NIET-TECHNISCHE PROJECTSAMENVATTING
Naam van het project
Effect van progestageentoevoeging aan feminiserende hormoontherapie op niet-reproductieve weefsels in een muismodel van adolescente gendertransitie
NTS-identificatiecode
NTS-BE-055944 v.1, 21-01-2025
Nationale identificatiecode van de NTS
Veld wordt niet gepubliceerd.
Land
België
Taal
nl
Indiening bij EU
Veld wordt niet gepubliceerd.
ja
Duur van het project, uitgedrukt in maanden.
48
Trefwoorden
Genderbevestigende therapie
Geslachtshormonen
Musculoskeletaal stelsel
Lever
Nier
Doel(en) van het project
Fundamenteel onderzoek: Endocrien stelsel / metabolisme
Doelstellingen en verwachte voordelen van het project
Beschrijf de doelstellingen van het project (bijvoorbeeld het aanpakken van bepaalde wetenschappelijke onduidelijkheden, of wetenschappelijke of klinische behoeften).
Transgender personen kloppen op steeds jongere leeftijd aan bij genderdiensten. De lange-termijn impact van genderbevestigende therapie gestart in vroege puberteit is niet gekend. In onze onderzoeksgroep hebben we daarom muismodellen ontwikkeld die het klinische traject van transgender jongeren nabootsen. In het geval van jongeren met mannelijk toegewezen geboortegeslacht die een genderbevestigende therapie ondergaan (transmeisjes), bestaat de belangrijkste behandeling uit het voorschrijven van puberteitsremmers wanneer de eerste tekenen van puberale ontwikkeling zich voordoen, gevolgd door genderbevestigende hormonen, specifiek estradiol, een paar jaar later. Een toenemend aantal transvrouwen vraagt om toevoeging van een progestageen aan hun behandeling vanwege preliminaire literatuurgegevens rond toegenomen borstontwikkeling en levenskwaliteit. Toevoeging van een progestageen aan de feminiserende hormoontherapie wordt echter niet routinematig toegepast bij transgender vrouwen vanwege het gebrek aan bewijs voor voordelen en mogelijke schadelijke effecten. Bijgevolg is dit project erop gericht om de effecten te beoordelen van het toevoegen van een progestageen aan de klassieke estradiolbehandeling na puberteitsonderdrukking in een muismodel van adolescente gendertransitie. Geslachtshormonen reguleren een breed scala aan fysiologische processen in zowel reproductieve als niet-reproductieve weefsels, maar wij zullen ons richten op de impact op niet-reproductieve weefsels. Daartoe behoren het musculoskeletaal stelsel (botten en spieren) alsook metabole organen zoals de lever en de nier. Specifiek hebben we een dierexperiment opgezet om de volgende nog openstaande vragen te beantwoorden: 1) Wat is het potentiële voordeel en/of nadeel voor niet-reproductieve weefsels van het toevoegen van een progestageen aan de gevestigde behandeling voor transmeisjes? 2) Is er een verschil tussen de effecten van progesteron, het natuurlijke progestageen aanbevolen door de meest recente richtlijnen, en die van medroxyprogesteronacetaat, een veelgebruikt synthetisch progestageen in de transgendergemeenschap?
Welke potentiële voordelen kan dit project opleveren? Leg uit hoe de wetenschap vooruit kan worden geholpen of mensen, dieren of het milieu uiteindelijk voordeel kunnen hebben bij het project. Maak, waar van toepassing, een onderscheid tussen voordelen op korte termijn (binnen de looptijd van het project) en voordelen op lange termijn (die mogelijk pas worden bereikt nadat het project is afgerond).
Onze bevindingen zullen belangrijke en nieuwe inzichten verschaffen in de effecten van puberteitsonderdrukking en genderbevestigende hormoontherapie, met of zonder toevoeging van een progestageen, alsook in de onderliggende mechanismen. Op langere termijn zullen deze gebruikt kunnen worden voor het optimaliseren van de medische zorgmogelijkheden voor transgender jongeren.
Voorspelde schade
In welke procedures worden de dieren gewoonlijk gebruikt (bijvoorbeeld injecties, chirurgische procedures)? Vermeld het aantal en de duur van deze procedures.
