Rozporządzenie (UE) 2020/1783 (wersja przekształcona) w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych określa ogólne ramy prawne prowadzenia postępowania dowodowego w innym państwie niż to, w którym mieści się sąd rozstrzygający sprawę. To nowe rozporządzenie zastępuje rozporządzenie Rady (WE) nr 1206/2001 i wchodzi w życie z dniem 1 lipca 2022 roku. Wyjaśniono w nim, jak przeprowadzać dowody z wykorzystaniem wideokonferencji lub innych technologii porozumiewania się na odległość, oraz wprowadzono do załącznika I formularz N służący do wymiany istotnych informacji technicznych. Formularz ten stosuje się zarówno przy składaniu wniosku o przeprowadzenie dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji, jak i przy wyrażaniu na niego zgody. W każdym państwie Unii Europejskiej obowiązują jednak inne przepisy proceduralne, dlatego szczegóły postępowania różnią się w zależności od prawa państwa otrzymującego wniosek o współpracę.

Aby ułatwić organom sądowym w różnych krajach UE współpracę i pełne wykorzystanie wideokonferencji do przeprowadzania dowodów w innym kraju UE, Europejska sieć sądowa w sprawach cywilnych i handlowych (EJN civil) opracowała zbiór arkuszy informacyjnych. Dostarczają one praktycznych informacji o przepisach, procedurach i zapleczu technicznym w różnych krajach Unii.

Aby uzyskać szczegółowe informacje o konkretnym państwie, należy wybrać jego flagę.

Przydatna strona

Przeprowadzanie dowodu - powiadomienia przekazane przez państwa członkowskie oraz wyszukiwarka pomagająca w ustaleniu właściwego sądu lub organu

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Od zmiany ustawy nr 99/1963 kodeks postępowania cywilnego (občanský soudní řád), która weszła w życie we wrześniu 2017 r., wykorzystanie sprzętu do wideokonferencji w postępowaniu cywilnym regulują bezpośrednio przepisy tej ustawy. W §102a kodeksu postępowania cywilnego wyraźnie określono, że sąd może wykonywać czynności przy wykorzystaniu sprzętu do wideokonferencji na wniosek strony lub gdy uzna to za przydatne. Wideokonferencję można przeprowadzić w szczególności w celu umożliwienia uczestnictwa strony lub tłumacza ustnego w rozprawie lub w celu przesłuchania świadka, biegłego lub strony.

Kwestię tę regulują szczegółowo przepisy §10a instrukcji Ministerstwa Sprawiedliwości nr 505/2001 ustanawiających regulamin wewnętrzny i organizacyjny sądów rejonowych, okręgowych i apelacyjnych.

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

Ustawa jednoznacznie przewiduje przesłuchiwanie świadków, biegłych i stron. Nie ogranicza jednak w żaden sposób z góry kategorii osób. Można się w ten sposób łączyć podczas rozprawy z innymi osobami, na przykład z tłumaczami ustnymi. Ewentualne ograniczenia mogą być zależne od użyteczności wideokonferencji lub od wniosku strony.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

W tekście ustawy nie przewidziano żadnych ogólnych ograniczeń. Pewne ograniczenia mogą jednak wynikać ze szczególnych okoliczności danej sprawy (możliwości techniczne itp.).

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Jeżeli przewodniczący składu sędziowskiego (lub sąd w składzie jednoosobowym) wykonuje czynności za pośrednictwem wideokonferencji, w wezwaniu do stawienia się przed sądem podaje się również miejsce i godzinę przeprowadzenia wideokonferencji. W związku z tym nie jest wykluczone wykorzystanie do tego celu jakiegokolwiek odpowiedniego lokalu, na przykład miejsc, gdzie przebywają biegli lub świadkowie (np. szpital, laboratorium).

Ważne jest jednak, by pracownicy sądu, którym przewodniczący składu sędziowskiego (lub sąd w składzie jednoosobowym) powierzył takie czynności, zweryfikowały tożsamość osoby, której te czynności dotyczą. Co do zasady przewiduje się przesłuchiwanie osób w sądzie, zakładzie karnym lub placówce opieki zdrowotnej.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Zgodnie z ustawą zawsze przy wykonywaniu czynności w drodze wideokonferencji rejestruje się jej przebieg w formie nagrania audiowizualnego. Jeżeli oprócz nagrania sporządza się pisemne sprawozdanie, osoba, której dotyczy czynność, nie musi go podpisywać.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Jeżeli świadek nie posługuje się językiem postępowania, na mocy art. 37 ust. 4 ustawy konstytucyjnej nr 2/1993 (Karta podstawowych praw i swobód – Listina základních práv a svobod) przysługuje mu prawo do skorzystania z usług tłumacza ustnego. Zgodnie z §18 ust. 2 kodeksu postępowania cywilnego sąd ma obowiązek wyznaczenia tłumacza ustnego dla każdej strony, dla której język czeski nie jest językiem ojczystym, kiedykolwiek zajdzie taka potrzeba w czasie postępowania.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Zgodnie z §18 ust. 1 i 2 kodeksu postępowania cywilnego sąd ma obowiązek zapewnienia stronom takich samych możliwości wykonywania ich praw oraz wyznaczenia tłumacza ustnego dla każdej strony, dla której język czeski nie jest językiem ojczystym, kiedykolwiek zajdzie taka potrzeba w czasie postępowania.

Można zorganizować obecność tłumacza za pośrednictwem wideokonferencji. Nie jest więc wymagana fizyczna obecność tłumacza w tym samym miejscu, w którym przebywa osoba przesłuchiwana.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

Sąd wzywa osobę do stawiennictwa zgodnie z procedurą określoną w §51 kodeksu postępowania cywilnego. Poza przypadkami, gdy przepisy tej ustawy lub przepisy szczególne dotyczące wzywania do stawiennictwa zawierają dodatkowe wymogi dotyczące treści, wezwanie musi zawierać następujące informacje: wskazanie sprawy, w związku z którą osoba jest wzywana, cel, miejsce i godzinę rozpoczęcia czynności sądowej, powód wezwania, charakter, w jakim dana osoba jest wzywana, obowiązki tej osoby w trakcie czynności sądowej oraz, w stosownych przypadkach, przewidywany czas trwania tej czynności. Jeżeli podczas rozprawy wykorzystuje się sprzęt do wideokonferencji, osobę wezwaną powiadamia się o tym, gdzie i kiedy powinna się stawić.

Wezwanie można doręczyć na piśmie lub w formie elektronicznej, a w pilnych przypadkach również drogą telefoniczną lub faksem.

Jeżeli świadek lub biegły ma być przesłuchany w drodze wideokonferencji i ma się stawić na przesłuchanie w okręgu podlegającym właściwości innego sądu, wezwanie doręcza sąd właściwy dla okręgu, w którym dana osoba ma się stawić na przesłuchanie. Sąd wzywający zwraca się do tego sądu o współpracę przy przeprowadzaniu danej czynności. Zgodnie z §115 ust. 2 kodeksu postępowania cywilnego wezwanie musi zostać doręczone stronom w sposób zapewniający im wystarczający czas na przygotowanie się; zazwyczaj co najmniej 10 dni przed wyznaczonym terminem przesłuchania, chyba że przeprowadzono przesłuchanie wstępne.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Wykorzystanie wideokonferencji pociąga za sobą koszty przesyłu danych. Powinien je pokryć sąd wzywający, na którego wniosek odbyła się wideokonferencja.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

Zgodnie z §126 ust. 1 kodeksu postępowania cywilnego każda osoba fizyczna niebędąca stroną postępowania ma obowiązek stawić się w sądzie na wezwanie i złożyć zeznania w charakterze świadka. Świadek może odmówić składania zeznań wyłącznie w przypadkach, w których takie zeznania wiążą się z ryzykiem wszczęcia postępowania karnego przeciwko świadkowi lub jego bliskim. Przed przesłuchaniem świadków zawsze poucza się o wadze składanych przez nich zeznań, o ich prawach i obowiązkach oraz o odpowiedzialności karnej za złożenie fałszywych zeznań.

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

Zgodnie z §126 ust. 2 kodeksu postępowania cywilnego na początku przesłuchania sąd ma obowiązek zweryfikować tożsamość świadka. W tym celu sąd zazwyczaj zwraca się do świadka o okazanie dowodu osobistego lub paszportu.

W przypadku wideokonferencji jednak to pracownik sądu, któremu przewodniczący składu sędziowskiego (sąd w składzie jednoosobowym) powierzył takie czynności, weryfikuje tożsamość osoby, która ma być przesłuchana przy użyciu sprzętu do wideokonferencji. Za zgodą przewodniczącego składu sędziowskiego (sądu w składzie jednoosobowym) osobą weryfikującą tożsamość przesłuchiwanego w miejscu, gdzie przesłuchiwany przebywa, może być również pracownik sądu albo zakładu karnego lub ośrodka detencyjnego, w którym przetrzymuje się daną osobę, o ile powierzono mu wykonywanie takich czynności.

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Zgodnie z §104 ust. 2 ustawy nr 91/2012 o prawie prywatnym międzynarodowym, jeżeli zażąda tego organ w państwie trzecim, przed przesłuchaniem świadków, biegłych i stron sąd może odebrać od nich przyrzeczenie. W przypadku świadków i stron postępowania treść przyrzeczenia brzmi: „Przyrzekam uroczyście, że odpowiem na wszystkie pytania zadane przez sąd zgodnie z prawdą, niczego nie ukrywając z tego, co mi jest wiadome”. W przypadku biegłego treść przyrzeczenia brzmi: „Przyrzekam uroczyście, że przygotuję swoją opinię zgodnie z posiadaną wiedzą i przekonaniami”. Jeżeli biegły składa przyrzeczenie po przygotowaniu opinii, jego treść jest odpowiednio modyfikowana.

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

Podczas przygotowywania wideokonferencji przyjmuje się szczegółowe ustalenia stosownie do potrzeb sądów wzywającego i wezwanego.

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Podczas przygotowywania wideokonferencji przyjmuje się szczegółowe ustalenia stosownie do potrzeb sądów wzywającego i wezwanego.

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Tak, istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu w drodze wideokonferencji. Art. 20 ust. 1 rozporządzenia Rady (UE) 2020/1783 w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych (wersja przekształcona) stanowi, że sąd wzywający przeprowadza dowód z wykorzystaniem wideokonferencji lub innych technologii porozumiewania się na odległość, pod warunkiem że sąd dysponuje taką technologią i jeżeli sąd uzna w świetle okoliczności danej sprawy, że skorzystanie z takiej technologii jest odpowiednie. Sądy estońskie dysponują urządzeniami niezbędnymi do przeprowadzania wideokonferencji. Zgodnie z §15 ust. 6 kodeksu postępowania cywilnego (Tsiviilkohtumenetluse seadustik, kpc, dostępny tutaj) przepisy tego kodeksu mają zastosowanie w przypadku zapewniania pomocy przy przeprowadzaniu dowodu w Estonii na podstawie wniosków, które wpłynęły z sądów państw członkowskich Unii Europejskiej, o ile przepisy rozporządzenia Rady (UE) 2020/1783 w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych (wersja przekształcona) nie stanowią inaczej. Zgodnie z §15 ust. 5 kpc, o ile przepisy prawa lub postanowienia traktatu międzynarodowego nie stanowią inaczej, na wniosek sądu państwa trzeciego sąd estoński zapewnia pomoc przy dokonywaniu czynności procesowej, jeżeli zgodnie z estońskim prawem dana czynność procesowa podlega właściwości sądu estońskiego i nie jest zabroniona przez prawo estońskie. Czynność procesową można również przeprowadzić zgodnie z prawem państwa trzeciego, jeżeli jest to konieczne na potrzeby postępowania w państwie trzecim i nie narusza interesów uczestników postępowania. Rozprawy i posiedzenia ze zdalnym udziałem uregulowano w art. 350 kpc. Do przeprowadzenia wideokonferencji na podstawie rozporządzenia 2020/1783 – w tym do przeprowadzenia wideokonferencji na podstawie art. 20 rozporządzenia bezpośrednio przez sąd wzywający innego państwa członkowskiego w przypadku rozprawy lub przesłuchania ze zdalnym udziałem – nie mają zastosowania żadne szczególne przepisy ani ograniczenia.

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

Zgodnie z §350 ust. 1 kpc na rozprawie lub posiedzeniu ze zdalnym udziałem strona może dokonywać czynności procesowych w czasie rzeczywistym, tj. może składać zeznania po złożeniu przyrzeczenia lub składać zeznania bez składania przyrzeczenia w toku postępowania wszczętego na wniosek; zgodnie z §350 ust. 2 kpc dopuszcza się również możliwość przesłuchania świadka lub biegłego na rozprawie lub posiedzeniu ze zdalnym udziałem.

Oznacza to, że na rozprawie lub posiedzeniu ze zdalnym udziałem strona postępowania może składać zeznania po złożeniu przyrzeczenia lub – w przypadku postępowania nieprocesowego – bez składania przyrzeczenia. Ponadto na rozprawie lub posiedzeniu ze zdalnym udziałem można przesłuchać także świadka lub biegłego.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Zob. odpowiedź na poprzednie pytanie.

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Zgodnie z §350 ust. 1 kpc sąd może zorganizować rozprawę lub posiedzenie ze zdalnym udziałem, aby zapewnić stronie postępowania lub jej pełnomocnikowi lub doradcy możliwość przebywania w czasie posiedzenia w innym miejscu i dokonywania w nim czynności procesowych w czasie rzeczywistym.

Oznacza to, że sąd może zorganizować rozprawę lub posiedzenie ze zdalnym udziałem w taki sposób, aby dana osoba nie musiała być obecna w sądzie w czasie przesłuchania.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Tak, rejestrowanie posiedzeń sądowych jest dozwolone. Przebieg posiedzenia rejestruje się zgodnie z procedurą przewidzianą w §52 lub w §42 kpc. Technologia przesłuchiwania na odległość wykorzystywana w sądach pozwala na rejestrowanie przesłuchań zgodnie z §52 kpc.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Zgodnie z §32 ust. 1 kpc językiem postępowania sądowego i językiem, w którym przeprowadza się czynności sądowe, jest język estoński. Zgodnie z §32 ust. 2 kpc protokoły posiedzeń sądowych i inne pisma procesowe sporządza się w języku estońskim. W przypadkach gdy oświadczenia lub wyjaśnienia są składane w toku postępowania sądowego w języku obcym, sąd może – razem z tłumaczeniem na język estoński – włączyć do protokołu teksty oświadczeń lub zeznań w języku oryginalnym, jeżeli jest to niezbędne w celu dokładnego przedstawienia ich treści. W estońskim kpc nie ma przepisów szczegółowych dotyczących języka, w którym odbiera się zeznania lub oświadczenia składane na wniosek sądu innego państwa członkowskiego na podstawie rozporządzenia Rady (UE) 2020/1783 w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych (wersja przekształcona).

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Zgodnie z §34 ust. 1 kpc, jeżeli strona postępowania nie włada biegle językiem estońskim lub jeżeli nie ustanowiła pełnomocnika procesowego, w miarę możliwości sąd wyznacza – na wniosek tej strony albo z urzędu – tłumacza ustnego do udziału w postępowaniu. Udział tłumacza ustnego nie jest konieczny, jeżeli oświadczenia składane przez stronę postępowania są zrozumiałe dla sądu i dla pozostałych stron. Jeżeli sąd nie jest w stanie zapewnić stawiennictwa tłumacza w wyznaczonym terminie, wydaje zarządzenie, na mocy którego strona postępowania, która potrzebuje jego pomocy, ma obowiązek znaleźć tłumacza lub pełnomocnika biegle władającego językiem estońskim w wyznaczonym przez sąd terminie (art. 34 ust. 2 kpc). W estońskim kpc nie ma przepisów szczegółowych dotyczących miejsca, w którym powinien przebywać tłumacz ustny w trakcie przeprowadzania dowodu na mocy rozporządzenia.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

Zgodnie z §343 ust. 1 kpc sąd doręcza stronom postępowania i innym uczestnikom postępowania wezwanie z informacją o godzinie i miejscu postępowania. Zgodnie z §343 ust. 2 kpc od dnia doręczenia wezwania do wyznaczonego terminu postępowania musi upłynąć co najmniej dziesięć dni. Okres ten może być krótszy, jeżeli strony postępowania wyrażą na to zgodę.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Koszty przeprowadzenia dowodu na mocy rozporządzenia 2020/1783 reguluje art. 22 tego rozporządzenia. Zgodnie z §15 ust. 4 kpc sąd wzywający nie pokrywa kosztów czynności procesowej. Sąd przeprowadzający czynność procesową informuje sąd wzywający o kosztach jej przeprowadzenia, które uznaje się za koszty postępowania. Ponieważ koszty przeprowadzenia dowodu stanowią koszty niezbędne do przeprowadzenia postępowania, uiszcza się je zgodnie z §148 ust. 1 kpc, który stanowi, że koszty postępowania pokrywa z góry ta strona, która wystąpiła z wnioskiem powodującym powstanie kosztów, do wysokości określonej przez sąd, chyba że sąd postanowi inaczej. Jeżeli z wnioskiem wystąpiły obie strony lub jeżeli sąd z urzędu wzywa świadka lub biegłego lub przeprowadza oględziny, obie strony ponoszą te koszty w równym stopniu. Ponieważ sądy dysponują urządzeniami do przeprowadzenia wideokonferencji, korzystanie z nich nie powinno powodować żadnych dodatkowych kosztów.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

Zgodnie z art. 19 ust. 2 rozporządzenia sąd wzywający informuję osobę, która ma zostać przesłuchana bezpośrednio, że takie przesłuchanie odbywa się na zasadzie dobrowolności.

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

Zgodnie z §347 ust. 2 pkt 1 kpc na początku postępowania sąd sprawdza obecność osób wezwanych i weryfikuje ich tożsamość. Kodeks nie przewiduje specjalnej procedury weryfikacji tożsamości na posiedzeniu. Sąd ma obowiązek zweryfikować tożsamość osób wezwanych. W tym celu sąd sprawdza np. dokument tożsamości osoby wezwanej zawierający zdjęcie tej osoby. Tożsamość osoby uczestniczącej w przesłuchaniu w drodze wideokonferencji można ustalić, na przykład, na podstawie kopii dokumentu złożonego w sądzie wcześniej.

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Zgodnie z §269 ust. 2 kpc strona postępowania musi złożyć następujące przyrzeczenie przed złożeniem zeznań:

„Ja, (imię i nazwisko), przyrzekam uroczyście, że będę mówił(-a) szczerą prawdę, niczego nie ukrywając, nie dodając ani nie zmieniając”. Uczestnik postępowania składa przyrzeczenie ustnie i podpisuje jego treść.

Zgodnie z §36 ust. 1 kpc osoba, która nie włada biegle językiem estońskim, musi złożyć przyrzeczenie w znanym sobie języku; zgodnie z §36 ust. 2 kpc osoba ta składa podpis pod tekstem przyrzeczenia w języku estońskim, którego brzmienie zostaje przetłumaczone ustnie na użytek tej osoby bezpośrednio przed złożeniem przez nią podpisu.

Zgodnie z §262 ust. 1 zdanie drugie kpc przed złożeniem zeznań przez świadka sąd musi pouczyć świadka o obowiązku mówienia prawdy oraz o treści §256–259 kpc. Zgodnie z §303 ust. 5 kpc przepisy dotyczące przesłuchiwania świadków mają również zastosowanie do przesłuchiwania biegłych. Zanim biegły, który nie jest biegłym sądowym ani zarejestrowanym biegłym, sporządzi opinię sąd poucza go o konsekwencjach umyślnego sporządzenia opinii nieprawdziwej, a biegły potwierdza, że został pouczony, składając podpis na protokole sądowym lub na tekście pouczenia. Podpisane pouczenie przekazuje się sądowi razem z opinią biegłego.

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

Zgodnie z §350 ust. 3 kpc na rozprawie lub posiedzeniu ze zdalnym udziałem każda ze stron postępowania musi mieć zagwarantowane prawo składania wniosków i oświadczeń oraz przedstawiania swojego stanowiska w odniesieniu do wniosków i oświadczeń złożonych przez inną stronę. Należy również zagwarantować odpowiednie warunki do prowadzenia posiedzenia w sposób technicznie bezpieczny i umożliwić transmisję obrazu i dźwięku w czasie rzeczywistym z miejsca, w którym przebywa strona postępowania nieobecna na sali sądowej, i vice versa.

W każdym sądzie zatrudniony jest pracownik Centrum Rejestrów i Systemów Informacyjnych (Registrite ja Infosüsteemide Keskuse) pełniący funkcję wewnętrznego specjalisty ds. IT, który zapewnia prawidłowe działanie urządzeń do przeprowadzania wideokonferencji i rozwiązuje wszelkie problemy techniczne.

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Informacje, które należy przekazać, są wskazane na formularzu wniosku. Charakter ewentualnych dodatkowych informacji, które należy przekazać, zależy od okoliczności danej sprawy.

Zgodnie z §32 ust. 1 kpc językiem postępowania sądowego i językiem, w którym przeprowadza się czynności sądowe, jest język estoński. Zgodnie z §32 ust. 2 kpc protokoły posiedzeń sądowych i inne pisma procesowe sporządza się w języku estońskim. W przypadkach gdy oświadczenia lub wyjaśnienia są składane w toku postępowania sądowego w języku obcym, sąd może – razem z tłumaczeniem na język estoński – włączyć do protokołu teksty oświadczeń lub zeznań w języku oryginalnym, jeżeli jest to niezbędne w celu dokładnego przedstawienia ich treści. W estońskim kpc nie ma przepisów szczegółowych dotyczących języka, w którym odbiera się zeznania lub oświadczenia, na podstawie rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1783 w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych (wersja przekształcona).

