Fundamenteel onderzoek: Ander fundamenteel onderzoek
Omzettinggericht en toegepast onderzoek: Ziekten en aandoeningen van dieren
Doelstellingen en verwachte voordelen van het project
Beschrijf de doelstellingen van het project (bijvoorbeeld het aanpakken van bepaalde wetenschappelijke onduidelijkheden, of wetenschappelijke of klinische behoeften).
Sinds het eerste geval van humane mpox (voormalig monkeypox) in Nederland, in mei 2022, is bij 1260 mensen een besmetting vastgesteld (rivm.nl, laatste update 6 januari 2023). De WHO rapporteerde op 7 dec 2022 wereldwijd 82.182 bevestigde gevallen in 110 landen sinds het begin van de uitbraak. Mpox virus is een virus dat naar de mens wordt overgedragen via contact met geinfecteerde dieren, en is, net als het koepok virus, in staat om infecties te veroorzaken in verschillende diersoorten. Daarom zou het monkeypox mpox virus mogelijk in staat kunnen zijn om vanuit mensen diverse diersoorten te infecteren, die een potentieel reservoir kunnen gaan vormen, waarbij een risico ontstaat voor de volksgezondheid (nieuwe humane infecties vanuit gevormde dier-reservoir).
Voor diersoorten die in de nabijheid van mensen leven en/of nauw contact met mensen hebben, zoals ratten, katten en (rund)vee is het daarom van belang om hun gevoeligheid voor een infectie met het mpox virus te bepalen, en hun mogelijke potentie voor verdergaande verspreiding in dezelfde diersoort of in een populatie met verschillende soorten (bijvoorbeeld mens-rat-kat), zodat de juiste beheersmaatregelen kunnen worden getroffen.
De doelstelling van dit project is het identificeren van gevoelige diersoorten die mogelijk een rol kunnen spelen in de verspreiding van het mpox virus, door middel van experimentele infecties.
Welke potentiële voordelen kan dit project opleveren? Leg uit hoe de wetenschap vooruit kan worden geholpen of mensen, dieren of het milieu uiteindelijk voordeel kunnen hebben bij het project. Maak, waar van toepassing, een onderscheid tussen voordelen op korte termijn (binnen de looptijd van het project) en voordelen op lange termijn (die mogelijk pas worden bereikt nadat het project is afgerond).
Sinds het stoppen met vaccineren tegen pokken, is er een groeiende populatie mensen die gevoelig is voor pokkenvirussen zoals apenpokken. De huidige toename in gevallen van infectie met apenpokken brengt mogelijke nieuwe risico's met zich mee zoals het uitbreiden van dit virus naar Europa door zich te vestigen in dieren die in Nederland voor komen. Verschillen pokkenvirussen kunnen verschillen in het aantal diersoorten dat ze kunnen infecteren, waarbij sommige virussen heel specifiek 1 of enkele diersoorten kunnen infecteren, terwijl andere pokkenvirussen juist meerdere verschillende diersoorten kan infecteren. Hoe gevoelig diersoorten in Nederland zijn voor het apenpokken virus is niet bekend. Met dit project dragen we bij aan het begrijpen welke diersoorten kunnen bijdragen aan verspreiding van die virus.
Voorspelde schade
In welke procedures worden de dieren gewoonlijk gebruikt (bijvoorbeeld injecties, chirurgische procedures)? Vermeld het aantal en de duur van deze procedures.
In sommige gevallen zullen dieren voorzien worden van een apparaat dat de lichaamstemperatuur en activiteit kan meten per dier. Op deze manier kunnen we kleine effecten van de infectie detecteren, die anders niet detecteerbaar zijn. Dit apparaat zal onder de huid, of in de buikholte geïmplanteerd moeten worden onder verdoving. Eenmalige toedienen van virus door middel van injectie. Bloedafname, en bemonstering van huid, neus, keel, oog en rectum zal plaatsvinden op 11 dagen (namelijk op dag 0 – 1 – 3 – 5 – 7 – 9 – 11 – 14 – 18 – 21 – 28 na infectie). Doden van dier om weefsels te verzamelen voor laboratorium bepalingen.
Wat zijn de verwachte gevolgen/nadelige effecten voor de dieren, bijvoorbeeld pijn, gewichtsverlies, inactiviteit/verminderde mobiliteit, stress, abnormaal gedrag, en wat is de duur van die effecten?
Naar verwachting zijn de nadelige gevolgen van infectie met het mpox virus beperkt, omdat het niet waarschijnlijk is dat deze dieren ziek zullen worden van de infectie. Echter, het kan niet volledig uitgesloten worden dat dieren ziek worden, in dat geval kunnen dieren te maken krijgen met gewichtsverlies, koorts, luchtwegklachten, pokken en uitslag. Daarnaast kunnen de dieren mogelijk tot matig ongerief ervaren door de herhaalde bemonstering gedurende de gehele studie.
Welke soorten en aantallen dieren zullen naar verwachting worden gebruikt? Wat zijn de verwachte ernstgraden en de aantallen dieren in elke ernstcategorie (per soort)?
