Σκοπός του παρόντος τμήματος είναι να παράσχει τις ακόλουθες πληροφορίες:

• παραδείγματα κυβερνητικών πρωτοβουλιών για κάθε κράτος μέλος που προωθούν ενεργά τη χρήση του Χάρτη και την ευαισθητοποίηση της νομοθετικής εξουσίας, της διοίκησης, των φορέων επιβολής του νόμου και του δικαστικού σώματος σχετικά με αυτόν·
• παραδείγματα του τρόπου με τον οποίο τα κράτη μέλη ενημερώνουν τους πολίτες τους σχετικά με τα δικαιώματά τους που απορρέουν από τον Χάρτη και του τρόπου με τον οποίο συνεργάζονται με διάφορους παράγοντες, όπως οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, εθνικά ιδρύματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, φορείς ισότητας ή πανεπιστήμια, ώστε να διασφαλίζεται η ορθή εφαρμογή του Χάρτη·
• παραδείγματα μη κυβερνητικών πρωτοβουλιών που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ευαισθητοποίηση σχετικά με αυτόν.

Ομοσπονδιακό επίπεδο:

Το εγχειρίδιο για τον νομικό τύπο που εκδόθηκε από το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Δικαιοσύνης και Προστασίας των Καταναλωτών, το οποίο περιέχει συστάσεις σχετικά με τον τύπο και τη μορφή των νόμων και των κανονισμών των ομοσπονδιακών υπουργείων, ορίζει ότι τα νομοσχέδια για την ευθυγράμμιση του ομοσπονδιακού δικαίου με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης πρέπει να συνάδουν με τον Χάρτη. Το στοιχείο αυτό πρέπει να εκτίθεται στην αιτιολογική έκθεση, αν τίθενται σχετικά ζητήματα.

http://www.bmjv.de/DE/Themen/RechtssetzungBuerokratieabbau/HDR/HDR_node.html

Το «Εθνικό σχέδιο δράσης κατά του ρατσισμού — Θέσεις και μέτρα για την αντιμετώπιση των ιδεολογιών που προωθούν την ανισότητα και τις συναφείς διακρίσεις» (2017) παραπέμπει ρητά στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ σε σύνδεση με το νομικό και κανονιστικό πλαίσιο (σ. 13). Συναφώς, το εθνικό σχέδιο δράσης θα πρέπει να νοείται ως πλαίσιο που τίθεται από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση, το οποίο θα εξακολουθήσει στο μέλλον να αποτελεί αντικείμενο της ανταλλαγής απόψεων με την κοινωνία των πολιτών.

http://www.bundesregierung.de/breg-de/suche/nationaler-aktionsplan-gegen-rassismus-1145356

Η Γερμανική Δικαστική Ακαδημία (Deutsche Richterakademie) (http://www.deutsche-richterakademie.de/) διοργανώνει σεμινάρια και συνέδρια σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη.

Για παράδειγμα, το μάθημα της Γερμανικής Δικαστικής Ακαδημίας με τίτλο «Εισαγωγή στο ευρωπαϊκό δίκαιο — Ιδίως, το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης», το οποίο απευθύνεται σε δικαστές και εισαγγελείς, έχει ως θέμα τις ουσιαστικές βάσεις του δικαίου της ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του Χάρτη, και τον αντίκτυπο του δικαίου της ΕΕ στην εσωτερική έννομη τάξη.

Η ημερίδα της Γερμανικής Δικαστικής Ακαδημίας με τίτλο «Διοικητική δικαιοσύνη — Αποτελεσματική έννομη προστασία στην καθημερινή πρακτική» απευθύνεται στους διοικητικούς δικαστές και πραγματεύεται, μεταξύ άλλων, τα ανθρώπινα δικαιώματα στο καθημερινό δικαστικό έργο.

Στην Ομοσπονδιακή Ανώτατη Σχολή Δημόσιας Διοίκησης (Hochschule des Bundes für öffentliche Verwaltung) (http://www.hsbund.de/), ο Χάρτης μελετάται σε διάφορα προγράμματα σπουδών.

Στο τμήμα Γενικής Εσωτερικής Διοίκησης, ο Χάρτης μελετάται στο πρόγραμμα σπουδών «Διοικητική διαχείριση». Στο πλαίσιο αυτό, τα θεμελιώδη και τα ανθρώπινα δικαιώματα μελετώνται γενικά όχι μόνο σε εθνική βάση, αλλά ολοκληρωμένα, λαμβανομένων υπόψη όλων των νομοθετικών πράξεων που ισχύουν στην Ομοσπονδιακή Δημοκρατία της Γερμανίας και κωδικοποιούν τα θεμελιώδη και τα ανθρώπινα δικαιώματα, δηλαδή του Θεμελιώδους Νόμου, του Χάρτη και της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Στο τμήμα Ομοσπονδιακής Αστυνομίας, ο Χάρτης μελετάται στο πλαίσιο των βασικών σπουδών ως μέρος του μαθήματος «Ανθρώπινα δικαιώματα και δημοκρατία στην ΕΕ», υπό την ενότητα «Ευρωπαϊκή προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων».

Στο τμήμα Αστυνομίας Δίωξης του Εγκλήματος, ο Χάρτης διδάσκεται στο πρόγραμμα σπουδών που οδηγεί στο πτυχίο. Στο πλαίσιο αυτό, ο Χάρτης μελετάται τόσο σε συνάρτηση με τους περιορισμούς στην αστυνομική δράση που απορρέουν από τα θεμελιώδη και τα ανθρώπινα δικαιώματα όσο και σε συνάρτηση με την εφαρμογή της οδηγίας 2016/680.

Στο τμήμα Υπηρεσιών Πληροφοριών, ο Χάρτης μελετάται στο πλαίσιο των μαθημάτων «Ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο», «Δημόσιο δίκαιο», «Δίκαιο των υπηρεσιών πληροφοριών» και «Συνταγματικό δίκαιο».

Στην Ομοσπονδιακή Ακαδημία Δημόσιας Διοίκησης (Bundesakademie für die öffentliche Verwaltung — BAköV) (https://www.bakoev.bund.de/DE/00_Home/Functions/StartseitenTeaser/Fortbildung.html), ο Χάρτης μελετάται στα βασικά μαθήματα για το δίκαιο της ΕΕ. Επιπλέον, η BAköV, στο πλαίσιο της σειράς «Ειδικό δίκαιο της ΕΕ», προσέφερε στο παρελθόν σεμινάρια με θέμα «Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ».

Επίπεδο ομόσπονδων κρατών (επιλογή):

Στο επίπεδο των ομόσπονδων κρατών, η γνώση και η κατανόηση του Χάρτη προωθούνται ιδίως στο πλαίσιο της νομικής εκπαίδευσης.

Σύμφωνα με το άρθρο 5a παράγραφος 2 τρίτη περίοδος του γερμανικού νόμου περί δικαστικών λειτουργών (Deutsches Richtergesetz — DRiG), στα υποχρεωτικά μαθήματα των νομικών σπουδών περιλαμβάνονται οι βασικοί τομείς του αστικού δικαίου, του ποινικού δικαίου, του δημοσίου δικαίου και του δικονομικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένων των συναφών πτυχών ευρωπαϊκού δικαίου. Βάσει της διάταξης αυτής, ο Χάρτης, στον οποίο παραπέμπει το άρθρο 6 παράγραφος 1 της ΣΕΕ, συμπεριλαμβάνεται επίσης στα υποχρεωτικά αντικείμενα μαθημάτων και εξετάσεων.

Παράδειγμα — Κάτω Σαξονία:

Κατά την επιλογή των δοκιμασιών, ιδίως για τις εξετάσεις στα υποχρεωτικά μαθήματα, το Γραφείο Δικαστικών Εξετάσεων της Κάτω Σαξονίας (Landesjustizprüfungsamt) διασφαλίζει, μέσω της διαμόρφωσης ευρείας θεματικής ύλης, ότι οι σπουδαστές μελετούν το ευρωπαϊκό δίκαιο, συμπεριλαμβανομένου του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, κατά τις σπουδές τους. Το ίδιο ισχύει και για τις προφορικές εξετάσεις στα υποχρεωτικά μαθήματα, στην ύλη των οποίων συμπεριλαμβάνονται, για παράδειγμα, η προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα βάσει του άρθρου 8 του Χάρτη και η προστασία του περιβάλλοντος βάσει του άρθρου 37 του Χάρτη.

Στη Βάδη-Βιρτεμβέργη, τα δικαιώματα αλληλεγγύης που κατοχυρώνονται στα άρθρα 27 και επόμενα του Χάρτη (π.χ. προστασία της υγείας, οικογενειακή και επαγγελματική ζωή, δίκαιες και πρόσφορες συνθήκες εργασίας) αποτελούν το αντικείμενο διαφόρων μαθημάτων στα πεδία της επιμόρφωσης των διευθυντικών στελεχών, της εκπαίδευσης των επιτροπών προσωπικού και της διαχείρισης της υγείας. Εξειδικευμένα μαθήματα, που αφορούν το ουσιαστικό δίκαιο, επίσης πραγματεύονται ρυθμιστικούς τομείς που διέπονται από τον Χάρτη. Σχετικά παραδείγματα αποτελούν τα μαθήματα σχετικά με τα δικαιώματα συμπαράστασης (άρθρα 25 και 26), τα οικογενειακά δικαιώματα (άρθρα 9 και 24) και το δικαίωμα ασύλου (άρθρο 18).

Τα δικαιώματα ισότητας που κατοχυρώνονται στον Χάρτη (απαγόρευση διακρίσεων, πολιτιστική πολυμορφία, δικαιώματα του παιδιού, δικαιώματα των ηλικιωμένων και ένταξη των ατόμων με αναπηρία) εξετάζονται σε διάφορα μαθήματα επιμόρφωσης. Για παράδειγμα, στο επίπεδο των ομόσπονδων κρατών και στο πλαίσιο του διαπεριφερειακού προγράμματος κατάρτισης διευθυντικών στελεχών, διδάσκονται τα θέματα που σχετίζονται με τα δικαιώματα των ατόμων με βαριά αναπηρία. Το 2021 θα διοργανωθεί επίσης επιμορφωτικό σεμινάριο για τους συμπαραστάτες των εργαζομένων στη δικαιοσύνη με σοβαρή αναπηρία.

Το Κοινοβούλιο του Ομόσπονδου Κράτους της Βρέμης εξέδωσε στις 25.5.2016 μια απόφαση με τίτλο «Πανευρωπαϊκή προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων» (Drs. 19/370). Η απόφαση αυτή υπογραμμίζει τη σημασία του Χάρτη και καλεί τη Γερουσία να εξετάσει τη σημασία της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων και να προωθήσει τον σεβασμό και την πραγμάτωση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, σε ομοσπονδιακό και ευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς και έναντι των Ευρωπαίων εταίρων, ιδίως στο πλαίσιο της αδελφοποίησης πόλεων.

http://www.bremische-buergerschaft.de/dokumente/wp19/land/protokoll/b19l0021.pdf
http://www.bremische-buergerschaft.de/dokumente/wp19/land/drucksache/D19L0370.pdf

Η Ελεύθερη και Χανσεατική Πόλη του Αμβούργου έχει αναλάβει από μακρού τη δέσμευση της επιδίωξης μιας κοινωνίας χωρίς διακρίσεις και με ισότιμη συμμετοχή όλων των ανθρώπων, ανεξαρτήτως φύλου, γενετήσιου προσανατολισμού, καταγωγής, ηλικίας, αναπηρίας, θρησκείας ή πεποιθήσεων. Στο πλαίσιο αυτό υλοποιούνται ποικίλες δράσεις, οι οποίες αποτυπώνονται ιδίως στα ακόλουθα προγράμματα-πλαίσια και σχέδια της Γερουσίας:

• Περιφερειακό πρόγραμμα Αμβούργου — Αμβούργο – Πόλη με θάρρος – «Πρόληψη και καταπολέμηση του ακροδεξιού εξτρεμισμού»
• Συνέχιση του προγράμματος-πλαισίου για την ισότητα
• Περιφερειακό σχέδιο δράσης του Αμβούργου για την εφαρμογή της σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία
• Σχέδιο δράσης για την αποδοχή της διαφορετικότητας φύλου και της σεξουαλικής διαφορετικότητας
• Σχέδιο του Αμβούργου για την ένταξη
• Δημογραφικό σχέδιο — Αμβούργο 2030 – Περισσότεροι. Γηραιότεροι. Διαφορετικότεροι.
• Αντισημιτισμός – Αναγνώριση και καταπολέμηση. Ανάπτυξη περιφερειακής στρατηγικής για την καταπολέμηση και την πρόληψη του αντισημιτισμού
• Συνέχιση της αποτελεσματικής δράσης κατά του βίαιου σαλαφισμού και του θρησκευτικού εξτρεμισμού
• Συνέχιση της εφαρμογής της στρατηγικής της Γερουσίας για την καταπολέμηση των διακρίσεων

Η Βαυαρία εφαρμόζει την απαγόρευση των διακρίσεων στον τομέα της επιβολής του νόμου, που κατοχυρώνεται στο άρθρο 21 του Χάρτη, διώκοντας συστηματικά τα ρατσιστικά, ξενοφοβικά και λοιπά εγκλήματα που προσβάλλουν τις ανθρώπινες αξίες. Στο πλαίσιο του συστήματος απονομής δικαιοσύνης της Βαυαρίας, την 1.1.2017 συστάθηκε η Κεντρική Μονάδα για την Καταπολέμηση του Εξτρεμισμού και της Τρομοκρατίας, η οποία υπάγεται στη Γενική Εισαγγελία του Μονάχου και η οποία αποτελεί ανακριτικό όργανο το οποίο ενεργεί ταυτόχρονα ως συντονιστική αρχή και ως εσωτερικό και εξωτερικό σημείο επαφής. Για να βελτιστοποιηθεί η καταπολέμηση των εγκλημάτων μίσους στο διαδίκτυο, την 1.1.2020 συστάθηκαν σε όλες τις εισαγγελίες ειδικές υπηρεσίες με αρμοδιότητα τη ρητορική μίσους και διορίστηκε στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης της Βαυαρίας επίτροπος για τη ρητορική μίσους. Εξάλλου, στο σύστημα απονομής δικαιοσύνης της Βαυαρίας υφίστανται επίσης προγράμματα μέτρων για συγκεκριμένες κατηγορίες φαινομένων, για παράδειγμα για την καταπολέμηση των αντισημιτικών και ακροδεξιών εξτρεμιστικών εγκλημάτων.

Επιπλέον, η βαυαρική δικαιοσύνη συμμετέχει ενεργά στο σχέδιο «Συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία σε αποκεντρωμένο επίπεδο — Εκπαιδευτικό υλικό και νομικά σεμινάρια για εισαγγελείς, ανακριτές και συνηγόρους υπεράσπισης». Το σχέδιο της Ακαδημίας Ευρωπαϊκού Δικαίου έχει ως στόχο να αναπτύξει, από κοινού με εθνικούς και Ευρωπαίους εμπειρογνώμονες, ένα πακέτο εκπαιδευτικού υλικού σχετικά με τη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Εισαγγελία και να διοργανώσει εθνικά σεμινάρια επιμόρφωσης.

Όσον αφορά την εκπαίδευση των εκπαιδευτικών των δημόσιων σχολείων της Ρηνανίας-Παλατινάτου, οι σπουδαστές των παιδαγωγικών σχολών, στο πλαίσιο του προγράμματος κατάρτισης για τα ανθρώπινα δικαιώματα του πανεπιστημίου Κόμπλεντς-Λάνταου, μελετούν και ζητήματα του ευρωπαϊκού δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

https://www.uni-koblenz-landau.de/de/landau/fb6/mrb/zertifikat/Moduluebersicht

Εργαλεία που συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του Χάρτη και των περιπτώσεων εφαρμογής του

• για επαγγελματίες (νομοθετική εξουσία, διοίκηση, επιβολή του νόμου, δικαστικό σώμα, επαγγελματίες του νομικού κλάδου)
• για τους πολίτες

Το 2019 η Ομοσπονδιακή Υπηρεσία Καταπολέμησης των Διακρίσεων (Antidiskriminierungsstelle des Bundes) δημοσίευσε νομική εμπειρογνωμοσύνη για να αποσαφηνίσει και να διευρύνει τα χαρακτηριστικά του γενικού νόμου για την ίση μεταχείριση (Allgemeines Gleichbehandlungsgesetz), λαμβάνοντας υπόψη τα δικαιώματα που απορρέουν από τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης:

http://www.antidiskriminierungsstelle.de/SharedDocs/Downloads/DE/publikationen/Expertisen/rechtsexpertise_merkmalserweiterung_im_agg.html

Επίπεδο ομόσπονδων κρατών (επιλογή):

Βάδη-Βιρτεμβέργη

Τον Ιούλιο του 2020 διοργανώθηκε στην Καρλσρούη από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, ως εναρκτήρια εκδήλωση της γερμανικής Προεδρίας του Συμβουλίου της ΕΕ, μια εκδήλωση με θέμα το κράτος δικαίου στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Η εκδήλωση δεν απευθυνόταν μόνο στους περίπου πενήντα προσκεκλημένους από τους χώρους της δικαιοσύνης, της πολιτικής και της νομικής επιστήμης, αλλά μεταδόθηκε επίσης ζωντανά και μπορούσε να την παρακολουθήσει ευρύτερο κοινό.

Το καλοκαίρι του 2017 το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων σχεδίασε έναν κύκλο μαθημάτων με τίτλο «Σωστά. Ήρθατε. Μαθήματα σχετικά με το κράτος δικαίου για πρόσφυγες», ο οποίος έχει ως στόχο την παροχή βασικών γνώσεων σχετικά με τη φιλελεύθερη δημοκρατική βασική τάξη της Ομοσπονδιακής Δημοκρατίας της Γερμανίας. Θεμελιώδεις αξίες που διδάσκονται στον κύκλο μαθημάτων, όπως η δημοκρατία, το κράτος δικαίου, η θρησκευτική ελευθερία και η ισότητα μεταξύ γυναικών και ανδρών, κατοχυρώνονται επίσης από τον Χάρτη.