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Tak, w obydwu przypadkach istnieje taka możliwość. Zgodnie z art. 12 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2020/1783 przeprowadzenie dowodu w drodze wideokonferencji odbywa się zgodnie z prawem krajowym sądu wezwanego (w Grecji zgodnie z dekretem prezydenckim nr 142/2013 i art. 393 ust. 3 kodeksu postępowania cywilnego). Z kolei zgodnie z art. 12 ust. 3 sąd wzywający może wezwać do wykonania wniosku w szczególnej procedurze, którą przewiduje jego prawo krajowe. Sąd wezwany wykonuje wniosek w szczególnej procedurze, chyba że byłoby to niezgodne z jego prawem krajowym lub sąd wezwany nie może tego uczynić z powodu poważnych trudności praktycznych.

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

Nie istnieją żadne ograniczenia w tym zakresie. Wszystkich uczestników postępowania można przesłuchać w drodze wideokonferencji.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Nie ma żadnych ograniczeń, z wyjątkiem nagrywania wideokonferencji z obrazem (art. 2 ust. 3 dekretu prezydenckiego nr 142/2013).

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Przesłuchanie można przeprowadzić w odpowiednio przystosowanej sali rozpraw lub pomieszczeniu biurowym w sądzie, zatwierdzonym decyzją prezesa sądu przekazaną Ministrowi Sprawiedliwości, lub w pomieszczeniu biurowym w greckim urzędzie konsularnym za granicą.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Dozwolone jest nagrywanie przesłuchań w formie wideokonferencji, przy czym dostępny jest dźwięk a nie obraz; protokół przesłuchania przeprowadzanego w drodze wideokonferencji przechowuje sekretarz sądu lub urzędnik greckiego organu konsularnego za granicą.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

a) postępowanie prowadzone jest w języku greckim, a w razie potrzeby obecny jest tłumacz ustny; b) postępowanie prowadzone jest w języku sądu wzywającego, a tłumacz ustny zapewnia tłumaczenie symultaniczne na język grecki.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Każda ze stron zapewnia znalezienie i opłacenie tłumacza ustnego, jeżeli świadek, strona lub biegły, których wezwano do udziału w przesłuchaniu i którzy mają zeznawać w drodze wideokonferencji, nie posługują się językiem greckim. Tłumacze ustni muszą znajdować się w tym samym pomieszczeniu co sędzia prowadzący postępowanie w drodze wideokonferencji lub kierownik greckiego organu konsularnego za granicą.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

W obu przypadkach szczegółowy sposób przeprowadzenia przesłuchania ustala się w drodze porozumienia między sędziami sądu wzywającego i sądu wezwanego, za pomocą wszelkich odpowiednich środków komunikacji, takich jak telefon, poczta elektroniczna lub faks.

Właściwi urzędnicy sądowi komunikują się w kwestiach praktycznych związanych z planowaniem i przeprowadzaniem wideokonferencji również za pomocą wszelkich odpowiednich środków, pod nadzorem wyżej wymienionych sędziów.

W oparciu o porozumienie sędziów sędzia sądu wezwanego zawiadamia osobę, która ma zostać przesłuchana, o czasie i miejscu przesłuchania, zgodnie z przepisami prawa miejsca wykonania i z wystarczającym wyprzedzeniem, aby przesłuchanie mogło się odbyć.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Każda ze stron zapewnia znalezienie i opłacenie tłumacza ustnego, jeżeli świadek, strona lub biegły, których wezwano do udziału w przesłuchaniu i którzy mają zeznawać w drodze wideokonferencji, nie posługują się językiem greckim. Strona przekazuje kwotę należnego honorarium bezpośrednio tłumaczowi ustnemu.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

Dana osoba zostaje poinformowana przez właściwego sędziego sądu wezwanego.

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

Sędzia prowadzący postępowanie musi zweryfikować tożsamość osoby, która ma zostać przesłuchana. W ustaleniu tożsamości na odległość wspomaga sędziego urzędnik sądowy lub inna uprawniona przez konsula osoba w miejscu, z którym nawiązano zdalne połączenie.

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Sędzia prowadzący przesłuchanie pyta przesłuchiwanego świadka, biegłego itp., czy woli on złożyć przysięgę o charakterze wyznaniowym czy świeckim. Tę samą procedurę stosuje się w odniesieniu do tłumaczy ustnych, zanim przystąpią oni do wykonywania swoich obowiązków w ramach postępowania.

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

Zapewnia się obecność odpowiednich urzędników sądowych na miejscu przed rozpoczęciem wideokonferencji i w jej trakcie.

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Brak.

Co do zasady, jeżeli prawo krajowe państwa członkowskiego, w którym toczy się postępowanie, przewiduje nagrywanie posiedzeń w sprawach cywilnych lub handlowych, te same zasady mają zastosowanie do posiedzeń prowadzonych z wykorzystaniem wideokonferencji lub innej technologii zdalnej komunikacji. W takim przypadku należy poinformować strony o tych przepisach oraz, w stosownych przypadkach, o możliwości sprzeciwienia się nagrywaniu. Nagrania należy sporządzać i przechowywać w sposób bezpieczny oraz należy zagwarantować, że nie będą one rozpowszechniane publicznie.

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Korzystanie z wideokonferencji lub innej technologii zdalnej komunikacji jest opcjonalne i służy ułatwieniu prowadzenia posiedzeń w postępowaniach cywilnych, handlowych, a także karnych (uregulowanych w art. 6 rozporządzenia w sprawie cyfryzacji) o wymiarze transgranicznym.

Dowód można przeprowadzić na obydwa sposoby.

Podstawa prawna:

• art. 177 ustawy o postępowaniu cywilnym (Ley de Enjuiciamiento Civil, LEC), zgodnie z ustawą nr 29/2015 z dnia 30 lipca 2015 r. o międzynarodowej współpracy prawnej w sprawach cywilnych;
• art. 229 ustawy organicznej o sądownictwie (Ley Orgánica del Poder Judicial, LOPJ) w zakresie odnoszącym się do wideokonferencji. Art. 229 ust. 3 ustawy organicznej o sądownictwie pozwala na to, by składanie oświadczeń, przesłuchania, przeprowadzanie dowodu, konfrontacje świadków, badanie, przedstawianie sprawozdań, opinii biegłych i posiedzenia odbywały się w drodze wideokonferencji w obecności sędziego lub sądu oraz, w stosownych przypadkach, w obecności lub przy udziale stron. W ten sposób zapewnia się stronom możliwość uczestnictwa bądź zabrania głosu, pod warunkiem poszanowania zasady kontradyktoryjności i prawa do obrony. Poza wyjątkowymi przypadkami mowa tutaj o postępowaniach jawnych;
• rozporządzenie nr 1/2018 w sprawie międzynarodowej wzajemnej pomocy prawnej i międzynarodowych sieci współpracy sądowej.

Przypadki, w których Hiszpania wnosi o współpracę organu innego państwa

W tych przypadkach pierwszeństwo mają przepisy Unii Europejskiej oraz traktaty i umowy międzynarodowe, których Hiszpania jest stroną; zgodnie z zasadą pierwszeństwa prawa UE dopiero w drugiej kolejności stosuje się przepisy ustawy nr 29/2015. Jeżeli chodzi o międzynarodową współpracę prawną w sprawach cywilnych, organy hiszpańskie mogą współpracować z organami zagranicznymi. Mimo że wzajemność nie jest wymagana, rząd może uchwalić w drodze dekretu królewskiego, że organy nie będą współpracowały z organami państwa trzeciego w przypadku wielokrotnej odmowy współpracy lub w przypadku wprowadzenia przepisów zakazujących organom tego państwa nawiązywania współpracy.

W przypadku gdy hiszpańskie sądy nawiążą bezpośrednią komunikację z innymi sądami:

zapewnia się poszanowanie prawa obowiązującego w danym państwie. Za bezpośrednią komunikację sądową uznaje się komunikację między sądami krajowymi i zagranicznymi, która odbywa się bez udziału pośrednika. Tego rodzaju komunikacja nie wywiera wpływu na niezawisłość uczestniczących w niej sądów ani jej nie narusza, a także zapewnia poszanowanie prawa stron do obrony.

Organy hiszpańskie odrzucają wnioski o międzynarodową współpracę prawną w sprawach cywilnych, jeżeli:

1. przedmiot lub cel współpracy będącej przedmiotem wniosku jest sprzeczny z porządkiem publicznym;
2. procedura, w ramach której zwrócono się z wnioskiem o współpracę, podlega wyłącznej jurysdykcji sądów hiszpańskich;
3. charakter czynności, która ma zostać podjęta, nie wchodzi w zakres uprawnień wezwanego sądu hiszpańskiego. W stosownych przypadkach hiszpański sąd może przekazać właściwemu organowi odpowiedni wniosek i poinformować organ występujący z wnioskiem o tym fakcie;
4. wniosek o współpracę międzynarodową nie spełnia wymogów dotyczących treści ani minimalnych wymogów umożliwiających jego rozpatrzenie, o których mowa w ustawie nr 29/2015;
5. rząd uchwali w drodze dekretu królewskiego, że organy hiszpańskie nie będą współpracowały z organami państwa trzeciego, które wielokrotnie odmawiało współpracy lub które wprowadziło przepisy zakazujące organom tego państwa nawiązywania współpracy.

W postępowaniach cywilnych lub gospodarczych, w których jedna ze stron lub jej przedstawiciel przebywa w innym państwie członkowskim, właściwy organ decyduje o udziale stron i ich przedstawicieli w posiedzeniu z wykorzystaniem wideokonferencji lub innej technologii zdalnej komunikacji, uwzględniwszy:

1. dostępność takiej technologii;
2. stosunek stron postępowania do jej wykorzystania oraz
3. stosowność wykorzystania takiej technologii w szczególnych okolicznościach danej sprawy.

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

Nie istnieją ograniczenia dotyczące udziału stron postępowania lub dowolnej osoby zaangażowanej w przeprowadzanie dowodu, niezależnie od tego, czy jest ona świadkiem czy biegłym. Ocena przydatności dowodów oraz informacji przekazanych biegłym należy do sądu.

Właściwy organ prowadzący posiedzenie zapewnia jego dostępność dla wszystkich stron i ich przedstawicieli, w tym dla osób z niepełnosprawnościami.

Jeżeli w postępowaniu w sprawie cywilnej lub handlowej uczestniczy dziecko, w szczególności jako strona, na mocy prawa krajowego powinno ono mieć możliwość uczestniczenia w posiedzeniu z wykorzystaniem wideokonferencji lub innej technologii zdalnej komunikacji, z uwzględnieniem przysługujących mu praw procesowych. Jeżeli dziecko ma uczestniczyć w przeprowadzeniu dowodu na posiedzeniu w sprawie cywilnej lub handlowej, na przykład gdy dziecko ma zostać przesłuchane w charakterze świadka, można je przesłuchać w drodze wideokonferencji lub z wykorzystaniem innej technologii zdalnej komunikacji, zgodnie z rozporządzeniem Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1783 z dnia 25 listopada 2020 r. w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych (przeprowadzanie dowodów).

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Ograniczenia, które zawsze mają charakter nadzwyczajny i które można nałożyć wyłącznie na mocy uzasadnionego orzeczenia sądowego, uwzględniającego kwestie związane z proporcjonalnością ograniczeń, mają wpływ na sytuacje, w których bezpośrednie przeprowadzenie dowodu, którego dotyczy wniosek, byłoby „sprzeczne z podstawowymi zasadami prawa ich państwa członkowskiego” (art. 19 ust. 7 rozporządzenia (UE) 2020/1783).

Procedura inicjowania i prowadzenia posiedzeń w sprawach cywilnych i handlowych w drodze wideokonferencji lub z wykorzystaniem innej technologii zdalnej komunikacji powinna podlegać prawu krajowemu państwa członkowskiego, w którym toczy się postępowanie. Właściwy organ decydujący o tym, czy zezwolić na udział stron i ich przedstawicieli w posiedzeniu w drodze wideokonferencji, powinien wybrać odpowiednią metodę analizy stanowisk stron zgodnie z krajowym prawem procesowym.

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Przesłuchanie musi odbyć się w sądzie, przed którym toczy się postępowanie i przed którym przeprowadza się dowód na posiedzeniu jawnym lub – w wyjątkowych przypadkach – na posiedzeniu niejawnym. Nie ma ograniczeń co do miejsca pobytu osoby, która ma wziąć udział w postępowaniu z wykorzystaniem wideokonferencji „lub innych technologii porozumiewania się na odległość, pod warunkiem że sąd dysponuje taką technologią i jeżeli sąd uzna w świetle okoliczności danej sprawy, że skorzystanie z takiej technologii jest odpowiednie” (końcowa część art. 20 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2020/1783). Sekretarz (Letrado de la administración de justicia) sądu, w którym prowadzane jest postępowanie, ma obowiązek potwierdzić w sądzie tożsamość osób biorących udział w wideokonferencji. Może te zrobić w oparciu o wcześniej mu przekazane dokumenty lub poprzez ich bezpośrednie okazanie przez strony bądź ze względu na to, że strony są urzędnikowi znane osobiście.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Tak. Co więcej, przesłuchania muszą być rejestrowane, z zastrzeżeniem wskazanym w odpowiedzi na poprzednie pytanie (końcowa część art. 20 ust. 1 rozporządzenia (UE) 2020/1783).

Zgodnie z przepisami art. 147 ustawy o postępowaniu cywilnym postępowanie ustne, przesłuchanie i fakt stawienia się przed sądem należy zarejestrować na nośniku umożliwiającym odtwarzanie dźwięku i obrazu. Wszystkie sądy w Hiszpanii są wyposażone w urządzenia audiowizualne służące do rejestrowania rozpraw i przesłuchań. Następnie sekretarz sądu archiwizuje nagrania na płytach DVD. Strony mogą wystąpić o przesłanie im kopii na ich koszt.

Bez uszczerbku dla przepisów szczegółowych dotyczących korzystania z wideokonferencji, określonych w rozporządzeniach 861/2007, 655/2014 i 2020/1783, procedurę prowadzenia posiedzeń w drodze wideokonferencji reguluje prawo krajowe państwa członkowskiego, w którym odbywa się posiedzenie.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Jeżeli w postępowaniu uczestniczy sąd hiszpański, wydaje się konieczne, aby postępowanie prowadzono w języku hiszpańskim oraz aby pisma sądowe sporządzano w języku hiszpańskim, chociaż możliwe jest dopuszczenie jednego z pozostałych języków urzędowych (język galicyjski, kataloński, walencki lub baskijski) niektórych terytoriów kraju, w przypadku gdy osoby przesłuchiwane w drodze wideokonferencji władają tymi językami i chcą się nimi posługiwać.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

W sprawach cywilnych można korzystać z usług tłumaczy ustnych zarówno w toku postępowania, jak i po jego zakończeniu. Jeżeli nie zostaną one zapewnione przez stronę korzystającą z takiego tłumaczenia, wówczas zadbają o nie służby sądowe, które w niektórych wspólnotach autonomicznych zostały zdecentralizowane. W pozostałych przypadkach usługi tego rodzaju zapewnia Ministerstwo Sprawiedliwości. Kosztami świadczenia takich usług może zostać obciążona strona, od której sąd zasądził koszty postępowania, z należytym uwzględnieniem ewentualnego uprawnienia do bezpłatnej pomocy prawnej.

Aby skutecznie zabezpieczyć możliwość dalszego badania oraz podważenia dowodu w toku postępowania, tłumacz ustny może przebywać w budynku sądu albo razem z osobą, która będzie składała zeznania na posiedzeniu prowadzonym w drodze wideokonferencji.

We wszystkich przypadkach tłumacz ustny będzie zobowiązany do złożenia przyrzeczenia dotyczącego mówienia prawdy i wywiązywania się ze swoich obowiązków w jak najbardziej obiektywny sposób.

W art. 22 rozporządzenia (UE) 2020/1783 przewidziano możliwość zażądania przez sąd wezwany zwrotu wynagrodzeń lub kosztów, w tym wynagrodzeń tłumaczy ustnych.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

Wewnętrzna procedura przeprowadzania przesłuchania w przypadku, o którym mowa w art. 10 rozporządzenia, jest określona w art. 301 i nast. LEC w odniesieniu do przesłuchiwania stron, w art. 360 i nast. LEC w odniesieniu do przesłuchiwania świadków i w art. 335 i nast. LEC w odniesieniu do sporządzania opinii przez biegłych i przedstawiania tych opinii zgodnie z zasadą kontradyktoryjności na posiedzeniach jawnych.

Bez uszczerbku dla przepisów szczegółowych dotyczących korzystania z wideokonferencji, określonych w rozporządzeniach 861/2007, 655/2014 i 2020/1783, procedurę prowadzenia posiedzeń w drodze wideokonferencji reguluje prawo krajowe państwa członkowskiego, w którym odbywa się posiedzenie.

Jeżeli organ zwraca się o udział danej osoby w posiedzeniu w sprawie cywilnej lub handlowej w celu przeprowadzenia dowodu, udział tej osoby w posiedzeniu w drodze wideokonferencji lub z wykorzystaniem innej technologii zdalnej komunikacji powinno regulować rozporządzenie o przeprowadzaniu dowodów.

Wideokonferencje lub inne technologie zdalnej komunikacji wykorzystywane w postępowaniach w sprawach cywilnych, handlowych lub karnych powinny umożliwiać korzystanie z tłumaczenia ustnego.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Co do zasady usługi wideokonferencji są bezpłatne, ale jeżeli jedna z zainteresowanych stron chce otrzymać kopię nagrania, musi dostarczyć odpowiedni nośnik lub uiścić stosowną kwotę.

W art. 22 rozporządzenia (UE) 2020/1783 przewidziano możliwość zażądania przez sąd wezwany zwrotu wynagrodzeń lub kosztów, w tym wynagrodzeń tłumaczy ustnych.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

Odbywa się to pod nadzorem sądu hiszpańskiego.

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

Wideokonferencja lub inna technologia zdalnej komunikacji powinna umożliwiać właściwemu organowi sprawdzenie tożsamości osób, które mają zostać przesłuchane, oraz umożliwiać im skuteczną komunikację wizualną i ustną podczas posiedzenia. Wykorzystywana technologia, niezależnie od rodzaju posiedzenia, powinna spełniać odpowiednie standardy ochrony danych osobowych, poufności komunikacji i bezpieczeństwa danych.

Zwykłej rozmowy telefonicznej nie powinno się uznawać za odpowiednią technologię zdalnej komunikacji w przypadku przesłuchań ustnych.

Sekretarz sądu, w którym prowadzane jest postępowanie, ma obowiązek potwierdzić w sądzie tożsamość osób biorących udział w wideokonferencji. Może te zrobić w oparciu o wcześniej mu przekazane dokumenty lub poprzez ich bezpośrednie okazanie przez strony bądź ze względu na to, że strony są urzędnikowi znane osobiście.

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Konieczne jest rozróżnienie następujących przypadków:

1. strony w trakcie przesłuchania nie są zobowiązane do składania przyrzeczenia lub przysięgi, chociaż należy stronę pouczyć, że w przypadku gdy nie stawi się ona bez usprawiedliwienia, sąd może uznać okoliczności, które dotyczą jej osobiście, za dowiedzione; uznanie tych okoliczności za dowiedzione jest wysoce niekorzystne dla strony.
2. świadkowie: przed złożeniem zeznań każdy świadek ma obowiązek złożyć przyrzeczenie lub przysięgę mówienia prawdy pod groźbą kary przewidzianej za składanie fałszywych zeznań w sprawach cywilnych. Sąd pouczy świadka o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań, jeżeli świadek nie jest tego świadomy. Od świadków, którzy nie osiągnęli wieku odpowiedzialności karnej nie wymaga się składania przyrzeczenia ani przysięgi dotyczącej mówienia prawdy.
3. biegli: przedstawiając swoje opinie, biegli muszą złożyć przyrzeczenie lub zapewnienia z mocą przyrzeczenia i oświadczyć, że działali i – w stosownych przypadkach – będą działać w jak najbardziej obiektywny sposób oraz że wezmą pod uwagę zarówno czynniki, które mogą być korzystne, jak i czynniki, które mogą być niekorzystne dla którejkolwiek ze stron, a także że zdają sobie sprawę z odpowiedzialności karnej za niewywiązanie się ze spoczywających na nich obowiązków. Biegły powtarza treść przyrzeczenia lub zapewnienia z mocą przyrzeczenia podczas rozprawy, na której przedstawia swoją opinię na potrzeby postępowania spornego między stronami prowadzonego przed sądem.

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

Ustalenia dotyczące nośników audiowizualnych przyjmuje się z wyprzedzeniem. Pracownik służby sądowej (Secretaría del Decanato) lub inny urzędnik sądu wyznaczy termin, godzinę i miejsce, w którym zorganizowana zostanie wideokonferencja, i zapewni, aby liczba pracowników na miejscu była wystarczająca do zorganizowania wideokonferencji. Przed wideokonferencją przeprowadza się zwykle testy, aby sprawdzić czy połączenia i sprzęt funkcjonują prawidłowo.

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Wszelkie informacje uznane za niezbędne do tego, aby przeprowadzenie dowodu przebiegło jak najsprawniej, z wykorzystaniem formularzy określonych w załączniku.

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Metodę przeprowadzania dowodu na odległość w sprawach cywilnych określa kodeks postępowania cywilnego (Zakon o parničnom postupku, zwany dalej ZPP, Dziennik urzędowy Republiki Chorwacji – Narodne Novine – NN nr 53/91, 91/92, 58/93, 112/99, 88/01, 117/03, 88/05, 02/07, 84/08, 123/08, 57/11, 148/11, 25/13, 89/14, 70/19, 80/22 i 155/23). Zgodnie z art. 115 akapit trzeci ZPP sąd może zarządzić przeprowadzenie określonego dowodu na odległość przy użyciu odpowiednich urządzeń audiowizualnych oraz platformy technologicznej umożliwiającej porozumiewanie się na odległość. Art. 115 akapit piąty ZPP stanowi, że sąd podejmuje decyzję o przeprowadzeniu określonego dowodu na odległość po uzyskaniu uwag w tym zakresie od stron i innych uczestników mających stawić się na posiedzenie, które odbędzie się zdalnie.

