Naam van het project
Functionele interacties tussen prefrontale, parietale en visuele hersenschors op macro-, meso- en microschaal niveau.
NTS-identificatiecode
NTS-BE-925047 v.1, 10-09-2024
Nationale identificatiecode van de NTS
Veld wordt niet gepubliceerd.
Indiening bij EU
Veld wordt niet gepubliceerd.
ja
Duur van het project, uitgedrukt in maanden.
60
Trefwoorden
zicht
brein
fijnschalige hersennetwerken
cognitie
Doel(en) van het project
Fundamenteel onderzoek: Zenuwstelsel
Beschrijf de doelstellingen van het project (bijvoorbeeld het aanpakken van bepaalde wetenschappelijke onduidelijkheden, of wetenschappelijke of klinische behoeften).
Hoe communiceren cognitieve en sensorische hersengebieden met elkaar? Deze vraag willen we met ons project beantwoorden en is belangrijk om te begrijpen hoe ons zicht ons denken beïnvloedt, en hoe ons denken bepalend is voor wat we zien. Deze interacties tussen de ‘cognitieve’ prefrontale en de visuele en parietale hersenschors achteraan in het brein gebeurt op verschillende niveaus (macro-, meso- en microschalen), maar er is weinig bekend over de organisatie van informatiestromen op deze verschillende niveaus. We stellen voor om meerdere geavanceerde methoden te gebruiken, die zich elk op één schaal richten, om dit probleem schaal-overschrijdend te bestuderen. Deze methoden omvatten hoge-resolutie functionele magnetische beeldvorming (fMRI), 3D- functionele echografie, en afleidingen van neurale activiteit. We zullen bovendien tijdelijk de activiteit van zeer kleine onderverdelingen van de prefrontale cortex verstoren om de neurale antwoorden in kleine gebieden achteraan in de hersenen specifiek te beïnvloeden. Dit zal de neurale banen onthullen die cognitieve met visuele signalen laten interageren. Deze reeks hulpmiddelen zal baanbrekende inzichten opleveren in de interactie tussen het denkende en het ziende brein.
Welke potentiële voordelen kan dit project opleveren? Leg uit hoe de wetenschap vooruit kan worden geholpen of mensen, dieren of het milieu uiteindelijk voordeel kunnen hebben bij het project. Maak, waar van toepassing, een onderscheid tussen voordelen op korte termijn (binnen de looptijd van het project) en voordelen op lange termijn (die mogelijk pas worden bereikt nadat het project is afgerond).
Dit onderzoek heeft als doel de basis-organisatie van de hersenschors bij primaten te onthullen. Daarnaast zullen we nieuwe methoden testen en optimaliseren waarmee we neurale activiteit met zeer hoge nauwkeurigheid in tijd en ruimte kunnen meten en tijdelijk verstoren. Als dit lukt, zal het een grote invloed hebben op verfijnd primatenonderzoek. Het onderzoek zal medische technologieën voor het monitoren en stimuleren van de hersenen aanzienlijk verbeteren en ons begrip van bewuste processen in de hersenen vergroten.
In welke procedures worden de dieren gewoonlijk gebruikt (bijvoorbeeld injecties, chirurgische procedures)? Vermeld het aantal en de duur van deze procedures.
Alle dieren zullen getraind worden in de gedragstaken door middel van positieve beloning. Meer specifiek zullen de dieren worden getraind om naar visuele prikkels, zoals een film en allerlei beelden te kijken, en met hun handen twee knoppen te bedienen of vast te houden. Oogbewegingen worden met een camera geregistreerd en handbewegingen met optische vezels. De dieren bepalen volledig zelf hoe lang ze werken en hoeveel ze drinken tijdens de testen. Deze tijdsduur varieert van dier tot dier, omdat ze dit zelf bepalen, en kan verschillende uren bedragen. Registraties van de elektrische impulsen afgevuurd door de zenuwcellen -door middel van micro-elektrodes-, en functionele magnetische beeldvorming (fMRI) -door middel van MRI-scanners, of functionele ultrasound beeldvormingstechnieken (fUSI) zijn pijnloos. De dieren worden intensief getraind voor aanvang van de sessies met niet-invasieve functionele magnetische beeldvorming (fMRI en fUSI). Meestal worden de dieren 3-5 dagen gescand, met verschillende weken (3-5) tussen de opeenvolgende fMRI scan sessies. De MRI sessies duren daardoor een ~1-2-tal jaar. Na de MRI scans, worden de elektrofysiologische of ultrasound beeldvormingsstudies aangevat, evenals de omkeerbare perturbatie experimenten om functionele netwerken te onderzoeken. Deze onderzoeken duren elk ~ 1 jaar. fUSI sessies kunnen dagelijks gebeuren. Omdat het noodzakelijk is om het hoofd te immobiliseren gedurende de metingen, wordt bij alle dieren een implantaat op het hoofd bevestigd. Dit implantaat veroorzaakt geen pijn en kan op het einde van het experiment verwijderd worden. Bij de dieren wordt onder verdoving een opening in de schedel aangebracht om micro-elektrodes in de hersenen aan te brengen of om een opening te hebben voor de ultrasound beeldvorming. Hersenactiviteit kan zeer lokaal en tijdelijk worden uitgeschakeld door ofwel met infrarood licht cellen te activeren, ofwel door andere receptoren tot expressie te laten komen die geactiveerd worden door een molecule dat plaatselijk wordt ingespoten en aan die receptoren kan binden. Hiermee zullen we bestuderen wat de invloed van het aan-of uitgeschakelde gebied is op de activiteit in andere gebieden van een functioneel hersennetwerk.