Με το σχέδιο «Το κράτος δικαίου ως υπόδειγμα», το Υπουργείο Δικαιοσύνης, σε συνεργασία με το Υπουργείο Εσωτερικών, προσφέρει ένα παιχνίδι σχεδιασμού για όλα τα σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης του ομόσπονδου κράτους, με στόχο την καλύτερη εξοικείωση των μαθητών με τους ρόλους και τα καθήκοντα των δικαστικών λειτουργών, συμπεριλαμβανομένης της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων.

http://www.justiz-bw.de/,Lde/Startseite/Service/Projekt_+Rechtsstaat+macht+Schule

Βαυαρία

Στις αρχές του 2016 εγκαινιάστηκε στο πλαίσιο του βαυαρικού συστήματος απονομής δικαιοσύνης ένα «Μάθημα νομικής για πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο», το οποίο διεξάγεται από δικαστές και εισαγγελείς, καθώς και από δικαστικούς υπαλλήλους με δικαστικά καθήκοντα και επιμελητές κοινωνικής αρωγής. Στόχος είναι να μεταδοθούν σε ανθρώπους με υψηλές πιθανότητες παραμονής στη Γερμανία οι θεμελιώδεις κανόνες και οι κοινές αξίες της συμβίωσης και της έννομης τάξης στη Γερμανία και στην Ευρώπη. Στους εν λόγω κανόνες και αξίες περιλαμβάνονται ιδίως οι αξίες που κατοχυρώνονται στον Χάρτη, όπως οι αξίες του Θεμελιώδους Νόμου, του κράτους δικαίου κ.λπ. Το μάθημα νομικής είναι επίσης καθολικά διαθέσιμο στα μαθήματα επαγγελματικής ένταξης των βαυαρικών επαγγελματικών σχολών. Εκτός από τις ώρες διδασκαλίας, το Υπουργείο Δικαιοσύνης του ομόσπονδου κράτους της Βαυαρίας εκδίδει εκπαιδευτικό υλικό, το οποίο επίσης πραγματεύεται τις αξίες που κατοχυρώνονται στον Χάρτη.

http://www.km.bayern.de/ministerium/meldung/6078/rechtsbildungsunterricht-vermittelt-rechtsordnung-in-deutschland.html

Ελεύθερη Χανσεατική Πόλη της Βρέμης

Το κέντρο ενημέρωσης Europapunkt Bremen (http://www.europapunktbremen.de) έχει διοργανώσει τα τελευταία χρόνια διάφορες εκδηλώσεις σχετικά με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Ο Χάρτης και οι θεματικές που συνδέονται μ’ αυτόν αποτελούν αναπόσπαστο τμήμα των ομαδικών δραστηριοτήτων διαμεσολάβησης του Europapunkt Bremen με διάφορες ομάδες-στόχους (μαθητές, σπουδαστές και ενήλικες).

Το 2017 και το 2019 το Τμήμα Ευρωπαϊκών Υποθέσεων, σε συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, διοργάνωσε δύο μεγάλες εκδηλώσεις για τη νεολαία με τη μορφή «barcamps», με τίτλο «Η ερώτησή σου στην Ευρώπη». Κατά τη διάρκεια των ολοήμερων εκδηλώσεων, συζητήθηκαν αναλυτικά τα θεμελιώδη δικαιώματα της ΕΕ.

Χρήση και προώθηση εργαλείων του Χάρτη που αναπτύχθηκαν από άλλες χώρες της ΕΕ ή από άλλους ενδιαφερομένους στην ΕΕ

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ακαδημία Ευρωπαϊκού Δικαίου (http://www.era.int/) παρέχει επιμόρφωση σε δικαστές και άλλα μέλη του δικαστικού σώματος.

Η τακτική εκδήλωση της Ακαδημίας Ευρωπαϊκού Δικαίου «Εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης» προσφέρει στους συμμετέχοντες γνώσεις σχετικά το πεδίο εφαρμογής και την ερμηνεία του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και σχετικά με την πρακτική εφαρμογή του στις εθνικές έννομες τάξεις, ιδίως σε σχέση με το δικαίωμα σε δίκαιη δίκη.

Πολλά μέλη του ομοσπονδιακού και των περιφερειακών συστημάτων απονομής δικαιοσύνης συμμετέχουν στα προγράμματα κατάρτισης και ανταλλαγών του Ευρωπαϊκού Δικτύου Κατάρτισης Δικαστικών (http://www.ejtn.eu/).

Η Πανομοσπονδιακή Συντονιστική Ομάδα για την Καταπολέμηση της Εμπορίας Ανθρώπων (Bundesweite Koordinierungskreis gegen Menschenhandel e.V.) (http://www.kok-gegen-menschenhandel.de/) παρουσιάζει και αναλύει συνεχώς τις εξελίξεις στην εθνική, ευρωπαϊκή και διεθνή νομοθεσία και νομολογία στον ιστότοπό της, σε διάφορα ενημερωτικά δελτία και σε μια βάση δεδομένων νομολογίας. Ο Χάρτης και η νομολογία του ΔΕΕ σχετικά με τον Χάρτη λαμβάνονται τακτικά υπόψη και παρουσιάζονται σ’ αυτές τις αναλύσεις. Οι πληροφορίες που παρέχει η Συντονιστική Ομάδα απευθύνονται σε δικηγόρους, συμβούλους που έρχονται σε επαφή με θύματα εμπορίας ανθρώπων και στο ενδιαφερόμενο κοινό.

Συνεργασία με ενδιαφερομένους για την προώθηση της χρήσης του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και της ενημέρωσης σχετικά με αυτόν

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ υπερασπιστών δικαιωμάτων και εθνικών αρχών που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

Το Γερμανικό Ινστιτούτο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (Deutsches Institut für Menschenrechte)https://www.institut-fuer-menschenrechte.de/) συμβουλεύει τους πολιτικούς φορείς και τα θεσμικά όργανα στον τομέα της εκπαίδευσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και εργάζεται για την καλύτερη ενσωμάτωση της εκπαίδευσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα στη σχολική νομοθεσία, τα προγράμματα σπουδών και τα προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης. Στο αντικείμενο της εν λόγω εκπαίδευσης περιλαμβάνεται και ο Χάρτης.

Το σχέδιο «Δίκαιη κινητικότητα» της Γερμανικής Συνομοσπονδίας Συνδικαλιστικών Οργανώσεων (Deutscher Gewerkschaftsbund), το οποίο χρηματοδοτείται από το Ομοσπονδιακό Υπουργείο Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (https://www.faire-mobilitaet.de/), αποσκοπεί στην ενημέρωση και συμβουλευτική υποστήριξη των εποχικών εργαζομένων και των άλλων μετακινούμενων εργαζομένων από άλλα κράτη μέλη της ΕΕ σχετικά με ζητήματα εργατικού και κοινωνικού δικαίου. Οι σύμβουλοι του σχεδίου, οι οποίοι, εκτός των γερμανικών, μιλούν τουλάχιστον μία γλώσσα της Ανατολικής Ευρώπης, εργάζονται σήμερα σε έντεκα συμβουλευτικά κέντρα. Η συνέχιση του σχεδίου διασφαλίστηκε με την εισαγωγή σχετική διάταξης στον νόμο για την εφαρμογή της οδηγίας για την απόσπαση εργαζομένων, ο οποίος τέθηκε σε ισχύ στις 30.7.2020. Από την 1.1.2021 και μετά το σχέδιο «Δίκαιη κινητικότητα» υλοποιείται βάσει νόμιμης αξίωσης σε παροχές και έχει ενισχυθεί σημαντικά. Με τον τρόπο αυτό ενισχύεται επίσης η πραγμάτωση στην πράξη θεμελιωδών δικαιωμάτων του τίτλου IV («Αλληλεγγύη») του Χάρτη.

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Ευρωπαϊκών Υποθέσεων του ομόσπονδου κράτους της Βάδης-Βιρτεμβέργης διοργανώνει τακτικά εκδηλώσεις με φορείς της ΕΕ, όπως π.χ. της Ευρωπαϊκής Ένωσης (http://www.europa-union.de), του Ευρωπαϊκού Κινήματος, (http://www.netzwerk-ebd.de), του Europe Direct (http://www.ec.europa.eu/germany/services/contact-points_de) και της Διεθνούς Ομοσπονδίας (http://www.internationaler-bund.de).

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ εθνικών αρχών και πανεπιστημίων που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

Κατά τη διάρκεια της προεδρίας της του Συμβουλίου της ΕΕ το δεύτερο εξάμηνο του 2020, η Γερμανία υποστήριξε σθεναρά την προστασία της ελευθερίας της επιστήμης και της έρευνας στο πλαίσιο της διεθνούς συνεργασίας. Η σταθερή προσήλωση στο θεμελιώδες δικαίωμα της επιστημονικής ελευθερίας (άρθρο 13 του Χάρτη) επιβεβαιώθηκε στο υπουργικό ανακοινωθέν της διάσκεψης του Ευρωπαϊκού Χώρου Τριτοβάθμιας Εκπαίδευσης της 19.11.20 και στη διακήρυξη της Βόννης για την ελευθερία της έρευνας της 20.10.2020. Η διακήρυξη της Βόννης (https://www.bmbf.de/bmbf/shareddocs/downloads/files/bonner_erklaerung_deu.pdf?__blob=publicationFile&v=1) έχει υπογραφεί από όλα σχεδόν τα κράτη μέλη της ΕΕ, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, καθώς και από άλλες χώρες-εταίρους εκτός της Ένωσης.

Η διακήρυξη ενισχύει τις κοινές αξίες του Ευρωπαϊκού Χώρου Έρευνας. Οι υπογράφουσες κυβερνήσεις χαιρετίζουν την καθιέρωση συνεχούς παρακολούθησης της κατάστασης της ελευθερίας έρευνας στις χώρες τους και υπόσχονται να καταδικάζουν απερίφραστα τις προσβολές της ελευθερίας της έρευνας και να εργάζονται εντατικά για την αποτροπή τέτοιων προσβολών.

Η Συμμαχία για την Ελευθερία της Επιστήμης (http://www.wissenschaftsfreiheit.de/ueber-uns/), μια κοινοπραξία των σημαντικότερων επιστημονικών και ερευνητικών οργανισμών στη Γερμανία, εργάζεται για την ελευθερία της έρευνας παγκοσμίως και υποστηρίζει τη διακήρυξη της Βόννης.

Παραδείγματα μη κυβερνητικών πρωτοβουλιών που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση σχετικά με αυτόν στη χώρα σας

Το Γερμανικό Ινστιτούτο για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (https://www.institut-fuer-menschenrechte.de/) συνδέεται με εθνικές και διεθνείς ενώσεις και φόρουμ συνεργασίας στον τομέα της εκπαίδευσης για τα ανθρώπινα δικαιώματα. Στις εν λόγω ενώσεις και φόρουμ συμπεριλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, το φόρουμ για τα ανθρώπινα δικαιώματα, επιμέρους μη κυβερνητικές οργανώσεις, πανεπιστήμια και άλλοι εθνικοί οργανισμοί ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Στο πλαίσιο του καλλιτεχνικού έργου «Korrekturfahnen» (http://www.korrekturfahnen.mozello.eu/), δύο καλλιτέχνες, η Sylvia Winkler και ο Stephan Köperl, κάλεσαν το κοινό να συζητήσει τα διάφορα άρθρα του Χάρτη και να τα «βελτιώσει» με δικές του διατυπώσεις. Για τον σκοπό αυτό, το προοίμιο και τα 54 άρθρα του Χάρτη τυπώθηκαν σε πολλά μεγάλα πανό και εκτέθηκαν στο πλαίσιο πολυήμερων δράσεων στη Στουτγάρδη και στο Στένταλ. Τα αποτελέσματα της καλλιτεχνικής εκστρατείας παρουσιάστηκαν τον Νοέμβριο του 2019 σε διάσκεψη στις Βρυξέλλες, επ’ ευκαιρία της 10ούς επετείου από την έναρξη ισχύος του Χάρτη.

Επιπλέον, σειρά αναγνωρισμένων παρόχων εκπαίδευσης στον τομέα της αγωγής του πολίτη εντάσσουν το περιεχόμενο του Χάρτη στο έργο τους, όπως πράττει, για παράδειγμα, το Ομοσπονδιακό Κέντρο Αγωγής του Πολίτη (Bundeszentrale für politische Bildung) (http://www.bpb.de/).

Κυβερνητικές πολιτικές που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση γι’ αυτόν από μέρους της νομοθετικής εξουσίας, της διοίκησης, των οργάνων επιβολής του νόμου και του δικαστικού σώματος

Ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων αποτελεί αναπόσπαστο μέρος της ελληνικής έννομης τάξης, το οποίο ο Έλληνας Δικαστής λαμβάνει και αυτεπαγγέλτως υπόψη, ενώ λόγος περί παραβίασης αυτού μπορεί να προβληθεί ενώπιον του Συμβουλίου τη Επικρατείας και του Αρείου Πάγου. Υποχρέωση για την πιστή εφαρμογή των συνταγματικών, ποινικών και δικονομικών διατάξεων, μέσω των οποίων κατοχυρώνονται τα ανθρώπινα δικαιώματα, έχουν επίσης όλοι οι δημόσιοι λειτουργοί και ειδικά οι εκπρόσωποι της της Αστυνομίας ως τα όργανα της επιβολής του νόμου.

Η χώρα μας συνεργάζεται στενά με τα ελεγκτικά όργανα των Διεθνών Οργανισμών και καταβάλλει κάθε δυνατή προσπάθεια για τη διασφάλιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Σε αυτό το πλαίσιο, αναλαμβάνονται σε τακτική βάση θεσμικές πρωτοβουλίες από την Ελλάδα, προκειμένου να καθίσταται σαφές ότι γίνονται σεβαστά τα κριτήρια και οι δεσμεύσεις που απορρέουν από διεθνείς συμβάσεις για την προστασία των δικαιωμάτων αυτών, μεταξύ των οποίων και ο Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Νόμος 4443/2016 που αφορά στην αφορά στην διασφάλιση της ίσης μεταχείρισης ασχέτως φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, και στον οποίο γίνεται ευθεία αναφορά στις επιταγές του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και δη στο άρθρο 21.

Εργαλεία που συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του Χάρτη και των περιπτώσεων εφαρμογής του

Η Εισαγγελία του Αρείου Πάγου, στα πλαίσια της συνεργασίας της με τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (European Union Agency for Fundamental Rights-FRA) αποστέλλει σε όλες τις Εισαγγελίες Εφετών και Πρωτοδικών της χώρας εγχειρίδια σε έντυπη μορφή του ως άνω Οργανισμού, όποτε αυτά είναι διαθέσιμα, και γνωστοποιεί μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου, κατόπιν σχετικής ενημέρωσης από τον Έλληνα Εμπειρογνώμονα στον Οργανισμό, τους συνδέσμους (links) του Οργανισμού μέσω των οποίων δίνεται η δυνατότητα πρόσβασης σε πρόσφατες δημοσιεύσεις εγχειριδίων του Οργανισμού που αφορούν στον ποινικό εγκλεισμό και τα εναλλακτικά μέτρα, στα θύματα εγκλημάτων βίας, στους ανήλικους, στην προστασία ευάλωτων ομάδων και μειονοτήτων κ.λπ. Επιπρόσθετα, μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου αποστέλλεται σε όλες τις Εισαγγελίες Εφετών και Πρωτοδικών της χώρας η Ετήσια Έκθεση του ως άνω Οργανισμού.

Επιπρόσθετα, σε συνέχεια της συνεργασίας της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου ως εταίρου (Partner) με το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Δικαστικής Επιμόρφωσης (European Judicial Training Network-EJTN), οι εισαγγελείς της χώρας δύνανται να συμμετάσχουν στο Εκπαιδευτικό Πρόγραμμα Επισκέψεων (Study Visits) σε Θεσμικά Όργανα της Ε.Ε., όπως το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Court of Justice of the European Union-CJEU), το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (European Court of Human Rights-ECtHR), τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης κ.λπ.

Τέλος, στην ιστοσελίδα της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου αναρτώνται, μεταξύ άλλων, οι εγκύκλιοι της Εισαγγελίας του Αρείου Πάγου προς τους Εισαγγελείς Εφετών και Πρωτοδικών της χώρας, που εκδίδονται σε συνάρτηση με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ), με σκοπό την παροχή γενικών οδηγιών προς αποφυγή συναφών παραβιάσεων των άρθρων της ΕΣΔΑ.

Η Ελληνική Αστυνομία εκδίδει κατά καιρούς ειδικότερες διαταγές, εγχειρίδια και κατευθυντήριες γραμμές προς το προσωπικό της, για την προάσπιση και τον σεβασμό των δικαιωμάτων του ανθρώπου.

Ειδικότερα, με την υπ΄αριθ. 7100/25/14-δ΄ από 08-11-2014 εγκύκλιο διαταγή του Αρχηγού Ελληνικής Αστυνομίας, με τίτλο «Η αντιμετώπιση του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και των διακρίσεων κατά την αστυνομική δράση», προκύπτει η γενική υποχρέωση του κράτους και συγκεκριμένα των διαφόρων οργάνων του, αφενός να μην προσβάλλουν κατά την άσκηση της κρατικής εξουσίας την αξία του ανθρώπου εν γένει, ανεξάρτητα από οποιοδήποτε διακριτικό γνώρισμα, αφετέρου να προβαίνουν σε θετικές ενέργειες για την αποτροπή της προσβολής της.

Παράλληλα, με το Π.Δ. 254/2004 «Κώδικας Δεοντολογίας του Αστυνομικού», προκύπτει η γενική υποχρέωση σεβασμού της αξίας του ανθρώπου και προάσπισης των δικαιωμάτων του αλλά και ειδικότερες διατάξεις για τη συμπεριφορά του αστυνομικού κατά την αστυνομική δράση, πάντοτε με γνώμονα τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Κατά καιρούς έχουν διανεμηθεί εγχειρίδια στο προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας, όπως: «Οδηγός Συμπεριφοράς της Ελληνικής Αστυνομίας προς θρησκευτικές και ευάλωτες κοινωνικές ομάδες», «Ρητορική του μίσους : διαδρομές του ρατσισμού στο δημόσιο λόγο» χορηγούμενο από το Υπουργείο Δικαιοσύνης με την υποστήριξη του Συμβουλίου της Ευρώπης, «Αστυνόμευση Εγκλημάτων Μίσους εναντίον των ΛΟΑΔΜ ατόμων» του Συμβουλίου της Ευρώπης, «Η Δημόσια Διοίκηση απέναντι στο ρατσιστικό έγκλημα» του Εθνικού Συμβουλίου κατά του Ρατσισμού και της Μισαλλοδοξίας, «Εγχειρίδιο Διαπολιτισμικής Επιμόρφωσης» του Κέντρου Μελετών Ασφάλειας.