Regulamin posiedzeń zdalnych (Pravilnik o održavanju ročišta na daljinu, NN nr 154/22, zwany dalej Regulaminem) zawiera ustalenia dotyczące przeprowadzania posiedzeń na odległość i określonych dowodów przy użyciu odpowiednich urządzeń audiowizualnych i platform technologicznych do komunikacji na odległość. Dowód można jednak przeprowadzić w drodze wideokonferencji z udziałem sądu dopiero po wydaniu przez ministra właściwego do spraw sądownictwa decyzji, zgodnie z art. 17 ust. 3 ustawy o zmianie kodeksu postępowania cywilnego (Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o parničnom postupku, NN nr 80/22), stwierdzającej, że dany sąd spełnia wymogi techniczne dotyczące nagrywania dźwięku podczas posiedzenia.

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

Zgodnie z art. 5 ust. 1 Regulaminu termin „posiedzenie zdalne” (ročište na daljinu) oznacza posiedzenie, podczas którego uczestnicy postępowania korzystają z urządzenia audiowizualnego i platformy technologicznej do komunikacji na odległość. Zgodnie z art. 5 ust. 6 termin „uczestnicy postępowania” (sudionici postupka) oznacza sąd, strony, interwenientów, adwokatów, przedstawicieli prawnych, świadków, biegłych i inne osoby uczestniczące w postępowaniu.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Zgodnie z art. 12 Regulaminu podczas posiedzenia zdalnego sąd może, oprócz przesłuchania świadków i biegłych, przeprowadzić także inne dowody, jeżeli ich charakter na to pozwala. W takim przypadku strony mogą przedstawiać uwagi przed posiedzeniem lub w jego trakcie.

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Art. 7 ust. 1 Regulaminu stanowi, że uczestnicy postępowania komunikują się z sądem z sali wyposażonej w platformę technologiczną do komunikacji na odległość, z której mogą bezproblemowo komunikować się z pozostałymi uczestnikami postępowania. Art. 7 ust. 2 Regulaminu stanowi, że uczestnik postępowania, który po wezwaniu do stawienia się na posiedzenie nie jest w stanie uczestniczyć w nim zdalnie, może wziąć udział w posiedzeniu w budynku sądu po uprzednim poinformowaniu o tym sądu.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Zgodnie z art. 17 ust. 3 ustawy o zmianie kodeksu postępowania cywilnego (NN nr 80/22) minister właściwy do spraw sądownictwa wyda decyzję określającą, czy poszczególne sądy spełniły wymogi techniczne dotyczące nagrywania dźwięku podczas posiedzenia.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Strony i inni uczestnicy postępowania mają prawo posługiwać się własnym językiem podczas posiedzenia i innych ustnych czynności procesowych przed sądem. Jeżeli postępowania nie prowadzi się w języku strony lub innych uczestników postępowania, treść posiedzenia i dokumentów wykorzystywanych w jego trakcie w celu przeprowadzenia dowodu tłumaczy się ustnie na język tych osób.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Strony i innych uczestników postępowania informuje się o przysługującym im prawie do uczestniczenia w postępowaniu ustnym przed sądem w ich własnym języku z pomocą tłumacza ustnego. Mogą oni zrzec się prawa do tłumaczenia ustnego, składając oświadczenie, że znają język, w którym prowadzone jest postępowanie. Poinformowanie ich o przysługującym im prawie oraz złożone oświadczenia odnotowuje się w protokole. Tłumaczenie ustne wykonują tłumacze ustni, a jego koszty ponoszą korzystające z niego strony lub inni uczestnicy postępowania.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

Zgodnie z art. 114 ust. 2 ZPP sąd wzywa na posiedzenie w odpowiednim terminie zarówno strony, jak i wszelkie inne osoby, których obecność uzna za konieczną. Wezwanie do stawienia się przed sądem doręcza się stronie wraz z wnioskiem skutkującym wszczęciem postępowania i w wezwaniu wskazuje się miejsce, salę i godzinę posiedzenia. Jeżeli wraz z wezwaniem nie doręcza się wniosku, w wezwaniu wskazuje się strony, przedmiot sporu oraz działania, jakie należy podjąć na rozprawie (art. 114 ust. 2 ZPP).

W przypadku posiedzenia zdalnego sąd, zgodnie z art. 6 ust. 2 Regulaminu, wskaże w wezwaniu:

• która platforma technologiczna do komunikacji na odległość będzie wykorzystywana;
• link umożliwiający dostęp do tej platformy technologicznej lub informację o tym, kiedy i w jaki sposób link zostanie przesłany;
• w razie potrzeby, wszelkie ostrzeżenia związane z platformą technologiczną do komunikacji na odległość, o których należy wyraźnie poinformować uczestników postępowania;
• informację dla stron, że oświadczenia lub dokumenty można składać w formacie pdf przed posiedzeniem;
• numer telefonu lub adres e-mail, z którego uczestnicy postępowania mogą skorzystać, aby zgłosić sądowi trudności techniczne uniemożliwiające im udział w posiedzeniu zdalnym.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Orzekając o kosztach postępowania, sąd zasądzi od strony zwrot tylko tych kosztów, które były niezbędne do przeprowadzenia postępowania. Sąd ustala, które koszty można uznać za niezbędne, a także określa ich kwotę po dogłębnym zbadaniu wszystkich okoliczności, biorąc pod uwagę w szczególności przepisy dotyczące etapu przygotowawczego poprzedzającego rozprawę, obejmującego złożenie oświadczeń pisemnych oraz przeprowadzenie jednego wysłuchania wstępnego i jednej rozprawy.

Strona, która wystąpi o przeprowadzenie dowodu, zostanie zobowiązana zarządzeniem sądowym do uprzedniego uiszczenia wymaganej zaliczki na pokrycie przewidywanych kosztów przeprowadzenia dowodu. Jeżeli o przeprowadzenie dowodu wnoszą obie strony lub jeżeli przeprowadzenie dowodu zarządza sąd z urzędu, sąd wezwie każdą ze stron do uiszczenia połowy kwoty wymaganej do pokrycia kosztów. Jeżeli sąd zarządził przeprowadzenie dowodu z urzędu, może zarządzić uiszczenie tej kwoty tylko przez jedną ze stron.

Strona, której powództwo oddalono w całości, pokrywa koszty strony przeciwnej oraz interwenienta, który przystąpił do postępowania. Interwenient strony przegrywającej pokrywa koszty czynności podjętych przez tę stronę.

W przypadku częściowego uwzględnienia żądań stron sąd w pierwszej kolejności określa, w jakim odsetku uwzględnia żądania obu stron, następnie odejmuje odsetek uwzględnionych żądań tej strony, w przypadku której ten odsetek jest mniejszy, od odsetka uwzględnionych żądań strony przeciwnej, po czym ustala kwotę kosztów indywidualnych i kosztów łącznych poniesionych przez stronę, w przypadku której odsetek uwzględnionych żądań jest większy, niezbędnych do właściwego przeprowadzenia postępowania, a następnie zasądza zwrot części takich kosztów łącznych tej stronie w wysokości odpowiadającej odsetkowi obliczonemu na podstawie odsetków uwzględnionych żądań obu stron postępowania. Odsetek żądań uwzględnionych w postępowaniu sąd określa na podstawie uznanych roszczeń, uwzględniając również moc dowodów powołanych na ich potwierdzenie.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

Świadkowie otrzymują pisemne wezwanie wskazujące imię i nazwisko osoby wezwanej, czas i miejsce wezwania, sprawę, w związku z którą zostali wezwani, oraz informację, że zostali wezwani w charakterze świadków. W wezwaniu poucza się świadków o konsekwencjach nieusprawiedliwionej nieobecności oraz o przysługującym im prawie do zwrotu poniesionych kosztów. Sędzia poucza świadków, że mogą oni odmówić składania zeznań w kwestiach, o których dowiedzieli się działając w charakterze przedstawiciela strony lub spowiednika religijnego strony lub innej osoby, a także w trakcie wykonywania zawodu adwokata, lekarza lub w trakcie pełnienia obowiązków zawodowych lub innego rodzaju działalności, wiążących się z obowiązkiem zachowania poufności informacji uzyskanych w trakcie pełnienia tych obowiązków zawodowych lub tej działalności. Świadek może ponadto odmówić odpowiedzi na poszczególne pytania, jeżeli będzie miał ku temu uzasadnione podstawy, a w szczególności jeżeli udzielenie odpowiedzi na takie pytanie naraziłoby na zhańbienie, dotkliwą szkodę majątkową lub odpowiedzialność karną świadka, jego krewnego w linii prostej dowolnego stopnia lub krewnego w linii bocznej do trzeciego stopnia pokrewieństwa, w tym małżonka lub powinowatych do drugiego stopnia powinowactwa – nawet po zakończeniu małżeństwa – opiekuna lub wychowanka, przysposabiającego lub przysposobionego. Sędzia orzekający w składzie jednoosobowym lub przewodniczący składu sędziowskiego poucza świadka o możliwości odmowy udzielenia odpowiedzi na niektóre pytania.

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

Sąd zwraca się do świadka, którego przesłuchanie zaproponowano w postępowaniu dowodowym, o dostarczenie sądowi, przed posiedzeniem zdalnym, kopii lub skanu dowodu tożsamości lub innego dokumentu potwierdzającego tożsamość osoby, która ma zostać przesłuchana, lub w miarę możliwości ustala tożsamość świadka w inny sposób (art. 8 ust. 1 Regulaminu). Podczas posiedzenia zdalnego sąd zwraca się do pozostałych uczestników postępowania o podanie informacji niezbędnych do ich identyfikacji i w razie potrzeby ustala ich tożsamość zgodnie z odpowiednim ustępem niniejszego artykułu (art. 8 ust. 2 Regulaminu). Sąd określa, za pomocą jakich środków komunikacji należy przekazać sądowi informacje, o których mowa w niniejszym artykule (art. 8 ust. 3 Regulaminu).

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Sąd może postanowić, że świadek złoży przysięgę przed przesłuchaniem lub po złożeniu zeznań. Przysięgę składa się ustnie, wypowiadając następujące słowa: „Przysięgam na mój honor, że odpowiedziałem zgodnie z prawdą na każde pytanie zadane przez sąd i że nie zataiłem żadnych znanych mi informacji dotyczących tej sprawy”. Świadkowie niemi, którzy potrafią czytać i pisać, podpisują tekst przysięgi, a świadkowie niesłyszący odczytują tekst przysięgi. Jeżeli świadkowie głusi lub niemi nie potrafią czytać lub pisać, są oni zaprzysięgani z pomocą tłumacza ustnego. Jeżeli świadek jest ponownie przesłuchiwany, nie składa on ponownie przysięgi, lecz przypomina się mu treść przysięgi złożonej wcześniej. Świadkowie, którzy w chwili przesłuchania nie osiągnęli pełnoletności lub nie są w stanie zrozumieć znaczenia przysięgi, nie mają obowiązku jej składania.

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

Przed zaplanowaniem posiedzenia zdalnego sąd bada, czy spełnione są wymogi techniczne i inne wymogi dotyczące posiedzenia (art. 11 ust. 1 Regulaminu). Jeżeli po zaplanowaniu posiedzenia zdalnego, ale przed jego rozpoczęciem, okaże się, że posiedzenie nie może odbyć się w wyznaczonym terminie, sąd odroczy je i zaplanuje nowe posiedzenie zdalne lub w budynku sądu, w zależności od przyczyn wcześniejszego braku możliwości jego przeprowadzenia (art. 11 ust. 2 Regulaminu). W takim przypadku posiedzenie może odbyć się w wyznaczonym czasie w budynku sądu, zamiast zdalnie, jeżeli okoliczności sprawy na to pozwalają (art. 11 ust. 3 Regulaminu). Jeżeli podczas posiedzenia zdalnego pojawią się trudności techniczne, sąd postara się je rozwiązać i kontynuować posiedzenie. Jeżeli nie jest możliwe kontynuowanie posiedzenia z udziałem wszystkich uczestników postępowania, lecz tylko niektórych z nich, i jeżeli nie utrudni to prowadzenia dyskusji jednej ze stron, sąd kontynuuje posiedzenie. W przeciwnym razie sąd działa zgodnie z ust. 2 tego artykułu przedstawionym powyżej (art. 11 ust. 4 Regulaminu).

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Sąd wzywający nie jest proszony o dostarczenie dodatkowych informacji.

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Dekretem legislacyjnym nr 149 z dnia 10 października 2022 r. wprowadzono do prawa włoskiego możliwość przeprowadzania, pod pewnymi warunkami, rozpraw w drodze zdalnych połączeń audiowizualnych (art. 127 bis kodeksu postępowania cywilnego). We włoskim postępowaniu cywilnym sędzia może zarządzić przeprowadzenie w formie wideokonferencji rozprawy, na której obecni będą wyłącznie: strony, ich adwokaci, prokurator i pracownicy pomocniczy sądu. Świadkowie, którzy mają zostać przesłuchani, muszą jednak osobiście stawić się przed sądem. W związku z tym włoski sąd nie może przesłuchać świadków w drodze wideokonferencji.

Oznacza to, że gdy włoski sąd otrzyma wniosek o przeprowadzenie dowodu w rozumieniu art. 12 i nast. rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów, świadek zawsze będzie musiał stawić się przed sądem osobiście.

Jeżeli jednak sąd włoski będzie przesłuchiwał świadka w ramach wykonywania wniosku w rozumieniu art. 12 i nast. rozporządzenia, sędzia wnioskujący będzie mógł wziąć udział w przesłuchaniu w drodze wideokonferencji, nawet jeżeli takiej możliwości nie przewidziano w przypadku krajowych postępowań cywilnych, ponieważ rozwiązanie to nie narusza podstawowych zasad włoskiego porządku prawnego, bez uszczerbku dla zasady swobodnego decydowania przez obywateli o byciu wysłuchanym z wykorzystaniem takich narzędzi (we Włoszech nie można stosować przymusu).

Jeżeli dowody przeprowadza organ sądowy innego państwa członkowskiego, może on skorzystać z wideokonferencji zgodnie z przepisami art. 19 i 20 rozporządzenia, ponieważ zakaz przesłuchiwania świadków w drodze wideokonferencji nie jest zasadą proceduralnego porządku publicznego.

Zazwyczaj stosuje się wówczas procedurę, w której świadka przesłuchuje sąd zagraniczny w drodze wideokonferencji po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku przez organ centralny ustanowiony w Dyrekcji Generalnej do Spraw Zagranicznych i Współpracy Sądowej w Ministerstwie Sprawiedliwości.

Po pozytywnym rozpatrzeniu wniosku sąd zagraniczny może przystąpić do przesłuchania świadka z wykorzystaniem systemu połączeń audiowizualnych, który uzna za najbardziej odpowiedni, bez udziału włoskiego organu sądowego. W każdym przypadku sąd wzywający musi poinformować osobę wezwaną do złożenia zeznań, że przeprowadzanie dowodu odbywa się na zasadzie dobrowolności i powstrzymać się od używania jakichkolwiek środków przymusu, zgodnie z art. 19 ust. 2 i 3 rozporządzenia.

Jeżeli organ wzywający lub osoba wezwana do złożenia zeznań wyraźnie tego zażąda, wideokonferencja może odbyć się na terenie sądu, przy użyciu sprzętu udostępnionego przez Departament Administracji Więziennej (DAP).

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

Zob. odpowiedź na pytanie 1. Sąd włoski nie może przesłuchiwać świadków w drodze wideokonferencji. Może to jednak zrobić sąd zagraniczny, który wystąpił o bezpośrednie przeprowadzenie dowodu.

Sądy – w tym sąd włoski – mogą przesłuchiwać strony i doradców technicznych w drodze wideokonferencji, zgodnie z procedurami określonymi w art. 127 bis kodeksu postępowania cywilnego i art. 196 duodecies przepisów wykonawczych do kodeksu postępowania cywilnego.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Nie ma ograniczeń co do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji.

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Zob. odpowiedź na pytanie 1. W szczególności, biorąc pod uwagę, że, jak wspomniano powyżej, korzystanie z wideokonferencji jest dopuszczalne tylko w przypadku dowodów bezpośrednich, wybór konkretnych rozwiązań pozostawia się sądowi wzywającemu. Nie ma w tym przypadku ograniczeń, a dana osoba może również zostać przesłuchana z domu. Państwo włoskie może jednak na wyraźny wniosek zapewnić pomieszczenie na terenie sądu oraz sprzęt udostępniany przez Departament Administracji Więziennej (DAP).

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Nagrywanie rozpraw w formie wideokonferencji jest co do zasady niedozwolone (art. 196 duodecies przepisów wykonawczych do kodeksu postępowania cywilnego). Jeżeli jednak nagrywanie jest konieczne zgodnie z prawem państwa, w którym odbywa się rozprawa, sąd wzywający może zostać upoważniony do nagrywania rozprawy za pomocą dostępnych mu narzędzi. Nagrywanie rozpraw w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń społecznych jest zawsze dozwolone (art. 422 kodeksu postępowania cywilnego). W przypadkach, gdy sąd zagraniczny przeprowadza dowód bezpośrednio, nagrywanie jest dozwolone, o ile zezwala na to system prawny organu wzywającego.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

a) Włoskie sądy przeprowadzają rozprawy i dowody w języku włoskim. Jeżeli potrzebny jest tłumacz ustny, można skorzystać z jego pomocy, ale koszty takiej usługi ponoszą strony sprawy w państwie wzywającym.

b) Sąd państwa wzywającego posługuje się językiem przewidzianym w jego własnym prawie i w razie potrzeby korzysta z pomocy tłumacza ustnego.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Zob. punkt 6.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

a) W przypadkach, o których mowa w art. 12 i nast. rozporządzenia, sąd organizuje rozprawę, ale o wezwanie świadka musi zadbać adwokat strony wnoszącej o przeprowadzenie dowodu.

b) W przypadkach, o których mowa w art. 19 i nast. rozporządzenia, strony muszą wskazać osobę, która będzie przesłuchiwana w drodze wideokonferencji. Należy wskazać miejsce, datę i godzinę przesłuchania, które zostaną określone przez sąd, metodę połączenia i platformę, która ma zostać wykorzystana. Jeżeli świadek ma zostać przesłuchany na terenie sądu, przy użyciu sprzętu Departamentu Administracji Więziennej, potrzeba około 30 dni na zorganizowanie połączenia. Datę przesłuchania należy uzgodnić z biurem włoskiego organu centralnego, ponieważ zależy ona od dostępności pomieszczeń.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Włochy nie występują o zwrot kosztów udostępnienia infrastruktury do przeprowadzenia wideokonferencji. Koszty te ponosi Ministerstwo Sprawiedliwości.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

Obowiązek udzielenia takich informacji spoczywa na państwie wnioskującym.

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

Jeżeli wideokonferencja odbywa się w siedzibie sądu, urzędnik sądowy sprawdza tożsamość danej osoby.

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Sąd państwa wzywającego i jego prawo regulują również sposób składania przysięgi. Nie narzuca się wersji włoskiej. Według włoskiego Trybunału Konstytucyjnego świadek może odmówić złożenia przysięgi religijnej, ale nie może odmówić złożenia uroczystego zobowiązania do mówienia prawdy.

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

Jeżeli przesłuchanie odbywa się z wykorzystaniem sprzętu udostępnionego przez Dział Administracji Więziennej, dział, który udostępnia infrastrukturę, testuje ją w celu sprawdzenia kompatybilności oprogramowania i sprzętu oraz współpracuje z biurem sądu wzywającego w celu sprawdzenia połączenia.

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Jeżeli poprawnie wypełniono formularze, zazwyczaj nie ma potrzeby przekazywania dodatkowych informacji (w tym formularza N i wszelkich danych technicznych). W przeciwnym razie biura współpracują w celu rozwiązania wszelkich problemów lub uzyskania dalszych informacji.

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Dowód z wykorzystaniem wideokonferencji może zostać przeprowadzony zarówno z udziałem sądu państwa wzywającego, jak i bezpośrednio przez sąd w tym państwie członkowskim. Do przeprowadzenia dowodu z udziałem sądu państwa wzywającego zastosowanie mają przepisy postępowania cywilnego. Po wpłynięciu wniosku do biura rejestracyjnego sądu sprawę przydziela się sędziemu, który bada ją i czuwa nad tym, aby dowód przeprowadzono zgodnie z przepisami krajowymi. Sędzia zarządza, aby wezwanie do stawiennictwa doręczono świadkowi osobiście i wyznacza konkretną datę stawiennictwa danej osoby w sądzie.

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

Nie ma ograniczeń, ponieważ w drodze wideokonferencji można przesłuchać każdego świadka. Zastosowanie mają przepisy postępowania cywilnego.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Nie ma ograniczeń co do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji. Zastosowanie mają przepisy postępowania cywilnego.

Jeżeli wniosek obejmuje przeprowadzenie dowodu przez sąd wezwany (art. 12-14 rozporządzenia), dana osoba będzie musiała stawić się w sądzie, aby zostać przesłuchaną w drodze wideokonferencji. Przesłuchanie odbywa się w sali rozpraw odpowiednio wyposażonej do celów wideokonferencji i w obecności specjalistów IT w celu zapewnienia sprawnego przebiegu wideokonferencji.

