

L-Iżvezja ma għandhiex qrati speċjali għal trażgressuri żgħażagħ. Tfal taħt l-età ta’ 15-il sena ma jistgħux jiġu mħarrka u minflok jaqgħu taħt il-kura tas-Servizzi Soċjali, filwaqt li dawk li għandhom bejn il-15 u t-18-il sena jiġu pproċessati fil-qrati ġenerali. L-Iżvezja għandha qrati ġenerali u qrati amministrattivi. Dawn jaħdmu b’mod parallel. Is-sistema tal-qorti amministrattiva tittratta l-kontestazzjonijiet għad-deċiżjonijiet amministrattivi.

Il-kawżi tad-dritt ċivili u l-kawżi li jirrigwardjaw il-kustodja, ir-residenza u l-kuntatt jiġu ttrattati mill-qrati ġenerali. Ma hemm l-ebda istituzzjoni speċjalizzata li tittratta l-minuri fil-proċedimenti ġudizzjarji ċivili fl-Iżvezja. Il-biċċa l-kbira tat-tilwim relatat mal-liġi tal-familja jaqa’ taħt il-ġuriżdizzjoni tal-qrati ġenerali.

3. Miżuri legali u ta’ politika fis-seħħ sabiex jiġi evitat dewmien żejjed fl-immaniġġjar ta’ kawżi li jinvolvu persuni minuri

Meta persuna minuri tkun suspettata b’reat, il-ġenituri jew persuna oħra responsabbli għall-kura tal-minuri għandhom jiġu nnotifikati mill-aktar fis possibbli dwar ir-reat u l-intervista mal-minuri. Il-ġenituri għandhom ikunu preżenti waqt l-intervista. Jekk ir-reat ikun serju, is-servizzi soċjali għandhom jiġu nnotifikati wkoll mill-aktar fis possibbli bir-reat u jkunu preżenti waqt l-interrogazzjoni. L-investigazzjoni u l-proċedimenti tal-qorti jiġu adattati għall-persuni suspettati żgħażagħ. Il-proċedimenti legali għandhom jitlestew fi żmien raġonevoli. Hemm ukoll regola ġenerali li tiddikjara li d-deċiżjonijiet rilevanti u l-bidu tal-proċedimenti għandhom iseħħu mingħajr dewmien żejjed meta jkunu involuti minuri f’kawżi li jikkonċernaw il-kustodja, ir-residenza u l-kuntatt.

4. Mekkaniżmi u proċeduri speċifiċi ta’ manteniment għat-tfal u modi kif jiġi żgurat li l-vuċi tal-minuri tinstema’

Kemm il-persuni minuri kif ukoll dawk adulti jistgħu jkunu partijiet fi proċedimenti ġudizzjarji. B’hekk, il-persuni minuri li jkunu vittmi ta’ reat għandhom l-istess dritt li jinstemgħu u li jipparteċipaw fil-proċedimenti bħall-adulti. F’każijiet fejn ir-rakkont tal-avvenimenti mill-minuri jkollu importanza partikolari (li huwa l-każ meta l-persuna minuri tkun vittma), espert fil-psikoloġija tat-tfal jew fil-psikoloġija tal-interrogazzjoni għandu jkun preżenti waqt l-interrogazzjoni jew għandu jikkummenta fuq il-valur tar-rakkont tal-persuna minuri. Ma jeżisti l-ebda dritt ta’ smigħ fir-rigward tax-xhieda, irrispettivament minn jekk ix-xhud ikunx minuri jew adult. Ix-xhieda mhumiex partijiet fil-proċess u ma għandhom l-ebda sehem fil-proċedimenti kriminali, għajr li jipprovdu r-rakkont tagħhom ta’ dak li ġara, jekk ikun meħtieġ.

5. Approċċ multidixxiplinarju

Atturi differenti, bħall-pulizija, il-prosekuzzjoni, is-servizzi tas-saħħa u s-servizzi soċjali huma meħtieġa li jikkooperaw. Meta persuna minuri tkun vittma ta’ vjolenza, ir-responsabbiltà prinċipali għall-kooperazzjoni taqa’ fuq is-servizzi soċjali. Il-biċċa l-kbira tal-muniċipalitajiet għandhom l-hekk imsejħa gruppi ta’ konsultazzjoni ma’ rappreżentanti mis-servizzi soċjali, il-prosekuzzjoni, il-pulizija, is-servizzi tal-kura tas-saħħa tat-tfal, u s-servizzi tal-psikjatrija tat-tfal u taż-żgħażagħ, li jiddeċiedu dwar il-koordinazzjoni tal-isforzi u l-ippjanar u li jiddeċiedu f’liema ordni għandhom jaġixxu l-atturi differenti ladarba jkun sar rapport dwar reat fil-konfront ta’ persuna minuri. Jekk persuna minuri tkun vittma ta’ reat jew tkun suspettata li kkommettiet reat, il-pulizija u l-prosekuturi għandhom jikkooperaw dejjem. Il-kooperazzjoni tinbeda wkoll mas-servizzi soċjali u ma’ atturi rilevanti oħrajn.