Συναφώς, αναφέρεται η λειτουργία Τμημάτων και Γραφείων Αντιμετώπισης Ρατσιστικής Βίας με σκοπό την ουσιαστική και αποτελεσματική καταπολέμηση της βίας, η οποία εκδηλώνεται κατά μεμονωμένων ατόμων ή ομάδων ατόμων με πιθανολογούμενα ρατσιστικά κίνητρα και υπόβαθρο, καθώς και η ίδρυση Υπηρεσιών Αντιμετώπισης Ενδοοικογενειακής Βίας σε όλη την επικράτεια για την αποτελεσματική περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας και προστασία των θυμάτων.

Αναφορικά με την εκπαίδευση του αστυνομικού προσωπικού σε θέματα προστασίας ανθρωπίνων δικαιωμάτων, γνωρίζεται ότι στο βασικό επίπεδο εκπαίδευσης, το πρόγραμμα σπουδών στις Σχολές Αξιωματικών και Αστυφυλάκων Ελληνικής Αστυνομίας, περιλαμβάνει τη θεματική ενότητα «Ανθρώπινα δικαιώματα» ως αυτοτελές γνωστικό αντικείμενο (ενδεικτικά, η διδακτέα ύλη περιλαμβάνει: διεθνή προστασία θεμελιωδών δικαιωμάτων, προστασία δικαιωμάτων στην Ε.Ε., φορείς και αποδέκτες θεμελιωδών δικαιωμάτων, ρατσισμός – ξενοφοβία, προσωπική ελευθερία και ασφάλεια, προστασία του παιδιού, της γυναίκας και των εργασιακών σχέσεων, απαγόρευση των βασανιστηρίων, μειονότητες κ.λπ.).

Σε μετεκπαιδευτικό επίπεδο, το προσωπικό της Ελληνικής Αστυνομίας συμμετέχει ανά τακτά χρονικά διαστήματα, τόσο στο εσωτερικό, όσο και στο εξωτερικό σε ειδικές εκπαιδεύσεις και σεμινάρια σχετικά με το νομοθετικό πλαίσιο που προβλέπεται για την προστασία των δικαιωμάτων του ανθρώπου (π.χ. αναγνώριση κινήτρων ρατσιστικής βίας, ανθρώπινα δικαιώματα και αστυνομική δεοντολογία, θεμελιώδη δικαιώματα και αστυνομικό ήθος, προσέγγιση και διαχείριση των ευάλωτων κοινωνικών ομάδων, αντιμετώπιση ενδοοικογενειακής βίας και προστασία των θυμάτων κ.λπ.).

Πέραν των ανωτέρω, η Ελληνική Αστυνομία συνεργάζεται με λοιπούς φορείς και Αρχές που έχουν ως στόχο τον σεβασμό και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων κατά την αστυνομική δράση (ενδεικτικά αναφέρονται η Επιτροπή Πρόληψης των Βασανιστηρίων και κάθε άλλης απάνθρωπης ή ταπεινωτικής μεταχείρισης ή τιμωρίας (C.P.T.) του Συμβουλίου της Ευρώπης, η Ομάδα Εργασίας των Ηνωμένων Εθνών για τις Αυθαίρετες Κρατήσεις, ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA), ο Συνήγορος του Πολίτη για τη διερεύνηση περιστατικών αυθαιρεσίας, η Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων, η Εθνική Επιτροπή για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου και Μ.Κ.Ο – Χαμόγελο του Παιδιού, Ευρωπαϊκό Δίκτυο κατά της Βίας, στο πλαίσιο διαχείρισης περιστατικών ενδοοικογενειακής βίας κ.λπ.).

Στο πλαίσιο της νέας στρατηγικής για τον Χάρτη η Επιτροπή κάλεσε τα κράτη μέλη -μεταξύ άλλων- να ορίσουν ένα σημείο επαφής για τον Χάρτη με σκοπό τη διευκόλυνση του συντονισμού και της συνεργασίας. Ανταποκρινόμενο στο κάλεσμα της επιτροπής το Υπουργείο Δικαιοσύνης προχώρησε στον ορισμό εντός του Υπουργείου ενός σημείου επαφής/ focal point για την ενίσχυση της συμμετοχής και της συμβολής του Υπουργείου στην εφαρμογή του Χάρτη από τους εγχώριους φορείς. Ως σημείο επαφής ορίζεται η Διεύθυνση Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Απονομής Χάριτος του Υπουργείου Δικαιοσύνης. Η πρωτοβουλία βασίζεται σε συνεργασία των Υπουργείων Δικαιοσύνης και Εξωτερικών (Τμήμα Δικαίου Ευρωπαϊκής Ένωσης του Υπουργείου Εξωτερικών) και σκοπός του σημείου επαφής είναι αφενός η διευκόλυνση της ροής πληροφοριών και βέλτιστων πρακτικών σχετικά με τον Χάρτη και, αφετέρου, ο συντονισμός των προσπαθειών για την ανάπτυξη πρωτοβουλιών για την αποτελεσματική εφαρμογή του Χάρτη στη χώρα. Η Ελλάδα έλαβε τα εύσημα για την πρωτοβουλία αυτή στο πλαίσιο Τηλεδιάσκεψης της Ομάδας Θεμελιώδη Δικαιώματα, Δικαιώματα των Πολιτών και Ελεύθερη Κυκλοφορία (FREMP) και υπήρξε προτροπή και των υπόλοιπων Κ/Μ να υιοθετήσουν την πρακτική αυτή.

Δεδομένου ότι η αποτελεσματική εφαρμογή του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. με βάση τις συστάσεις της Επιτροπής όπως αυτές αποτυπώνονται στη νέα στρατηγική της αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για την Ελλάδα, εξετάζονται περαιτέρω πρωτοβουλίες για την επίτευξη του σκοπού αυτού. Ενδεικτικά αναφέρονται: η δημιουργία υποστηρικτικού προς το σημείο επαφής μηχανισμού με συμμετοχή εκπροσώπων περισσότερων υπουργείων, η ευαισθητοποίηση και ενημέρωση των νομικών επαγγελμάτων σε ζητήματα εφαρμογής του Χάρτη μέσω σεμιναρίων και διαλέξεων από Έλληνες και ξένους ειδικευμένους Νομικούς καθώς και δικαστές του Δ.Ε.Ε., η συνεχής παρακολούθηση της Νομολογίας του ΔΕΕ και του ΕΔΔΑ για τις νομολογιακές εξελίξεις και η εγχώρια διάχυσή τους, η διαρκής συνεργασία με άλλους εγχώριους φορείς που ασχολούνται με τα ανθρώπινα δικαιώματα, η περαιτέρω έμφαση στον εμπλουτισμό της Ανάλυσης Συνεπειών Ρύθμισης, όταν πρόκειται για διατάξεις που αφορούν στον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, κατόπιν συνεννόησης με το επισπεύδον Υπουργείο.

Χρήση και προώθηση εργαλείων του Χάρτη που αναπτύχθηκαν από άλλες χώρες της ΕΕ ή από άλλους ενδιαφερομένους στην ΕΕ

Συνεργασία με ενδιαφερομένους για την προώθηση της χρήσης του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και της ενημέρωσης σχετικά με αυτόν

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ υπερασπιστών δικαιωμάτων και εθνικών αρχών που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

Υπουργείο Δικαιοσύνης

Γενική Γραμματεία Οικογενειακής Πολιτικής και Ισότητας των Φύλων

Συμβουλευτικά Κέντρα για τη Βία κατά των Γυναικών

Συνήγορος του Πολίτη

Κέντρο Ερευνών για Θέματα Ισότητας (ΚΕΘΙ)

Εθνικό Κέντρο Κοινωνικής αλληλεγγύης (ΕΚΚΑ)

Ελληνικό Συμβούλιο για τους Πρόσφυγες

Ελληνικό Παρατηρητήριο των Συμφωνιών του Ελσίνκι

Διεθνής Αμνηστία Ελληνικό Τμήμα

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ εθνικών αρχών και πανεπιστημίων που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

-

Παραδείγματα μη κυβερνητικών πρωτοβουλιών που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση σχετικά με αυτόν στη χώρα σας

Η Αρχή Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα δρα στο ειδικό νομοθετικό πλαίσιο της προστασίας δεδομένων. Στο πλαίσιο αυτό και ιδίως κατά την έκδοση γνωμοδοτήσεων αλλά και την εξέταση υποθέσεων η Αρχή επικαλείται και μνημονεύει κυρίως το δικαίωμα του άρθρου 8 περί προστασίας των προσωπικών δεδομένων του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αλλά και το συναφές δικαίωμα του άρθρου 7 περί σεβασμού της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής.

Περαιτέρω, η Αρχή διατηρεί μακρά συνεργασία με τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, ο οποίος αποτελεί το κατεξοχήν επιφορτισμένο όργανο της ΕΕ με την προάσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων. Η συνεργασία αυτή ανάγεται αφενός, σε συνδρομή με σχολιασμό και μετάφραση σχετικού εγχειριδίου για την προστασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, που εκδίδει ο Οργανισμός και αφετέρου, σε περιοδική συνεισφορά στο περιεχόμενο και έλεγχο των τριμηνιαίων/μηνιαίων εκθέσεων, που εκπονεί ο Οργανισμός μέσω του Εθνικού Συνδέσμου της χώρας.

Τέλος, η Αρχή αξιοποιεί παγίως εργαλεία τα οποία αναπτύχθηκαν από τον προαναφερόμενο Οργανισμό, όπως ενημερωτικό φυλλάδιο (συνεργασία του Οργανισμού με την Ομάδα Συντονισμένης Εποπτείας του Eurodac – με συμμετοχή της ελληνικής Αρχής Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Χαρακτήρα) για τις αρμόδιες εθνικές αρχές σε θέματα άσυλου, το οποίο μεταφράζει η ελληνική αρχή και θα αναρτήσει στην ιστοσελίδα της, καθώς και θα αποστείλει στις παραπάνω αρχές.

Η γνώση και η χρήση του Χάρτη εντός της κυβέρνησης και της διοίκησης χαρακτηρίζονται από ιδιαίτερη ανομοιογένεια.

Κάθε φορά που η κυβέρνηση διακηρύσσει την προσήλωσή της στην προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, αναφέρεται στη σημασία του Χάρτη. Για παράδειγμα, με την ευκαιρία τηςΠαγκόσμιας Ημέρας των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων στις 10 Δεκεμβρίου.

Ξεχωρίζει για προφανείς λόγους η χρήση του Χάρτη από το υπουργείο Εξωτερικών, Ευρωπαϊκής Ένωσης και Συνεργασίας.

Στην ιστοσελίδα του διακηρύσσεται η προσήλωση της Ισπανίας στην προώθηση και την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και τονίζεται ότι ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων αποτελεί μέρος της εσωτερικής έννομης τάξης που συμπληρώνει τον «κατάλογο των δικαιωμάτων και ελευθεριών του ισπανικού Συντάγματος»:

Το υπουργείο Εσωτερικών είναι ιδιαίτερα εξοικειωμένο με τον Χάρτη όσον αφορά τα εγκλήματα μίσους [σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση των εγκλημάτων μίσους (2019)], το άσυλο (Γραφείο Ασύλου και Προσφύγων, Γενική Υποδιεύθυνση Διεθνούς Προστασίας) και την προστασία των δεδομένων (Κέντρο Πληροφοριών κατά της Τρομοκρατίας και του Οργανωμένου Εγκλήματος).

Το 2014 εκδόθηκε η εγκύκλιος αριθ.º16/2014 της Γραμματείας Ασφαλείας με την οποία εγκρίθηκε το «Πρωτόκολλο για τη δράση των οργάνων επιβολής του νόμου όσον αφορά τα “εγκλήματα μίσους” και τη συμπεριφορά που παραβιάζει τους νομικούς κανόνες περί διακρίσεων». Η εν λόγω εγκύκλιος τροποποιήθηκε το επόμενο έτος με την εγκύκλιο αριθ.º16/205 εξαιτίας των διαφόρων νομοθετικών μεταρρυθμίσεων. Το προαναφερθέν πρωτόκολλο επισημαίνεται ρητά στη συλλογή ορθών πρακτικών από το σύνολο της Ευρωπαϊκής Ένωσης σχετικά με τον τρόπο καταπολέμησης των εγκλημάτων μίσους. Συλλογή που δημοσιεύθηκε από τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA). Περιέχει μέτρα και δράσεις που εκπόνησαν τα κράτη μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την καταπολέμηση των «εγκλημάτων μίσους». Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης υπήρξε μία από τις πολλές κανονιστικές πράξεις που χρησιμοποιήθηκαν, αν και δεν κατείχε εξέχουσα θέση: Κείμενο του Πρωτοκόλλου.

Η Γραμματεία Ασφαλείας του Υπουργείου Εσωτερικών ενέκρινε σχέδιο δράσης για την καταπολέμηση των εγκλημάτων μίσους με βάση το οποίο η Αστυνομία συμμετέχει σε προγράμματα κατάρτισης και ανταλλαγής ορθών πρακτικών μεταξύ των κρατών μελών του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA): Το κείμενο του σχεδίου δράσης.

Το υπουργείο Δικαιοσύνης διαθέτει αρμοδιότητες στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και αποδίδει ιδιαίτερη προσοχή στον Χάρτη κατά τη σύνταξη νομοθετικών πράξεων, τόσο στην αιτιολογική έκθεση όσο και στην εκπόνηση των εκθέσεων εκτίμησης των κανονιστικών επιπτώσεων, ιδίως όσον αφορά τη μεταφορά ευρωπαϊκών οδηγιών στο εθνικό δίκαιο, την προσαρμογή της ισπανικής έννομης τάξης στην ευρωπαϊκή νομοθεσία ή την εφαρμογή Συνθηκών ή διεθνών συμφωνιών που έχει υπογράψει η Ισπανία στους παραπάνω τομείς.

Ιδιαίτερη επισήμανση πρέπει να γίνει για το Γραφείο Συντονισμού και Κανονιστικής Ποιότητας (στο πλαίσιο του Υπουργείου Προεδρίας, Σχέσεων με το Κοινοβούλιο και Δημοκρατικής Μνήμης), που ιδρύθηκε το 2017 και αποσκοπεί στη διασφάλιση του συντονισμού και της ποιότητας των κανονιστικών μέτρων που λαμβάνει η κυβέρνηση. Στο πλαίσιο αυτής της γενικής αποστολής οφείλει να εξετάζει «τη συνεκτικότητα των κανονιστικών πρωτοβουλιών με το σύνολο της έννομης τάξης, τόσο σε εθνικό όσο και σε ενωσιακό επίπεδο» σύμφωνα με το άρθρο 26 παράγραφος 9 του νόμου 50/1997 της 27ης Νοεμβρίου. Το εν λόγω Γραφείο στις εκθέσεις του άρχισε πρόσφατα να απαιτεί οι εκθέσεις εκτίμησης των κανονιστικών επιπτώσεων να αναλύουν κατά πόσο τα σχέδια νομοθετικών πράξεων είναι σύμφωνα με τον Χάρτη. Για τον λόγο αυτό, κρίνεται ότι η εν λόγω υπηρεσία θα μπορούσε να διαδραματίσει πολύ σημαντικό ρόλο ώστε να λαμβάνεται περισσότερο υπόψη ο Χάρτης σε κανονιστικές πράξεις, κάτι που θα αυξήσει τις γνώσεις όλων των υπουργείων ως προς τη σημασία του.

Ο Χάρτης αποτελεί επίσης έναν σημαντικό παράγοντα που πρέπει να λαμβάνεται υπόψη όταν το ισπανικό κράτος συμμετέχει στις προδικαστικές αποφάσεις που λαμβάνονται από δικαστήρια άλλων κρατών μελών, κάτι που το έχει ήδη πράξει σε σχέση με την απαγόρευση των βασανιστηρίων και των απάνθρωπων ή εξευτελιστικών ποινών ή μεταχείρισης (άρθρο 4 του Χάρτη σχετικά με τις συνθήκες κράτησης στις φυλακές, C-128/18 της 15ης Οκτωβρίου 2019, C-220/18 PPU της 25ης Ιουλίου 2018, C-496/16 PPU της 15ης Νοεμβρίου 2017), τον σεβασμό της ιδιωτικής και οικογενειακής ζωής και την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα (άρθρα 7 και 8 του Χάρτη, υπόθεση C-73/16 της 27ης Σεπτεμβρίου 2017), την ισότητα έναντι του νόμου και την απαγόρευση των διακρίσεων (άρθρα 20 και 21 του Χάρτη, υπόθεση C-205/15 της 30ής Ιουνίου 2016) και το δικαίωμα πραγματικής προσφυγής και αμερόληπτου δικαστηρίου (άρθρο 47 του Χάρτη, υπόθεση C-73/16 της 27ης Σεπτεμβρίου 2017).

Στις 9 Μαΐου, Ημέρα της Ευρώπης, η ισπανική Ομοσπονδία Τοπικών και Περιφερειακών Αρχών εξέδωσε τη Διακήρυξη για μια τοπική και περιφερειακή Ευρώπη, στην οποία πρότεινε: «Προώθηση του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και της ιστορίας της ΕΕ στα σχολεία όλων των κρατών μελών και ενίσχυση της γνώσης σχετικά με τη λειτουργία των θεσμικών οργάνων. Είναι σημαντικό να εξασφαλιστούν οι οικονομικές και νομικές προϋποθέσεις που θα δίνουν σε όλους τους μαθητές την ευκαιρία να επισκεφτούν τα ευρωπαϊκά θεσμικά όργανα κατά τη διάρκεια της σχολικής τους ζωής.»