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Obowiązujące ramy proceduralne nie pozwalają na rejestrowanie wideokonferencji, ale sporządza się szczegółowe protokoły z przebiegu postępowania.

a) Jeżeli świadek składa zeznania na wniosek sądu wzywającego, posiedzenie odbywa się w języku greckim z udziałem tłumacza ustnego, który tłumaczy na język świadka.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Obowiązujące ramy proceduralne nie pozwalają na rejestrowanie wideokonferencji, ale sporządza się szczegółowe protokoły z przebiegu postępowania.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

a) Jeżeli świadek składa zeznania na wniosek sądu wzywającego, posiedzenie odbywa się w języku greckim z udziałem tłumacza ustnego, który tłumaczy na język świadka.

b) Jeżeli świadek składa zeznania bezpośrednio przed sądem wzywającym, posiedzenie odbywa się w języku sądu wzywającego.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

a) W sprawach cywilnych strona wnioskująca o tłumacza ustnego zazwyczaj sama organizuje jego obecność i wypłaca mu wynagrodzenie. Nie ma przepisu wskazującego, że tłumacz ustny powinien być obecny podczas posiedzenia. W praktyce tłumacz ustny jest jednak obecny na sali rozpraw wraz z pozostałymi uczestnikami postępowania.

b) Jeżeli dowód jest przeprowadzany bezpośrednio, za zapewnienie tłumacza ustnego odpowiedzialny jest sąd wzywający.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

Jeżeli postępowanie toczy się na podstawie art. 12–14 rozporządzenia (UE) 2020/1783, sędziowie sądu wzywającego i sądu wezwanego ustalają przed wideokonferencją zasady jej przeprowadzenia i inne kwestie. Do powiadomienia osoby, która ma zostać przesłuchana, stosuje się przepisy postępowania cywilnego. Wezwanie do stawiennictwa w charakterze świadka doręcza danej osobie komornik sądowy z co najmniej siedmiodniowym wyprzedzeniem. W wyznaczonym terminie sędzia prowadzący sprawę informuje daną osobę o przyczynach jej wezwania i wyznacza nowy termin posiedzenia/wideokonferencji, o czym informuje daną osobę z odpowiednim wyprzedzeniem.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Korzystanie z wideokonferencji nie pociąga za sobą dodatkowych kosztów.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

Sąd wzywający jest odpowiedzialny za zapewnienie, by osobę przesłuchiwaną poinformowano o dobrowolności udziału w przesłuchaniu.

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

Osoba wezwana do sądu musi mieć przy sobie doręczone dokumenty, tj. wezwanie do stawiennictwa w charakterze świadka doręczone przez komornika sądowego zgodnie z przepisami proceduralnymi. Ponadto, jeżeli pojawią się wątpliwości co do tożsamości osoby przesłuchiwanej, sędzia prowadzący sprawę może zażądać od tej osoby okazania dowodu osobistego, paszportu, prawa jazdy lub innego równoważnego dokumentu urzędowego potwierdzającego jej tożsamość.

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Zanim świadek złoży zeznania sędzia prowadzący zapyta go, czy chce złożyć zeznanie pod przysięgą lub oświadczenie z mocą przysięgi.

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

Biuro rejestracyjne sądu podejmuje wszelkie kroki w celu zapewnienia odpowiedniego wsparcia technicznego przed wideokonferencją i w jej trakcie. Specjaliści IT są obecni przez cały czas trwania wideokonferencji, aby zapewnić jej sprawny przebieg.

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Sąd wzywający udziela wszelkich informacji niezbędnych do wszczęcia postępowania. Wszelkie dodatkowe potrzebne informacje można przekazać na dowolnym etapie przed wideokonferencją.

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Sędzia, z odpowiednim wyprzedzeniem, podejmuje decyzję o wykorzystaniu wideokonferencji z przedstawicielami drugiego państwa i przed jej rozpoczęciem indywidualnie kontaktuje się z wnioskodawcą.

Sędzia podejmuje decyzje we wszystkich kwestiach zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego (Civilprocesa likums).

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

Można przesłuchać zarówno świadków, jak i biegłych.

Art. 108 ust. 1 kodeksu postępowania cywilnego stanowi, że świadka można przesłuchać także przy użyciu sądowego łącza wideokonferencyjnego z miejscem, w którym znajduje się świadek, lub miejscem specjalnie do tego celu wyposażonym.

Podobnie art. 122 kodeksu postępowania cywilnego stanowi, że biegłego można przesłuchać także przy użyciu sądowego łącza wideokonferencyjnego z miejscem, w którym znajduje się biegły, lub miejscem specjalnie do tego celu wyposażonym.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Decyzję w tej sprawie podejmuje sąd.

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Kodeks postępowania cywilnego stanowi, że sądową wideokonferencję przeprowadza się przy użyciu łącza wideokonferencyjnego z miejscem, w którym dana osoba się znajduje, lub z miejscem specjalnie w tym celu wyposażonego.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Zgodnie z art. 61 kodeksu postępowania cywilnego rozprawę sądową rejestruje się w całości z wykorzystaniem środków technicznych. Materiał uzyskany w drodze nagrania dźwięku lub przy użyciu innych środków technicznych włącza się do akt sprawy i przechowuje w nich lub umieszcza się i przechowuje w sądowym systemie informatycznym.

Jeśli chodzi o prawa stron postępowania do nagrywania rozpraw sądowych, art. 152 ust. 3 kodeksu postępowania cywilnego stanowi, że postępowanie sądowe można rejestrować na piśmie lub w inny sposób pod warunkiem, że nie zakłóca to przebiegu rozprawy. Fotografowanie, filmowanie lub utrwalanie na wideo rozprawy sądowej jest dopuszczalne tylko za zgodą sądu. Przed podjęciem decyzji w tej kwestii sąd wysłuchuje opinii stron postępowania.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

a) zgodnie z art. 12 ust. 2 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów wezwany sąd wykonuje wniosek zgodnie ze swoim prawem krajowym. Zgodnie z art. 13 ust. 1 kodeksu postępowania cywilnego postępowania na Łotwie prowadzi się w języku urzędowym;

b) jeżeli dowody przeprowadza się bezpośrednio zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów, rozprawę sądową także prowadzi się w języku urzędowym, gdyż zgodnie z art. 689 ust. 4 kodeksu postępowania cywilnego sądem uczestniczącym w wykonaniu wniosku państwa obcego o bezpośrednie przeprowadzenie dowodu jest sąd, na którego obszarze właściwości znajduje się źródło dowodu, który należy przeprowadzić.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Art. 691 kodeksu postępowania cywilnego. Wykonanie przez państwo obce wniosku o przeprowadzenie dowodu w obecności lub przy udziale stron lub przedstawicieli sądu właściwego państwa obcego

1. Sąd, który wykonuje wniosek państwa obcego o przeprowadzenie dowodu na podstawie art. 13 lub 14 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1783, zawiadamia przedstawicieli sądu właściwego państwa obcego, strony lub ich przedstawicieli o terminie i miejscu przeprowadzania dowodu oraz o warunkach udziału w jego przeprowadzeniu.

2. Sąd ustala, czy przedstawiciele sądu właściwego państwa obcego, strony lub ich przedstawiciele potrzebują tłumacza ustnego.

3. Jeżeli osoby, o których mowa w ust. 1 niniejszego artykułu, nie rozumieją języka urzędowego i nie istnieją istotne przeszkody praktyczne, na wniosek przedstawicieli sądu właściwego państwa obcego, stron lub ich przedstawicieli w przeprowadzeniu dowodu bierze udział tłumacz ustny.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

W obu przypadkach wniosek o pomoc prawną należy złożyć z odpowiednim wyprzedzeniem, najlepiej co najmniej 60 dni przed planowaną wideokonferencją.

Przed zaplanowaną datą wideokonferencji należy ustalić termin przeprowadzenia połączenia próbnego.

We wniosku o przeprowadzenie wideokonferencji należy określić parametry techniczne.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Art. 694 kodeksu postępowania cywilnego – koszty wykonania wniosku państwa obcego o przeprowadzenie dowodu:

1. w sprawach określonych w art. 22 ust. 3 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1783, do momentu wykonania wniosku państwa obcego o przeprowadzenie dowodu, sąd może zwrócić się do właściwego sądu tego państwa obcego o wypłatę zaliczki na poczet wynagrodzenia biegłych;

2. w sprawach określonych w art. 22 ust. 2 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1783, po wykonaniu wniosku państwa obcego o przeprowadzenie dowodu, sąd może zwrócić się do właściwego sądu tego państwa obcego o pokrycie następujących kosztów:

a) wynagrodzenia biegłych i tłumaczy ustnych;

b) kosztów poniesionych w związku z wykonaniem wniosku państwa obcego o przeprowadzenie dowodu na wniosek właściwego organu państwa obcego zgodnie z procedurami państwa obcego;

c) kosztów poniesionych w związku z wykonaniem wniosku państwa obcego o przeprowadzenie dowodu na wniosek właściwego organu państwa obcego przy użyciu środków technicznych.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

Państwo obce przygotowuje dla danej osoby odpowiednie informacje.

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

Sąd weryfikuje tożsamość takiej osoby zgodnie z przepisami kodeksu postępowania cywilnego.

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Nie przewidziano takiej procedury w kodeksie postępowania cywilnego. Właściwy organ państwa obcego może jednak zwrócić się do sądu o rozstrzygnięcie w sprawie przyrzeczenia.

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

Przed datą wideokonferencji oraz przed datą próbnej wideokonferencji zainteresowane odpowiednie strony dzielą się szczegółami dotyczącymi parametrów technicznych oraz przekazują sobie dane osób do kontaktu (pracowników sądu i pracowników instytucji zapewniającej pomoc techniczną).

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Wymagane są informacje techniczne oraz dane zawarte w specyfikacji technicznej.

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Możliwe jest przeprowadzenie obydwu procedur. Większość wniosków przesyłanych do Luksemburga dotyczy przesłuchania świadka przez sąd wzywającego państwa członkowskiego w drodze wideokonferencji.

Nie ma przepisów szczegółowych dotyczących wideokonferencji, więc zastosowanie mają przepisy nowego kodeksu postępowania cywilnego o przesłuchaniu świadków, osobistych kontrolach sędziego i osobistym stawiennictwie stron. Sądy nie wydały dotychczas żadnych orzeczeń dotyczących wideokonferencji.

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

W drodze wideokonferencji można przesłuchać świadków, a w niektórych przypadkach również strony i biegłych sądowych. Dotychczas wszystkie wnioski dotyczyły jednak przesłuchania świadków.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Jedyne ograniczenie w tym zakresie dotyczy wymogu przesłuchiwania świadków na zasadzie dobrowolności. Jeżeli świadek odmówi stawienia się, organy luksemburskie nie mają możliwości doprowadzenia go na przesłuchanie.

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Dowody uzyskane w drodze przesłuchania za pośrednictwem wideokonferencji muszą być dostępne w siedzibie sądu wraz ze sprzętem technicznym niezbędnym do ich odczytu.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Jeżeli państwo wzywające wnosi o zarejestrowanie przebiegu wideokonferencji, musi uzyskać wyraźną zgodę świadka przesłuchiwanego w Luksemburgu. Luksemburg, jako państwo wezwane, nie rejestruje przebiegu wideokonferencji.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

a) w języku francuskim lub niemieckim;

b) w dowolnym języku.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Sąd Luksemburga, jako sąd państwa wezwanego, ma obowiązek zapewnienia w stosownych przypadkach tłumacza ustnego, by można było skutecznie porozumieć się z organami państwa wzywającego albo z osobą, która ma zostać przesłuchana. Tłumacz ustny musi być obecny w sądzie, w którym odbywa się postępowanie dowodowe.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

Organy luksemburskie, a w szczególności sąd właściwy do przeprowadzenia postępowania dowodowego, współpracują z władzami państwa wzywającego w celu ustalenia daty i godziny wideokonferencji. Wezwanie doręcza się najpóźniej 15 dni przed wyznaczonym terminem przesłuchania. Za wezwanie uczestników wideokonferencji odpowiadają organy luksemburskie.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Koszty organizacji wideokonferencji i wydatki poniesione przez świadka pokrywa państwo luksemburskie. Koszty tłumaczenia ustnego ponosi państwo wzywające.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

Dana osoba zostanie o tym poinformowana w wezwaniu oraz przez sędziego lub sekretarza sądu przed rozpoczęciem wideokonferencji.

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

Sąd luksemburski, jako sąd państwa wezwanego, weryfikuje tożsamość, sprawdzając dokumenty tożsamości na początku przesłuchania.

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Świadkowie składają przysięgę, że będą mówić prawdę. Świadków i biegłych poucza się, że złożenie fałszywych zeznań jest zagrożone karą grzywny lub pozbawienia wolności.

Przysięgę składa się przed sądem wzywającym.

W przypadku postępowania na podstawie art. 19 państwo wzywające stosuje swoje własne warunki. Sędzia luksemburski obecny w trakcie wideokonferencji, jako sędzia państwa wezwanego, interweniuje wyłącznie w przypadku pojawienia się problemów.

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

W wyznaczonym dniu i o godzinie wyznaczonej na przeprowadzenie wideokonferencji na miejscu obecni są sędzia, sekretarz sądu, technik i – w razie potrzeby – tłumacz ustny.

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Aby przeprowadzić wideokonferencję, należy wyjaśnić szereg kwestii technicznych. Pomyślne przeprowadzenie przesłuchania w drodze wideokonferencji zależy od jej solidnego przygotowania z odpowiednim wyprzedzeniem i skutecznej współpracy pomiędzy punktami kontaktowymi.

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Zgodnie z ustawą nr CXXX – Kodeks postępowania cywilnego z 2016 r. (A polgári perrendtartásról szóló 2016. évi CXXX. Törvény, „kodeks postępowania cywilnego”), sąd, działając na wniosek strony albo z urzędu, może zarządzić przesłuchanie strony, innych uczestników postępowania sądowego, świadka lub biegłego oraz – pod warunkiem, że właściciel przedmiotu nie wyrazi sprzeciwu – zarządzić przeprowadzenie oględzin za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej. Przesłuchanie za pomocą sieci łączności elektronicznej sąd może zarządzić wówczas, gdy (i) takie rozwiązanie jest wskazane na przykład w celu przyspieszenia postępowania; (ii) przesłuchanie w miejscu, w którym sprawa jest rozpatrywana, byłoby trudne do zorganizowania lub nieproporcjonalnie kosztowne; (iii) jest to niezbędne w celu zapewnienia ochrony świadkowi.

Przepisy dotyczące przesłuchań za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej zawarto w rozdziale XLVII kodeksu postępowania cywilnego oraz w dekrecie Ministra Sprawiedliwości 19/2017 z dnia 21 grudnia 2017 r. w sprawie wykorzystania sieci łączności elektronicznej podczas rozpraw i przesłuchań w toku postępowania cywilnego (A polgári eljárásban a tárgyalás, a meghallgatás elektronikus hírközlő hálózat útján történő megtartásáról szóló 19/2017. (XII. 21.) IM rendelet, „dekret Ministra Sprawiedliwości 19/2017”).

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

Nie istnieją żadne ograniczenia, jeżeli chodzi o to, które osoby można przesłuchiwać w ramach wideokonferencji. Z metody tej można korzystać przy przesłuchiwaniu stron i innych uczestników postępowania sądowego, świadków, biegłych i właścicieli przedmiotów, które należy poddać oględzinom.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Rozprawę, przesłuchanie lub oględziny za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej można przeprowadzić w celu przesłuchania stron i pozostałych uczestników postępowania, świadków i biegłych lub w celu przeprowadzenia oględzin.

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Przesłuchania za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej mogą się odbywać w siedzibie sądu lub innego organu, w odrębnych pomieszczeniach przeznaczonych do tego celu, o ile spełnione zostaną warunki niezbędne do prawidłowego działania sieci łączności elektronicznej.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego na etapie procesu sąd może zarządzić – na wniosek strony lub z urzędu – aby protokół rozprawy, przesłuchania lub oględzin przeprowadzonych za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej sporządzono z wykorzystaniem nieprzerwanych i symultanicznych nagrań audiowizualnych.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia 2020/1783 przepisy kodeksu postępowania cywilnego należy stosować zgodnie z art. 12 ust. 2. Zgodnie z kodeksem postępowania cywilnego postępowanie sądowe prowadzi się w języku węgierskim, przy czym praw żadnego z uczestników postępowania nie można ograniczyć z uwagi na nieznajomość języka węgierskiego. W toku postępowania sądowego każdy ma prawo posługiwać się swoim językiem ojczystym, językiem regionalnym lub językiem mniejszości, jeżeli taką możliwość przewidziano w konwencjach międzynarodowych. W stosownych przypadkach sąd ma obowiązek zapewnić obecność tłumacza ustnego. Ponadto – zgodnie z art. 12 ust. 3 rozporządzenia 2020/1783 – sąd wzywający może wezwać do wykonania wniosku w ramach procedury szczególnej, którą przewiduje jego prawo krajowe. Sąd wezwany wykonuje wniosek w procedurze szczególnej, chyba że byłoby to niezgodne z jego prawem krajowym lub sąd wezwany nie może tego uczynić z powodu poważnych trudności praktycznych. Jeżeli z jednego z tych powodów sąd wezwany nie zastosował się do wezwania do wykonania wniosku w procedurze szczególnej, zawiadamia o tym sąd wzywający.

W przypadku wniosków złożonych na podstawie art. 19–21 bezpośrednie przeprowadzenie dowodu odbywa się zgodnie z prawem państwa członkowskiego sądu wzywającego, zgodnie z art. 19 ust. 8 rozporządzenia 2020/1783.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14, jeżeli konieczne jest zapewnienie stronie możliwości posługiwania się jej językiem ojczystym, regionalnym lub językiem mniejszości, sąd wezwany ma obowiązek skorzystać z usług tłumacza ustnego.

Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera żadnych przepisów szczególnych dotyczących dokładnego miejsca, w którym powinien znajdować się tłumacz ustny w przypadku przesłuchania prowadzonego za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej. Przewiduje on jednak, że tłumacze ustni muszą być obecni w pomieszczeniach przeznaczonych do takich przesłuchań. Zgodnie z dekretem Ministra Sprawiedliwości 19/2017 tłumacz ustny musi być widoczny na przekazywanym nagraniu.

W przypadku wniosków złożonych na podstawie art. 19–21 sąd wzywający otrzyma, na wniosek, pomoc w znalezieniu tłumacza ustnego zgodnie z art. 20 ust. 2.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

Postanowienie o przeprowadzeniu przesłuchania za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej doręcza się osobom wezwanym do stawiennictwa w tym samym czasie co wezwanie do stawiennictwa na rozprawie, przesłuchaniu lub oględzinach. Postanowienie o przeprowadzeniu przesłuchania za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej sąd wysyła niezwłocznie do sądu lub innego organu zapewniającego specjalne pomieszczenia przeznaczone do prowadzenia przesłuchań za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej.

Kodeks postępowania cywilnego nie zawiera żadnych przepisów szczególnych dotyczących wezwań do stawiennictwa na przesłuchaniach prowadzonych za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej. Wezwanie do stawiennictwa na przesłuchaniu musi zostać przesłane na tyle wcześnie, aby potwierdzenie jego doręczenia mogło zgodnie z prawem wrócić do sądu przed przesłuchaniem.

Pierwsze przesłuchanie należy zaplanować w takim terminie, aby zapewnić doręczenie stronom wezwania do stawiennictwa co do zasady najpóźniej piętnaście dni przed terminem przesłuchania. W pilnych przypadkach sąd może skrócić ten termin.

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 19–21 stosuje się przepisy art. 19 ust. 4 i 8.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Koszty są różne i pokrywa je (w formie kaucji lub zaliczki) sąd wzywający na wniosek sądu wezwanego. Obowiązek poniesienia tych opłat lub kosztów przez strony podlega prawu państwa członkowskiego sądu wzywającego.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

Zgodnie z art. 19 ust. 2 rozporządzenia 2020/1783 sąd wzywający musi poinformować zainteresowaną osobę o tym, że przesłuchanie odbywa się na zasadzie dobrowolności. Zgodnie z sekcją 80(6)(a)(aa) ustawy nr XXVIII o prawie prywatnym międzynarodowym z 2017 r. (A nemzetközi magánjogról szóló 2017. évi XXVIII. Törvény) węgierski sąd zaangażowany w organizację wideokonferencji musi również poinformować świadka, który ma zostać przesłuchany, że jego udział w przesłuchaniu jest dobrowolny.

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

Tożsamość osoby, która ma zostać przesłuchana za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej, weryfikuje się na podstawie:

• informacji dotyczących tej osoby przekazanych na potrzeby potwierdzenia jej tożsamości i adresu zamieszkania oraz
• okazania za pomocą określonego w przepisach sprzętu technicznego oficjalnego dokumentu tożsamości lub dokumentu pobytu tej osoby.

Jeżeli sąd nakazał zapewnienie poufności danych świadka, należy zagwarantować, aby w czasie okazywania oficjalnego dokumentu tożsamości lub dokumentu pobytu świadka za pomocą określonego w przepisach sprzętu technicznego dane osoby były widoczne wyłącznie dla przewodniczącego składu sędziowskiego lub urzędnika sądowego, jeżeli to on prowadzi przesłuchanie lub oględziny.

Sąd korzysta również ze środków elektronicznych lub bezpośrednio przeszukuje bazę danych, aby potwierdzić, że:

• informacje przekazane przez osobę przesłuchiwaną, potwierdzające jej tożsamość i adres, są zgodne z informacjami figurującymi w stosownych rejestrach oraz
• oficjalny dokument oraz dokument pobytu okazane przez osobę przesłuchiwaną jako dowód tożsamości są zgodne z informacjami figurującymi w stosownych rejestrach.

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Kodeks postępowania cywilnego nie przewiduje składania przyrzeczenia w toku postępowania sądowego.

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

W kodeksie postępowania cywilnego przewidziano obecność osoby odpowiedzialnej za zapewnienie prawidłowego działania i funkcjonowania sprzętu technicznego niezbędnego do przeprowadzania przesłuchań za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej w pomieszczeniach przeznaczonych do tego celu.

Przed rozpoczęciem przesłuchania operator musi zapewnić, aby sprzęt techniczny niezbędny do przeprowadzenia przesłuchania był w pełni sprawny. Jeżeli wystąpi jakakolwiek przeszkoda uniemożliwiająca prawidłowe funkcjonowanie sprzętu, jego operator niezwłocznie powiadamia o problemie sędziego obecnego w pomieszczeniach przeznaczonych do przesłuchania i zapewnia stosowną naprawę. Następnie o usterce i zastosowanych środkach informuje się na piśmie bezpośredniego przełożonego operatora. Przesłuchania za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej nie można rozpocząć ani kontynuować, dopóki usterka nie zostanie naprawiona. Krok proceduralny podejmowany w przypadku usterki lub nieprawidłowego działania sprzętu technicznego wykorzystywanego do prowadzenia przesłuchań za pośrednictwem sieci łączności elektronicznej należy w razie konieczności powtórzyć.