6. Miżuri fis-seħħ maħsuba biex jiżguraw li l-aħjar interessi tal-minuri jkunu kunsiderazzjoni primarja jew tal-akbar importanza

Il-liġi Żvediża tistipula li l-aħjar interessi tal-minuri għandhom jingħataw kunsiderazzjoni primarja mill-qrati ġenerali, li jfisser li jeħtieġ li l-qorti tikkunsidra l-aħjar interessi ta’ kull persuna minuri. F’kawżi li jikkonċernaw il-kustodja, ir-residenza u l-kuntatt, il-qorti tiddeċiedi dwar l-aħjar interess tal-persuna minuri. Madankollu, skont id-dritt amministrattiv Żvediż, ma hemm l-ebda prinċipju ġenerali li l-awtoritajiet jew il-qrati amministrattivi jridu jqisu l-aħjar interessi tal-minuri, jew li jrid jingħata piż partikolari lill-aħjar interessi tal-minuri. Għalhekk, f’dan ir-rigward, id-dritt amministrattiv huwa differenti mid-dritt ċivili. Madankollu, leġiżlazzjoni speċifika għas-settur introduċiet il-prinċipju li trid tingħata kunsiderazzjoni, fi gradi differenti, lill-aħjar interessi tal-minuri, f’xi oqsma amministrattivi speċifiċi.

7. Il-monitoraġġ u l-eżekuzzjoni tad-deċiżjonijiet fi proċedimenti li jinvolvu persuni minuri

Tfal taħt l-età ta’ 15-il sena ma jistgħux jinżammu kriminalment responsabbli għal reati li jkunu kkommettew. Il-prinċipju fundamentali huwa li t-trażgressuri żgħażagħ għandhom l-ewwel ikunu soġġetti għal miżuri taħt is-Servizzi Soċjali, minflok jiġu ttrasferiti għas-Servizz tal-Ħabs u tal-Probation. Jeżistu sanzjonijiet speċjali li japplikaw biss għal trażgressuri żgħażagħ fl-età ta’ bejn il-15 u l-21 sena. It-trażgressuri minuri fl-età ta’ bejn it-18 u l-21 sena ta’ spiss jiġu kkundannati għall-istess sanzjonijiet bħall-adulti. Jekk it-trażgressur ikun ikkommetta r-reat qabel l-età ta’ 21 sena, iż-żgħożija tiegħu għandha tingħata kunsiderazzjoni speċjali meta jkun qed jiġi ddeterminat il-kastig. Id-dispożizzjonijiet dwar l-eżekuzzjoni tas-sentenzi tal-qrati ċivili huma l-istess għall-minuri u għall-adulti. Jekk kontroparti ma tissodisfax l-obbligi tagħha skont sentenza jew deċiżjoni, il-parti tista’ titlob għall-eżekuzzjoni tas-sentenza jew tad-deċiżjoni mill-Aġenzija tal-Eżekuzzjoni Żvediża. Il-Kodiċi tat-Tfal u tal-Ġenituri fih dispożizzjonijiet dwar l-eżekuzzjoni tas-sentenzi jew tad-deċiżjonijiet dwar il-kustodja, ir-residenza u l-kuntatt, kif ukoll ta’ deċiżjonijiet oħrajn skont il-Kodiċi. L-aħjar interessi tal-minuri għandhom jingħataw kunsiderazzjoni primarja meta jkunu qed jiġu eżegwiti tali sentenzi jew deċiżjonijiet.

8. Aċċess għar-rimedji

Hemm jedd ġenerali, jiġifieri mhux esklussiv għall-vittmi minuri, li jintalab rieżami ta’ deċiżjoni biex ma ssirx prosekuzzjoni. Madankollu, huma biss il-partijiet ikkonċernati li jistgħu jagħmlu talba bħal din. Il-vittmi minuri, kif ukoll il-vittmi adulti, jistgħu jfittxu kumpens mit-trażgressur (danni). Fir-rigward tad-dritt ċivili, billi l-minuri b’mod ġenerali ma jkollhomx kapaċità proċedurali, huma jistgħu jiksbu aċċess biss għall-mekkaniżmi tal-ilmenti, tal-appelli legali jew tal-istħarriġ ġudizzjarju permezz tar-rappreżentant legali tagħhom.

9. Regoli ġenerali dwar l-adozzjoni (ta’ persuna minuri jew adulta)

Id-deċiżjonijiet dwar l-adozzjoni jittieħdu mill-qorti. It-talba ssir mill-persuna/persuni li tixtieq/jixtiequ tadotta/jadottaw. Il-qorti għandha teżamina jekk l-adozzjoni tkunx tista’ sseħħ b’mod xieraq. Il-permess għall-adozzjoni ta’ persuna minuri ma għandux jingħata, sakemm l-adozzjoni ma tinstabx li tkun ta’ benefiċċju għall-minuri.

Ġustizzja favur il-persuni minuri fl-Iżvezja (255 Kb)