Soort:
Totaal aantal
Geraamde aantallen naar ernstgraad
Terminaal
Licht
Matig
Ernstig
Ratten (Rattus norvegicus)
96
0
12
84
0
Katten (Felis catus)
54
0
6
48
0
Runderen (Bos taurus)
50
0
2
48
0
Wat gebeurt er met de dieren die aan het einde van de procedure in leven worden gehouden?
Soort:
Geraamd aantal te hergebruiken, in het habitat-/houderijsysteem terug te plaatsen of voor adoptie vrij te geven dieren
Hergebruikt
Teruggeplaatst
Geadopteerd
Geef de redenen voor het geplande lot van de dieren na de procedure.
Dieren worden tijdens of aan het einde van de studie gedood om zo weefsels te verzamelen om de verspreiding en schade van het virus in het dier te bepalen.
Toepassing van de drie V’s
1. Vervanging
Beschrijf welke diervrije alternatieven op dit gebied voorhanden zijn en waarom zij niet voor het project kunnen worden gebruikt.
Er zijn geen alternatieve experimentele manieren buiten het gebruik van dieren, die de uitkomst van mpox virus infectie in dieren kan voorspellen. Infectie, uitscheiding van het virus, en ernst van het ziekteverloop is afhankelijk van een balans tussen hoe geïnfecteerde cellen en organen en niet geinfecteerde cellen en organen reageren op de infectie. Onderdeel van dit project zal zijn om weefsels te kweken van dieren om te zien of deze in de toekomst een voorspellende waarde kunnen hebben in vergelijking met experimentele infecties in diezelfde diersoorten.
2. Vermindering
Leg uit hoe de aantallen dieren voor dit project zijn bepaald. Beschrijf de stappen die zijn genomen om het aantal te gebruiken dieren te verminderen en de beginselen die zijn gebruikt bij het opzetten van de studies. Beschrijf, waar van toepassing, de praktijken die gedurende het hele project zullen worden toegepast om het aantal dieren die in overeenstemming met de wetenschappelijke doelstellingen werden gebruikt, tot een minimum te beperken. Deze praktijken kunnen bijvoorbeeld bestaan uit proefprojecten, computermodellen, het delen van weefsel en hergebruik.
Waar mogelijk zal er zoveel mogelijk gebruikt gemaakt worden van dieren met een identieke of vergelijkbare genetische achtergrond om zo variatie tussen dieren zoveel mogelijk te voorkomen. Omdat we geen informatie hebben over hoe het mpox virus zich in deze diersoorten gedraagt (dat is het doel van dit project), zullen we eerst uitgaan van een groepsgrootte van 6 dieren per groep. Dit is een voldoende aantal dieren om de diverse laboratorium bepalingen te kunnen uitvoeren en om te zien of de individuele diersoorten gevoelig zijn voor mpox virus infectie. Waar mogelijk zullen we ook gebruik maken van de resultaten van controle dieren tussen experimenten.
3. Verfijning
Geef voorbeelden van de specifieke maatregelen (bv. verscherpte monitoring, postoperatieve behandeling, pijnbestrijding, training van dieren) die in verband met de procedures moeten worden genomen om de welzijnskosten (schade) voor de dieren tot een minimum te beperken. Beschrijf de mechanismen om gedurende de looptijd van het project nieuwe verfijningstechnieken in gebruik te nemen.
Dieren worden onder strikte schone voorwaarden gehuisvest om andere infecties te voorkomen, ten behoeve van de kwaliteit van de studie. Waar mogelijk zal gebruik gemaakt worden van het meten van lichaamstemperatuur en activiteit om vroegtijdig ziekte en ongerief te detecteren. Ten slotte worden de dieren regelmatig geobserveerd en gewogen, en worden criteria in acht genomen om dieren uit de studie te nemen om zo onnodig ongerief te voorkomen.
Licht de keuze van de soorten en de bijbehorende levensstadia toe
Ratten, katten, en koeien zijn geselecteerd omdat deze gevoelig zijn voor infectie met 1 of meerdere pokkenvirussen die verwant zijn aan het mpox virus, en omdat met name deze dieren in beeld zijn met een mogelijke rol in de verdere verspreiding van het virus in Nederland (en daarbuiten), vanwege nauw contact met de mens.
Voor een beoordeling achteraf geselecteerd project
Project geselecteerd voor BA?
nee
Termijn voor BA
Reden voor de beoordeling achteraf
Bevat ernstige procedures
Maakt gebruik van niet-menselijke primaten
Andere reden
Toelichting van de andere reden voor de beoordeling achteraf
Aanvullende velden
Nationaal veld 1
Veld wordt niet gepubliceerd.
Nationaal veld 2
Veld wordt niet gepubliceerd.
Nationaal veld 3
Veld wordt niet gepubliceerd.
Nationaal veld 4
Veld wordt niet gepubliceerd.
Nationaal veld 5
Veld wordt niet gepubliceerd.
Startdatum project
Veld wordt niet gepubliceerd.
Einddatum project
Veld wordt niet gepubliceerd.
Goedkeuringsdatum project
Veld wordt niet gepubliceerd.
ICD-code 1
Veld wordt niet gepubliceerd.
ICD-code 2
Veld wordt niet gepubliceerd.
ICD-code 3
Veld wordt niet gepubliceerd.
Link naar de eerdere versie van de NTS buiten het EC-systeem