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Zasadniczo nie wymaga się przekazywania żadnych dodatkowych informacji.

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Dowód z przesłuchania za pośrednictwem wideokonferencji może przeprowadzić bezpośrednio sąd wzywającego państwa członkowskiego zgodnie z wnioskami składanymi na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów. Właściwy organ może wyznaczyć sąd maltański, który ma uczestniczyć w przeprowadzeniu dowodu na podstawie art. 19 ust. 4 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów. Wówczas sąd maltański może wyznaczyć w tym celu asystenta sędziego w rozumieniu art. 97A ust. 3 kodeksu organizacji i postępowania cywilnego (rozdział 12 zbioru praw Malty).

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów sąd wezwany może według własnego uznania zezwolić na przeprowadzenie dowodu za pośrednictwem wideokonferencji z zastrzeżeniem obowiązku przestrzegania wszelkich warunków i wytycznych, które uzna za konieczne. Zagadnienie to reguluje art. 622B ust. 2 kodeksu organizacji i postępowania cywilnego (rozdział 12 zbioru praw Malty). Zgodnie z tym przepisem sąd wezwany może również w stosownych przypadkach zarządzić przeprowadzenie dowodu za pośrednictwem wideokonferencji przy udziale sądu wzywającego.

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

Nie przewidziano żadnych tego rodzaju ograniczeń. Za pośrednictwem wideokonferencji można przesłuchać zarówno świadków, jak i biegłych oraz strony, chyba że byłoby to sprzeczne z podstawowymi zasadami prawa krajowego. Te same zasady dotyczące zdolności świadków do zeznawania stosuje się niezależnie od tego, czy świadka przesłuchuje się bezpośrednio czy za pośrednictwem wideokonferencji.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Nie przewidziano żadnych tego rodzaju ograniczeń, o ile wniosek o przeprowadzenie dowodu nie jest sprzeczny z podstawowymi zasadami prawa krajowego.

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

W art. 622B ust. 2 kodeksu organizacji i postępowania cywilnego (rozdział 12 zbioru praw Malty) pozostawiono do uznania sądu wezwanego wybór miejsca, w którym ma odbyć się przesłuchanie za pośrednictwem wideokonferencji. W praktyce wideokonferencję często organizuje się w budynku sądu.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Tak, można nagrywać dźwięk lub obraz i dźwięk z przeprowadzania każdego dowodu przy użyciu systemu nagrywania funkcjonującego w sądach w rozumieniu art. 622B ust. 1 kodeksu organizacji i postępowania cywilnego (rozdział 12 zbioru praw Malty).

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów przesłuchanie przeprowadza się – w zależności od przypadku – w języku maltańskim lub angielskim, zgodnie z art. 2 („Użycie języka angielskiego”) ustawy o postępowaniu sądowym (rozdział 189 zbioru praw Malty). Jeżeli osoba składająca zeznania nie rozumie języka maltańskiego ani angielskiego, sąd wezwany może powołać tłumacza ustnego.

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów język przesłuchania zależy od tego, czy dowód przeprowadza się z udziałem sądu maltańskiego lub wyznaczonego asystenta sędziego (więcej informacji znajduje się w odpowiedzi na pytanie 1).

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów tłumaczy ustnych powołuje sąd wezwany zgodnie z art. 596 kodeksu organizacji i postępowania cywilnego (rozdział 12 zbioru praw Malty). Koszt powołania tłumaczy ustnych tymczasowo ponosi strona, która wnosi o przesłuchanie świadka. Tłumacze ustni muszą być obecni w miejscu, w którym sąd wezwany zarządził przeprowadzenie przesłuchania (bardziej szczegółowe informacje można znaleźć w odpowiedzi na pytanie 4).

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów powołanie tłumaczy ustnych i wyznaczenie miejsca, w którym powinni być obecni, należy do sądu wzywającego.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów osobę, która ma zostać przesłuchana, wzywa się do stawiennictwa za pośrednictwem wezwania do stawienia się przed sądem w terminie i miejscu wskazanym w tym wezwaniu. Wezwanie do stawienia się przed sądem należy wydać co najmniej jeden miesiąc przed terminem przesłuchania, aby zapewnić odpowiedni czas na doręczenie wezwania osobie, która ma zostać przesłuchana.

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów osobę, która ma zostać przesłuchana, może zawiadomić o terminie i miejscu przesłuchania bezpośrednio sąd wzywający. Także właściwy organ może zawiadomić osobę, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania – pocztą elektroniczną lub telefonicznie. W tym celu sąd wezwany powinien podać niezbędne dane kontaktowe osoby, która ma zostać przesłuchana.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Korzystanie z wideokonferencji jest nieodpłatne.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

W takich przypadkach do sądu wzywającego należy – na podstawie art. 19 ust. 2 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów – zapewnienie przed złożeniem wniosku o bezpośrednie przeprowadzenie dowodu, aby przeprowadzanie dowodu odbyło się dobrowolnie.

Jeżeli sąd wzywający nie może podać danych kontaktowych osoby, która ma zostać przesłuchana (o czym mowa w odpowiedzi na pytanie 8), jest to co do zasady traktowane jako wskazanie, że nie spełniono wymogu określonego w art. 19 ust. 2 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów, chyba że można ustalić inne sposoby weryfikacji zgodności z tym przepisem w drodze wzajemnej współpracy sądu wzywającego i sądu wezwanego lub wzajemnej współpracy właściwych organów.

Ponadto, w przypadku gdy wyznaczono sąd maltański lub asystenta sędziego, który ma uczestniczyć w przesłuchaniu na podstawie art. 19 ust. 4 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów, sąd lub asystent sędziego, w zależności od przypadku, może bezpośrednio poinformować osobę, która ma zostać przesłuchana, o tym, że przeprowadzenie dowodu jest dobrowolne.

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów sąd wezwany ustala i w razie potrzeby weryfikuje tożsamość osoby, która ma zostać przesłuchana, na podstawie dowodu tożsamości lub paszportu tej osoby. W praktyce często zdarza się, że w pierwszej kolejności świadka prosi się o podanie swojego imienia i nazwiska pod przysięgą.

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów do sądu wzywającego należy zweryfikowanie tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana.

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Składanie przyrzeczenia przed złożeniem zeznań, jako ogólną zasadę prawa krajowego, reguluje kodeks organizacji i postępowania cywilnego (rozdział 12 zbioru praw Malty). Świadek wyznania rzymskokatolickiego składa przyrzeczenie zgodnie z tradycyjną formułą stosowaną przez osoby tego wyznania, a jeżeli świadek jest innego wyznania, składa przyrzeczenie w sposób gwarantujący, że będzie zeznawał w zgodzie ze swoim sumieniem. Świadkowie przyrzekają mówić prawdę, całą prawdę i tylko prawdę.

W prawie krajowym nie przewidziano jednak żadnych wymogów w zakresie składania przyrzeczenia w przypadkach bezpośredniego przeprowadzania dowodów na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów. To sąd wzywający odbiera przyrzeczenia zgodnie z prawem państwa członkowskiego sądu wzywającego.

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

Osobą, z która można się w tym celu kontaktować, jest:

Nathalie Cutajar, starsza urzędniczka

Dane kontaktowe: +356 25902346

nathalie.cutajar@courtservices.mt

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Przed datą przesłuchania sąd wzywający jest zobowiązany do przekazania poniższych informacji. Są to:

1. informacje o strefie czasowej;
2. dzień i godzina przeprowadzenia połączenia testowego;
3. stały adres IP;
4. dane kontaktowe technika wyznaczonego do kontaktów.

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

W prawie cywilnym procesowym nie wprowadzono przepisów ogólnych odnoszących się do tego zagadnienia. Prawo nie wyklucza jednak przeprowadzania wideokonferencji, w związku z czym jest to możliwe.

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

Jeżeli daną osobę można przesłuchać zgodnie z przepisami prawa cywilnego procesowego, można tak uczynić również w drodze wideokonferencji. W prawie cywilnym procesowym nie wprowadzono przepisów szczególnych odnoszących się do tego zagadnienia.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Nie ma szczególnych ograniczeń. Zastosowanie mają przepisy krajowe prawa cywilnego procesowego.

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Do przesłuchania w drodze wideokonferencji nie mają zastosowania przepisy szczególne. Zastosowanie mają przepisy krajowe prawa cywilnego procesowego. Zasadniczo przesłuchania powinny się odbywać w sądzie. Od tej zasady można jednak odstąpić, jeżeli świadek jest chory lub gdy nie jest w stanie dotrzeć do sądu [art. 175 kodeksu postępowania cywilnego (Wetboek van Burgerlijke Rechtsvordering)].

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Przesłuchanie świadka przez sąd niderlandzki w drodze wideokonferencji uznaje się za równoważne transmitowaniu przebiegu zwykłej rozprawy na żywo. Zgodnie z obowiązującymi przepisami sędzia prowadzący przesłuchanie sporządza protokół przesłuchania świadka. Te same przepisy mają zastosowanie w odniesieniu do przesłuchania świadka w drodze wideokonferencji, dlatego też zeznania składane w trakcie przesłuchania również muszą zostać utrwalone przez sąd w postaci protokołu przesłuchania. Prawo nie zabrania zapisywania obrazu lub dźwięku oprócz sporządzenia protokołu przesłuchania, ale zapisy te nie są uznawane za równoważne protokołowi przesłuchania.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Jeżeli sąd wezwany znajduje się na terytorium Niderlandów, przesłuchanie odbywa się w języku niderlandzkim. W tym zakresie nie mają zastosowania przepisy szczególne. Zgodnie z niderlandzkimi przepisami wykonawczymi właściwy organ ma prawo określić warunki bezpośredniego przeprowadzania dowodu, które uznaje za przydatne lub konieczne ze względów związanych z zasadą sprawiedliwości proceduralnej.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Niderlandzkie prawo cywilne procesowe nie zawiera przepisów szczególnych dotyczących tłumaczy ustnych. W postępowaniach cywilnych prowadzonych w Niderlandach strony muszą co do zasady samodzielnie zadbać o obecność tłumacza ustnego.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

Zgodnie z niderlandzkimi przepisami wykonawczymi sąd wezwany może określić, która ze stron jest odpowiedzialna za wezwanie osoby na przesłuchanie w związku z wnioskiem o przeprowadzenie dowodu.

Jeżeli strona nie wypełni tego obowiązku, za doręczenie wezwania odpowiada sekretarz sądu wezwanego. Zgodnie z niderlandzkim prawem cywilnym procesowym świadkowie muszą zostać wezwani na co najmniej tydzień (na mocy przyszłych przepisów – na co najmniej 10 dni) przed planowanym terminem przesłuchania.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Strony nie ponoszą kosztów związanych ze szczególną formą tego przesłuchania ani z zastosowanymi technologiami komunikacyjnymi. Zgodnie z prawem niderlandzkim kosztów tych się nie przenosi. Ponosi je Skarb Państwa, od którego można dochodzić zwrotu na podstawie art. 18 ust. 2 w związku z art. 10 ust. 4 rozporządzenia (WE) nr 1206/2001.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

Zgodnie z art. 17 ust. 2 rozporządzenia (WE) nr 1206/2001, jeżeli bezpośrednie przeprowadzenie dowodu wymaga przesłuchania osoby, sąd wzywający informuje tę osobę, że przesłuchanie jest dobrowolne. Nie przewiduje się dodatkowych wymogów w tym zakresie.

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

Zgodnie z niderlandzkim prawem cywilnym procesowym obowiązek zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana, spoczywa na sędzim (art. 177 kodeksu postępowania cywilnego).

Sędzia zwraca się do świadka o podanie imienia i nazwiska, wieku, zawodu oraz adresu zamieszkania. Pyta również świadka o jego stosunek do stron (stosunek pokrewieństwa lub powinowactwa, stosunek pracy).

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Zgodnie z niderlandzkim prawem cywilnym procesowym przed rozpoczęciem przesłuchania sędzia odbiera od świadka przyrzeczenie. Świadek oświadcza, że będzie zeznawał zgodnie z prawdą. Świadkowie umyślnie składający fałszywe zeznania popełniają krzywoprzysięstwo. Bezpośrednie przeprowadzanie dowodu odbywa się zgodnie z prawem państwa wzywającego.

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

Międzynarodowe wnioski o pomoc prawną z wykorzystaniem wideokonferencji realizuje się przy wsparciu specjalistów sądowych ds. ICT (SPIRIT). Zajmują się oni wszystkimi kwestiami technicznymi i logistycznymi.

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

O informacje te można wystąpić za pośrednictwem właściwego organu.

Uwaga: niedawno wprowadzono na tej stronie zmiany w oryginalnej wersji językowej . Strona w wybranej przez Ciebie wersji językowej jest obecnie tłumaczona przez nasze służby tłumaczeniowe.

Przeprowadzenie dowodu w drodze wideokonferencji - Austria

We wszystkich placówkach wyposażonych w urządzenia do przeprowadzania wideokonferencji będące własnością Ministerstwa Sprawiedliwości zatrudniony jest pracownik odpowiedzialny za obsługę tych urządzeń. Pracownik taki obsługuje urządzenia do przeprowadzania wideokonferencji i może wprowadzać nieznaczne zmiany w ustawieniach. Wszystkie urządzenia do przeprowadzania wideokonferencji są podłączone do jednostki centralnej w Departamencie Informatycznym Federalnego Ministerstwa Sprawiedliwości (Bundesministerium für Justiz – BMJ). Administratorzy IT pracujący w tym Departamencie mogą dostosowywać wszystkie systemy do organizowania wideokonferencji na terenie całej Austrii.

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Obydwie możliwości przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji są dozwolone i dopuszczalne w Austrii. Austriackie postępowanie cywilne procesowe jest uregulowane w kodeksie postępowania cywilnego (Zivilprozessordnung, ZPO), a nieprocesowe – w ustawie o postępowaniu nieprocesowym (Außerstreitgesetz). Przepisy dotyczące przeprowadzania dowodu znajdują się w kodeksie postępowania cywilnego (§ 266–389) oraz w ustawie o postępowaniu nieprocesowym (§§ 16, 20 i 31–35, z częściowym odniesieniem do przepisów ZPO), a także w poszczególnych przepisach regulujących szczególne rodzaje postępowania, takich jak § 85 dotyczący obowiązku udziału w postępowaniu o ustalenie ojcostwa. Stosowne krajowe procedury i przepisy prawa zostały szczegółowo opisane w odpowiedziach na poniższe pytania oraz w arkuszu informacyjnym „Przeprowadzanie dowodów – Austria”.

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

Zgodnie z § 277 ZPO (postępowanie procesowe) i § 35 ustawy o postępowaniu nieprocesowym w związku z § 277 ZPO (postępowanie nieprocesowe) wideokonferencję można wykorzystać przy przeprowadzaniu dowodu, a zatem również przy przesłuchiwaniu stron i świadków oraz składaniu zeznań przez biegłych.

W § 3 pierwszej ustawy o wsparciu systemu wymiaru sprawiedliwości w związku z COVID-19 [1. COVID-19-Justiz-Begleitgesetz (austriacki federalny dziennik urzędowy – BGBl.) I 16/2020, zmienionej przez BGBl. I 224/2022] umożliwiono, po raz pierwszy w postępowaniu cywilnym, prowadzenie posiedzeń i rozpraw bez fizycznej obecności stron ani ich pełnomocników z wykorzystaniem odpowiednich technologii komunikacyjnych do przekazywania głosu i obrazu, o ile strony wyrażą na to zgodę. Przepisem tym umożliwiono również wykorzystywanie takiej technologii do przeprowadzania dowodów na rozprawie lub poza nią, nawet jeśli warunki określone w § 277 ZPO nie są spełnione, oraz do umożliwienia udziału w postępowaniu osobom, które powinny w nim uczestniczyć.

Przepis ten wprowadzono z powodu pandemii, aby ograniczyć kontakty osobiste między ludźmi do absolutnego niezbędnego minimum oraz aby uniknąć bezpośrednich spotkań podczas rozpraw osób, które w przeciwnym razie w większości przypadków nie spotkałyby się ze sobą.

Pierwsza ustawa o wsparciu systemu wymiaru sprawiedliwości w związku z COVID-19(BGBl. I 16/2020, zmieniona przez BGBl. I 224/2022) przestała obowiązywać 30 czerwca 2023 r.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Zgodnie z § 277 ZPO (postępowanie procesowe) i § 35 ustawy o postępowaniu nieprocesowym w związku z § 277 ZPO (postępowanie nieprocesowe) wideokonferencję można wykorzystać przy przeprowadzaniu dowodu. Okoliczności faktyczne mogą jednak uniemożliwiać skorzystanie z tego rozwiązania, np. jeżeli dowód przeprowadza się z dokumentów lub oględzin.

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Każdy może zostać wezwany przez sąd właściwy miejscowo i przesłuchany w drodze wideokonferencji. Wszystkie sądy, prokuratury i zakłady karne w Austrii są wyposażone w co najmniej jeden system do przeprowadzania wideokonferencji.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Austriackie prawo nie zawiera żadnych ogólnych przepisów o ochronie danych w sprawach cywilnych odnoszących się do rejestrowania przesłuchań prowadzonych w drodze wideokonferencji. Dlatego też wszystkie osoby biorące udział w wideokonferencji muszą wyrazić zgodę na rejestrację jej przebiegu. Dotyczy to również pośredniego przeprowadzania dowodu, który zgodnie z art. 12 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2020/1783 w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych („rozporządzenie”) należy przeprowadzić zgodnie z prawem państwa wezwanego.

Wniosek o bezpośrednie przeprowadzenie dowodu musi jednak zostać złożony zgodnie z prawem państwa wzywającego (art. 19 ust. 8 rozporządzenia). Jeżeli prawo będzie przewidywało rejestrowanie wideokonferencji bez zgody uczestniczących w niej osób, będzie to również dopuszczalne z austriackiego punktu widzenia.

Co do zasady każdy system służący do organizowania wideokonferencji umożliwia rejestrowanie przesłuchania przeprowadzanego w drodze wideokonferencji. Sprzęt techniczny stosowany w miejscach, w których zazwyczaj rejestruje się przebieg postępowania sądowego (np. w większości sądów orzekających w sprawach karnych), może być wykorzystywany do rejestracji przesłuchania przeprowadzanego w drodze wideokonferencji. Przesłuchanie można zarejestrować również we wszystkich innych miejscach po zainstalowaniu odpowiedniego urządzenia rejestrującego.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

a) Zgodnie z art. 12 ust. 2 rozporządzenia dowód przeprowadza się zgodnie z prawem państwa wezwanego. Dlatego też przesłuchanie musi zostać przeprowadzone w języku niemieckim (w niektórych sądach austriackich dopuszcza się również możliwość przeprowadzenia przesłuchania w języku chorwackim, słoweńskim lub węgierskim). Sąd wzywający może wystąpić z wnioskiem o przeprowadzenie przesłuchania w swoim języku urzędowym (lub w dowolnym innym języku) w ramach szczególnej procedury stosowanej przy wykonywaniu wniosku o przeprowadzenie dowodu. Sąd wezwany może jednak oddalić ten wniosek, np. jeżeli uzna przeprowadzenie przesłuchania w innym języku za niemożliwe z powodu poważnych trudności praktycznych (art. 12 ust. 3 rozporządzenia).

b) Zgodnie z art. 19 ust. 8 rozporządzenia sąd wzywający musi przeprowadzić dowód bezpośrednio zgodnie z prawem swojego państwa członkowskiego, a zatem w jednym z języków urzędowych dozwolonych przez przepisy tego prawa. Zgodnie z art. 19 ust. 4 Austria, jako wezwane państwo członkowskie, ma jednak prawo do uzależnienia możliwości przeprowadzenia dowodu od zorganizowania przesłuchania w swoim języku.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Jeżeli chodzi o pośrednie przeprowadzanie dowodu, niezależnie od zwrotu jakichkolwiek kosztów na mocy art. 22 ust. 2 rozporządzenia, odpowiedzialność za zapewnienie obecności tłumaczy ustnych ponosi głównie sąd wezwany. Zaangażowane sądy powinny jednak ze sobą współpracować w sposób konstruktywny (zarówno w tej kwestii, jak i we wszystkich innych kwestiach).

Jeżeli chodzi o bezpośrednie przeprowadzanie dowodu, zgodnie z art. 20 rozporządzenia odpowiedzialność za zapewnienie obecności tłumaczy ustnych ponosi głównie sąd wzywający. Art. 20 ust. 2 nakłada jednak obowiązek udzielenia pomocy na państwo członkowskie, do którego skierowano wniosek.

Decyzję o tym, z którego państwa powinni pochodzić tłumacze ustni i w którym państwie mają oni być obecni, należy podjąć przy uwzględnieniu okoliczności danej sprawy.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

W Austrii osobę, która ma zostać przesłuchana, wzywa się na przesłuchanie przeprowadzane w drodze wideokonferencji w taki sam sposób i z takim samym wyprzedzeniem jak w przypadku, gdyby została ona wezwana do stawienia się przed sądem rozpatrującym daną sprawę.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

W przypadku przeprowadzenia wideokonferencji za pośrednictwem protokołu internetowego (IP) nie pobiera się żadnych opłat za połączenie. W przypadku wideokonferencji za pośrednictwem ISDN osoby nawiązujące połączenie będą musiały uiścić takie same opłaty jak za połączenie telefoniczne. Wysokość tych opłat będzie uzależniona od miejsca położenia instalacji, z którą nawiązano połączenie.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

Główną odpowiedzialność ponosi sąd wzywający, który jest związany przepisami art. 19 ust. 2 rozporządzenia i który w większości przypadków sam zaprasza zainteresowane osoby do udziału w wideokonferencji. Jeżeli austriacki organ centralny lub austriacki sąd stwierdzi, że w ramach przygotowań do bezpośredniego przeprowadzenia dowodu lub przy bezpośrednim przeprowadzaniu dowodu mogło dojść do naruszenia art. 19 ust. 2 rozporządzenia, taki organ lub sąd musi – we współpracy z sądem wzywającym – zapewnić zgodność z tym przepisem w odpowiedni sposób. Pracownicy sądu w Austrii są przeszkoleni w zakresie stosowania przepisów rozporządzenia (UE) 2020/1783 oraz mają dostęp do europejskiego „Poradnika korzystania z wideokonferencji w postępowaniu transgranicznym” za pośrednictwem sieci intranet Ministerstwa Sprawiedliwości.

