Malaria is een van de belangrijkste infectieziekten ter wereld, met desastreuze invloed op de sociale en economische ontwikkeling van de betreffende gebieden. De ziekte veroorzaakt wereldwijd tot 660.000 doden per jaar en vele miljoenen worden ziek. Er bestaan geen effectieve vaccins en malariaparasieten worden in hoog tempo resistent tegen geneesmiddelen. Een vaccin zou de oplossing zijn, maar ondanks meer dan 75 jaar onderzoek is er nog geen goed vaccin beschikbaar. Het onderzoek naar malariavaccins wordt gehinderd door gebrek aan 1) begrip van de afweer tegen malaria, 2) kennis van de interactie tussen parasiet en afweersysteem van de patiënt en 3) biomerkers van bescherming en verschillen in ziekteverloop. De grote verschillen tussen mensen onderling en tussen de verschillende malariaparasieten maakt het bijna onmogelijk om parasiet-gastheer interacties tot in detail te bestuderen bij patiënten. Het gebruik van apen maakt het mogelijk om de wisselwerking tussen genetische achtergrond, afweer-reactie en ziekmakende eigenschappen van de parasiet wel te onderzoeken. Het gebruik van makaken in een gecontroleerde omgeving (e.g. infectie door één parasiet ter gelijke tijd) maakt het mogelijk om het nummer van onbekende parameters te beperken. Het directe doel van dit onderzoek is om moleculen (biomerkers) te vinden die de gevoeligheid voor malaria voorspellen, de mechanismen te bestuderen die betrokken zijn bij de verschillende ziektebeelden, de afweer tegen malaria beter te begrijpen en om nieuwe vaccins en afweer-versterkende therapieën te testen. Uiteindelijk is het de bedoeling de opgedane kennis te gebruiken om vaccins te ontwikkelen die een volledige bescherming tegen malaria bieden en afweer-versterkende therapieën voor de genezing van malaria complicaties. Ook wordt aandacht gegeven aan het ontwikkelen van nieuwe diagnostiek voor een meer gericht gebruik van bestaande middelen tegen malaria in patiënten.

Deze voorstel richt zich op de studie van ziektepresentatie, ziektemechanismen en ziekteprogressie; afweer tegen malaria; biomerkers voor gevoeligheid, bescherming en verbanden tussen afweer-reacties. Er wordt een specifieke parasiet-gastheercombinatie gekozen op basis van het doel van het experiment, de te beantwoorden experimentele vraag en de relevantie van het model voor ziekten bij de mens. Het gekozen model beïnvloedt op zijn beurt de frequentie waarmee specifieke biotechnische procedures moeten worden uitgevoerd. Typische procedures waarin de dieren worden gebruikt: Injectie (in de bloedbaan) onder sedatie 10-30 minuten (1x aan het begin van het experiment: infectie met parasieten); Dijbeen prikjes (dagelijks, 1-2x) om het verloop van de infectie nauwkeurig te kunnen volgen; lever- en beenmerg-biopten onder sedatie (max. 4 keer in een experiment); Injectie (in de spieren) < 5 minuten (1x per dag voor 5 dagen) medicijn om de aap te genezen; Orale toediening < 5 minuten (1x per dag voor 7 dagen) medicijn om de aap te genezen; Bloedafname onder sedatie < 5 minuten (1x per dag voor 3 dagen)

Momenteel kunnen wij niet voorspellen of een vaccin of behandelmethode goed zal werken. Het is onmogelijk en ook onethisch om al deze middelen in mensen uit te testen. Klinische en experimentele infecties in het veld en in naïeve vrijwilligers zijn beperkt om ethische redenen. Bij klinische studies in de mens kunnen geen weefselmonsters genomen worden, terwijl deze weefsels een belangrijke rol spelen bij de afweer: het grootste deel van de beschermende afweer-respons tegen malaria vindt in de weefsels plaats. Malaria ziekteverloop en afweer zijn dermate complex dat (bij de huidige stand van wetenschap) een diervrij in vitro alternatief niet voorhanden is. Aaponderzoek zal alleen worden ingezet als kleinere proefdieren onbruikbaar zijn of onvolledig inzicht geven.