Στο πλαίσιο της Νομοθετικής Συνέλευσης, οι αιτιολογικές εκθέσεις των νομοθετικών πράξεων αναφέρονται ενίοτε στον Χάρτη στις κοινοβουλευτικές συζητήσεις γίνεται συχνά αναφορά στην ΕΣΔΑ και στις αποφάσεις του ΕΔΔΑ ως αρχή ή ως κριτήριο, κάτι που δεν συνηθίζεται τόσο στην περίπτωση του Χάρτη ή του ΔΕΕ ο Χάρτης όμως αρχίζει να χρησιμοποιείται ολοένα και περισσότερο, αν και αυτό σίγουρα δεν έχει γενικευτεί. Αν και δεν αμφισβητείται ο ευρωπαϊσμός των μελών του Ισπανικού Κοινοβουλίου, θα ήταν θετικό να διευκολυνθεί η πρόσβασή τους σε καλύτερη κατάρτιση ή σε βαθύτερες γνώσεις, κάτι που επιδέχεται συνεχούς βελτίωσης, όπως θα επισημανθεί παρακάτω. Από τη δραστηριότητα της Μικτής Επιτροπής για την Ευρωπαϊκή Ένωση προκύπτει (Μικτή Επιτροπή για την Ευρωπαϊκή Ένωση) ότι ο Χάρτης δεν είναι μεταξύ των θεμάτων στα οποία η εν λόγω επιτροπή έχει αφιερώσει τον περισσότερο χρόνο στις εργασίες της.

Η συγκεκριμένη επιτροπή θα μπορούσε να παρακολουθεί τακτικά τα θέματα που σχετίζονται με τον Χάρτη, όπως η θέσπιση ευρωπαϊκής νομοθεσίας, η συναφής νομολογία κ.λπ.

Όσον αφορά το δικαστικό σώμα, ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων «αναγνώρισε τον ολοένα και σημαντικότερο ρόλο που διαδραματίζουν τα εθνικά δικαστήρια για την εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας του Χάρτη». Η γνώση των δικαστών σχετικά με τον Χάρτη διευρύνεται παρά το γεγονός ότι ο τελευταίος δεν κατέχει σημαντική θέση στην εξεταστέα ύλη για τους κρατικούς διαγωνισμούς για την ανάδειξη δικαστικών λειτουργών. Η μελέτη του Χάρτη ενσωματώθηκε στην εξεταστέα ύλη κατά την προκήρυξη για το 2016, στο μάθημα σχετικά με τις Συνθήκες για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα, σε συνδυασμό με την Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, άλλες Συνθήκες των Ηνωμένων Εθνών και την Ευρωπαϊκή Συνθήκη για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών. Ο Χάρτης εντάχθηκε στην ύλη για το ενωσιακό δίκαιο μόλις το 2020.

Μόλις εγκρίθηκαν οι εξετάσεις πρόσβασης στο δικαστικό σώμα, στη Σχολή Δικαστών (που υπάγεται στο Γενικό Συμβούλιο της δικαστικής εξουσίας), διοργανώθηκαν εργαστήρια (Πρόγραμμα σπουδών) για να ενισχυθεί η γνώση σχετικά με βασικές υποθέσεις, όπως οι υποθέσεις Familiapress (υπόθεση C-368/95 της 26ης Ιουνίου 1997), Grogan (C-159/90 της 4ης Οκτωβρίου1991), García Avello (C-148/02 της 2ας Οκτωβρίου 2003) και Kücükdeveci (C-555/07 της 19ης Ιανουαρίου 2010). Άλλες βασικές υποθέσεις που σχετίζονται με τον Χάρτη μελετώνται σε βάθος, όπως είναι οι υποθέσεις Fransson (C 617/10 της 26ης Φεβρουαρίου 2013), Melloni (C-399/11 της 26ης Φεβρουαρίου 2013, Aranyosi C-404/15 και C-659/15 PPU (5 Απριλίου 2016) και N.S., (C-411/10 και C-493/10 της 21ης Δεκεμβρίου 2011).

Τα διάφορα μαθήματα συνεχούς κατάρτισης που προσφέρει το Γενικό Συμβούλιο του Δικαστικού Σώματος στα μέλη του σχετικά με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αυξήθηκαν από το 2010, αλλά δεν υπάρχουν μαθήματα ειδικά για τον Χάρτη, παρά το γεγονός ότι από το 2018 ο Χάρτης έχει αρχίσει να αποκτά πρωταγωνιστική θέση στα μαθήματα ευρωπαϊκού δικαίου. Εξάλλου, παραδίδονται μαθήματα σχετικά με τα θεμελιώδη δικαιώματα ή τον αντίκτυπο του ευρωπαϊκού δικαίου σε συγκεκριμένα θέματα δικαίου, κυρίως του διοικητικού, κοινωνικού καθώς και του ποινικού δικαίου.

Εργαλεία που συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του Χάρτη και των περιπτώσεων εφαρμογής του

Αυξάνονται ολοένα και περισσότερο οι δημοσιεύσεις και τα εργαλεία που εξηγούν σε τι συνίσταται ο Χάρτης και πώς μπορεί να εφαρμοστεί. Ακολουθούν ορισμένα παραδείγματα που αντικατοπτρίζουν τις διαφορετικές εξουσίες, τα επίπεδα της διοίκησης και της κοινωνίας των πολιτών.

Το Συνταγματικό Δικαστήριο συνέταξε το εγχειρίδιο νομολογίας του Συνταγματικού Δικαστηρίου σχετικά με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης» στο οποίο το τμήμα Δ) Η σχέση μεταξύ του Συντάγματος και του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης» ασχολείται με θέματα όπως «στοιχεία κοινής ερμηνείας» και «αντικρουόμενες υποθέσεις».

Το Institut de Drets Humans της Καταλωνίας, σε συνεργασία με το ΓΣΔΣ, διοργάνωσε μάθημα με θέμα «Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ για εισαγγελείς και δικαστές», με έμφαση στη νομική πρακτική, με σκοπό να παράσχει στους εισαγγελείς και δικαστές εργαλεία που διευκολύνουν τη χρήση του νομικού πλαισίου των θεμελιωδών δικαιωμάτων και με τον τρόπο αυτό να διευρυνθεί η επιρροή του Χάρτη.

Η Αυτόνομη Κοινότητα της Μαδρίτης συνέταξε μια ψηφιακή έκδοση με τίτλο «Η Ευρώπη που θέλουμε. 20 επιστολές για την Ευρώπη», στην οποία συγκαταλέγονται οι κυριότερες ευρωπαϊκές πράξεις σχετικά με υπηρεσίες και δικαιώματα, στα οποία φυσικά περιλαμβάνεται ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (σελ. 20 έως 31).

Το Γενικό Συμβούλιο Δικηγόρων, επαγγελματικός οργανισμός δημοσίου δικαίου στον οποίο συμμετέχουν οι δικηγορικοί σύλλογοι, στην ιστοσελίδα του δίνει επεξηγήσεις σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.

Η Ομοσπονδία Ενώσεων για την Πρόληψη της Παιδικής Κακοποίησης (fapmi) στον ιστότοπό της δίνει λεπτομερείς πληροφορίες με σκοπό την κατανόηση του Χάρτη, δηλ. βασικά δεδομένα, λεπτομερή περιγραφή και άξονες που τον αποτελούν.

Συνεργασία με ενδιαφερομένους για την προώθηση της χρήσης του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και της ενημέρωσης σχετικά με αυτόν

Η Αυτόνομη Κοινότητα της Μαδρίτης ενέκρινε την ένταξη μαθήματος για την Ευρωπαϊκή Ένωση στο πρόγραμμα σπουδών της δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, στο οποίο γίνεται επίσης αναφορά στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

Παραδείγματα μη κυβερνητικών πρωτοβουλιών που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση σχετικά με αυτόν στη χώρα σας

Η CERMI (Ισπανική επιτροπή εκπροσώπων των ατόμων με αναπηρία), οργάνωση που εκπροσωπεί, υπερασπίζεται και αναμβάνει δράση υπέρ των ατόμων με αναπηρία στην Ισπανία, η οποία ιδρύθηκε το 1997, έχει απαιτήσει με έμφαση από τις εθνικές αρχές να γίνουν βελτιώσεις στα δικαιώματά των μελών της και έχει επικαλεστεί τον Χάρτη για τον σκοπό αυτό.

1. Εθνική Σχολή Δικαστών (École nationale de la magistrature)

Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων εξετάζεται εκτενώς από την École nationale de la magistrature στο πλαίσιο της αρχικής και συνεχούς κατάρτισης των Γάλλων δικαστών.

1.1.1. Αρχική κατάρτιση

Στο πλαίσιο της αρχικής κατάρτισης των δικαστών, ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων αναφέρεται σε θεματικά προγράμματα που καλύπτουν, μεταξύ άλλων, τις κατευθυντήριες αρχές των αστικών διαδικασιών, το υπέρτερο συμφέρον του παιδιού και την ηθική και δεοντολογία των δικαστών (άρθρο 47).

Οι σειρές μαθημάτων που αφορούν τη βελτίωση της σχέσης και του διαλόγου μεταξύ δικαστών και δικηγόρων αποτελούν επίσης ευκαιρία για την εξέταση του άρθρου 48 του Χάρτη.

Η École nationale de la magistrature προσφέρει επίσης σειρά μαθημάτων σε ημερίδα αφιερωμένη στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης, κατά τη διάρκεια της οποίας συζητείται ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το εν λόγω μέσο και το πεδίο εφαρμογής του παρουσιάζονται κατά την εισαγωγική διάσκεψη της σειράς μαθημάτων. Έπειτα, διοργανώνονται εργαστήρια. Οι διδασκόμενοι/-ες δικαστές, που χωρίζονται σε ομάδες των 20 ατόμων, καλούνται να εξετάσουν τον Χάρτη μέσω πρακτικών περιπτώσεων.

Επιπλέον, το 2019 διοργανώθηκε ειδική σχετική συλλογική δραστηριότητα για τον εορτασμό της 20ής επετείου δεσμευτικής ισχύος του Χάρτη.

1.1.2. Συνεχής κατάρτιση

Ειδικά μαθήματα κατάρτισης για τον Χάρτη

Από το 2019 έχει δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων για την ευαισθητοποίηση των δικαστών σχετικά με τη χρήση αυτού του εργαλείου.

Το 2019, εκτός από ένα πρόγραμμα κατάρτισης αφιερωμένο στη 10η επέτειο από την έναρξη ισχύος του Χάρτη, δημιουργήθηκε ειδική ad hoc κατάρτιση σχετικά με τον Χάρτη και τον χειρισμό διαφορών σε συνεργασία με τη Νομική Σχολή του πανεπιστημίου Grenoble-Alpes (έδρα Jean Monnet). Η εν λόγω μονοήμερη κατάρτιση έχει επιτύχει διάφορους εκπαιδευτικούς στόχους: την παρουσίαση του Χάρτη και της συμβολής του στην προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων, καθώς και της πρακτικής εφαρμογής του στη γαλλική έννομη τάξη. Εκτός από μια θεωρητική προσέγγιση (το πρωί), πραγματοποιήθηκαν εργαστήρια εξέτασης πρακτικών περιπτώσεων, ειδικά για κοινωνικά θέματα και για τα ευρωπαϊκά εντάλματα σύλληψης (το απόγευμα). Το εν λόγω πρόγραμμα ήταν επίσης ανοικτό σε δικηγόρους με σκοπό τη διεπαγγελματική κατάρτιση.

Το 2020 παρασχέθηκε εξ αποστάσεως κατάρτιση λόγω της κρίσης στον τομέα της υγείας. Η κατάρτιση χωρίστηκε σε δύο στάδια: οι συμμετέχοντες έπρεπε να ενημερωθούν για το περιεχόμενο (θεματικές ενότητες σε βίντεο και τεκμηρίωση) στην παιδαγωγική πλατφόρμα της École nationale de la magistrature κι έπειτα να συμμετέχουν σε εικονική αίθουσα διδασκαλίας με πρακτικές περιπτώσεις, απαντήσεις σε δειγματοληπτικές ερωτήσεις και δοκιμασίες, καθώς και σε συζήτηση μεταξύ των συμμετεχόντων. Η κατάρτιση αυτή μπόρεσε να φέρει σε επαφή δικαστές και δικηγόρους με σκοπό τη διεπαγγελματική συνεργασία, ενώ έχουν συμμετάσχει σ’ αυτή περίπου τριάντα άτομα. Η κατάρτιση θα προσαρμοστεί ώστε να παραδίδεται με φυσική παρουσία από το 2021.

Το 2021 η κατάρτιση σχετικά με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ ενσωματώθηκε στην εκπαιδευτική συνεδρία «L’Actualité contentieuse du droit de l’Union européenne» (Η δικαστική επικαιρότητα του ενωσιακού δικαίου)· εκείνη την ημέρα μελετήθηκαν τα προηγούμενα έτη, με παράδοση θεωρίας το πρωί και πρακτικά εργαστήρια το απόγευμα. Η συνεδρία πραγματοποιήθηκε σε υβριδική μορφή. Τα υφιστάμενα διδακτικά βίντεο στο Moodle σχετικά με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ συμπλήρωσαν δεόντως την κατάρτιση.

Το 2022 η εν λόγω συνεδρία θα αντικατασταθεί από ένα συμπόσιο των πανεπιστημίων Grenoble, Sorbonne Paris I και École nationale de la magistrature με θέμα «La pratique judiciaire et administrative de la Charte des droits fondamentaux de l’UE» (Η δικαστική και διοικητική εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ), το οποίο θα είναι ανοικτό σε δικαστές διοικητικών δικαστηρίων, δικαστικούς, δικηγόρους και πανεπιστημιακούς.

Ο κύκλος μαθημάτων στο Moodle σχετικά με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων παραμένει ένα εργαλείο εισαγωγής που είναι διαθέσιμο για τη συμπλήρωση της κατάρτισης.

Προγράμματα κατάρτισης στο ευρωπαϊκό δίκαιο σχετικά με τον Χάρτη

Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων εξετάζεται επίσης στο πλαίσιο τεσσάρων προγραμμάτων κατάρτισης στο ευρωπαϊκό δίκαιο που προσφέρονται στους δικαστές οι οποίοι συμμετέχουν σε συνεχή κατάρτιση:

• Δικαστές και ευρωπαϊκή ολοκλήρωση: αυτό το τριήμερο πρόγραμμα κατάρτισης εστιάζει ειδικά στη λειτουργία των ευρωπαϊκών θεσμικών οργάνων και στην τρέχουσα νομολογία του ΔΕΕ. Τρεις διαλέξεις αφορούν ειδικά τον Χάρτη [«L’utilisation du droit de l’Union dans le procès pénal» (Η χρήση του ενωσιακού δικαίου στην ποινική διαδικασία), «La Charte des droits fondamentaux de l’Union européenne» (Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης) και «Le renvoi préjudiciel» (Η αίτηση προδικαστικής αποφάσεως)].
• Δικαστήριο και Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου: αυτό το πρόγραμμα κατάρτισης εστιάζει ειδικά στη σχέση μεταξύ του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και της Ευρωπαϊκής Σύμβασης Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Καλύπτει την αντίστοιχη νομολογία των δύο δικαστηρίων, καθώς και τη νομολογία των εθνικών ανώτατων δικαστηρίων σχετικά με τη συνοχή της ευρωπαϊκής νομολογίας.
• Δικαστές και διεθνές περιβάλλον: αυτό το πρόγραμμα εξετάζει τον ρόλο των δικαστών υπό το πρίσμα των τρεχουσών εξελίξεων στο ευρωπαϊκό και διεθνές δίκαιο. Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων συζητείται στο πλαίσιο αυτό ως ένα ευρωπαϊκό μέσο που συμβάλλει στην επικράτηση των θεμελιωδών δικαιωμάτων κατά τη διαμόρφωση του δικαίου.
• Κύκλος συνεδρίων «Justice et liberté d’expression» (Δικαιοσύνη και ελευθερία έκφρασης): Στο πλαίσιο του έργου «JUST FREE — 2020-2022» που χρηματοδοτείται από τη ΓΔ Δικαιοσύνης, αυτός ο κύκλος συνεδρίων, ο οποίος υλοποιείται από τον Σεπτέμβριο 2020, χωρίζεται σε τρία σεμινάρια που αφορούν ιδίως τα όρια της ελευθερίας της έκφρασης, το δικαίωμα του κοινού στην ενημέρωση και την ελευθερία έκφρασης των δικαστών σχετικά με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Μια εφαρμογή θα χρησιμοποιηθεί για όλα τα συνέδρια στο πλαίσιο αυτού του έργου.

2. Εθνική Σχολή Σωφρονιστικών Αρχών (École nationale de l’administration pénitentiaire)

Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης παρατίθεται ως αναφορά και προς υποστήριξη των μαθημάτων που προσφέρονται στο προσωπικό των φυλακών το οποίο συμμετέχει σε κατάρτιση, μεταξύ άλλων στους τομείς της ευρωπαϊκής προστασίας των ανθρώπινων δικαιωμάτων και, ειδικότερα, των δικαιωμάτων των κρατουμένων.

Στο πλαίσιο του εορτασμού της 10ης επετείου του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, η École nationale de l’administration pénitentiaire συνέβαλε στην προώθηση και την καλύτερη κατανόηση του Χάρτη κατά την 48η προαγωγή των διευθυντών σωφρονιστικών υπηρεσιών και τη 13η προαγωγή των διευθυντών σωφρονιστικών υπηρεσιών επανένταξης και μετασωφρονιστικής επιτήρησης, με την πραγματοποίηση δημόσιας ανταλλαγής θέσεων το 2020.

Εργαλεία που συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του Χάρτη και των περιπτώσεων εφαρμογής του

Για επαγγελματίες (νομοθετική εξουσία, διοίκηση, επιβολή του νόμου, δικαστικό σώμα, επαγγελματίες του νομικού κλάδου)

Εργαλεία που αναπτύχθηκαν από την École nationale de la magistrature για τους δικαστές

Στην εκπαιδευτική της πλατφόρμα, η École nationale de la magistrature παρέχει στους δικαστές, κατά την αρχική και συνεχή κατάρτιση, έναν θεματικό χώρο καθώς και διδακτικό υλικό για τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ιστορία, έρευνα νομολογίας κ.λπ.), παραπέμποντας ιδίως στα εργαλεία του Χάρτη που ανέπτυξε ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Εγχειρίδιο του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων του 2018 σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη).