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

Tożsamość danej osoby weryfikuje się, sprawdzając dokument ze zdjęciem. Sprawdzenie tożsamości odbywa się również w ramach przesłuchania (§ 340 ust. 1 ZPO).

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Przepisy dotyczące składania przyrzeczeń przez strony są zawarte w §§ 377 i 379 ZPO, a przepisy dotyczące składania przyrzeczeń przez świadków – w §§ 336–338 ZPO.

Strony i świadkowie są zobowiązani do złożenia przyrzeczenia. Chociaż zgodnie z prawem nie można zmusić stron do złożenia przyrzeczenia, świadkowie, którzy odmówią złożenia przyrzeczenia z naruszeniem obowiązujących przepisów, mogą zostać ukarani (§§ 325 i 326 ZPO; zastosowanie mają takie same kary jak za odmowę złożenia zeznań, tj. grzywna lub kara pozbawienia wolności do 6 tygodni).

Zgodnie z § 288 ust. 2 kodeksu karnego (Strafgesetzbuch, StGB) składanie lub potwierdzanie fałszywych zeznań po złożeniu przyrzeczenia lub w inny sposób fałszywe składanie przyrzeczenia przewidzianego w obowiązujących przepisach podlega karze pozbawienia wolności od 6 miesięcy do 5 lat.

Składanie fałszywych zeznań przez stronę postępowania, która nie złożyła przyrzeczenia, nie jest uznawane za czyn zabroniony zagrożony karą. Natomiast świadek, który nie złożył przyrzeczenia i który złożył fałszywe zeznania, może podlegać karze pozbawienia wolności do lat 3 (§ 288 ust. 1 StGB).

Zgodnie z art. XL ustawy wprowadzającej do kodeksu postępowania cywilnego (Einführungsgesetz zur Zivilprozessordnung, EGZPO) należy stosować przepisy ustawy z dnia 3 maja 1868 r., austriacki federalny dziennik urzędowy (RGBl.) nr 33 (Treść przyrzeczenia i inne wymogi formalne) (zob. https://alex.onb.ac.at/cgi-content/alex?aid=rgb&datum=18680004&seite=00000067).

Zgodnie z § 336 ust. 1 i § 377 ust. 1 ZPO osoby, które zostały wcześniej skazane za fałszywe zeznanie, osoby, które nie ukończyły 14. roku życia, lub osoby, które nie zdają sobie należycie sprawy z charakteru i znaczenia przyrzeczenia z powodu swojej niedojrzałości lub zaburzeń psychicznych, uznaje się za niezdolne do złożenia przyrzeczenia i dlatego nie można od nich odebrać przyrzeczenia.

Wspomniane przepisy dotyczące przesłuchiwania świadka lub strony po odebraniu od nich przyrzeczenia nie mogą być stosowane w sprawach podlegających przepisom ustawy o postępowaniu nieprocesowym (§ 35 ustawy o postępowaniu nieprocesowym).

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

We wszystkich placówkach wyposażonych w urządzenia do przeprowadzania wideokonferencji będące własnością Ministerstwa Sprawiedliwości zatrudniony jest pracownik odpowiedzialny za obsługę tych urządzeń. Pracownik taki obsługuje urządzenia do przeprowadzania wideokonferencji i może wprowadzać nieznaczne zmiany w ustawieniach. Wszystkie urządzenia do przeprowadzania wideokonferencji są podłączone do jednostki centralnej w Departamencie Informatycznym Federalnego Ministerstwa Sprawiedliwości. Administratorzy IT pracujący w tym Departamencie mogą dostosowywać wszystkie systemy do organizowania wideokonferencji na terenie całej Austrii.

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Sąd wzywający ma obowiązek przekazać następujące informacje:

• adres IP lub numer ISDN wraz z numerem kierunkowym;
• imię i nazwisko, numer telefonu i adres e-mail pracownika sądu wzywającego odpowiedzialnego za obsługę techniczną urządzeń zdalnych.

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

W Polsce istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji, zarówno na podstawie artykułów od 12 do 14, jak również artykułów od 19 do 21 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1783 z dnia 25 listopada 2020 r. w sprawie współpracy między sądami państw członkowskich przy przeprowadzaniu dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych (przeprowadzanie dowodów) (wersja przekształcona). Zagadnienie wideokonferencji uregulowane zostało w Kodeksie Postępowania Cywilnego (dalej: „kpc”) w szczególności w jego artykule 151 § 2 i artykule 235 § 2, a także w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 11 marca 2024 r. w sprawie rodzajów urządzeń i środków technicznych wykorzystywanych w budynku sądu do przeprowadzenia dowodu w ramach posiedzenia zdalnego w postępowaniu cywilnym, sposobu korzystania z tego rodzaju urządzeń i środków, jak również sposobu przechowywania, odtwarzania i kopiowania zapisów dokonanych podczas jego przeprowadzenia (Dz. U. z 2024 r. poz. 357) oraz obwieszczeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 5 marca 2024 r. w sprawie standardów technicznych oprogramowania i wymagań sprzętowych niezbędnych do uczestniczenia w posiedzeniu zdalnym (Dz. Urz. MS z 2024 r. poz. 82)

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

Polskie prawo nie przewiduje ograniczeń tego rodzaju, bowiem zarówno biegli, strony, jak i świadkowie mogą być przesłuchiwani w drodze wideokonferencji.

Jeżeli charakter dowodu się temu nie sprzeciwia, sąd orzekający może postanowić, że jego przeprowadzenie nastąpi na odległość w ramach posiedzenia zdalnego (art. 235 § 2 k.p.c.).

Strona może sprzeciwić się przesłuchaniu świadka poza salą sądową w ramach posiedzenia zdalnego, nie później jednak niż w terminie 7 dni od dnia uzyskania informacji o zamiarze przeprowadzenia dowodu w taki sposób. W razie skutecznego wniesienia sprzeciwu sąd wzywa świadka do osobistego stawiennictwa na sali sądowej (art. 263 ⁽¹⁾ k.p.c.).

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Polskie prawo nie przewiduje szczególnych przepisów odnośnie ograniczeń rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji, wymaga jedynie, by nie sprzeciwiał się temu charakter dowodu (art. 235 §2 kpc). W praktyce bowiem przeprowadzenie niektórych dowodów w drodze wideokonferencji (np. dowodu z oględzin) może okazać się niemożliwe lub znacznie utrudnione. Ostateczna ocena należy do sądu.

Przewodniczący może zarządzić przeprowadzenie posiedzenia jawnego przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających jego przeprowadzenie na odległość (posiedzenie zdalne), jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie wzgląd na charakter czynności, które mają być dokonane na posiedzeniu, a przeprowadzenie posiedzenia zdalnego zagwarantuje pełną ochronę praw procesowych stron i prawidłowy tok postępowania. W takim przypadku na sali sądowej przebywają sąd i protokolant, a pozostałe osoby uczestniczące w posiedzeniu nie muszą przebywać w budynku sądu prowadzącego postępowanie. Zapis obrazu i dźwięku z czynności procesowych odbywających się na sali sądowej przekazuje się do miejsca przebywania tych uczestników posiedzenia, którzy zgłosili zamiar zdalnego udziału w posiedzeniu sądu, oraz z miejsca przebywania tych uczestników posiedzenia do budynku sądu prowadzącego postępowanie (art. 151 § 2 k.p.c.).

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Jeśli przesłuchanie odbywa się za pośrednictwem wideokonferencji, osoba przesłuchiwana i inni uczestnicy postępowania, którzy nie przebywają na sali sądowej, mogą przebywać w budynku innego sądu albo innym miejscu.

Osoba biorąca udział w posiedzeniu zdalnym przebywająca poza budynkiem sądu jest zobowiązana poinformować sąd o miejscu, w którym przebywa oraz dołożyć wszelkich starań, aby warunki w miejscu jej pobytu licowały z powagą sądu i nie stanowiły przeszkody do dokonania czynności procesowych z jej udziałem. W razie odmowy podania wskazanej informacji lub jeżeli zachowanie tej osoby budzi uzasadnione wątpliwości co do prawidłowego przebiegu czynności dokonanych zdalnie z jej udziałem, sąd może wezwać tę osobę do osobistego stawiennictwa na sali sądowej.

Osoba uczestnicząca w posiedzeniu zdalnym jest obowiązana podać na żądanie przewodniczącego składu sądu informacje o miejscu, w którym przebywa oraz o towarzyszących jej osobach.

W przypadku osoby pozbawionej wolności udział w czynnościach procesowych bierze wówczas również przedstawiciel administracji zakładu karnego lub aresztu śledczego, pełnomocnik osoby, jeśli został ustanowiony oraz tłumacz, jeśli został powołany.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Zasadą jest, że protokół posiedzenia sporządza się za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk albo obraz i dźwięk. W takim wypadku również przesłuchanie prowadzone w drodze wideokonferencji jest rejestrowane z urzędu przez sąd. Jednak w wypadku, gdy protokół posiedzenia sporządza się wyłącznie pisemnie (np. w braku stosownych urządzeń na sali sądowej), przebieg posiedzenia, również prowadzonego w drodze wideokonferencji, nie jest rejestrowany, a odzwierciedleniem przebiegu posiedzenia jest treść protokołu. W takim wypadku możliwe jest jednak utrwalanie przez stronę przebiegu posiedzenia za pomocą urządzenia rejestrującego dźwięk (np. telefonu komórkowego z funkcją dyktafonu). Zgoda sądu nie jest wymagana, strona obowiązana jest jedynie uprzedzić sąd o zamiarze rejestrowania dźwięku.

Zapis obrazu i dźwięku z czynności procesowych odbywających się na sali sądowej przekazuje się do miejsca przebywania tych uczestników posiedzenia, którzy zgłosili zamiar zdalnego udziału w posiedzeniu sądu, oraz z miejsca przebywania tych uczestników posiedzenia do budynku sądu prowadzącego postępowanie.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

a) W przypadku przesłuchania zgodnie z art. 12-14 zasadą jest, że przesłuchanie prowadzone jest w języku polskim. Prawo polskie nie przewiduje możliwości prowadzenia przesłuchania przed polskim sądem w języku innym niż język polski.

b) W przypadku bezpośredniego przeprowadzenia dowodu na podstawie art. 19-21 sąd wzywający określa język, w jakim prowadzone jest przesłuchanie. Jednakże polska jednostka centralna, stosownie do art. 19 ust. 4 rozporządzenia 2020/1783, może postawić warunek, by przesłuchanie odbyło się w języku polskim albo, by zapewnione zostało tłumaczenie na język polski. Dotyczy to w szczególności sytuacji, o której mowa w art. 19 ust. 4 akapit drugi rozporządzenia, to jest, gdy w bezpośrednim przeprowadzaniu dowodu bierze udział sąd polski.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

W przypadku przesłuchania zgodnie z art. 12-14 tłumacza zapewnia sąd polski, jako sąd wezwany. Przepisy nie precyzują, w którym miejscu powinien znajdować się tłumacz, za wyjątkiem sytuacji, gdy osoba wymagająca tłumacza jest pozbawiona wolności (zobacz punkt 4 powyżej).

W przypadku bezpośredniego przeprowadzenia dowodu na podstawie art. 19-21, tłumacza zapewnia sąd wzywający. Również sąd wzywający decyduje o tym, gdzie tłumacz będzie się znajdował w czasie przesłuchania. Stosownie do art. 19 ust. 4 rozporządzenia 2020/1783 polska jednostka centralna może postawić warunek, by tłumacz znajdował się w konkretnym miejscu.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

a) W przypadku przesłuchania zgodnie z art. 12-14 sąd polski, jako sąd wezwany zawiadamia osobę która ma zostać przesłuchana, o dacie i miejscu przesłuchania przez doręczenie wezwania zgodnie z przepisami prawa polskiego (w szczególności art. 131-147 k.p.c), w praktyce najczęściej pocztą listem poleconym. Zawiadomienie powinno być dokonane nie później niż na 7 dni przed planowanym terminem posiedzenia. Wyjątkowo termin ten można skrócić do 3 dni (art. 149 k.p.c). W praktyce oznacza to konieczność ustalenia terminu przesłuchania z wyprzedzeniem około jednego miesiąca. Sąd może również powiadomić osobę w inny sposób, taki, jaki uzna za najbardziej celowy (np. telefonicznie lub pocztą elektroniczną), jeśli uzna to za niezbędne do przyspieszenia rozpoznania sprawy. Zgodnie z art. 149¹ k.p.c sąd może wzywać strony, świadków, biegłych lub inne osoby w sposób, który uzna za najbardziej celowy, jeżeli uzna to za niezbędne do przyspieszenia rozpoznania sprawy. Wezwanie dokonane w ten sposób wywołuje skutki przewidziane w kodeksie, jeżeli jest niewątpliwe, że doszło ono do wiadomości adresata w terminach określonych w art. 149 § 2.). Przepis ten przewiduje możliwość wzywania do sądu z pominięciem sposobów doręczania wezwań przewidzianych w art. 131–147 k.p.c. Nie określa jednak tych innych sposobów wezwań. Oznacza to, że – pomijając ustawowe sposoby wezwań – sąd może stosować wszelkie możliwe sposoby wezwań, jak np. wezwanie telefoniczne (w tym SMS), wezwanie przez faks, pocztę elektroniczną i inne.

b) W przypadku bezpośredniego przeprowadzenia dowodu na podstawie art. 19-21, obowiązek powiadomienia o dacie oraz miejscu przesłuchania spoczywa na sądzie wzywającym, który stosuje w tym zakresie przepisy własnego prawa. W przypadku, gdy organizacja przesłuchania będzie wymagać współpracy z sądem polskim (np. celem zapewnienia udziału sądu w przesłuchaniu lub choćby zapewnienia pomieszczenia i urządzeń niezbędnych do przeprowadzenia wideokonferencji) sąd wzywający wyznaczając termin przesłuchania musi wziąć pod uwagę dostępność zasobów sprzętowych i osobowych po stronie polskiej. Dostępność ta jest znacznie zróżnicowana i wymaga każdorazowego ustalenia w konkretnym wypadku.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Na zasadach przewidzianych w art. 22 rozporządzenia 2020/1783 sądy polskie żądają zwrotu kosztów tam określonych, zwracają się również o zaliczkę na koszty opinii biegłego. Pozostałe koszty związane z wykorzystaniem wideokonferencji ponosi strona polska.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

Sąd wzywający ma obowiązek poinformowania osoby, która ma zostać przesłuchana, że przesłuchanie może się odbyć jedynie na dobrowolnej podstawie, bez stosowania środków przymusu. W przypadku, gdy w bezpośrednim przeprowadzaniu dowodu bierze udział sąd polski, może on dążyć do zapewnienia, że przesłuchanie odbywa się na zasadzie dobrowolności (art. 19 ust. 2 i 4 rozporządzenia 2020/1783).

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

Sąd weryfikuje tożsamość osoby na podstawie okazanego przez nią dokumentu potwierdzającego tożsamość lub tożsamość i obywatelstwo. Są to: dowód osobisty lub paszport dla obywatela polskiego, dla cudzoziemca paszport, dokument  podróży lub inny ważny dokument potwierdzający jego tożsamość lub tożsamość i obywatelstwo. Przesłuchanie świadka rozpoczyna się też od zadania świadkowi pytań dotyczących jego osoby oraz stosunku do stron. Tożsame rygory stosuje się odpowiednio do osób uczestniczących w posiedzeniu przeprowadzanym przy użyciu urządzeń technicznych umożliwiających jego przeprowadzenie za pośrednictwem środków porozumiewania się na odległość przebywających poza budynkiem sądu.

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

W przypadku przesłuchania zgodnie z art. 19-21, gdy sąd wzywający informuje polski organ centralny o chęci przesłuchania świadka pod przysięgą, organ centralny może zażądać tekstu tej przysięgi. Jeśli przysięga stałaby w sprzeczności z podstawowymi zasadami prawa polskiego, organ centralny ma prawo nie wyrazić zgody na przesłuchanie bądź zażądać użycia tekstu przysięgi używanego w prawie polskim.

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

Jeżeli wideokonferencja odbywa się w pomieszczeniach sądu polskiego, polskiego zakładu karnego lub polskiego aresztu śledczego, instytucje te zapewniają specjalistyczną obsługę wideokonferencji. Dane kontaktowe tej osoby przekazywane są sądowi wzywającemu w toku ustaleń technicznych poprzedzających wideokonferencję.

Przewodniczący może zarządzić, że osoba pozbawiona wolności będzie uczestniczyć w czynnościach procesowych wyłącznie w ramach posiedzenia zdalnego. W takim przypadku w miejscu przebywania tej osoby bierze udział w posiedzeniu zdalnym przedstawiciel administracji zakładu karnego lub aresztu śledczego, pełnomocnik, jeżeli został ustanowiony, oraz tłumacz, jeżeli został powołany. Przepis powyższy stosuje się odpowiednio do osób objętych postępowaniem terapeutycznym na podstawie odrębnych przepisów (art. 151 § 4 k.p.c.).

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Co do zasady polskie prawo nie przewiduje takiego obowiązku. Jeżeli jednak wyniknie potrzeba przekazania informacji dodatkowych (np. w toku ustaleń technicznych z sądem polskim), informacje te muszą być sporządzone w języku polskim lub należy do nich załączyć tłumaczenie na język polski. Wideokonferencja (posiedzenie zdalne) jest dopuszczalna jeżeli nie stoi temu na przeszkodzie wzgląd na charakter czynności, które mają być dokonane na posiedzeniu, a przeprowadzenie posiedzenia zdalnego zagwarantuje pełną ochronę praw procesowych stron i prawidłowy tok postępowania. W takim przypadku na sali sądowej przebywają sąd i protokolant, a pozostałe osoby uczestniczące w posiedzeniu nie muszą przebywać w budynku sądu prowadzącego postępowanie.

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Zgodnie z prawem portugalskim sędzia sądu wzywającego musi przeprowadzić dowód z zeznań osób przesłuchanych w drodze wideokonferencji bezpośrednio, bez udziału sędziego sądu wezwanego. Zasada ta obowiązuje w sprawach wewnętrznych, w ramach których przeprowadza się przesłuchanie w drodze wideokonferencji. Ta sama procedura ma zastosowanie w sprawach transgranicznych, w których sąd wzywającego państwa członkowskiego zwraca się o przeprowadzenie przesłuchania w drodze wideokonferencji na podstawie art. 19 rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1783 z dnia 25 listopada 2020 r.

W sprawach transgranicznych sąd wzywającego państwa członkowskiego może ewentualnie wystąpić o przeprowadzenie przesłuchania w drodze wideokonferencji zgodnie z art. 12–14 wyżej wspomnianego rozporządzenia.

Poniżej przedstawiono najistotniejsze krajowe przepisy procesowe regulujące kwestie związane z przeprowadzaniem dowodu z zeznań biegłych, świadków i stron w drodze wideokonferencji.

Biegli

Przesłuchanie biegłych z zakładów pracy, laboratoriów lub służb odbywa się w ich miejscu pracy w drodze telekonferencji (art. 486 ust. 2 kodeksu postępowania cywilnego – Código de Processo Civil).

Świadkowie

Świadków zamieszkujących poza okręgiem danego sądu lub wydziału sądu można przesłuchać przy użyciu sprzętu umożliwiającego transmisję obrazu i dźwięku w czasie rzeczywistym w sądzie, wydziale sądu lub w budynku gminy bądź sołectwa lub w innym urzędzie publicznym w ich miejscu zamieszkania (art. 502 kodeksu postępowania cywilnego).

W dniu przesłuchania sekretarz w sądzie lub urzędnik w urzędzie, w którym zeznania mają zostać złożone, weryfikuje tożsamość świadków, po czym przesłuchanie – przy użyciu sprzętu umożliwiającego transmisję obrazu i dźwięku w czasie rzeczywistym – przeprowadza sąd rozpoznający sprawę oraz pełnomocnicy obydwu stron, bez konieczności udziału w tym przesłuchaniu sędziego sądu, w którym składane są zeznania.

Nie naruszając przepisów prawa międzynarodowego ani unijnego, świadków zamieszkujących za granicą przesłuchuje się przy użyciu sprzętu umożliwiającego transmisję obrazu i dźwięku w czasie rzeczywistym, o ile w okręgu ich miejsca zamieszkania dostępne są wymagane środki techniczne.

W sprawach rozpoznawanych przez sądy na obszarze Zespołu Metropolitalnego Lizbony i Zespołu Metropolitalnego Porto nie przeprowadza się przesłuchań przy użyciu sprzętu umożliwiającego transmisję obrazu i dźwięku w czasie rzeczywistym, jeżeli świadek zamieszkuje w jednym z tych dwóch zespołów metropolitalnych.

Jeżeli jednak stawiennictwo osoby zobowiązanej do złożenia zeznań w stosownym terminie jest niemożliwe lub bardzo trudne, sędzia – w porozumieniu ze stronami – może postanowić, że wszelkie wyjaśnienia niezbędne do wydania prawidłowego orzeczenia w danej sprawie zostaną udzielone drogą telefoniczną lub inną metodą bezpośredniej komunikacji między sądem a świadkiem, o ile charakter faktów, które mają zostać zbadane lub wyjaśnione, nie wyklucza możliwości zastosowania takiej metody (art. 520 kodeksu postępowania cywilnego).

Strony

Zasady składania zeznań w drodze telekonferencji określone w art. 502 kodeksu postępowania cywilnego mają zastosowanie do stron mających miejsce zamieszkania poza danym okręgiem sądowym, a w przypadku regionów autonomicznych – poza terytorium danej wyspy (art. 456 kodeks postępowania cywilnego).