Wat zijn de verwachte gevolgen/nadelige effecten voor de dieren, bijvoorbeeld pijn, gewichtsverlies, inactiviteit/verminderde mobiliteit, stress, abnormaal gedrag, en wat is de duur van die effecten?
Na de operaties, zoals het plaatsen van een implantaat om het hoofd stil te houden tijdens experimenten en het maken van een opening in de schedel voor het plaatsen van micro-elektrodes of voor ultrasound beeldvorming, krijgen de dieren pijnstillers en indien nodig antibiotica. Dit vermindert het ongemak na de operatie, vergelijkbaar met de zorg voor patiënten na een operatie. Het hoofd moet stilgehouden worden omdat beweging de metingen van functionele beeldvormingssignalen en elektrische signalen (elektrofysiologie) ernstig verstoort.
Net zoals bij mensen kan er bij nieuwe situaties en het aanleren van nieuwe taken stress ontstaan, zoals wennen aan de experimentele opstelling. Deze stress verdwijnt meestal snel. Als de prestaties van de dieren tijdens een sessie afnemen, worden de experimenten gestopt. De meeste dieren werken echter urenlang rustig en geconcentreerd door, wat niet mogelijk zou zijn bij overmatig ongemak of stress. Tussen de experimentele sessies door wordt de vochtopname van de dieren geregeld, maar tijdens de sessies mogen ze zoveel drinken als ze willen.
Om de activiteit van individuele neuronen te registreren, moeten er elektrodes in de hersenen van de dieren geplaatst worden, vergelijkbaar met sommige patiënten die permanent elektrodes hebben. Om specifieke hersennetwerken aan of uit te schakelen, gebruiken we receptoren die door injecties met virale vectoren in de hersenen worden ingebracht. Deze receptoren kunnen geactiveerd worden door het injecteren van stoffen die eraan binden. Vermits er zich geen pijnreceptoren in de hersenen bevinden, zijn deze procedures pijnloos. Een alternatieve methode is het gebruik van infrarood licht dat met een optische vezel tot aan het hersengebied gebracht wordt. Hiervoor zijn er geen virale vectoren nodig, maar de haalbaarheid van deze methode moet nog grondig getest worden.
Welke soorten en aantallen dieren zullen naar verwachting worden gebruikt? Wat zijn de verwachte ernstgraden en de aantallen dieren in elke ernstcategorie (per soort)?
Soort:
Totaal aantal
Geraamde aantallen naar ernstgraad
Terminaal
Licht
Matig
Ernstig
Rhesusapen (Macaca mulatta)
6
Wat gebeurt er met de dieren die aan het einde van de procedure in leven worden gehouden?
Soort:
Geraamd aantal te hergebruiken, in het habitat-/houderijsysteem terug te plaatsen of voor adoptie vrij te geven dieren
Hergebruikt
Teruggeplaatst
Geadopteerd
Rhesusapen (Macaca mulatta)
Geef de redenen voor het geplande lot van de dieren na de procedure.
Als de hersenen niet nodig zijn voor histologisch onderzoek, worden de dieren hergebruikt in andere experimenten of met pensioen gestuurd, in overleg met de veterinaire staf. Histologisch onderzoek is soms vereist door onafhankelijke beoordelaars van wetenschappelijke publicaties, wat niet vooraf te plannen is. Tenzij dit verplicht wordt door de beoordelaars, zullen we geen histologisch onderzoek uitvoeren, zodat alle dieren hergebruikt of met pensioen gestuurd kunnen worden.
