NTS-NL-602056 : Kweek van Toxoplasma parasieten t.b.v. de Sabin Feldman techniek (test voor het vaststellen van een Toxoplasma besmetting).

NIET-TECHNISCHE PROJECTSAMENVATTING

Naam van het project

Kweek van Toxoplasma parasieten t.b.v. de Sabin Feldman techniek (test voor het vaststellen van een Toxoplasma besmetting).

NTS-identificatiecode

NTS-NL-602056 v.1, 14-09-2022

Nationale identificatiecode van de NTS

Veld wordt niet gepubliceerd.

Land

Nederland

Taal

Indiening bij EU

Veld wordt niet gepubliceerd.

Duur van het project, uitgedrukt in maanden.

Trefwoorden

Toxoplasma gondii

Parasiet

Sabin-Feldman

Muis

Serologie

Doel(en) van het project

Gebruik op grond van regelgeving en voor routineproductie: Routineproductie, uitgesplitst naar producttype

Doelstellingen en verwachte voordelen van het project

Beschrijf de doelstellingen van het project (bijvoorbeeld het aanpakken van bepaalde wetenschappelijke onduidelijkheden, of wetenschappelijke of klinische behoeften).

Een infectie met de parasiet Toxoplasma gondii kan ernstige gevolgen hebben, met name bij het ongeboren kind of pasgeborene van wie de moeder een primaire infectie tijdens de zwangerschap heeft gehad, en bij patiënten met een immuunsysteem wat niet goed werkt. Het doel van dit project is het kweken van Toxoplasma parasieten in muizen om ze te gebruiken in de Sabin-Feldman techniek. Met deze techniek worden op een zeer gevoelige en specifieke wijze antistoffen tegen Toxoplasma in het bloed van de patiënt aangetoond. De techniek wordt wereldwijd beschouwd als belangrijkste test voor de diagnostiek van toxoplasmose. De test wordt in meerdere Europese landen en de Verenigde Staten gebruikt. In Nederland wordt de test sinds 1990 gebruikt.

Welke potentiële voordelen kan dit project opleveren? Leg uit hoe de wetenschap vooruit kan worden geholpen of mensen, dieren of het milieu uiteindelijk voordeel kunnen hebben bij het project. Maak, waar van toepassing, een onderscheid tussen voordelen op korte termijn (binnen de looptijd van het project) en voordelen op lange termijn (die mogelijk pas worden bereikt nadat het project is afgerond).

De Sabin-Feldman techniek wordt in Nederland maar in één ziekenhuis uitgevoerd. De test geldt als de meest betrouwbare techniek om vast te stellen of er sprake is van een besmetting met de parasiet Toxoplasma gondii. De test werkt door het aantonen van de antistoffen in het bloed tegen de Toxoplasma parasiet. De bijzondere betrouwbaarheid van de test is vooral belangrijk bij patiënten met bijzondere situaties ten aanzien van toxoplasmose, zoals een infectie tijdens de zwangerschap of bij patiënten met een slecht werkend immuunsysteem. Het gebruik van de Sabin-Feldman techniek heeft een direct voordeel voor deze kwetsbare patiënten; de resultaten leveren cruciale informatie voor optimale klinische zorg. Andere ziekenhuizen en laboratoria in Nederland zenden regelmatig bloed naar dit medische centrum voor het gebruik van de Sabin-Feldman techniek, wanneer de lokale eerste bevindingen onduidelijk, complex, en/of aanwijzingen geven voor een (ernstige) Toxoplasma infectie.

Voorspelde schade

In welke procedures worden de dieren gewoonlijk gebruikt (bijvoorbeeld injecties, chirurgische procedures)? Vermeld het aantal en de duur van deze procedures.

Muizen worden geïnfecteerd met Toxoplasma parasieten via een injectie in de buik met de parasieten.

Wat zijn de verwachte gevolgen/nadelige effecten voor de dieren, bijvoorbeeld pijn, gewichtsverlies, inactiviteit/verminderde mobiliteit, stress, abnormaal gedrag, en wat is de duur van die effecten?

Na de injectie met Toxoplasma parasieten wordt twee tot drie dagen gewacht. De tweede en/of derde dag na infectie kunnen symptomen ontstaan die licht tot matig ongerief geven. De muizen kunnen omhoog staande haren hebben, minder actief zijn dan anders en kunnen bol zitten. Indien bij een muis het ongerief erger is dan verwacht wordt de muis vroegtijdig gedood. Dit komt zelden voor, naar schatting bij minder dan 1% van de muizen.

Welke soorten en aantallen dieren zullen naar verwachting worden gebruikt? Wat zijn de verwachte ernstgraden en de aantallen dieren in elke ernstcategorie (per soort)?

Soort:

Totaal aantal

Geraamde aantallen naar ernstgraad

Terminaal

Licht

Matig

Ernstig

Muizen (Mus musculus)

2340

Wat gebeurt er met de dieren die aan het einde van de procedure in leven worden gehouden?

Soort:

Geraamd aantal te hergebruiken, in het habitat-/houderijsysteem terug te plaatsen of voor adoptie vrij te geven dieren

Hergebruikt

Teruggeplaatst

Geadopteerd

Geef de redenen voor het geplande lot van de dieren na de procedure.

Na twee tot maximaal drie dagen na de injectie met Toxoplasma parasieten worden de muizen onder verdoving gedood. Direct hierna worden de parasieten uit de buikholte van de muizen genomen en gebruikt in de Sabin-Feldman techniek en voor het besmetten van nieuwe muizen zodat er voldoende parasieten zijn voor een volgende test.