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

Nie przewidziano żadnych szczególnych ograniczeń w tym zakresie. Prawo portugalskie zezwala na przesłuchiwanie świadków, stron i biegłych w drodze wideokonferencji, zgodnie z przywołanymi powyżej przepisami.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Zob. odpowiedź na poprzednie pytanie.

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Zasadniczo przesłuchiwanie osób w drodze wideokonferencji musi odbywać się w sądzie. Biegłych będących pracownikami organów publicznych można jednak przesłuchać w ich miejscu pracy w drodze wideokonferencji. W drodze wyjątku, jeżeli wystąpiły okoliczności przewidziane w art. 520 kodeksu postępowania cywilnego (przywołane w odpowiedzi na pytanie 1), sąd może przesłuchać w drodze wideokonferencji osobę, która znajduje się poza budynkiem sądu.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Tak, przesłuchania przeprowadzane w drodze wideokonferencji są zawsze rejestrowane przez sądowy system rejestracji dźwięku zgodnie z przepisami art. 155 portugalskiego kodeksu postępowania cywilnego.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Jeżeli Portugalia jest wezwanym państwem członkowskim, język przesłuchania będzie się różnił w zależności od okoliczności:

a) w przypadku wniosków złożonych w oparciu o art. 12–14 rozporządzenia (UE) 2020/1783 językiem przesłuchania jest język portugalski. Jeżeli zachodzi konieczność przesłuchania cudzoziemców, którzy nie władają językiem portugalskim, mogą oni używać innego języka. W takim przypadku sąd wzywający musi poinformować sąd wezwany o tym fakcie, aby umożliwić temu drugiemu sądowi wezwanie tłumacza ustnego do stawienia się przed sądem wezwanym;

b) w przypadku wniosków złożonych w oparciu o art. 19–21 rozporządzenia (UE) 2020/1783 językiem przesłuchania jest język określony w przepisach krajowych państwa członkowskiego, na terytorium którego znajduje się sąd wzywający. Jeżeli zachodzi konieczność przesłuchania osób, które nie władają tym językiem, sąd wzywający może – zgodnie ze swoimi przepisami krajowymi – wezwać tłumacza ustnego do stawienia się przed sądem wzywającym. Ewentualnie sąd wzywający może zwrócić się do (wezwanego) sądu portugalskiego, aby ten wezwał tłumacza ustnego do stawienia się przed sądem wezwanym.

Jeżeli w którymkolwiek z przypadków opisanych w lit. a) i b) zajdzie konieczność wezwania tłumacza ustnego do stawienia się przed sądem wezwanego państwa członkowskiego, wezwany sąd zwróci się do sądu wzywającego państwa członkowskiego o pokrycie honorarium tłumacza ustnego zgodnie z przepisami art. 22 ust. 2 rozporządzenia (UE) 2020/1783.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Informacje na ten temat zawarto już w odpowiedzi na pytanie 6.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

W prawie portugalskim procedura przesłuchiwania osób i wzywania osób do stawienia się przed sądem jest zasadniczo określona w art. 7 ust. 3, art. 172 ust. 5 i 6, art. 220, art. 247 ust. 2, art. 251 ust. 1, art. 417, art. 507, art. 508 i art. 603 portugalskiego kodeksu postępowania cywilnego.

Ogólnie rzecz biorąc, sekretariat sądu ma obowiązek zawiadomić – z urzędu – świadków, biegłych, strony oraz ich pełnomocników o konieczności stawienia się w toku postępowania sądowego zgodnie z postanowieniem sądu. W szczególności jeżeli strona wniesie o przesłuchanie świadka w drodze wideokonferencji, odpowiedzialność za wezwanie świadka spoczywa na sekretariacie sądu.

Zawiadomienia wzywające świadków, biegłych i innych uczestników postępowania (np. tłumacza ustnego lub doradcę ds. technicznych) do stawienia się przed sądem należy przesłać listem poleconym, wskazując w nich termin, miejsce oraz cel stawienia się przed sądem. Zawiadomienia uznaje się za doręczone, nawet jeżeli adresat odmówi przyjęcia pisma; podmiot świadczący usług pocztowe musi odnotować ten fakt w odpowiednim rejestrze.

Zawiadomienia wzywające strony do stawienia się w toku postępowania sądowego lub w celu złożenia zeznań przesyła się listem poleconym i adresuje się je do danej strony, wskazując w nich termin, miejsce oraz cel stawienia się przed sądem. W takim przypadku, jeżeli strona korzysta z usług adwokata lub jeżeli jest reprezentowana jednocześnie przez adwokata i doradcę prawnego (solicitador), stosowne zawiadomienie należy przekazać zarówno adwokatowi, jak i doradcy prawnemu.

Pełnomocników stron zawiadamia się drogą elektroniczną zgodnie z art. 25 zarządzenia (portaria) nr 280/2013 z dnia 26 sierpnia 2013 r. System teleinformatyczny poświadcza datę wystosowania zawiadomienia.

W obowiązujących przepisach nie wskazano wyraźnie, z jakim wyprzedzeniem przed zorganizowaniem przesłuchania należy doręczyć zawiadomienie. W każdym z opisanych powyżej przypadków zawiadomienie uznaje się za doręczone trzeciego dnia po jego zarejestrowaniu lub po jego wysłaniu drogą elektroniczną. Jeżeli wspomniany trzeci dzień nie jest dniem roboczym, zawiadomienie uznaje się za doręczone pierwszego dnia roboczego przypadającego po tym dniu. Dlatego też ze względów praktycznych przy wyznaczaniu terminu przesłuchania należy przestrzegać przynajmniej tego okresu zawiadomienia, aby można było uznać, że zawiadomienie zostało doręczone w prawidłowy sposób.

W pilnych przypadkach dopuszcza się możliwość wezwania (lub odwołania wezwania) świadków, biegłych, innych uczestników postępowania, stron lub ich pełnomocników telegramem, drogą telefoniczną lub innymi podobnymi środkami komunikacji. Treść rozmów telefonicznych jest zawsze dokumentowana w aktach sprawy i potwierdzana na piśmie.

Jeżeli osoba, która powinna była stawić się przed sądem, nie pojawi się na przesłuchaniu, musi ona usprawiedliwić swoją nieobecność w trakcie samego przesłuchania lub w terminie pięciu dni następujących po przesłuchaniu (chodzi tu o dni kalendarzowe, ale w przypadku, gdy ostatni dzień nie jest dniem roboczym, termin ten przedłuża się do następnego dnia roboczego).

Portugalskie przepisy przewidują następujące środki przymusu, które można zastosować w przypadku niestawiennictwa:

W przypadku gdy niestawiennictwa dopuścił się świadek, który został należycie zawiadomiony o konieczności stawienia się przed sądem i który nie usprawiedliwił swojej nieobecności w terminie wyznaczonym w obowiązujących przepisach, na świadka nakłada się grzywnę, a sędzia może zarządzić jego doprowadzenie do sądu. Wspomnianych sankcji nie stosuje się w przypadku, gdy rozprawę odroczono z powodów innych niż niestawiennictwo świadka.

W przypadku gdy niestawiennictwa dopuścił się biegły lub inny uczestnik postępowania, który został należycie zawiadomiony o konieczności stawienia się przed sądem i który nie usprawiedliwił swojej nieobecności w terminie wyznaczonym w obowiązujących przepisach, na tę osobę nakłada się grzywnę.

W przypadku gdy niestawiennictwa dopuściła się jedna ze stron, która została należycie zawiadomiona o konieczności stawienia się przed sądem i która nie usprawiedliwiła swojej nieobecności w terminie wyznaczonym w obowiązujących przepisach, sąd nakłada na taką stronę grzywnę oraz może swobodnie zinterpretować fakt niestawiennictwa do celów dowodowych. Ponadto jeżeli sąd uzna, że niestawiennictwo strony, na której spoczywa ciężar dowodu, uniemożliwia wywiązanie się z powinności przedstawienia dowodu, może odwrócić ciężar dowodu.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Korzystanie z wideokonferencji nie wiąże się z żadnymi kosztami.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

Jeżeli sąd portugalski jest stroną wzywającą, która sporządza wniosek na podstawie art. 19 rozporządzenia (UE) 2020/1783, sąd ten wzywa drogą pocztową osobę, która ma zostać przesłuchana, do stawienia się w określonym sądzie w innym (wezwanym) państwie członkowskim, w stosownych przypadkach korzystając z jednej z metod wskazanych w odpowiedzi na pytanie 8. Możliwość przekazania zawiadomienia drogą pocztową przewidziano w art. 14 rozporządzenia (WE) nr 1393/2007 z dnia 13 listopada 2007 r. W zawiadomieniu informuje się osobę, która ma zostać przesłuchana, że jej obecność na przesłuchaniu jest dobrowolna.

Jeżeli sąd portugalski jest stroną wezwaną, odpowiedzialność za zawiadomienie stron, które mają zostać przesłuchane, o terminie przesłuchania oraz odpowiedzialność za poinformowanie stron o tym, że ich obecność na przesłuchaniu jest dobrowolna, spoczywa na sądzie wzywającym.

Jeżeli sąd wzywający i sąd wezwany porozumieją się w tej kwestii, zawiadomienie adresowane do osoby, która ma zostać przesłuchana, w którym informuje się tę osobę, że jej obecność na przesłuchaniu jest dobrowolna, może zostać przekazane przez sąd wezwanego państwa członkowskiego. W praktyce może się to zdarzyć niezależnie od tego, czy sąd portugalski jest stroną wzywającą czy wezwaną.

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

W dniu wyznaczonym na termin przesłuchania sekretarz sądu sprawdza, czy osoba, która ma zostać przesłuchana, jest obecna, i informuje o tym sędziego, który ma przeprowadzić przesłuchanie, lub sąd wzywający, jeżeli to ten sąd ma przeprowadzić przesłuchanie bezpośrednio.

Jeżeli przesłuchanie prowadzi sędzia portugalski, po rozpoczęciu przesłuchania i zanim dana osoba przystąpi do składania zeznań podejmuje się następujące czynności: (i) osoba składająca zeznania, świadek lub biegły składa przyrzeczenie przed sędzią; (ii) sędzia zadaje wstępne pytania, aby ustalić tożsamość przesłuchiwanej osoby.

Sędzia decyduje o przeprowadzeniu wstępnego przesłuchania służącego ustaleniu tożsamości przesłuchiwanej osoby, w trakcie którego zadaje się jej pytania dotyczące jej imienia i nazwiska, zawodu, stanu cywilnego oraz innych szczegółowych informacji, które sędzia może uznać za niezbędne do celów ustalenia tożsamości.

Sędzia pyta również przesłuchiwaną osobę, czy z którąkolwiek ze stron postępowania łączą ją stosunki pokrewieństwa, relacje przyjacielskie lub relacje o wrogim charakterze oraz czy ma bezpośredni lub pośredni interes w danej sprawie, aby ocenić wiarygodność zeznań składanych przez tę osobę.

Jeżeli w toku wstępnego przesłuchania sędzia uzna, że świadek jest niezdolny do złożenia zeznań lub że osoba obecna nie jest osobą wezwaną, sędzia nie pozwoli takiemu świadkowi złożyć zeznań. Świadka uznaje się za niezdolnego do składania zeznań, jeżeli pomimo tego, że nie cierpi na żadne zaburzenie psychiczne, nie jest on w stanie (pod względem fizycznym lub psychicznym) złożyć zeznań.

W ramach wstępnego przesłuchania sędzia może również sprawdzić, czy w przypadku danej osoby zachodzi jedna z przesłanek odmowy złożenia zeznań przez świadków lub strony określona w portugalskim kodeksie postępowania cywilnego.

Zgodnie z art. 497 portugalskiego kodeksu postępowania cywilnego prawo do odmowy składania zeznań w charakterze świadków przysługuje następującym osobom (nie dotyczy to jednak czynności służących potwierdzeniu faktu urodzenia lub zgonu dzieci):

1. wstępnym w sprawach dotyczących zstępnych, przysposabiającym (rodzicom adopcyjnym) w sprawach dotyczących dzieci przysposobionych i vice versa;
2. teściowi lub teściowej w sprawie dotyczącej ich zięcia lub synowej i vice versa;
3. małżonkom lub byłym małżonkom w sprawach dotyczących ich współmałżonka lub byłego małżonka;
4. osobom, które pozostawały lub pozostają w związku nieformalnym o charakterze zbliżonym do związku małżeńskiego z którąkolwiek ze stron postępowania.

Sędzia jest zobowiązany do pouczenia wymienionych powyżej osób o przysługującym im prawie do odmowy złożenia zeznań.

Osoby zobowiązane do zachowania tajemnicy zawodowej, tajemnicy urzędowej lub tajemnicy państwowej muszą zostać zwolnione z obowiązku składania zeznań w zakresie, w jakim zeznania te dotyczą okoliczności objętych taką tajemnicą. W takich przypadkach sędzia weryfikuje wiarygodność przedstawionego uzasadnienia odmowy składania zeznań, a jeżeli uzna to za konieczne – zwalnia daną osobę z obowiązku zachowania tajemnicy.

Strony mogą zeznawać wyłącznie na temat czynów osobistych. W powództwie cywilnym niedopuszczalne są dowody z zeznań strony, które będą dotyczyły czynów przestępczych lub czynów niezgodnych z prawem, o których popełnienie strona została oskarżona w postępowaniu karnym.

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Zgodnie z prawem portugalskim:

• przed przeprowadzeniem dowodu sędzia poucza przesłuchiwaną osobę o moralnym znaczeniu przyrzeczenia, które ma ona za chwilę złożyć, a także o obowiązku mówienia prawdy i o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań;
• następnie sędzia odbiera od świadka przyrzeczenie o następującej treści: Przyrzekam uroczyście, że będę mówił prawdę, całą prawdę i tylko prawdę;
• odmowa złożenia przyrzeczenia jest równoznaczna odmowie złożenia zeznań i obydwie te odmowy, jeżeli nie są one uzasadnione, są zagrożone karą za obrazę sądu, którą to karę sędzia może nałożyć, jeżeli uzna to za stosowne.

Jeżeli sąd w innym państwie członkowskim przeprowadza dowód bezpośrednio z Portugalii w drodze wideokonferencji zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia (UE) 2020/1783, sąd wzywającego państwa członkowskiego musi przekazać (wezwanemu) sądowi portugalskiemu następujące dane identyfikacyjne osoby, która ma składać zeznania: imię i nazwisko, zawód, adres, stan cywilny oraz inne informacje, które uzna za niezbędne do ustalenia tożsamości danej osoby; informacje o tym, w jakim charakterze dana osoba będzie przesłuchiwana (np. w charakterze strony, świadka, biegłego, doradcy ds. technicznych); informacje o języku, jakim włada ta osoba oraz informacje wskazujące, czy w danym przypadku zachodzi konieczności wezwania tłumacza ustnego.

Wspomniane szczegółowe informacje są niezbędne (wezwanemu) sądowi portugalskiemu do tego, aby – z jednej strony – podjąć czynności w celu wezwania tłumacza ustnego oraz aby – z drugiej strony – potwierdzić, że osoba, która ma zostać przesłuchana, stawiła się w wyznaczonym terminie w miejscu przeprowadzenia wideokonferencji.

Ponieważ jednak sędzia portugalski nie interweniuje w trakcie postępowania, przyrzeczenie należy złożyć w drodze wideokonferencji przed sędzią sądu wzywającego państwa członkowskiego. Takie same zasady obowiązują w przypadku przesłuchania wstępnego, jeżeli się ono odbywa. To samo dotyczy zagadnień z zakresu zdolności do składania zeznań, odmowy składania zeznań lub zwolnienia świadków z obowiązku składania zeznań – kwestie te rozstrzyga sędzia sądu wzywającego, działający zgodnie z prawem cywilnym procesowym wzywającego państwa członkowskiego, jak określono w art. 19 ust. 8 rozporządzenia (UE) 2020/1783.

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

Sąd wzywający i sąd wezwany (po wskazaniu tego ostatniego przez organ centralny) powinny nawiązać ze sobą bezpośredni kontakt, aby ustalić termin wideokonferencji i wyznaczyć datę przeprowadzenia testu poprzedzającego wideokonferencję.

Ze względów praktycznych i ilekroć jest to możliwe, należy dążyć do przeprowadzenia testu przed zawiadomieniem świadka o planowanej wideokonferencji; w tym celu należy zaplanować datę testu z odpowiednim wyprzedzeniem, aby zapewnić możliwość zawiadomienia świadka na czas.

W dniu przeprowadzenia testu i w dniu przesłuchania przeprowadzanego w drodze wideokonferencji w każdym z sądów powinien przebywać technik informatyk, technik ds. telekomunikacji lub sekretarz sądu dysponujący stosowną wiedzą.

W Portugalii w ramach Instytutu ds. Zarządzania Finansami i Infrastrukturą Wymiaru Sprawiedliwości (Instituto de Gestão Financeira e Estruturas da Justiça – IGFEJ) funkcjonuje specjalny zespół zajmujący się organizowaniem wideokonferencji w sądach.

Ze względów organizacyjnych IGFEJ należy w miarę możliwości informować o planowanym terminie przeprowadzenia testu i przesłuchania z trzydniowym wyprzedzeniem. Dzięki temu IGFEJ będzie mógł sprawdzić, czy w danym przypadku spełniono wszystkie warunki techniczne konieczne do zorganizowania wideokonferencji, niezwłocznie podjąć stosowne działania w przypadku wystąpienia jakichkolwiek problemów w komunikacji między sądami oraz monitorować wyniki testów wideokonferencji.

Organizowanie wideokonferencji w innym państwie członkowskim na wniosek sądu portugalskiego

(Wzywający) sąd portugalski musi w pierwszej kolejności zwrócić się do IGFEJ o stworzenie warunków technicznych niezbędnych do zorganizowania wideokonferencji, o interweniowanie w przypadku wystąpienia jakichkolwiek trudności w komunikacji między sądami oraz o monitorowanie wyników testów wideokonferencji.

Aby wyeliminować problemy techniczne, sąd portugalski zwraca się również do sądu wezwanego państwa członkowskiego o wyznaczenie w ramach jednostki ds. wideokonferencji osoby odpowiedzialnej za monitorowanie wyników testu lub udzielanie niezbędnego wsparcia technicznego we współpracy z technikami portugalskimi.

W przypadku gdy sądy portugalskie są stroną wzywającą, często zwracają się o pomoc do punktu kontaktowego europejskiej sieci sądowej w sprawach cywilnych i handlowych w Portugalii, który nawiązuje bezpośredni kontakt z sądami wezwanymi, aby zaplanować przeprowadzenie testu i wideokonferencji. Jeżeli punkt kontaktowy otrzyma informacje o wystąpieniu problemów technicznych, nawiązuje bezpośredni kontakt z zespołami odpowiedzialnymi za wideokonferencje w poszczególnych zainteresowanych państwach członkowskich, zwracając się o nawiązanie połączeń, przekazanie informacji lub dokonanie dostosowań technicznych oraz informując zainteresowane sądy o tym fakcie. Pozwala to przezwyciężyć barierę językową i pomyślnie przeprowadzić wideokonferencję.

Organizowanie wideokonferencji w sądzie portugalskim na wniosek innego państwa członkowskiego

W Portugalii funkcję organu centralnego odpowiedzialnego za otrzymywanie i zatwierdzanie wniosków składanych przez inne państwa członkowskie na mocy art. 19 rozporządzenia (UE) 2020/1783 pełni Dyrekcja Generalna ds. Wymiaru Sprawiedliwości (Direcção-Geral da Administração da Justiça). Po zatwierdzeniu wniosku Dyrekcja Generalna ds. Wymiaru Sprawiedliwości wskazuje sądowi wzywającego państwa członkowskiego (wezwany) sąd portugalski, w którym zostanie przeprowadzona wideokonferencja. Na kolejnym etapie sąd wzywający i sąd wezwany muszą bezpośrednio uzgodnić między sobą terminy przeprowadzenia najpierw testu, a następnie przesłuchania w drodze wideokonferencji.

Dyrekcja Generalna ds. Wymiaru Sprawiedliwości, jako organ centralny, ułatwia nawiązanie bezpośredniego kontaktu między sądem wzywającym i wezwanym, a także nawiązanie kontaktu z zespołem IGFEJ ds. pomocy technicznej w zakresie wideokonferencji, aby wyeliminować wszelkie problemy techniczne. Ponadto, na stosowny wniosek, punkt kontaktowy europejskiej sieci sądowej w sprawach cywilnych i handlowych w Portugalii również może udzielić wsparcia przy nawiązywaniu niezbędnych kontaktów.

W drodze kontaktu bezpośredniego sądy rezerwują salę, w której ma zostać zorganizowana wideokonferencja, oraz wyznaczają pracowników odpowiedzialnych za nawiązanie połączeń technicznych oraz monitorowanie przebiegu wideokonferencji odpowiednio w sądzie wzywającym i wezwanym. Co do zasady w Portugalii wyznacza się sekretarza sądu dysponującego wymaganą wiedzą, któremu w miarę możliwości towarzyszy technik informatyk portugalskiego sądu.

Jeżeli wideokonferencja jest przeprowadzana z wykorzystaniem adresu IP, połączenie musi obowiązkowo zostać nawiązane z Portugalii. W tym celu sąd portugalski z wyprzedzeniem zwraca się do IGFEJ o otwarcie połączenia zewnętrznego.

Jeżeli wideokonferencje przeprowadza się za pośrednictwem linii telefonicznej (ISDN), połączenie z sądami portugalskimi mogą nawiązać sądy w innych państwach członkowskich.

W przypadku wystąpienia problemów technicznych niezbędnego wsparcia mogą udzielić technik informatyk portugalskiego sądu lub technik IGFEJ.