Hormonale behandelingsstrategie om gendertransitie bij muizen na te bootsen: Prepuberale 4 weken oude mannelijke muizen zullen subcutane injecties krijgen van degarelix om de puberteit te onderdrukken, gevolgd door toediening van estradiol (implantaat in de nek) vanaf de leeftijd van 8 weken. Een deel van de dieren zal naast estradiol ook een implantaat krijgen met progesterone of intraperitoneale injecties van medroxyprogesteronacetaat. Musculoskeletale en metabole parameters zullen op 16 weken geanalyseerd worden, en vergeleken worden met de relevante contolegroepen (onbehandelde muizen van beide geslachten alsook muizen die enkel behandeld werden met degarelix). Calceïne zal intraperitoneaal toegediend worden op dag 1 en 4 voor opoffering teneinde dynamische histomorfometrische analyses toe te laten van bot. Bestuderen van de lichaamssamenstelling: De totale vetmassa en vetvrije massa zal beoordeeld worden via magnetische resonantiebeeldvorming. Deze niet-invasieve meting duurt minder dan 2 minuten en vereist geen verdoving. Glucosetest: Glucosetolerantie zal beoordeeld worden door een intraperitoneale glucosetolerantietest. Hiertoe zullen de muizen 6 uur nuchter worden gehouden, gevolgd door een mandibulaire bloeding om nuchtere glucose- en insulinespiegels te bepalen. Vervolgens worden de muizen intraperitoneaal geïnjecteerd met glucose en wordt de bloedglucose bepaald na 10, 20, 30, 60, 90 en 120 minuten aan de hand van één druppel bloed afgenomen aan de staartvene. Meting van uithoudingsvermogen aan de hand van een loopbandtest: Tjdens deze test lopen de muizen op een loopband, waarvan de snelheid en helling gecontroleerd kunnen worden. De test meet hoe lang en bij welke intensiteit de muizen blijven lopen voordat ze uitputting vertonen. Deze tijd wordt gebruikt als een maat voor hun uithoudingsvermogen. Meting van de spierkracht aan de hand van een grijptest: Tijdens deze test wordt een muis op een metalen rooster geplaatst, waarbij het dier instinctief zijn poten gebruikt om zich vast te grijpen. Vervolgens wordt de muis voorzichtig achteruit getrokken totdat hij het rooster loslaat. De kracht die de muis uitoefent voordat hij loslaat, wordt gemeten en dient als een indicatie van de spiersterkte. Urinecollectie aan de hand van metabole kooien: De dieren zullen gedurende 24 uur gehuisvest worden in gespecialiseerde kooien ontworpen om nauwkeurig urine en feces te verzamelen.
Wat zijn de verwachte gevolgen/nadelige effecten voor de dieren, bijvoorbeeld pijn, gewichtsverlies, inactiviteit/verminderde mobiliteit, stress, abnormaal gedrag, en wat is de duur van die effecten?
De muizen zullen slechts een lichte mate van ongemak voelen tijdens de subcutane en intraperitoneale injecties, waarvoor geen anesthesie of pijnstilling nodig is. Hormoonsticks worden chirurgisch geïmplanteerd (onderhuids in de nek). Hoewel deze procedure mogelijks gepaard gaat met meer pijn en ongemak, zullen we dit minimaliseren door de operatie onder narcose uit te voeren en daarna pijnstilling toe te dienen. De loopbandtest en huisvesting in metabole kooien zullen stress induceren, maar deze zal geminimaliseerd worden zoals beschreven in de sectie over verfijning. Euthanasie via cervicale dislocatie zal gebeuren volgens de ethisch verantwoorde methode in een aparte ruimte om te voorkomen dat de andere dieren stress ervaren. Er zal worden gezorgd voor een optimale temperatuur en lichtintensiteit in de huisvestingsvoorziening.
Welke soorten en aantallen dieren zullen naar verwachting worden gebruikt? Wat zijn de verwachte ernstgraden en de aantallen dieren in elke ernstcategorie (per soort)?
Soort:
Totaal aantal
Geraamde aantallen naar ernstgraad
Terminaal
Licht
Matig
Ernstig
Muizen (Mus musculus)
180
0
0
180
0
Wat gebeurt er met de dieren die aan het einde van de procedure in leven worden gehouden?
Soort:
Geraamd aantal te hergebruiken, in het habitat-/houderijsysteem terug te plaatsen of voor adoptie vrij te geven dieren
Hergebruikt
Teruggeplaatst
Geadopteerd
Geef de redenen voor het geplande lot van de dieren na de procedure.
Alle dieren worden na de procedure geëuthanaseerd voor weefselcollectie.
Toepassing van de drie V’s
1. Vervanging
Beschrijf welke diervrije alternatieven op dit gebied voorhanden zijn en waarom zij niet voor het project kunnen worden gebruikt.