Για πολίτες

Δίκτυο κέντρων δικαιοσύνης και δικαίου (maisons de la justice et du droit)

Με 141 εγκαταστάσεις σε όλη την επικράτεια, τα maisons de la justice et du droit αποτελούν δωρεάν εμπιστευτικούς χώρους υποδοχής, ακρόασης, καθοδήγησης και ενημέρωσης σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των πολιτών. Εξασφαλίζουν τοπική δικαστική παρουσία και συμβάλλουν στην πρόληψη του εγκλήματος, την υποστήριξη των θυμάτων και την πρόσβαση στο δίκαιο. Τα maisons de la justice et du droit μπορούν να αξιοποιούν τον Χάρτη, ιδίως για την προώθηση της πρόσβασης των νέων στο δίκαιο με εκπαιδευτικές δραστηριότητες που απευθύνονται στα σχολεία.

Χρήση και προώθηση εργαλείων του Χάρτη που αναπτύχθηκαν από άλλες χώρες της ΕΕ ή από άλλους ενδιαφερομένους στην ΕΕ

I — Υπερασπιστής ανθρώπινων δικαιωμάτων (Défenseur des droits)

α — Λειτουργία

Στη Γαλλία, ο Défenseur des droits είναι ανεξάρτητη διοικητική αρχή που συστάθηκε με τον οργανικό νόμο αριθ. 2011-333, της 29ης Μαρτίου 2011. Έχει κατοχυρωθεί στο Σύνταγμα από τη μεταρρύθμιση του 2008 και έχει ως αποστολή να εξετάζει καταγγελίες που εμπίπτουν στους πέντε τομείς αρμοδιότητάς του: την προάσπιση των δικαιωμάτων και των ελευθεριών των χρηστών δημόσιων υπηρεσιών, την προάσπιση και προώθηση του βέλτιστου συμφέροντος και των δικαιωμάτων του παιδιού, την καταπολέμηση των διακρίσεων και την προώθηση της ισότητας, την τήρηση των κανόνων δεοντολογίας από τα πρόσωπα που ασκούν δραστηριότητες στον τομέα της ασφάλειας και, τέλος, την καθοδήγηση και προστασία των μαρτύρων δημοσίου συμφέροντος.

Κάθε φυσικό ή νομικό πρόσωπο που θεωρεί ότι έχουν παραβιαστεί τα δικαιώματά του μπορεί να υποβάλει καταγγελία απευθείας σε περισσότερους από 500 αντιπροσώπους σε όλη τη γαλλική επικράτεια σε περισσότερες από 800 μόνιμες θέσεις, ή απευθείας στα κεντρικά γραφεία μέσω διαδικτυακού εντύπου ή μέσω επιστολής χωρίς κόστος.

Ο Défenseur des droits έχει σημαντικές εξουσίες έρευνας. Μπορεί να ζητήσει εξηγήσεις και την παροχή κάθε χρήσιμης πληροφορίας σχετικά με τη διερεύνηση και την επίλυση διαφοράς σε οποιονδήποτε δημόσιο ή ιδιωτικό οργανισμό.

Μετά το πέρας της έρευνάς του, ο Défenseur des droits τάσσεται υπέρ του φιλικού διακανονισμού. Σχεδόν το 80 % των φιλικών διακανονισμών που δρομολογήθηκαν από το εν λόγω όργανο είναι επιτυχείς.

Μπορεί επίσης να εκδώσει απόφαση με την οποία διατυπώνει ατομικές ή γενικές συστάσεις. Όταν μια υπόθεση παραπέμπεται στα δικαστήρια, ο Défenseur des droits μπορεί επίσης να υποβάλει παρατηρήσεις ως amicus curiae σε όλα τα δικαστήρια. Ο Défenseur des droits, παράλληλα με τη δράση του για την προστασία των δικαιωμάτων, αναπτύσσει πολιτική προώθησης της ισότητας και της πρόσβασης στα δικαιώματα.

Ο Défenseur des droits κάνει αρκετά περιορισμένη χρήση του Χάρτη, καθώς είναι εφαρμοστέος μόνο στην περίπτωση που το κράτος εφαρμόζει το ενωσιακό δίκαιο (άρθρο 51 του Χάρτη). Επομένως, πρέπει αυτό να αποδεικνύεται εκ των προτέρων, κάτι που δεν είναι πάντοτε προφανές. Ο Défenseur des droits επικαλείται ευκολότερα την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και την πλούσια νομολογία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ή τις οδηγίες της ΕΕ σχετικά με τις διακρίσεις.

Ωστόσο, μπορεί μερικές φορές να επικαλεστεί τον Χάρτη συμπληρωματικά σε άλλα συμβατικά κείμενα (όπως η Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία ή η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου). Ορισμένες φορές χρησιμοποιεί τον Χάρτη σε καταγγελίες που αφορούν καταστάσεις που εισάγουν διακρίσεις, καθώς πρόκειται για έναν από τους τομείς αρμοδιότητάς του.

Ακολουθούν ορισμένα παραδείγματα αποφάσεων στις οποίες ο Χάρτης αποτέλεσε χρήσιμο νομικό εργαλείο για την επιχειρηματολογία του Défenseur des droits.

Παράδειγμα 1: Άρνηση πρόωρου τερματισμού της γονικής άδειας εργαζομένης υπέρ της άδειας μητρότητας

Ο Défenseur des droits έλαβε καταγγελία βάσει της οποίας ο εργοδότης (κύριο ταμείο ασφάλισης ασθενείας) αρνήθηκε σε εργαζόμενη τη δυνατότητα πρόωρου τερματισμού της γονικής άδειάς της υπέρ της άδειας μητρότητας, καθώς έμεινε έγκυος αφού γέννησε το πρώτο της παιδί [1].

Ερωτηθείς από τον Défenseur des droits, ο εργοδότης αναγνώρισε ότι το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης είχε αποφανθεί σε τρεις υποθέσεις ότι η άρνηση πρόωρου τερματισμού της γονικής άδειας εργαζομένης υπέρ της άδειας μητρότητας συνιστά διάκριση λόγω φύλου [2].

Ωστόσο, αρνήθηκε να ακολουθήσει την εν λόγω νομολογία επειδή δεν είχε μεταφερθεί στο γαλλικό δίκαιο. Το άρθρο L1225-52 του εργατικού κώδικα προβλέπει δύο περιπτώσεις στις οποίες ο εργοδότης δεν μπορεί να αρνηθεί την πρόωρη λήξη της γονικής άδειας:

• τον θάνατο του παιδιού,
• ή τη σημαντική μείωση των πόρων του νοικοκυριού.

Επομένως, ο εργατικός κώδικας δεν αποκλείει τη δυνατότητα πρόωρης λήξης της γονικής άδειας για άλλο λόγο, υπό την προϋπόθεση ότι ο λόγος αυτός συνεπάγεται τη συμφωνία των μερών.

Ως εκ τούτου, ο Défenseur des droits όφειλε να υπενθυμίσει στο κύριο ταμείο ασφάλισης ασθενείας ότι η απαγόρευση των διακρίσεων συνιστά απαγόρευση που προκύπτει από τη δημόσια τάξη, από την οποία κανένας εργοδότης δεν μπορεί να παρεκκλίνει. Επομένως, κατέληξε στο συμπέρασμα ότι η άρνηση πρόωρου τερματισμού της γονικής άδειας της προσφεύγουσας υπέρ της άδειας μητρότητας συνιστούσε διάκριση λόγω του φύλου της. Στην απόφασή του, ο Défenseur des droits στήριξε εν μέρει την επιχειρηματολογία του σε άρθρα του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης:

το άρθρο 33 του Χάρτη, το οποίο εγγυάται «την προστασία της οικογένειας και τον συνδυασμό οικογενειακής και επαγγελματικής ζωής». Στο πλαίσιο αυτό, το άρθρο 33 δεύτερο εδάφιο ορίζει ότι «κάθε πρόσωπο, προκειμένου να μπορεί να συνδυάζει την οικογενειακή με την επαγγελματική ζωή του, έχει δικαίωμα [...] αμειβόμενης άδειας μητρότητας».

Το άρθρο 21 του Χάρτη προβλέπει, μεταξύ άλλων, την απαγόρευση κάθε διάκρισης λόγω φύλου και το άρθρο 23 εξασφαλίζει την ισότητα μεταξύ ανδρών και γυναικών σε όλους τους τομείς.

Από το παράδειγμα αυτό προκύπτει ότι, όταν βρισκόμαστε στο πεδίο εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου —κάτι που συμβαίνει εν προκειμένω, δεδομένου ότι η εν λόγω υπόθεση εμπίπτει στο πεδίο εφαρμογής της απαγόρευσης των διακρίσεων λόγω φύλου στην απασχόληση και, ειδικότερα, της οδηγίας 2006/54, ο Défenseur des droits μπορεί να κάνει χρήση του Χάρτη, ο οποίος έχει άμεση εφαρμογή στο εθνικό δίκαιο.

Παράδειγμα 2: Αδυναμία πρόσβασης ατόμων με αναπηρία σε προωθητικές προσφορές που διατίθενται αποκλειστικά σε ειδικό ιστότοπο για την πώληση σιδηροδρομικών εισιτηρίων

Ο Défenseur des droits έλαβε καταγγελία σχετικά με αδυναμία πρόσβασης ατόμων με αναπηρία σε προωθητικές προσφορές που διατίθενται αποκλειστικά σε ειδικό ιστότοπο για την πώληση σιδηροδρομικών εισιτηρίων. Κατέληξε, λοιπόν, στο συμπέρασμα ότι η κατάσταση αυτή ήταν αποτέλεσμα πρακτικής που εισάγει διακρίσεις, υπό την έννοια:

• του κανονισμού σχετικά με τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των επιβατών σιδηροδρομικών γραμμών, ο οποίος ορίζει ότι «η σιδηροδρομική επιχείρηση, ο πωλητής εισιτηρίων ή ο ταξιδιωτικός πράκτορας δεν μπορεί να αρνηθεί την κράτηση ή τη χορήγηση εισιτηρίου σε άτομο με αναπηρία ή με μειωμένη κινητικότητα»[3],
• του άρθρου 21 του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων,
• και, τέλος, του γαλλικού νόμου αριθ. 2008-496, της 27ης Μαΐου 2008.

Ως εκ τούτου, ο Défenseur des droits συνέστησε στην εταιρεία που διαχειρίζεται τον ιστότοπο διαδικτυακής πώλησης εισιτηρίων να επιτρέπει στα άτομα με αναπηρία να έχουν πρόσβαση σε όλες τις προωθητικές τιμές, μεταξύ άλλων για διεθνή ταξίδια. Και εδώ, ο Χάρτης χρησιμοποιείται ως συμπληρωματικό και έγκυρο επιχείρημα:

• συμπληρωματικό, διότι δεν υπάρχει οριζόντια οδηγία στο ενωσιακό δίκαιο που να απαγορεύει τις διακρίσεις όσον αφορά την πρόσβαση των ατόμων με αναπηρία σε αγαθά και υπηρεσίες και διότι ο κανονισμός για τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις των επιβατών είναι αρκετά περιορισμένος, επομένως το άρθρο 21 του Χάρτη υπενθυμίζει τις βασικές αρχές της απαγόρευσης των διακρίσεων, μεταξύ άλλων λόγω αναπηρίας όσον αφορά την πρόσβαση σε αγαθά,
• και έγκυρο για την υποστήριξη των συστάσεων και των αξιώσεων αποζημίωσης, υπενθυμίζοντας την άμεση εφαρμογή.

Επιπλέον, στο πλαίσιο των εργασιών του για την προώθηση του κράτους δικαίου και των θεμελιωδών δικαιωμάτων μέσω των δικτύων ομολόγων του [το ευρωπαϊκό δίκτυο Διαμεσολαβητών που τελεί υπό τη διαχείριση του Ευρωπαίου Διαμεσολαβητή· το Ευρωπαϊκό δίκτυο συνηγόρων του παιδιού (ENOC), στο οποίο συμμετέχουν συνήγοροι των δικαιωμάτων του παιδιού· το Equinet, ένα δίκτυο φορέων κατά των διακρίσεων στην Ευρώπη· το άτυπο δίκτυο IPCAN, το οποίο διαθέτει εξωτερικούς και ανεξάρτητους μηχανισμούς ελέγχου των δυνάμεων ασφαλείας· το άτυπο δίκτυο NEIWA, το οποίο επιτρέπει την ανταλλαγή απόψεων αναφορικά με τη μεταφορά στο εθνικό δίκαιο της οδηγίας (ΕΕ) 2019/1937 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Οκτωβρίου 2019, σχετικά με την προστασία των προσώπων που αναφέρουν παραβιάσεις του δικαίου της Ένωσης].

Ο Défenseur des droits χρησιμοποιεί την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, τις σχετικές οδηγίες, αλλά και —με συστηματικό τρόπο— τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων. Στο πλαίσιο αυτών των δικτύων, ο Défenseur des droits συνεργάζεται σε μεγάλο βαθμό με τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA), ο οποίος αποτελεί πραγματικό μέσο προώθησης του Χάρτη σε αυτά τα φόρουμ.

β — Εκδηλώσεις

Στο πλαίσιο της επετείου 20 ετών του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, η Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στη Γαλλία διοργάνωσε διάσκεψη στην οποία συμμετείχαν σημαντικά ενδιαφερόμενη μέρη που εργάζονται για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τον Χάρτη και την εφαρμογή του.

Στο πλαίσιο αυτό, η κ. George Pau-Langevin, αναπληρώτρια υπερασπίστρια ανθρώπινων δικαιωμάτων (Défenseure des droits), αρμόδια για την καταπολέμηση των διακρίσεων και την προώθηση της ισότητας, συμμετείχε στη συζήτηση που διοργανώθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) τη Δευτέρα 7 Δεκεμβρίου 2020.

Μαζί με την Elise Barbé (εισηγήτρια του ποινικού τμήματος του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου και πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου του FRA) και τον Olivier Cousi (πρόεδρο του δικηγορικού συλλόγου Παρισιού), μίλησε για τις προκλήσεις της εφαρμογής του Χάρτη στη Γαλλία και για τα μέτρα που απαιτούνται για την πλήρη εφαρμογή του. Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις πρωτοβουλίες της Γαλλίας που αποσκοπούν στην ευαισθητοποίηση των πολιτών για τα δικαιώματα που απορρέουν από τον Χάρτη, καθώς και σχετικά με τα μέτρα που αφορούν την προώθηση και την επιβολή των δικαιωμάτων που προβλέπονται στο κείμενο, η μαγνητοσκόπηση της διάσκεψης είναι διαθέσιμη κάνοντας κλικ στον σύνδεσμο αυτό.

II — Εθνική Συμβουλευτική Επιτροπή για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (Commission consultative nationale des droits de l’Homme)

Η Commission consultative nationale des droits de l’Homme (στο εξής: CNCDH), που ιδρύθηκε το 1947, αποτελεί τον γαλλικό εθνικό φορέα για την προαγωγή και την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων. Θεωρείται ανεξάρτητη διοικητική αρχή και πρόκειται για κρατική δομή που παρέχει, με πλήρη ανεξαρτησία, συμβουλές και προτάσεις στην κυβέρνηση και το κοινοβούλιο στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων, του ανθρωπιστικού δικαίου και της ανθρωπιστικής δράσης, καθώς και της τήρησης των θεμελιωδών εγγυήσεων που παρέχονται στους πολίτες για την άσκηση των πολιτικών ελευθεριών. Απαρτίζεται από 64 προσωπικότητες και εκπροσώπους οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών και αντικατοπτρίζει την πολυμορφία των απόψεων που εκφράζονται στη Γαλλία όσον αφορά θέματα ανθρώπινων δικαιωμάτων και διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Στο πλαίσιο των καθηκόντων της, προειδοποιεί την κοινή γνώμη και ευαισθητοποιεί το ευρύ κοινό. Επιπλέον, συμμετέχει στην εκπαίδευση και την κατάρτιση σχετικά με τον σεβασμό των ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Το 2018 η CNCDH, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, δημιούργησε ένα βίντεο διάρκειας δύο λεπτών στο οποίο παρουσιαζόταν ο Χάρτης:

2 minutes pour comprendre la Charte des Droits Fondamentaux (2 λεπτά για την κατανόηση του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων), Youtube

2-Minutes-pour-comprendre-la-charte-des-droits-fondamentaux-de-lunion-europeenne (2 λεπτά για την κατανόηση του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης), ιστότοπος της CNCDH

Θα πρέπει να σημειωθεί ότι ο Χάρτης θα συμπεριληφθεί στον νέο ιστότοπο της CNCDH, στους «πόρους», όπου θα μπορεί κανείς να ανοίξει ένα παράθυρο με περισσότερες πληροφορίες, καθώς και ότι ο Χάρτης αναφέρεται τακτικά στις εκθέσεις και τις γνωμοδοτήσεις της.

[1] Απόφαση 2019-183, της 24ης Οκτωβρίου 2019, σχετικά με την άρνηση εργοδότη για πρόωρο τερματισμό της γονικής άδειας εργαζομένης υπέρ της άδειας μητρότητας

[2] ΔΕΕ, 20 Σεπτεμβρίου 2007, υπόθεση C-116/06, Kiiski κατά Tampereen Kaupunki· ΔΕΕ, 3ο τμήμα, απόφαση της 13ης Φεβρουαρίου 2014, υπόθεση C-512/11, YTN, και C-513/11, TSN· ΔΕΕ, 1ο τμήμα, απόφαση της 8 Μαΐου 2019, υπόθεση C-486/18.

[3] Άρθρο 19 παράγραφος 2 του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1371/2007 της 23ης Οκτωβρίου 2007.