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Sąd wzywający, który zwraca się o przeprowadzenie wideokonferencji, powinien wskazać w polu 12 formularza L, że zwraca się o przeprowadzenie dowodu z wykorzystaniem technologii porozumiewania się określonej w formularzu N. Oba te formularze stanowią załączniki do rozporządzenia (UE) 2020/1783. W formularzu N należy natomiast zawrzeć:

1. Szczegóły techniczne dotyczące urządzeń do przeprowadzania wideokonferencji, z których korzysta sąd wzywający, mianowicie:

• wykorzystywany protokół komunikacyjny (np. H.323, H.320);
• protokoły wideo (np. H.261, H.263 i H.264);
• protokoły audio (np. G.711a, G.711u, G.722, G.729);
• w stosownych przypadkach protokół wymiany danych [np. H.239 lub BFCP (SIP)];
• bezpieczeństwo: H.235 i odpowiedni obsługiwany protokół szyfrowania;
• maksymalna obsługiwana przepustowość łącza;
• informację, czy chodzi o urządzenie samodzielne, MCU czy bramę;
• w przypadku MCU lub bramy – informacje o tym, czy są one wyposażone w system IVR.

2. Szczegółowe informacje na temat połączenia ISDN lub publicznego adresu IP sądu.

Szczegóły techniczne dotyczące urządzeń do przeprowadzania wideokonferencji są następujące:

• wykorzystywany protokół komunikacyjny: H.323;
• bezpieczeństwo: H.235 AES;
• maksymalna obsługiwana przepustowość łącza: 256kbps.

3. Wniosek o przeprowadzenie próbnej wideokonferencji przed przesłuchaniem.

4. Imię i nazwisko oraz bezpośrednie dane kontaktowe (numer telefonu, faks i adres e-mail) osoby odpowiedzialnej za udzielanie wsparcia przy organizacji wideokonferencji (najlepiej imię i nazwisko oraz dane sekretarza sądu i technika informatyka lub technika ds. telekomunikacji udzielającego wsparcia sądowi).

5. Sprzęt zainstalowany w sądach umożliwia nawiązywanie połączeń wideokonferencyjnych przy użyciu platform takich jak Webex, Zoom, Teams lub Skype, które mogą stanowić alternatywę dla połączeń ISDN lub IP w razie ograniczeń łączności wynikających z ustawień sieci lub zapory sieciowej.

W takim przypadku sądy biorące udział w wideokonferencji powinny z wyprzedzeniem uzgodnić, z której platformy będą korzystać, ponieważ urzędnik sądowy w Portugalii będzie musiał zwrócić się do informatyka o zainstalowanie niezbędnego oprogramowania na urządzeniach do wideokonferencji.

Należy zawsze uprzednio poprosić o przetestowanie połączenia, aby upewnić się, czy nie jest potrzebne wsparcie techniczne.

Powiązane strony

Kodeks postępowania cywilnego

Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2020/1783 z dnia 25 listopada 2020 r.

Uwaga:

Informacje przedstawione na tej stronie nie są wiążące dla punktu kontaktowego europejskiej sieci sądowej w sprawach cywilnych i handlowych, sądów ani innych podmiotów i organów. Należy również zapoznać się z treścią obowiązujących aktów prawnych. Podlegają one regularnym aktualizacjom i zmianom wykładni na podstawie orzecznictwa.

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Chociaż w słowackim prawie nie ma żadnych przepisów szczegółowych pozwalających na przeprowadzenie dowodu przy udziale sądu z wzywającego państwa członkowskiego, nie ma w nim także przepisów zakazujących takiego udziału. Zgodnie z przepisami procesowymi sąd przeprowadza dowód na rozprawie lub – w stosownych przypadkach – poza rozprawą (§188 kodeksu postępowania cywilnego – Civilný sporový poriadok). Za zgodą stron sąd może przeprowadzić rozprawę w drodze wideokonferencji lub z wykorzystaniem innych technologii komunikacyjnych (§ 175 kodeksu postępowania cywilnego). Co do zasady strony mają prawo być obecne przy przeprowadzaniu dowodu.

Nie istnieją żadne specjalne procedury przeprowadzania dowodu w drodze wideokonferencji (poza procedurami opisanymi powyżej). Dlatego też zastosowanie mają wyłącznie przepisy rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów (Nariadenie o výkone dôkazu), kodeksu postępowania cywilnego oraz regulaminu administracyjno-organizacyjnego dla sądów [Spravovací a kancelársky poriadok pre súdy – dekret słowackiego Ministerstwa Sprawiedliwości nr 543 z dnia 11 listopada 2005 r. w sprawie regulaminu administracyjno-organizacyjnego dla sądów rejonowych (okresné súdy), sądów okręgowych (krajské súdy), Sądu Szczególnego (Špeciálny súd) i sądów wojskowych (vojenské súdy)].

Sądy te rozstrzygają wszelkie inne kwestie, działając w porozumieniu i korzystając z europejskiej sieci sądowej.

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

Przepisy słowackie nie przewidują żadnych ograniczeń co do tego, kogo można przesłuchać za pośrednictwem wideokonferencji. Zgodnie z § 187 kodeksu postępowania cywilnego dowodem może być wszystko, co może przyczynić się do właściwego wyjaśnienia sprawy i co uzyskano w sposób zgodny z prawem. W szczególności dopuszcza się możliwość przesłuchiwania stron, świadków i biegłych.

Zgodnie z § 203 kodeksu postępowania cywilnego przy przeprowadzaniu dowodu należy zachować poufność informacji niejawnych.

Zgodnie z § 38 kodeksu postępowania cywilnego sąd uwzględnia spostrzeżenia strony, która jest osobą małoletnią. Spostrzeżenia małoletniego sąd ustala za pośrednictwem przedstawiciela ustawowego tej osoby lub właściwego organu do spraw ochrony socjalnej dzieci i kurateli społecznej lub w drodze przesłuchania małoletniego, w tym bez obecności rodziców. Szczególne ograniczenia będą oczywiście uzależnione od wieku dziecka oraz wybranej przez sąd metody przeprowadzenia przesłuchania.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Żadne, poza ograniczeniami wynikającymi ze specyfiki dowodu (np. brak możliwości przeszukania pomieszczeń w przypadku wideokonferencji itp.).

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Dowód przeprowadza się zazwyczaj na rozprawie (§ 188 kodeksu postępowania cywilnego), a rozprawy z reguły przeprowadza się w sądzie (§ 25 w związku z § 35 regulaminu administracyjno-organizacyjnego dla sądów). Zorganizowanie przesłuchania w innym miejscu byłoby trudne ze względów technicznych.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Urządzenia wykorzystywane do przeprowadzania wideokonferencji pozwalają również na ich rejestrowanie. Zgodnie z przepisami § 175 kodeksu postępowania cywilnego ustne przesłuchanie za pośrednictwem wideokonferencji może jednak odbyć się wyłącznie za zgodą stron. Otrzymane nagranie dźwiękowe przechowuje się na odpowiednim nośniku danych, który włącza się do akt sprawy.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Pytanie to nie odnosi się bezpośrednio do przeprowadzania dowodu za granicą lub za pośrednictwem wideokonferencji. Zgodnie z przepisami ogólnymi dotyczącymi przesłuchań określonymi w art. 12–14 przesłuchanie przed sądem w Słowacji zawsze przeprowadza się w języku urzędowym; w razie konieczności zapewniona jest obecność tłumaczy ustnych.

Jeżeli sąd przeprowadza dowód bezpośrednio zgodnie z art. 19 i 20, odbywa się to w języku tego sądu.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

Jeżeli przesłuchanie odbywa się w drodze wideokonferencji zgodnie z art. 12–14 i zachodzi potrzeba tłumaczenia ustnego (np. sąd przesłuchuje Francuza mieszkającego w Republice Słowackiej), sąd słowacki zapewni tłumacza ustnego, ale zażąda zwrotu kosztów od sądu wzywającego zgodnie z art. 22 ust. 2 rozporządzenia. Jeżeli wideokonferencję przeprowadza się zgodnie z art. 19, organ centralny uzgadnia warunki z sądem wzywającym i proponuje, aby sąd wzywający w razie potrzeby zapewnił tłumacza ustnego. Informacje o tłumaczach ustnych można znaleźć na stronie internetowej Ministerstwa Sprawiedliwości Republiki Słowackiej.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

W słowackim prawie nie ma przepisów szczegółowych regulujących te kwestie. Zastosowanie mają ogólne przepisy dotyczące prowadzenia przesłuchań oraz wzywania świadków i stron. Co do zasady sąd przeprowadza postępowanie dowodowe na rozprawie (§ 188 kodeksu postępowania cywilnego), a wezwanie na rozprawę doręcza się z odpowiednim wyprzedzeniem, aby zapewnić termin ustawowy na przygotowanie się do rozprawy. Wymogi dotyczące wezwań reguluje § 46 ust. 3 regulaminu administracyjno-organizacyjnego dla sądów. Zgodnie z § 178 ust. 2 kodeksu postępowania cywilnego wezwanie do stawienia się przed sądem należy doręczyć zasadniczo co najmniej pięć dni przed datą rozprawy.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Słowackie sądy nie pobierają opłat za przeprowadzenie wideokonferencji.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

W słowackim prawie nie ma przepisów szczegółowych regulujących te kwestie. Co do zasady na początku rozprawy sąd poucza daną osobę o jej prawach i obowiązkach procesowych, chyba że osobę tę reprezentuje pełnomocnik procesowy lub stroną procesową jest państwo, organ państwowy lub osoba prawna reprezentowana przez osobę z wykształceniem prawniczym (§ 160 kodeksu postępowania cywilnego).

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

W słowackim prawie nie ma przepisów szczegółowych regulujących te kwestie w odniesieniu do przeprowadzania wideokonferencji. Procedurę, którą należy zastosować w danym przypadku, ustali ad hoc zainteresowany sąd. Zastosowanie mają oczywiście przepisy ogólne dotyczące weryfikacji tożsamości przesłuchiwanych osób (§ 200 kodeksu postępowania cywilnego). [Sąd] weryfikuje dane zawarte w dowodzie tożsamości lub paszporcie. Na początku przesłuchania należy ustalić tożsamość świadka oraz wszelkie okoliczności, które mogą wpływać na jego wiarygodność (więzi pokrewieństwa itp.).

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Prawo słowackie zawiera wyłącznie przepisy szczegółowe regulujące te kwestie w postępowaniu karnym, nie reguluje ich natomiast w postępowaniu cywilnym.

Jednak zgodnie z § 196 ust. 2 kodeksu postępowania cywilnego sąd poucza świadków na początku każdego przesłuchania o znaczeniu składanych przez nich zeznań oraz ich prawach i obowiązkach (obowiązku mówienia prawdy i niezatajania żadnych faktów), a także o odpowiedzialności karnej za składanie fałszywych zeznań.

Jeżeli sąd wzywający zażąda przesłuchania świadka, biegłego lub strony pod przysięgą, zgodnie ze swoim prawem, nie uznaje się tego za sprzeczne ze słowackim porządkiem publicznym (ordre public). Treść przysięgi znajduje się w ustawie o prawie i postępowaniu prywatnym międzynarodowym (§ 58b ustawy nr 97/1963).

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

Wszystkie słowackie sądy zatrudniają asystentów ds. administracyjnych, z którymi można się skontaktować w celu zaplanowania testu połączenia wideo, terminu przesłuchania itp. Asystenci administracyjni odbyli szkolenie w zakresie obsługi urządzeń do przeprowadzania wideokonferencji. W przypadku wystąpienia jakichkolwiek problemów mogą oni skontaktować się z technikiem sądowym i zapewnić jego obecność w dniu przesłuchania.

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Sąd wzywający jest zobowiązany przekazać informacje techniczne pozwalające na połączenie się z jego urządzeniami oraz, w stosownych przypadkach, informacje o tłumaczu ustnym.

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Możliwe jest przeprowadzenie obydwu procedur. We wniosku należy wyraźnie wskazać procedurę, o której przeprowadzenie wnosi sąd wzywający.

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia do przesłuchania mają zastosowanie przepisy kodeksu postępowania sądowego dotyczące przeprowadzania dowodu.

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

W sprawach na gruncie prawa cywilnego lub handlowego nie przewidziano żadnych ograniczeń tego rodzaju. Świadków, biegłych i strony można przesłuchiwać w drodze wideokonferencji.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Nie istnieją żadne ograniczenia w tym zakresie.

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Nie.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji nie jest zabronione, ale wymagane urządzenia nie są dostępne we wszystkich sądach. W tej sprawie należy – przy wnoszeniu wniosku – składać każdorazowo odrębne zapytanie.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 przesłuchanie przeprowadza się w języku fińskim lub szwedzkim. W przypadku bezpośredniego przesłuchania na podstawie art. 19–21 sąd wzywający wybiera język, w jakim przesłuchanie ma się odbyć.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 sąd wzywający i sąd wezwany uzgadniają sprawy związane z zapewnieniem usług tłumacza ustnego i miejscem, w którym powinien się on znajdować. W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 19–21 sąd wzywający odpowiada za zapewnienie usług tłumacza ustnego i podjęcie decyzji w sprawie miejsca, w którym powinien się on znajdować.

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 sąd wezwany wysyła pisemne wezwanie na przesłuchanie. Jeżeli jest to możliwe, między doręczeniem zawiadomienia a terminem przesłuchania powinno upłynąć od dwóch do trzech tygodni. W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 19–21 za doręczenie zawiadomienia i dokonanie niezbędnych ustaleń odpowiada sąd wzywający.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

W przypadku przesłuchania na podstawie art. 12–14 rozporządzenia w sądzie wyposażonym w odpowiednie urządzenia wideo korzystanie z urządzeń do organizowania wideokonferencji nie wiąże się zazwyczaj z dodatkowymi kosztami. W przypadku przesłuchania na podstawie art. 19–21 w miejscu innym niż sąd koszty organizacji wideokonferencji pokrywa sąd wzywający.

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

Zgodnie z art. 19 ust. 2 sąd wzywający musi poinformować zainteresowaną osobę o tym, że przesłuchanie odbywa się na zasadzie dobrowolności.

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 sąd wezwany ustala tożsamość osoby, która ma zostać przesłuchana, i w razie konieczności weryfikuje ją w oparciu o dowód osobisty lub paszport. W przypadku wniosków składanych na podstawie art. 19–21 sąd wzywający ma obowiązek zweryfikować tożsamość osoby, która ma zostać przesłuchana.

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Nie istnieją żadne szczególne wymogi dotyczące odbierania przyrzeczeń przy bezpośrednim przeprowadzaniu dowodu na podstawie art. 19–21. Przyrzeczenie odbiera się zgodnie z przepisami mającymi zastosowanie do sądu przesłuchującego świadka.

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

Sąd wezwany wskazuje w tym celu osobę wyznaczoną do kontaktów.

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

– Sąd wzywający powinien wskazać osobę wyznaczoną do kontaktów zarówno w kwestiach technicznych, jak i w kwestiach (prawnych) dotyczących danej sprawy.

– Wniosek powinien zawierać dane kontaktowe (adresy e-mail lub numery telefonów) osób wyznaczonych do kontaktu, aby zapewnić możliwość skontaktowania się z tymi osobami również w trakcie przesłuchania przed sądem, gdyby wystąpiły problemy z łączem wideo lub inne podobne problemy.

– Jeżeli państwa znajdują się w różnych strefach czasowych, we wniosku należy określić, czy wskazane godziny odpowiadają strefie czasowej państwa wzywającego czy państwa wezwanego.

1 Czy istnieje możliwość przeprowadzenia dowodu z wykorzystaniem wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd tego państwa członkowskiego? Jeżeli tak, jakie obowiązują w tym względzie procedury lub przepisy krajowe?

Tak, dowód może zostać przeprowadzony w drodze wideokonferencji z udziałem sądu we wzywającym państwie członkowskim albo bezpośrednio przez sąd w tym państwie członkowskim.

§ 5 ustawy (2003:493) dotyczącej rozporządzenia (UE) w sprawie przeprowadzania dowodów w sprawach cywilnych lub handlowych („rozporządzenie w sprawie przeprowadzania dowodów”) stanowi, że dowód przeprowadza sąd rejonowy oraz że zastosowanie mają przepisy kodeksu postępowania sądowego dotyczące przeprowadzania dowodu poza rozprawą (rozdział 35, §§ 8–11), o ile rozporządzenie nie stanowi inaczej.

Należy podkreślić, że w przypadkach, w których przepisy rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów nie mają zastosowania, stosuje się odpowiednie przepisy innych aktów prawnych, na przykład ustawy (1946:816) o przeprowadzaniu dowodu przed sądem państwa trzeciego.

2 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do rodzaju osób, jakie można przesłuchać w drodze wideokonferencji – np. czy w ten sposób można przesłuchać wyłącznie świadków, czy też inne osoby, np. biegłych lub strony?

W drodze wideokonferencji można przesłuchać dowolną stronę, która ma zostać przesłuchana w danej sprawie.

3 Jakie ewentualne ograniczenia istnieją w odniesieniu do rodzaju dowodu, jaki można przeprowadzić w drodze wideokonferencji?

Nie istnieją żadne szczególne ograniczenia w tym zakresie.

4 Czy istnieją jakieś ograniczenia co do miejsca przesłuchania osoby przy wykorzystaniu wideokonferencji – np. czy musi się ono odbyć w sądzie?

Dowody przeprowadzają sądy rejonowe. Poza tym nie istnieją żadne szczególne ograniczenia w tym zakresie.

5 Czy dozwolone jest rejestrowanie przesłuchań przeprowadzanych w drodze wideokonferencji, a jeżeli tak, to czy dostępne są odpowiednie środki techniczne?

Tak, rejestrowanie wideokonferencji jest dozwolone i dostępne są w tym celu odpowiednie środki.

6 W jakim języku powinno być prowadzone przesłuchanie: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

a) przesłuchanie musi zostać przeprowadzone w języku szwedzkim, choć sąd może również zapewnić obecność tłumacza ustnego;

b) zależy to od przepisów państwa wzywającego.

7 Jeżeli konieczna jest obecność tłumacza ustnego, kto odpowiada za zapewnienie jego obecności i gdzie tłumacz powinien się znajdować: a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów?

a) jeżeli przesłuchanie odbywa się w Szwecji, decyzję o udziale tłumacza ustnego i formie tego udziału podejmuje szwedzki sąd;

b) sąd wzywający może, w razie potrzeby, zwrócić się o pomoc w znalezieniu tłumacza ustnego do Kancelarii Rządu (Regeringskansliet), która jest jednostką centralną na mocy rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów. Kancelaria Rządu i sąd wzywający mogą uzgodnić, w jaki sposób tłumacz ustny ma uczestniczyć w przesłuchaniu (art. 20 ust. 2 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów).

8 Jaką procedurę stosuje się przy organizacji przesłuchania oraz powiadamianiu osoby, która ma zostać przesłuchana, o terminie i miejscu przesłuchania? a) w przypadku wniosków składanych na podstawie art. 12–14 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów; b) w przypadku bezpośredniego przeprowadzania dowodu na podstawie art. 19–21 rozporządzenia o przeprowadzaniu dowodów? W obu przypadkach – z jakim wyprzedzeniem należy ustalić termin przesłuchania, aby osoba, która ma zostać przesłuchana, otrzymała powiadomienie z odpowiednim wyprzedzeniem?

a) sąd wezwany doręcza wezwanie osobie, która ma zostać przesłuchana. W wezwaniu określa się czas i miejsce przesłuchania. Chociaż nie ma ustawowych wymogów dotyczących tego, ile czasu należy dać osobie wezwanej przed terminem przesłuchania, czas ten musi być wystarczający („racjonalne zawiadomienie”), aby osoba wezwana mogła dostosować się do wezwania;

b) zależy to od przepisów państwa wzywającego.

9 Jakie koszty wiążą się z wykorzystaniem wideokonferencji do przeprowadzenia dowodu i jak powinny one być pokrywane?

Jeżeli szwedzki sąd wystąpi ze stosownym wnioskiem, sąd wzywający musi pokryć koszty wynagrodzenia biegłych i tłumaczy ustnych, koszty wynikające ze złożenia wniosku o wykonanie zgodnie z procedurą specjalną oraz koszty związane z wykorzystaniem technologii komunikacyjnych takich jak wideokonferencje i telekonferencje (zob. art. 22 ust. 2 i art. 12 ust. 3 i 4 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów).

10 Jakie są ewentualne wymogi dotyczące poinformowania osoby przesłuchiwanej bezpośrednio przez sąd wzywający, że występuje ona na zasadzie dobrowolności?

Sąd wzywający ma obowiązek poinformować zainteresowaną osobę, że przeprowadzanie dowodu na podstawie art. 19 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów odbywa się na zasadzie dobrowolności.

11 Jaką procedurę stosuje się w celu zweryfikowania tożsamości osoby, która ma zostać przesłuchana?

Nie określono żadnej specjalnej procedury regulującej kwestie związane z weryfikowaniem tożsamości w tym zakresie.

12 Jakie są obowiązujące wymogi dotyczące składania przysięgi lub przyrzeczenia i jakie informacje od sądu wzywającego są wymagane w przypadku złożenia przysięgi lub przyrzeczenia podczas bezpośredniego przeprowadzania dowodu zgodnie z art. 19–21 rozporządzenia w sprawie przeprowadzania dowodów?

Co do zasady zastosowanie mają krajowe przepisy o składaniu przyrzeczeń, a w odniesieniu do stosowania przepisów art. 19 nie ustanowiono żadnych szczególnych warunków ani wymogów informacyjnych.

13 W jaki sposób zapewnia się w miejscu przeprowadzania wideokonferencji obecność osoby do kontaktów, do której sąd wzywający może się zwracać, oraz osoby, która jest dostępna w dniu przesłuchania i zajmuje się obsługą sprzętu do przeprowadzenia wideokonferencji oraz rozwiązuje ewentualne problemy techniczne?

We wszystkich sądach dostępni są pracownicy odpowiedzialni za obsługę urządzeń do organizowania wideokonferencji.

14 Czy od sądu wzywającego wymaga się przekazania jakichkolwiek dodatkowych informacji?

Zazwyczaj żadne dodatkowe informacje nie są wymagane.