Toepassing van de drie V’s

1. Vervanging

Beschrijf welke diervrije alternatieven op dit gebied voorhanden zijn en waarom zij niet voor het project kunnen worden gebruikt.

De Sabin-Feldman techniek is wereldwijd de enige antistof test voor diagnostiek naar toxoplasmose met de combinatie van zeer hoge sensitiviteit (gevoeligheid) en specificiteit (betrouwbaarheid). Daarnaast kan met deze techniek ook de hoogte van de afweerstofrespons betrouwbaar bepaald worden. De techniek wordt wereldwijd dan ook beschouwd als de referentie test waar andere diagnostische testen voor toxoplasmose mee vergeleken kunnen worden. Het besmetten van muizen is de enige manier om goede parasieten te verkrijgen voor gebruik in de Sabin-Feldman techniek en het in stand houden van de Toxoplasma stam in nieuwe muizen. De parasieten die met de besmetting in muizen verkregen worden zijn voor het overgrote deel levend (95-100%). Dit is noodzakelijk voor het gebruik in Sabin Feldman test. Met dode parasieten kan de test niet uitgevoerd worden. Het verkrijgen van Toxoplasma parasieten in een weefselkweek is geprobeerd als alternatief voor de besmetting in muizen. De parasieten die hiermee vergregen worden zijn echter vaak dood en daarmee ongeschikt voor gebruik in de Sabin-Feldman techniek. Bij een recente inventarisatie door ons laboratorium (Juni 2022) bleek dat ook in alle, bij ons bekende, andere laboratoria in Europa en de Verenigde Staten waar de Sabin-Feldman techniek in gebruik is, muizen worden gebruikt voor de kweek van parasieten.

2. Vermindering

Leg uit hoe de aantallen dieren voor dit project zijn bepaald. Beschrijf de stappen die zijn genomen om het aantal te gebruiken dieren te verminderen en de beginselen die zijn gebruikt bij het opzetten van de studies. Beschrijf, waar van toepassing, de praktijken die gedurende het hele project zullen worden toegepast om het aantal dieren die in overeenstemming met de wetenschappelijke doelstellingen werden gebruikt, tot een minimum te beperken. Deze praktijken kunnen bijvoorbeeld bestaan uit proefprojecten, computermodellen, het delen van weefsel en hergebruik.

De muis is een zeer gevoelige diersoort voor een infectie met Toxoplasma. De opbrengst per besmetting is daardoor zeer hoog, waardoor weinig dieren gebruikt hoeven te worden. Het aantal muizen dat momenteel gebruikt wordt, negen per week, is het minimale aantal waarmee op een betrouwbare wijze voldoende parasieten verkregen kunnen worden voor zowel het (wekelijkse) gebruik van de Sabin-Feldman techniek als het beschikbaar houden van de parasiet door nieuwe muizen te besmetten.

3. Verfijning

Geef voorbeelden van de specifieke maatregelen (bv. verscherpte monitoring, postoperatieve behandeling, pijnbestrijding, training van dieren) die in verband met de procedures moeten worden genomen om de welzijnskosten (schade) voor de dieren tot een minimum te beperken. Beschrijf de mechanismen om gedurende de looptijd van het project nieuwe verfijningstechnieken in gebruik te nemen.

Pijnmedicatie bij de muizen is in het verleden geprobeerd. Het geven van deze medicatie leidde echter tot meer ongerief en leverde ook meer dode parasieten op (die niet in de Sabin-Feldman techniek gebruikt kunnen worden). De dieren worden in groepen verzorgd door ervaren biotechnici. De duur van infectie tot het doden is met twee tot drie dagen kort en daarmee ook de periode met mogelijk matig ongerief. Indien muizen zieker zijn dan verwacht in die periode, worden ze direct gedood. Dit komt echter zeer zelden voor. Doden vindt plaats onder verdoving.

Licht de keuze van de soorten en de bijbehorende levensstadia toe

Muizen zijn zeer gevoelig voor een Toxoplasma infectie. Hierdoor is de opbrengst van de parasieten besmetting hoog en kan het aantal gebruikte muizen tot een minimum worden beperkt. Er worden vrouwelijke muizen gebruikt met een leeftijd van 7-9 weken. Mannelijke muizen worden niet gebruikt vanwege agressief gedrag naar soortgenoten na infectie met Toxoplasma. We voorkomen zo dat de muizen gaan vechten wat kan leiden tot pijnlijke wonden.

Voor een beoordeling achteraf geselecteerd project

Project geselecteerd voor BA?

nee

Termijn voor BA

Reden voor de beoordeling achteraf

Bevat ernstige procedures

Maakt gebruik van niet-menselijke primaten

Andere reden

Toelichting van de andere reden voor de beoordeling achteraf

Aanvullende velden

Nationaal veld 1

Veld wordt niet gepubliceerd.

Nationaal veld 2

Veld wordt niet gepubliceerd.

Nationaal veld 3

Veld wordt niet gepubliceerd.

Nationaal veld 4

Veld wordt niet gepubliceerd.

Nationaal veld 5

Veld wordt niet gepubliceerd.

Startdatum project

Veld wordt niet gepubliceerd.

Einddatum project

Veld wordt niet gepubliceerd.

Goedkeuringsdatum project

Veld wordt niet gepubliceerd.

ICD-code 1

Veld wordt niet gepubliceerd.

ICD-code 2

Veld wordt niet gepubliceerd.

ICD-code 3

Veld wordt niet gepubliceerd.

Link naar de eerdere versie van de NTS buiten het EC-systeem