Χρήση του Χάρτη και ενημέρωση γι’ αυτόν στη χώρα σας

Κυβερνητικές πολιτικές που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση γι’ αυτόν στους φορείς της νομοθετικής εξουσίας, της διοίκησης, της επιβολής του νόμου και στο δικαστικό σώμα

Το εθνικό σχέδιο κατά των διακρίσεων 2017-2022 (στο εξής: εθνικό σχέδιο) παραπέμπει, στα εισαγωγικά κεφάλαια, στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με ιδιαίτερη έμφαση στο άρθρο 21 του Χάρτη, που απαγορεύει κάθε διάκριση λόγω φύλου, φυλής, χρώματος, εθνοτικής καταγωγής ή κοινωνικής προέλευσης, γενετικών χαρακτηριστικών, γλώσσας, θρησκείας ή πεποιθήσεων, πολιτικών φρονημάτων ή κάθε άλλης γνώμης, ιδιότητας μέλους εθνικής μειονότητας, περιουσίας, γέννησης, αναπηρίας, ηλικίας ή γενετήσιου προσανατολισμού. Στο εθνικό σχέδιο, στο κεφάλαιο που αφορά την πρόσβαση στη στέγαση, γίνεται ρητή αναφορά στο άρθρο 34 παράγραφος 3 του Χάρτη, στο οποίο υπογραμμίζεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση, προκειμένου να καταπολεμηθεί ο κοινωνικός αποκλεισμός και η φτώχεια, αναγνωρίζει και σέβεται το δικαίωμα κοινωνικής αρωγής και στεγαστικής βοήθειας προς εξασφάλιση αξιοπρεπούς διαβίωσης σε όλους όσους δεν διαθέτουν επαρκείς πόρους. Οι τομείς προτεραιότητας του εθνικού σχεδίου εστιάζονται, μεταξύ άλλων, στα δικαιώματα που περιγράφονται σαφώς στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, όπως είναι η πρόσβαση στη στέγαση, στην κοινωνική πρόνοια, στην υγειονομική περίθαλψη και σε υπηρεσίες και αγαθά.

Η αποτελεσματική εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί μία από τις οριζόντιες προϋποθέσεις για τη χρησιμοποίηση των ευρωπαϊκών διαρθρωτικών ταμείων. Επομένως, στο σχέδιο δράσης για την παρακολούθηση της εφαρμογής των αναγκαίων πρόσφορων όρων (εκ των προτέρων αιρεσιμότητες), που εκπονήθηκε από το Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ταμείων της ΕΕ (Ministarstvo regionalnog razvoja i fondova Europske unije), ορίζεται με ποιον τρόπο θα εφαρμοστεί αυτό το κριτήριο. Το Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ταμείων της ΕΕ θα διοργανώσει σεμινάρια κατάρτισης για όλους τους υπαλλήλους που εργάζονται στο σύστημα διαχείρισης και ελέγχου των Ταμείων της ΕΕ. Από το 2015 προσφέρονται μαθήματα κατάρτισης με τίτλο «Καταπολέμηση των διακρίσεων, ισότητα των φύλων και εφαρμογή της Σύμβασης των Ηνωμένων Εθνών για τα δικαιώματα των ατόμων με αναπηρία στα ΕΔΕΤ» και, μέχρι στιγμής, έχουν συμμετάσχει 1 500 άτομα που εργάζονται στον τομέα της διαχείρισης και του ελέγχου των ΕΔΕΤ, ενώ η κατάρτιση εξακολουθεί να προσφέρεται σε όλους τους νεοπροσλαμβανόμενους στο σύστημα. Η κατάρτιση προσφέρεται σε 22 οργανισμούς συνολικά, στους οποίους περιλαμβάνονται τα αρμόδια υπουργεία, οι εκτελεστικοί οργανισμοί, καθώς και φορείς της κρατικής διοίκησης, όπως, ιδίως, το Υπουργείο Ναυτιλίας, Μεταφορών και Υποδομών (Ministarstvo mora, prometa i infrastrukture), το Υπουργείο Προστασίας του Περιβάλλοντος και Ενέργειας (Ministarstvo zaštite okoliša i energetike), το Υπουργείο Κατασκευών και Χωροταξίας (Ministarstvo graditeljstva i prostornog uređenja), το Υπουργείο Τουρισμού (Ministarstvo turizma), το Υπουργείο Υγείας (Ministarstvo zdravstva), το Υπουργείο Οικονομίας, Επιχειρηματικότητας και Βιοτεχνίας (Ministarstvo gospodarstva, poduzetništva i obrta), το Υπουργείο Πολιτισμού (Ministarstvo kulture), το Υπουργείο Γεωργίας (Ministarstvo poljoprivrede), το Υπουργείο Οικονομικών (Ministarstvo financija), το Υπουργείο Παιδείας και Επιστημών (Ministarstvo znanosti i obrazovanja), το Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ταμείων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ministarstvo regionalnoga razvoja i fondova Europske unije), το Υπουργείο Εργασίας και Συνταξιοδοτικού Συστήματος (Ministarstvo rada i mirovinskog sustava) και το Υπουργείο Δημογραφίας, Οικογένειας, Κοινωνικής Πολιτικής και Νεολαίας (Ministarstvo za demografiju, obitelj, mlade i socijalnu politiku). Τα μαθήματα κατάρτισης διεξάγονται σε συνεργασία με το Γραφείο της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Κροατίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των εθνικών μειονοτήτων (Ured za ljudska prava i prava nacionalnih manjina), με το Υπουργείο Δημογραφίας, Οικογένειας, Κοινωνικής Πολιτικής και Νεολαίας, με το Γραφείο της Συνηγόρου του Πολίτη και με το Γραφείο της Συνηγόρου για τα Άτομα με Αναπηρία (Ured pravobraniteljice za osobe s invaliditetom). Στο πλαίσιο της κατάρτισης εξηγείται το νομικό πλαίσιο κατά των διακρίσεων στη Δημοκρατία της Κροατίας, καθώς και ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Στις δημοσιονομικές προοπτικές της επόμενης περιόδου, στο πλαίσιο της διαχείρισης των ΕΔΕΤ, προβλέπεται ότι οι μελλοντικοί φορείς διαχείρισης θα εξακολουθήσουν να προσφέρουν μαθήματα κατάρτισης, με ιδιαίτερη έμφαση στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Επιπλέον, στο προαναφερόμενο σχέδιο δράσης για την παρακολούθηση των εκ των προτέρων αιρεσιμοτήτων, που εφαρμόζεται από το Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ταμείων της ΕΕ, τονίζεται ότι οι κατευθυντήριες γραμμές για δικαιούχους των Ταμείων της ΕΕ (Guidelines for Applicants) ορίζουν επίσης στρατηγικό νομικό πλαίσιο στο οποίο περιλαμβάνεται ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Την επόμενη περίοδο χρηματοδότησης, θα εισαχθεί υποχρέωση συμμόρφωσης των πράξεων με τον Χάρτη στις εν λόγω κατευθυντήριες γραμμές (Guidelines for Applicants), ώστε να εξασφαλίζεται μηχανισμός επαλήθευσης της συμμόρφωσης των πράξεων που χρηματοδοτούνται από τα ταμεία της ΕΕ με τον Χάρτη. Οι διαχειριστικές αρχές θα καταρτίσουν καταλόγους ελέγχου για όλους τους φορείς που δημοσιεύουν προσκλήσεις υποβολής αιτήσεων. Στους εν λόγω καταλόγους θα πρέπει να δηλώνουν σαφώς ότι οι προσκλήσεις συνάδουν με τον Χάρτη.

Επιπλέον, ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποτελεί αναπόσπαστο μέρος του συστήματος διαχείρισης των ΕΔΕΤ, ιδίως όσον αφορά το επιχειρησιακό πρόγραμμα «Ανταγωνιστικότητα και Συνοχή 2014-2020» (στο εξής: επιχειρησιακό πρόγραμμα). Για τον σκοπό αυτό, στις 31 Μαΐου 2016 το Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ταμείων της ΕΕ εξέδωσε απόφαση σχετικά με την εφαρμογή οριζόντιων αρχών, η οποία ορίζει ότι οι παρεμβάσεις που πρόκειται να χρηματοδοτηθούν στο πλαίσιο του επιχειρησιακού προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Συνοχή 2014-2020» δεν αρκεί να συνάδουν με τις αρχές της ισότητας αλλά θα πρέπει επίσης να προάγουν την εφαρμογή στην πράξη της πολιτικής ίσων ευκαιριών, της μη διακριτικής μεταχείρισης και της προσβασιμότητας παντού όπου είναι δυνατόν.Η διάταξη αυτή συνάδει απολύτως με τον τίτλο ΙΙΙ του Χάρτη, «ΙΣΟΤΗΤΑ», άρθρα 21 έως 26. Σε συνέχεια αυτής της απόφασης, στις 31 Ιουνίου 2016 το υπουργείο εξέδωσε απόφαση σχετικά με τη θέση σε ισχύ των οδηγιών για αιτούντες και δικαιούχους του επιχειρησιακού προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Συνοχή» όσον αφορά την εφαρμογή των οριζόντιων αρχών. Για τη σύνταξη του εν λόγω εγγράφου συνεργάστηκαν, μεταξύ άλλων, το Γραφείο Ισότητας των Φύλων της Κυβέρνησης της Κροατίας (Ured za ravnopravnost spolova), το Γραφείο της Συνηγόρου για τα Άτομα με Αναπηρία, το Γραφείο της Συνηγόρου του Πολίτη και το Γραφείο της Συνηγόρου για την Ισότητα των Φύλων (Ured pravobraniteljice za ravnopravnost spolova). Οι οδηγίες, που παρουσιάζουν συνοπτικά τις έννοιες και τις διατάξεις του Χάρτη, είναι διαθέσιμες στη διεύθυνση: https://strukturnifondovi.hr/dokumenti/?doc_id=578&fondovi=esi_fondovi. Οι διατάξεις των οδηγιών για αιτούντες και δικαιούχους του επιχειρησιακού προγράμματος «Ανταγωνιστικότητα και Συνοχή» όσον αφορά την εφαρμογή των οριζόντιων αρχών είναι ενσωματωμένες και προβάλλονται ιδιαίτερα σε όλα τα συνοδευτικά έγγραφα των προσκλήσεων του επιχειρησιακού προγράμματος. Στον ακόλουθο σύνδεσμο παρέχεται σχετικό παράδειγμα. Επίσης, το επιχειρησιακό πρόγραμμα προωθεί [τον Χάρτη] μέσω άμεσων επενδύσεων σε υποδομές που συμβάλλουν στην επίτευξη των στόχων του Χάρτη, καθώς χρηματοδοτούνται επενδύσεις σε υποδομές για τις πιο ευάλωτες κοινωνικές ομάδες, ώστε να εξασφαλίζεται η άσκηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων τους. Στην τρέχουσα περίοδο χρηματοδότησης, το επιχειρησιακό πρόγραμμα επενδύει με βάση τα ακόλουθα άρθρα του Χάρτη: Άρθρο 35 – Προστασία της υγείας, Άρθρο14 – Δικαίωμα εκπαίδευσης, Άρθρο 24 – Δικαιώματα του παιδιού, Άρθρο 25 – Δικαιώματα των ηλικιωμένων, Άρθρο 26 – Ένταξη των ατόμων με αναπηρίες, κ.λπ.

Το Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και Ταμείων της ΕΕ περιλαμβάνει στην οργανωτική δομή του την Υπηρεσία Συντονισμού Έργων κατά την Προετοιμασία και Εκτέλεση Έργων, η οποία συντονίζει την εφαρμογή των οριζόντιων αρχών της μη διακριτικής μεταχείρισης, της ισότητας των φύλων, των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία και της βιώσιμης ανάπτυξης.

Το Γραφείο της Κυβέρνησης της Δημοκρατίας της Κροατίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα και τα δικαιώματα των εθνικών μειονοτήτων, κατά την εκπόνηση εγγράφου στρατηγικής για την προώθηση και την προστασία των ανθρώπινων δικαιωμάτων (εθνικό πρόγραμμα για την προστασία και την προώθηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων 2019-2024), σχεδιάζει να συμπεριλάβει την ανάγκη εφαρμογής μέτρων που αποσκοπούν στην ενημέρωση, την κατάρτιση και την ευαισθητοποίηση σχετικά με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.

Εργαλεία που συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του Χάρτη και των περιπτώσεων εφαρμογής του

• για επαγγελματίες (νομοθετική εξουσία, διοίκηση, επιβολή του νόμου, δικαστικό σώμα, επαγγελματίες του νομικού κλάδου)
• για πολίτες

Η Δικαστική Ακαδημία (Pravosudna akademija) προσπαθεί κάθε χρόνο να συμπεριλάβει στο πρόγραμμα συνεχούς επιμόρφωσης των δικαστικών λειτουργών και άλλων μελών του δικαστικού σώματος κατάρτιση σχετικά με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Η Ακαδημία συμμετέχει επίσης σε έργα της ΕΕ που χρηματοδοτούνται από προγράμματα κατάρτισης της Ένωσης σχετικά με τον Χάρτη.

Αναφέρεται ως παράδειγμα το έργο «Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη δικαστική πρακτική» (Judging the Charter), το οποίο υλοποιείται από το Γραφείο της Συνηγόρου του Πολίτη της Δημοκρατίας της Κροατίας, ενώ η Δικαστική Ακαδημία αποτελεί έναν από τους συνδεδεμένους εταίρους. Στο πλαίσιο του έργου αυτού, το 2017 συμμετείχαν τέσσερις δικαστές σε δύο διεθνή συνέδρια, ενώ το 2018 διοργανώθηκαν έξι ημερίδες: τρεις γενικού περιεχομένου με θέμα τον Χάρτη (για 41 δικαστές συνολικά από το Ζάγκρεμπ, το Σπλιτ και την Οσιέκα) και τρεις ειδικού περιεχομένου με θέμα το άσυλο και τις διακρίσεις, με τη συμμετοχή 46 δικαστών συνολικά από το Ζάγκρεμπ.

Είναι σημαντικό να αναφερθεί επίσης το έργο της Μεταβατικής Διευκόλυνσης «Βελτίωση της ποιότητας της κατάρτισης στο δικαστικό σύστημα – Δίκαιο της ΕΕ και Διαδικτυακή Μάθηση», που ολοκληρώθηκε τον Μάρτιο του 2018. Στο πλαίσιο του έργου αυτού, πέρα από τη διοργάνωση εργαστηρίων και διαδικτυακών μαθημάτων, περιλαμβανόταν η ανάπτυξη προγράμματος σπουδών για την παροχή κατάρτισης στο ευρωπαϊκό δίκαιο, πρόγραμμα το οποίο η Δικαστική Ακαδημία μπορεί να εξακολουθήσει να εφαρμόζει στα προγράμματα που προσφέρει. Ένα από τα θέματα που καλύφθηκαν ήταν «ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ: πεδίο εφαρμογής και εφαρμογή σε εθνικό επίπεδο» και, με βάση το υλικό που αναπτύχθηκε, διοργανώθηκαν τέσσερα εργαστήρια για 60 συμμετέχοντες συνολικά, στο πλαίσιο του τακτικού προγράμματος συνεχούς επαγγελματικής επιμόρφωσης το 2019.

Χρήση και προώθηση εργαλείων του Χάρτη που αναπτύχθηκαν από άλλες χώρες της ΕΕ ή από άλλους ενδιαφερομένους στην ΕΕ

Εγχειρίδιο του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης με τίτλο «Applying the Charter of Fundamental Rights of the European Union in law and policymaking at national level» (Εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη νομοθεσία και τη χάραξη πολιτικής σε εθνικό επίπεδο) παρουσιάστηκε στο πλαίσιο επιμόρφωσης για δημόσιους υπαλλήλους που συμμετέχουν στις νομοθετικές διαδικασίες. Η επιμόρφωση προσφέρθηκε από το Γραφείο της Συνηγόρου του Πολίτη, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, στις 30 Ιανουαρίου 2019.

Επίσης, σε συνέχεια της δημοσίευσης, από τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, της ετήσιας έκθεσης για τα θεμελιώδη δικαιώματα, η οποία περιλαμβάνει κεφάλαιο σχετικά με τη χρήση του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων σε εθνικό επίπεδο, η οργάνωση της κοινωνίας των πολιτών «το Σπίτι των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο Ζάγκρεμπ» διαχέει την έκθεση στα μέσα κοινωνικής δικτύωσής της.

Συνεργασία με ενδιαφερομένους για την προώθηση της χρήσης του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και της ενημέρωσης σχετικά με αυτόν

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ υπερασπιστών δικαιωμάτων και εθνικών αρχών που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

Το Γραφείο της Συνηγόρου του Πολίτη, σε συνεργασία με τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, διοργάνωσε δύο εργαστήρια με σκοπό την αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων:

• Στις 30 Ιανουαρίου 2019 διοργανώθηκε επιμόρφωση για δημόσιους υπαλλήλους στους χώρους της Εθνικής Σχολής Δημόσιας Διοίκησης (Državna škola za javnu upravu). Σκοπός της επιμόρφωσης ήταν η αύξηση της ευαισθητοποίησης σχετικά με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων μεταξύ των δημόσιων υπαλλήλων που συμμετέχουν σε νομοθετικές διαδικασίες. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στο άρθρο 51, που καθορίζει το πεδίο εφαρμογής του Χάρτη. Στο πλαίσιο της επιμόρφωσης παρουσιάστηκε επίσης εγχειρίδιο του Οργανισμού με τίτλο «Applying the Charter of Fundamental Rights of the European Union in law and policymaking at national level».
• Στις 31 Ιανουαρίου 2019, στους χώρους του Σπιτιού των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο Ζάγκρεμπ, διοργανώθηκε επιμόρφωση για εκπροσώπους της κοινωνίας των πολιτών. Η επιμόρφωση εστιάστηκε στη δυνατότητα εφαρμογής του Χάρτη μέσω εκστρατειών και εκκλήσεων για την υπεράσπιση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, καθώς και στο πλαίσιο υποστήριξης ατόμων των οποίων τα δικαιώματα παραβιάστηκαν, με ιδιαίτερη έμφαση στις στρατηγικές ένδικες διαφορές.
• Επίσης, η έκθεση της Συνηγόρου του Πολίτη για το 2018, που υποβλήθηκε στο κροατικό κοινοβούλιο στα τέλη Μαρτίου του 2019, αναφέρεται στον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων.

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ εθνικών αρχών και πανεπιστημίων που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

Στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου του Ζάγκρεμπ (Pravni fakultet Sveučilišta u Zagrebu), ο Χάρτης διδάσκεται στους φοιτητές στο δεύτερο και πέμπτο έτος των σπουδών τους, καθώς και σε μεταπτυχιακό επίπεδο.