Communicatie tussen de verschillende organen in een levend organisme is essentieel voor het optreden van de fysiologische effecten van estrogenen en progestagenen, en dus ook voor het bestuderen ervan. Daarom zijn experimenten in levende wezens noodzakelijk.
2. Vermindering
Leg uit hoe de aantallen dieren voor dit project zijn bepaald. Beschrijf de stappen die zijn genomen om het aantal te gebruiken dieren te verminderen en de beginselen die zijn gebruikt bij het opzetten van de studies. Beschrijf, waar van toepassing, de praktijken die gedurende het hele project zullen worden toegepast om het aantal dieren die in overeenstemming met de wetenschappelijke doelstellingen werden gebruikt, tot een minimum te beperken. Deze praktijken kunnen bijvoorbeeld bestaan uit proefprojecten, computermodellen, het delen van weefsel en hergebruik.
De wetenschappelijke literatuur werd vooreerst grondig doorzocht om te vermijden dat de hier voorgestelde dierexperimenten reeds elders werden uitgevoerd. Verder werd het minimum aantal dieren berekend op basis van een voorafgaande statistische analyse.
3. Verfijning
Geef voorbeelden van de specifieke maatregelen (bv. verscherpte monitoring, postoperatieve behandeling, pijnbestrijding, training van dieren) die in verband met de procedures moeten worden genomen om de welzijnskosten (schade) voor de dieren tot een minimum te beperken. Beschrijf de mechanismen om gedurende de looptijd van het project nieuwe verfijningstechnieken in gebruik te nemen.
Pijn en ongemak ten gevolge van de implantatie van hormonale sticks zal bestreden worden door de operatie onder narcose (isofluraan) uit te voeren, gevolgd door pijnstilling (meloxicam). Voor de glucose- en insulinetolerantietesten alsook voor de injecties van degarelix, medroxyprogesteronacetaat en calceïne zal gebruikt gemaakt worden van kortere en dunnere naalden teneinde pijn bij injectie te verminderen. De stress veroorzaakt door de loopband zal geminimaliseerd worden door acclimatisatiesessies te organiseren zoals hierboven beschreven. Wat betreft de metabole kooien, waarvan bekend is dat ze stress veroorzaken bij proefdieren, hebben we deze met opzet helemaal aan het einde van de studie gepland, dus vlak voor het opofferen om de effecten te beperken. Voor orgaancollectie op het eindpunt van de studie zullen de dieren verdoofd met ketamine-xylazine en geëuthanaseerd worden door middel van cervicale dislocatie. Dit laatste zal gebeuren volgens de ethisch goedgekeurde methode in een aparte ruimte om ervoor te zorgen dat andere dieren geen stress ervaren. Er zal worden gezorgd voor optimale temperatuur en donker/licht-cycli in de behuizing.
Licht de keuze van de soorten en de bijbehorende levensstadia toe
De muis is het meest geschikte organisme om de fysiologische effecten van estrogenen en progestagenen te bestuderen aangezien (i) er talrijke transgene lijnen beschikbaar zijn met deletie van geslachtshormoonreceptoren in één of meer weefsels en (ii) de technieken van hormoondeprivatie en substitutie reeds op punt gesteld zijn in deze diersoort.
Voor een beoordeling achteraf geselecteerd project
Project geselecteerd voor BA?
ja
Termijn voor BA
07-03-2029
Reden voor de beoordeling achteraf
Bevat ernstige procedures
Maakt gebruik van niet-menselijke primaten
Andere reden
ja
Toelichting van de andere reden voor de beoordeling achteraf
vereist volgens regelgeving
Aanvullende velden
Nationaal veld 1
Veld wordt niet gepubliceerd.
Nationaal veld 2
Veld wordt niet gepubliceerd.
Nationaal veld 3
Veld wordt niet gepubliceerd.
Nationaal veld 4
Veld wordt niet gepubliceerd.
Nationaal veld 5
Veld wordt niet gepubliceerd.
Startdatum project
Veld wordt niet gepubliceerd.
Einddatum project
Veld wordt niet gepubliceerd.
Goedkeuringsdatum project
Veld wordt niet gepubliceerd.
ICD-code 1
Veld wordt niet gepubliceerd.
ICD-code 2
Veld wordt niet gepubliceerd.
ICD-code 3
Veld wordt niet gepubliceerd.
Link naar de eerdere versie van de NTS buiten het EC-systeem