1. Vervanging
Beschrijf welke diervrije alternatieven op dit gebied voorhanden zijn en waarom zij niet voor het project kunnen worden gebruikt.
Om de onderzoeksvragen te kunnen beantwoorden, zijn invasieve technieken nodig die niet bij gezonde mensen gebruikt kunnen worden. De niet-invasieve hersenonderzoekstechnieken die momenteel bij gezonde mensen gebruikt worden, zoals functionele beeldvorming met MRI-scanners, infraroodspectroscopie en elektro-encefalogrammetingen, zijn niet geschikt om de functionele architectuur van de hersenschors met de vereiste ruimtelijke en tijdsresolutie te bestuderen.
Onderzoek in vitro of met celculturen kan deze vragen ook niet beantwoorden, omdat de functies die we bestuderen een volledig hersennetwerk vereisen. We hebben nog te weinig kennis over hoe de hersenen deze functies ondersteunen om een compleet computermodel te kunnen maken.
2. Vermindering
Leg uit hoe de aantallen dieren voor dit project zijn bepaald. Beschrijf de stappen die zijn genomen om het aantal te gebruiken dieren te verminderen en de beginselen die zijn gebruikt bij het opzetten van de studies. Beschrijf, waar van toepassing, de praktijken die gedurende het hele project zullen worden toegepast om het aantal dieren die in overeenstemming met de wetenschappelijke doelstellingen werden gebruikt, tot een minimum te beperken. Deze praktijken kunnen bijvoorbeeld bestaan uit proefprojecten, computermodellen, het delen van weefsel en hergebruik.
We zullen een aantal geavanceerde methodes, zoals fMRI and fUSI, gebruiken om neurale activiteit met zeer hoge ruimtelijke en tijdsresolutie te meten. Deze technieken zijn bovendien heel gevoelig. Hierdoor zullen we in de toekomst veel minder proefdieren nodig hebben. Dit komt doordat we veel meer informatie uit één dier kunnen halen, namelijk gedetailleerde tijdsinformatie van vele hersengebieden tegelijkertijd, in tegenstelling tot invasieve metingen die alleen afzonderlijke gebieden kunnen onderzoeken.
3. Verfijning
Geef voorbeelden van de specifieke maatregelen (bv. verscherpte monitoring, postoperatieve behandeling, pijnbestrijding, training van dieren) die in verband met de procedures moeten worden genomen om de welzijnskosten (schade) voor de dieren tot een minimum te beperken. Beschrijf de mechanismen om gedurende de looptijd van het project nieuwe verfijningstechnieken in gebruik te nemen.
We gebruiken dezelfde postoperatieve zorg als bij mensen en de experimenten zelf zijn pijnloos. Tijdens en na de operaties worden de dieren behandeld met antibiotica en pijnstillers. De activiteit wordt geregistreerd met methoden die tegelijkertijd veel zenuwcellen kunnen meten, wat de totale duur van de experimentele sessies verkort. Dankzij zeer efficiënte functionele beeldvorming hoeven we minder lang te meten per experiment en kunnen we veel meer condities binnen één dier vergelijken. De gebieden waarvan we neurale activiteit registreren met elektrodes worden vooraf bepaald met functionele beeldvorming, wat de efficiëntie van de experimenten verhoogt en de duur ervan verkort.
Daarnaast proberen we de neurale activiteit van groepen neuronen op een niet-invasieve manier te meten. Tenslotte worden alle dieren sociaal gehuisvest in groepen van 2 tot 5 individuen, met verrijkte kooien voor een betere leefomgeving.
Licht de keuze van de soorten en de bijbehorende levensstadia toe
De functionele organisatie van het visuele systeem bij knaagdieren is fundamenteel anders dan bij primaten, vooral op het ruimtelijke niveau waarin we geïnteresseerd zijn: de kolomstructuur in het visuele systeem van knaagdieren is minimaal of zelfs afwezig. Knaagdieren zijn daarom geen geschikt alternatief om de onderzoeksvragen te beantwoorden.
We zullen adolescenten of volwassen dieren gebruiken, afhankelijk van welke dieren beschikbaar zijn bij de leverancier.
Project geselecteerd voor BA?
ja
Termijn voor BA
01-03-2030
Reden voor de beoordeling achteraf
Bevat ernstige procedures
Maakt gebruik van niet-menselijke primaten
Toelichting van de andere reden voor de beoordeling achteraf
Vereist volgens regelgeving