Στο δεύτερο έτος, δύο μαθήματα έχουν ως αντικείμενο την προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην ΕΕ, συμπεριλαμβανομένου του Χάρτη, στο πλαίσιο του βασικού προγράμματος Ευρωπαϊκού Δημόσιου Δικαίου. Στο πέμπτο έτος, προσφέρεται στους φοιτητές της νομικής το μάθημα EU Fundamental Rights, που γίνεται στην αγγλική γλώσσα. Πρόσφατα εκπονήθηκε επίσης πανεπιστημιακό εγχειρίδιο για τα θεμελιώδη δικαιώματα στην ΕΕ, με έμφαση στην απαγόρευση των διακρίσεων. Το θέμα της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων διδάσκεται επίσης και στο πλαίσιο του προγράμματος «Θεσμικά όργανα και νομικό σύστημα της ΕΕ, ως πρόγραμμα ειδικών σπουδών Δικαίου της ΕΕ.

Παραδείγματα μη κυβερνητικών πρωτοβουλιών που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση σχετικά με αυτόν στη χώρα σας

Το Σπίτι των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο Ζάγκρεμπ (Kuća ljudskih prava Zagreb) συμμετέχει κάθε χρόνο στην έρευνα που διεξάγει ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) με σκοπό την προετοιμασία της ετήσιας έκθεσης για τα θεμελιώδη δικαιώματα, στην οποία περιλαμβάνεται κεφάλαιο σχετικά με τη χρήση του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων σε εθνικό επίπεδο. Στην έκθεση παρέχεται επισκόπηση της νομολογίας των κρατών μελών η οποία στηρίζεται στον Χάρτη ή αναφέρεται σ’ αυτόν, της χρησιμοποίησης του Χάρτη στις κοινοβουλευτικές συζητήσεις και κατά την έκδοση νέας νομοθεσίας, καθώς και της μνείας του Χάρτη σε πανεπιστημιακά άρθρα. Όπως προαναφέρεται, έπειτα από τη δημοσίευση της έκθεσης του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, το Σπίτι των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο Ζάγκρεμπ προέβη στη διάχυση της έκθεσης στα μέσα κοινωνικής δικτύωσής του.

Άλλωστε, στους χώρους του Σπιτιού των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου στο Ζάγκρεμπ διεξήχθη, στις 31 Ιανουαρίου 2019, το σεμινάριο για τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, που διοργανώθηκε από τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και από το Γραφείο της Συνηγόρου του Πολίτη της Δημοκρατίας της Κροατίας. Στο σεμινάριο παρέστησαν εκπρόσωποι της κοινωνίας των πολιτών και ανεξάρτητων φορέων προστασίας των δικαιωμάτων του ανθρώπου, καθώς και ενδιαφερόμενοι και ενδιαφερόμενες επαγγελματίες του νομικού κλάδου, που ασχολήθηκαν με θέματα σημασίας και λειτουργίας του Χάρτη, καθώς επίσης συμμετείχαν σε ασκήσεις σχετικά με την εφαρμογή του στην πράξη.

Κυβερνητικές πολιτικές που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση γι’ αυτόν από μέρους της νομοθετικής εξουσίας, της διοίκησης, των οργάνων επιβολής του νόμου και του δικαστικού σώματος

1. H Ανώτατη Σχολή Δικαστών (Scuola Superiore della Magistratura)

Η Ανώτατη Σχολή Δικαστών, η οποία συστάθηκε με το νομοθετικό διάταγμα αριθ. 26, της 30ής Ιανουαρίου 2006, έχει αναλάβει κεντρικό ρόλο στην κατάρτιση των δικαστών, δηλαδή στη διασφάλιση της εφαρμογής του νόμου και της τήρησης της υποχρέωσης επαγγελματικής κατάρτισης των δικαστών. Ωστόσο, τα προγράμματα κατάρτισης της Σχολής απευθύνονται επίσης σε δικηγορικούς συλλόγους, με τη διοργάνωση κοινών μαθημάτων.

Ο στόχος της Σχολής είναι σημαντικός, δηλαδή η παροχή κατάρτισης και διά βίου μάθησης στους δικαστές, προκειμένου να βελτιωθεί η διεθνής συνεργασία και να αυξηθεί η εξοικείωση με τα νομικά συστήματα.

Η Σχολή έχει αποκλειστική αρμοδιότητα στον τομέα της διά βίου μάθησης και της κατάρτισης των δικαστών. Ειδικότερα, είναι υπεύθυνη για τα εξής:

• τη διοργάνωση σεμιναρίων διά βίου επαγγελματικής μάθησης και κατάρτισης για δικαστές και άλλους επαγγελματίες του νομικού κλάδου (ανάλογα με τις ανάγκες)·
• την παροχή αρχικής κατάρτισης και διά βίου μάθησης για επίτιμους δικαστές·
• τη διοργάνωση μαθημάτων κατάρτισης για δικαστές και εισαγγελείς που επιθυμούν να διοριστούν σε ανώτερες θέσεις σε πρωτοβάθμια ή δευτεροβάθμια δικαστήρια·
• την παροχή κατάρτισης σε δικαστές που κατέχουν ανώτερες και ημιανώτερες θέσεις σε δικαστικά αξιώματα·
• την παροχή κατάρτισης σε δικαστές επιφορτισμένους με καθήκοντα κατάρτισης·
• τη διεξαγωγή αποκεντρωμένων δραστηριοτήτων κατάρτισης·
• τη συνεργασία σε δραστηριότητες που σχετίζονται με την πρακτική άσκηση για τακτικούς δικαστές στο πλαίσιο των κατευθυντήριων γραμμών που εκδίδονται από το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο (Consiglio superiore della magistratura) και τη συνεκτίμηση των προτάσεων των δικαστικών συμβουλίων·
• την οργάνωση, κατόπιν αιτήματος της αρμόδιας κρατικής αρχής, κατάρτισης για αλλοδαπούς δικαστές στην Ιταλία ή για συμμετέχοντες σε δραστηριότητες κατάρτισης που διεξάγονται στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού Δικτύου Κατάρτισης Δικαστικών ή στο πλαίσιο σχεδίων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και άλλων κρατών ή διεθνών οργανισμών ή την υλοποίηση προγραμμάτων για το Υπουργείο Εξωτερικών και τον συντονισμό δραστηριοτήτων κατάρτισης που απευθύνονται σε Ιταλούς δικαστές και παρέχονται από άλλα κράτη ή διεθνείς οργανισμούς σχετικά με την οργάνωση και τη λειτουργία του δικαστικού συστήματος·
• τη συνεργασία, κατόπιν αιτήματος της αρμόδιας κρατικής αρχής, σε δραστηριότητες που αφορούν την οργάνωση και τη λειτουργία του δικαστικού συστήματος σε άλλες χώρες·
• την υλοποίηση προγραμμάτων κατάρτισης σε συνεργασία με παρόμοιες υπηρεσίες άλλων θεσμικών ή επαγγελματικών φορέων·
• τη δημοσίευση ερευνών και μελετών σχετικά με τα θέματα που καλύπτονται από τις δραστηριότητες κατάρτισης·
• τη διοργάνωση πολιτιστικών πρωτοβουλιών και ανταλλαγών, συναντήσεων μελέτης και έρευνας σε σχέση με τις δραστηριότητες κατάρτισης·
• τη διοργάνωση σεμιναρίων, μεταξύ άλλων βάσει ειδικών συμφωνιών ή συμβάσεων που διέπουν τις σχετικές αμοιβές, για τους επαγγελματίες του νομικού κλάδου ή για όσους είναι εγγεγραμμένοι σε εξειδικευμένες νομικές σχολές.

Η Σχολή διοργανώνει ετήσια μαθήματα «διά βίου» μάθησης σχετικά με το ευρωπαϊκό δίκαιο και, ειδικότερα, σχετικά με τα «δικαιώματα που κατοχυρώνονται στον Χάρτη», τα οποία είναι ανοικτά σε όλους τους δικαστές και, για ορισμένα μαθήματα, και σε δικηγόρους. Αυτά αφορούν τόσο τις ουσιαστικές όσο και τις γλωσσικές πτυχές.

Η μέθοδος αυτή είναι κατάλληλη, δεδομένου ότι η κατάρτιση σχετικά με τον Χάρτη και την εφαρμογή του σε εθνικό επίπεδο παρέχεται κάθε φορά που γίνονται βελτιώσεις όσον αφορά την προστασία ενός θεμελιώδους δικαιώματος που προβλέπεται σ' αυτόν. Ως εκ τούτου, η βέλτιστη πρακτική είναι συγκεκριμένα να τονιστεί η αναφορά στο δικαίωμα που περιλαμβάνεται στον Χάρτη της ΕΕ, με συζήτηση σχετικά με τον τρόπο με τον οποίο ενσωματώνεται στο εθνικό δίκαιο.

Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης θα αποτελέσει θέμα διά βίου μάθησης για το 2022 σε μαθήματα σχετικά με την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, το σύστημα των πηγών δικαίου, την ψηφιοποίηση, τη δικαιοσύνη, τα δικαιώματα, τα θεμελιώδη δικαιώματα και το ευρωπαϊκό δίκαιο, τη δυσφήμιση και τη ρητορική μίσους, καθώς και σχετικά με την τεχνητή νοημοσύνη και το δίκαιο.

2. Εθνικό σημείο επαφής για τον Χάρτη της ΕΕ

Σύμφωνα με τις επιθυμίες της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η σημερινή υπουργός Δικαιοσύνης Marta Cartabia διόρισε την καθηγήτρια Palmina Tanzarella ως σημείο επαφής της Ιταλίας για τον Χάρτη. Ένα από τα καθήκοντά της είναι η προώθηση του Χάρτη, η ενημέρωση σχετικά με αυτόν και, ως εκ τούτου, η διασφάλιση της αποτελεσματικότερης εφαρμογής του. Η επιλογή στόχευε σε πρόσωπο που δραστηριοποιείται στη δημόσια διοίκηση η οποία επωφελείται από ειδικό εσωτερικό συντονισμό με το Υπουργείο Δικαιοσύνης και τον ακαδημαϊκό κόσμο.

Το σημείο επαφής αποτελεί και θα αποτελέσει μια νέα διάσταση για την προώθηση και τη βελτίωση των γνώσεων σχετικά με τον Χάρτη μέσω ενός τακτικού προγράμματος πρωτοβουλιών. Για τον σκοπό αυτόν, το σημείο επαφής υποστηρίζεται από τη μονάδα προσωπικού για τον συντονισμό των διεθνών υποθέσεων που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα (Coordinamento dell’attività internazionale in tema di diritti umani· AIDU), που συστάθηκε στο Τμήμα Δικαιοσύνης (Dipartimento per gli affari di giustizia· DAG) του Υπουργείου Δικαιοσύνης τον Δεκέμβριο του 2021. Η πρωτοβουλία αυτή δεν έχει προηγούμενο και επίσης έχει υλοποιηθεί με σκοπό την υλοποίηση των στόχων της ευρωπαϊκής στρατηγικής για την ενίσχυση της εφαρμογής του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων στην ΕΕ. Η μονάδα θα επικεντρωθεί —εντός των αρμοδιοτήτων του Υπουργείου Δικαιοσύνης— σε ευρωπαϊκούς θεματικούς τομείς που αφορούν τα θεμελιώδη δικαιώματα, τα δικαιώματα των πολιτών και την ελεύθερη κυκλοφορία των προσώπων.

3. Πανεπιστημιακά μαθήματα

Η προστασία των θεμελιωδών δικαιωμάτων ως δύναμη για την ευρωπαϊκή ολοκλήρωση αποτελεί πλέον ουσιώδες μέρος των μαθημάτων νομικής στα πανεπιστήμια, ιδίως όσον αφορά την πρόοδο στο συνταγματικό δίκαιο και το δίκαιο της ΕΕ. Προκειμένου να διασφαλιστεί η πολυεπίπεδη προστασία των δικαιωμάτων, είναι σημαντικό οι μελλοντικοί επαγγελματίες του νομικού και του οικονομικού κλάδου να λαμβάνουν κατάρτιση σχετικά με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και την ερμηνεία του από τα εθνικά δικαστήρια και το Δικαστήριο. Για τον λόγο αυτόν, τα τελευταία χρόνια σημειώθηκε μεγάλη αύξηση των εξειδικευμένων μαθημάτων.

Ειδικότερα, σύμφωνα με την τελευταία έρευνα του Υπουργείου Πανεπιστημίων και Έρευνας (Ministero dell’Università e della Ricerca· MUR), τον Δεκέμβριο του 2021 προσφέρθηκαν περίπου 550 μαθήματα από τα τμήματα νομικής, πολιτικών επιστημών και οικονομικών, τόσο των δημόσιων όσο και των ιδιωτικών πανεπιστημίων, μεταξύ των οποίων και ορισμένα στην αγγλική γλώσσα.

Τα περισσότερα από αυτά τα μαθήματα αφορούν ευρύτερα το ζήτημα της προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων, τονίζοντας τον διάλογο μεταξύ των συνταγματικών και των υπερεθνικών ευρωπαϊκών δικαστηρίων κατά την εφαρμογή των δικών τους χαρτών. Οι περιπτωσιολογικές μελέτες παρέχουν στους σπουδαστές τα εργαλεία που χρειάζονται για να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο αλληλεπιδρούν οι χάρτες και η νομολογία. Με τον τρόπο αυτόν, μπορεί να ληφθεί σοβαρά υπόψη ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης και οι επιπτώσεις της εφαρμογής του.

Ο Χάρτης μελετάται επίσης σε μαθήματα σχετικά με θέματα όπως η μετανάστευση, το δίκαιο πληροφοριών και επικοινωνιών, το περιβαλλοντικό δίκαιο, το ευρωπαϊκό ποινικό και δικονομικό δίκαιο, το ευρωπαϊκό διοικητικό δίκαιο, ο θρησκευτικός πλουραλισμός, το ευρωπαϊκό φορολογικό δίκαιο και το ευρωπαϊκό εργατικό δίκαιο.

4. Βέλτιστες πρακτικές για την αποτελεσματική συνεργασία μεταξύ των εθνικών αρχών και της κοινωνίας των πολιτών, ώστε να ενθαρρυνθούν τα θύματα διακρίσεων να παρουσιαστούν και να τους παρασχεθεί στήριξη

Δεδομένου ότι ακρογωνιαίος λίθος του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης είναι η απαγόρευση των διακρίσεων, προωθείται και από το έργο των εθνικών φορέων που είναι προσηλωμένοι στο ζήτημα αυτό.

Θα πρέπει να τονιστεί ο ρόλος του Εθνικού Γραφείου κατά των Φυλετικών Διακρίσεων (Ufficio Nazionale Antidiscriminazioni Razziali· UNAR), που συστάθηκε εντός του Γραφείου του πρωθυπουργού, με το νομοθετικό διάταγμα αριθ. 215 της 9ης Ιουλίου 2003 (για την εφαρμογή της οδηγίας 2000/43/ΕΚ περί εφαρμογής της αρχής της ίσης μεταχείρισης προσώπων ασχέτως φυλετικής ή εθνοτικής τους καταγωγής).

Το Γραφείο είναι επιφορτισμένο με τη διασφάλιση του δικαιώματος ίσης μεταχείρισης για όλα τα πρόσωπα, ανεξάρτητα από την εθνοτική ή φυλετική καταγωγή, την ηλικία, τις θρησκευτικές πεποιθήσεις, τον σεξουαλικό προσανατολισμό, την ταυτότητα φύλου ή το αν έχουν αναπηρία ή όχι. Λειτουργεί αυτόνομα και αμερόληπτα και επί σειρά ετών παρακολουθεί στενά τις επιπτώσεις της ρητορικής μίσους που εισάγει διακρίσεις, μεταξύ άλλων, στο διαδίκτυο, καθώς και τις προσπάθειες για την καταπολέμησή της.

Τα καθήκοντα που ανατίθενται στο Γραφείο από τον νόμο είναι τα εξής:

• να παρέχει συνδρομή σε δικαστικές ή διοικητικές διαδικασίες σε πρόσωπα που θεωρούν ότι έχουν υποστεί συμπεριφορά που εισάγει διακρίσεις, η οποία λαμβάνει τις μορφές που προβλέπονται στο άρθρο 425 του ιταλικού κώδικα πολιτικής δικονομίας·
• με τον δέοντα σεβασμό στις εξουσίες και στα καθήκοντα της δικαστικής αρχής, να διενεργεί έρευνες για να διαπιστώσει την ύπαρξη ή μη διακρίσεων·
• να ενθαρρύνει τους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς, ιδίως τις ενώσεις και τους φορείς που δραστηριοποιούνται στον τομέα της καταπολέμησης των διακρίσεων, να θεσπίσουν ειδικά μέτρα, συμπεριλαμβανομένων σχεδίων για θετική δράση, με στόχο την πρόληψη ή την αντιστάθμιση των διακρίσεων λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής·
• να αυξήσει όσο το δυνατόν περισσότερο την ενημέρωση σχετικά με τα ισχύοντα μέσα προστασίας, μεταξύ άλλων, μέσω της ενημέρωσης του κοινού σχετικά με την αρχή της ίσης μεταχείρισης και της διεξαγωγής εκστρατειών ενημέρωσης και επικοινωνίας·
• να εκδίδει συστάσεις και γνώμες για θέματα που αφορούν διακρίσεις λόγω φυλετικής ή εθνοτικής καταγωγής, καθώς και προτάσεις για τροποποιήσεις της ισχύουσας νομοθεσίας·
• να καταρτίζει ετήσια έκθεση προς το Κοινοβούλιο σχετικά με την αποτελεσματική εφαρμογή της αρχής της ίσης μεταχείρισης και την αποτελεσματικότητα των μηχανισμών προστασίας, καθώς και ετήσια έκθεση προς τον πρωθυπουργό σχετικά με το έργο που επιτελέστηκε·
• να προωθεί μελέτες, έρευνες και ανταλλαγές εμπειριών, μεταξύ άλλων, σε συνεργασία με ενώσεις και φορείς που δραστηριοποιούνται στον τομέα της καταπολέμησης των διακρίσεων, με άλλες μη κυβερνητικές οργανώσεις που δραστηριοποιούνται στον τομέα αυτόν και με εξειδικευμένες υπηρεσίες στατιστικής έρευνας, μεταξύ άλλων, με σκοπό την ανάπτυξη κατευθυντήριων γραμμών για την καταπολέμηση των διακρίσεων.

Στο Τμήμα Ίσων Ευκαιριών εντός του Γραφείου του πρωθυπουργού (άρθρο 6 του νομοθετικού διατάγματος αριθ. 215/2003) συστάθηκε επίσης μητρώο ενώσεων και φορέων που δραστηριοποιούνται στον τομέα της καταπολέμησης των διακρίσεων και της προώθησης της ίσης μεταχείρισης.

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης έχει συμμετάσχει και συμμετέχει επί του παρόντος σε σειρά αναλυτικών και επιχειρησιακών έργων, υπό τον συντονισμό του UNAR, με ειδικό στόχο την επικαιροποίηση και την ανάπτυξη πρακτικών και εργαλείων για την αποτελεσματική πρόληψη και καταπολέμηση του ρατσισμού, της ξενοφοβίας και άλλων μορφών μισαλλοδοξίας που διαδίδονται μέσω της ρητορικής μίσους, μεταξύ άλλων και στο διαδίκτυο. Τα εν λόγω έργα περιλαμβάνουν τα ακόλουθα:

• το έργο CO.N.T.R.O. — «Αντεπιχειρήματα κατά του ρατσισμού στο διαδίκτυο» (2018-2020) — που αναπτύχθηκε και συντονίστηκε από το UNAR σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Κοινωνικών Ερευνών (Istituto per la Ricerca Sociale· IRS) και υποστηρίχθηκε και χρηματοδοτήθηκε από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, το οποίο προώθησε μια στοχευμένη εκστρατεία επικοινωνίας και ενημέρωσης κατά του ρατσισμού στο διαδίκτυο και έθεσε τις προϋποθέσεις για τη δημιουργία του Παρατηρητηρίου Μέσων Ενημέρωσης και Διαδικτύου του UNAR, με τη συμμετοχή των βασικών θεσμικών και μη θεσμικών φορέων που εργάζονται για την καταπολέμηση αυτού του ζητήματος·
• το έργο REASON — «Αντίδραση για την αντιμετώπιση της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο» (σε εξέλιξη από το 2020), το οποίο θεσπίζει επίσημα έναν Εθνικό Σταθμό Ελέγχου (Cabina di Regia Nazionale) για την καταπολέμηση των εγκλημάτων μίσους και της ρητορικής μίσους στο διαδίκτυο, με στόχο να συμβάλει στον συντονισμό δράσεων και στην ανταλλαγή εμπειριών σε συνεργασία με το Παρατηρητήριο κατά των Διακρίσεων (Osservatorio per la sicurezza contro gli atti discriminatori)· OSCAD), το Υπουργείο Εσωτερικών, το Υπουργείο Δικαιοσύνης, το Υπουργείο Παιδείας, την Αρχή Εγγυήσεων Επικοινωνιών (Autorità per le Garanzie nelle Comunicazioni· AGCOM) και εθελοντικές οργανώσεις, μεταξύ των οποίων οι: Carta Di Roma, Lunaria, Arci, Amnesty Italia, Cospe και Arcigay.

Το κύριο καθήκον του Σταθμού Ελέγχου είναι η ανάπτυξη ενός εθνικού στρατηγικού σχεδίου για την καταπολέμηση των εγκλημάτων μίσους και της ρητορικής μίσους.

5. Πολιτικές που στοχεύουν τα σχολεία. Γενικά: εκπαίδευση

Λαμβανομένου υπόψη ότι η ενημέρωση σχετικά με τον Χάρτη είναι επωφελής και αναγκαία προκειμένου να ενθαρρυνθούν οι νεότερες γενιές να προβληματιστούν προσεκτικά σχετικά με τις κοινές αξίες, που θα θέσουν τους ανθρώπους και την ανθρώπινη αξιοπρέπεια στο επίκεντρο της διαδικασίας οικοδόμησης μιας κοινωνίας χωρίς αποκλεισμούς, υπάρχει μια σειρά από πρωτοβουλίες που έχουν αναληφθεί στα σχολεία. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:

το La Carta europea dei diritti a un milione di studenti (Ο Ευρωπαϊκός Χάρτης Θεμελιωδών Δικαιωμάτων για ένα εκατομμύριο μαθητές) ήταν ένα έργο που υλοποιήθηκε από κοινού από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και την ιταλική κυβέρνηση, σε συνεργασία με το Υπουργείο Παιδείας, Πανεπιστημίων και Έρευνας και τα ιταλικά ταχυδρομεία (Poste Italiane), στο πλαίσιο του οποίου παραδόθηκαν αντίγραφα του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε ένα εκατομμύριο μαθητές σε ιταλικά σχολεία δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης κατά την τελευταία διετία·

το La Carta di Nizza fra diritti umani e cittadinanza (Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης: μεταξύ ανθρωπίνων δικαιωμάτων και ιθαγένειας) ήταν ένας διαγωνισμός που προωθήθηκε από το Υπουργείο Παιδείας με πρωταρχικό στόχο την ενθάρρυνση των παιδιών να διαβάσουν και να προβληματιστούν σχετικά με τις πρακτικές εφαρμογές του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Ειδικότερα, το περιεχόμενο του Χάρτη συζητήθηκε μέσω συγκρίσεων με τα κείμενα διεθνών συμβάσεων και συνθηκών για τα ανθρώπινα δικαιώματα, όπως η Οικουμενική Διακήρυξη των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου.

Εργαλεία που συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του Χάρτη και των περιπτώσεων εφαρμογής του

Το 2019 το Υπουργείο Δικαιοσύνης ξεκίνησε το έργο «EJNita» (EJN — Ιταλικό δίκτυο: Χτίζοντας γέφυρες) με μερική χρηματοδότηση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή (συμφωνία επιχορήγησης αριθ. 831373), στόχος του οποίου ήταν η ενίσχυση και ο εξορθολογισμός του Ευρωπαϊκού Δικαστικού Δικτύου (ΕΔΔ) για αστικές και εμπορικές υποθέσεις. Το έργο αυτό ανταποκρίθηκε στην ανάγκη βελτίωσης των γνώσεων σχετικά με τα μέσα δικαστικής συνεργασίας σε αστικές και εμπορικές υποθέσεις στον νομικό ή επαγγελματικό τομέα.

Το έργο αυτό είχε ως αποτέλεσμα τη δημοσίευση της δικτυακής πύλης ALDRICUS, η οποία συγκεντρώνει πληροφορίες και υλικό ενδιαφέροντος (πρότυπα, εγχώρια, διεθνή και υπερεθνική νομολογία, συνδέσμους προς ιστοτόπους ενδιαφέροντος) στο πλαίσιο ιστολογίου. Η δικτυακή πύλη Aldricus αποτελεί επίσης εργαλείο για την προώθηση και την ευαισθητοποίηση σχετικά με τον Χάρτη, η οποία επιτυγχάνεται, ιδίως, με τη δημοσιοποίηση στοχευμένων εκδηλώσεων κατάρτισης. Για παράδειγμα, στις 22 Φεβρουαρίου 2021 προωθήθηκε η εκδήλωση κατάρτισης La protezione transfrontaliera degli adulti con disabilità cognitive in Italia e Spagna (Διασυνοριακή προστασία ενηλίκων με νοητικές αναπηρίες στην Ιταλία και την Ισπανία).

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης διαθέτει ειδική σελίδα για την προώθηση του Χάρτη, η οποία παρέχει πρόσβαση στην ιταλική έκδοση του κειμένου, καθώς και σύνδεσμο προς τον ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για επεξήγηση του Χάρτη.

Χρήση και προώθηση εργαλείων του Χάρτη που αναπτύχθηκαν από άλλες χώρες της ΕΕ ή από άλλους ενδιαφερομένους στην ΕΕ

Υπάρχουν πολυάριθμες πρωτοβουλίες κατάρτισης και μάθησης που απευθύνονται στο δικαστικό προσωπικό στην Ιταλία και παρέχονται από οργανισμούς κατάρτισης σε συνεργασία με Ευρωπαίους εταίρους [ευρωπαϊκούς οργανισμούς, για παράδειγμα ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA) ή άλλα ευρωπαϊκά κράτη]. Το 2021, για παράδειγμα, η Ανώτατη Σχολή Δικαστών δημοσίευσε διάφορες προσκλήσεις υποβολής προσφορών για το θέμα αυτό, οι οποίες προήλθαν από πρωτοβουλίες με ενδιαφερόμενους φορείς της ΕΕ —την Ακαδημία Ευρωπαϊκού Δικαίου (Europäische Rechtsakademie, ERA), ένα γερμανικό ίδρυμα, την Εθνική Σχολή Δικαστών της Γαλλίας (Ecole Nationale de la Magistrature· ENM), και το ΕΔΚΔ.

Συνεργασία με ενδιαφερομένους για την προώθηση της χρήσης του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και της ενημέρωσης σχετικά με αυτόν

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ υπερασπιστών δικαιωμάτων και εθνικών αρχών που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

Οι οργανισμοί που είναι επιφορτισμένοι με την προάσπιση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων έχουν το δικαίωμα να αντλούν κεφάλαια από κονδύλιο που προορίζεται για τη χρηματοδότηση δραστηριοτήτων για τη δημοσιοποίηση του περιεχομένου του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης βάσει του ιταλικού νόμου για τον προϋπολογισμό του 2001 (άρθρο 1 παράγραφος 573 του νόμου αριθ. 178 του 2021). Το κονδύλιο, το οποίο διαχειρίζεται το Υπουργείο Δικαιοσύνης, ανέρχεται σε 2 εκατ. ευρώ για καθένα από τα έτη 2021 και 2022, και δεσμεύεται για έργα κατάρτισης υψηλής ποιότητας που προωθούν τη δικαστική κουλτούρα σε θέματα διεθνούς ποινικού δικαίου και ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Τα κριτήρια για την πρόσβαση στους πόρους του κονδυλίου καθορίστηκαν με απόφαση του υπουργού Δικαιοσύνης, σε διαβούλευση με τον υπουργό Οικονομίας και Οικονομικών, με την απόδειξη μακροπρόθεσμης συνεργασίας, διαβούλευσης και συνεργασίας με διεθνείς φορείς και οργανισμούς να αποτελεί πρωταρχική απαίτηση.

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ εθνικών αρχών και πανεπιστημίων που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

Οι εθνικές αρχές έχουν στενή σχέση με τρία από τα ανώτατα δικαστήρια της Ιταλίας και ειδικότερα: με το Συνταγματικό Δικαστήριο (Corte costituzionale), με το Ανώτατο Ακυρωτικό Δικαστήριο (Corte Suprema di Cassazione) και με το Συμβούλιο της Επικρατείας (Consiglio di Stato).

Το ερευνητικό τμήμα του Συνταγματικού Δικαστηρίου δημοσιεύει ετήσια έκθεση που συγκεντρώνει και επεξηγεί τις ερμηνείες του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς σχετίζονται με συνταγματικές αρχές. Η τελευταία έκδοση της έκθεσης δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2021 με τίτλο L’applicazione della Carta dei diritti fondamentali dell’Unione europea nella giurisprudenza della Corte costituzionale (Εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη νομολογία του Συνταγματικού Δικαστηρίου), Ιούνιος 2021.

Το ερευνητικό τμήμα του Ανώτατου Ακυρωτικού Δικαστηρίου παρέχει πρόσβαση στις σημαντικότερες αποφάσεις, συμπεριλαμβανομένης της διεθνούς και ευρωπαϊκής νομολογίας.

Παραδείγματα μη κρατικών πρωτοβουλιών που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση σχετικά με αυτόν στη χώρα σας

Ο Εθνικός Δικηγορικός Σύλλογος (Associazione Nazionale Forense· ANF) είναι μέλος της ευρωπαϊκής σύμπραξης, επικεφαλής της οποίας είναι το Ίδρυμα Δικηγόρων για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα της Βουλγαρίας, στο οποίο συμμετέχουν και άλλοι φορείς, όπως η Confprofessioni (συνομοσπονδία στην οποία συμμετέχει ο ANF), ο Δικηγορικός Σύλλογος του Μιλάνου, το Πανεπιστήμιο του Burgos και το Γενικό Συμβούλιο του Δικηγορικού Συλλόγου της Ισπανίας (Consejo General de la Abogacìa Española). Το επικεφαλής μέρος και οι εταίροι του ανακηρύχθηκαν νικητές στην ευρωπαϊκή πρόσκληση υποβολής προσφορών για την υποστήριξη διακρατικών έργων δικαστικής κατάρτισης που καλύπτουν το αστικό δίκαιο, το ποινικό δίκαιο ή τα θεμελιώδη δικαιώματα (JUST-JTRA-EJTR-AG-2017).

Το έργο Lawyers4Rights είχε στόχο να επιτύχει τους ακόλουθους στόχους: την προώθηση της γνώσης της προέλευσης, του σκοπού και του πεδίου εφαρμογής του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, την ενίσχυση του ρόλου τους να ανταποκρίνονται σε ζητήματα προστασίας που προκύπτουν από τα ζητήματα της μετανάστευσης και της τρομοκρατίας, την ενημέρωση των δικαιούχων σχετικά με τον τρόπο εφαρμογής του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε εθνικό επίπεδο, τη βελτίωση της συνεργασίας μεταξύ των νομικών επαγγελμάτων και την ανάπτυξη της κατανόησης των ουσιωδών στοιχείων του εφαρμοστέου δικαίου της ΕΕ σε κάθε εθνικό πλαίσιο.

Η τελική διάσκεψη πραγματοποιήθηκε στις 24 Ιουνίου 2022 για να παρουσιαστούν τα αποτελέσματα του έργου και τα κύρια συμπεράσματα σχετικά με το επίπεδο ενημέρωσης των δικηγόρων και την εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Το περιεχόμενο του έργου διατίθεται στη διεύθυνση: https://lawyers4rights.eu/

Ορισμένες άλλες αυθόρμητες πρωτοβουλίες, όπως η διοργάνωση εκδηλώσεων κατάρτισης και διεξοδικών σεμιναρίων από ακαδημαϊκούς, τα άρθρα εστίασης που δημοσιεύθηκαν σε νομικά περιοδικά και εφημερίδες και οι ανταλλαγές απόψεων σε διάφορους καταλόγους ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στους οποίους εγγράφονται επαγγελματίες του νομικού κλάδου συνέβαλαν επίσης στη δημοσιοποίηση και την ενημέρωση σχετικά με το περιεχόμενο του Χάρτη.

Κυβερνητικές πολιτικές που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση γι’ αυτόν από μέρους της νομοθετικής εξουσίας, της διοίκησης, των οργάνων επιβολής του νόμου και του δικαστικού σώματος

Η πρώτη Εθνική Στρατηγική για την Προστασία και Προαγωγή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, η οποία υιοθετήθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο τον Ιούνιο του 2021, ετοιμάστηκε με βάση τον Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Εθνική Στρατηγική εστιάζεται στους εξής πυλώνες:

(α) Προστασία και σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων

(β) Προαγωγή των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και συμμόρφωση με διεθνείς και ευρωπαϊκές υποχρεώσεις της Κυπριακής Δημοκρατίας

(γ) Πρόληψη, ενημέρωση, ευαισθητοποίηση για δημιουργία κουλτούρας σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων.

Η Εθνική Στρατηγική απευθύνεται τόσο στο σύνολο των κρατικών αρχών όσο και στην ευρύτερη κοινωνία και στοχεύει στη συντονισμένη και συστηματική προστασία και προαγωγή των ατομικών, πολιτικών, κοινωνικών, οικονομικών και πολιτιστικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Η υλοποίηση της Εθνικής Στρατηγικής παρακολουθείται από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως.

Επίσης, πραγματοποιούνται ενημερωτικές ημερίδες, εκστρατείες ενημέρωσης και επετειακές εκδηλώσεις για ζητήματα ανθρώπινων δικαιωμάτων.

Επιπλέον στην ιστοσελίδα http://www.leginet.eu/ και στο http://www.cylaw.org/ υπάρχουν δικαστικές αποφάσεις στις οποίες γίνεται παραπομπή στον Χάρτη. Σχετικά παραδείγματα αποτελούν οι πιο κάτω αποφάσεις:

• Ποινική Έφεση 60/22 Αγραφιώτη ν. Δημοκρατίας, 23.11.22
• Πολιτική Έφεση 17/22 αναφορικά με την πολιτική αίτηση του Τ.Γ 13.1.23
• ΕΕΕΣ 1/22 Y.B.L ν. Γενικου Εισαγγελεα, 4.11.22

Εργαλεία που συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του Χάρτη και των περιπτώσεων εφαρμογής του

Προωθείται η ετοιμασία Εθνικών Σχεδίων Δράσης, τα οποία θα κωδικοποιούν τους στόχους της Εθνικής Στρατηγικής για την Προστασία και Προαγωγή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και κατά συνέπεια του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε δράσεις.

Υλοποιούνται δράσεις ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης από Αστυνομία.

Υπάρχει συνεργασία του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως με ΜΚΟ για σχετικά με τα δικαιώματα θυμάτων βίας κατά των γυναικών.

Θεσμοθετήθηκε σύστημα ποινικής δικαιοσύνης φιλικής προς τα παιδιά.

Χρήση και προώθηση εργαλείων του Χάρτη που αναπτύχθηκαν από άλλες χώρες της ΕΕ ή από άλλους ενδιαφερομένους στην ΕΕ

Παρακαλείσθε να διευκρινίσετε και να παράσχετε συνδέσμους, εφόσον υπάρχουν.

Εργαλεία που αναπτύχθηκαν από άλλους ενδιαφερομένους είναι εκείνα που αναπτύχθηκαν από οργανώσεις της κοινωνίας των πολιτών, υπερασπιστές δικαιωμάτων, όπως εθνικά ιδρύματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων ή φορείς για την ισότητα ή τα δίκτυά τους, πανεπιστήμια, θεσμικά όργανα της ΕΕ, οργανισμούς και λοιπά όργανα της ΕΕ κ.λπ.]

Συνεργασία με ενδιαφερομένους για την προώθηση της χρήσης του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και της ενημέρωσης σχετικά με αυτόν

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ υπερασπιστών δικαιωμάτων και εθνικών αρχών που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

Tο Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, στα πλαίσια των αρμοδιοτήτων του ως Εθνική Αρχή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, συμμετέχει ως εταίρος, σε περιφερειακό Έργο (Project) που χρηματοδοτείται από τα ταμεία EEA and Norway Grants, και έχει ως γενικότερο στόχο τη στήριξη Εθνικών Αρχών Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Ε.Ε.), στον έλεγχο εφαρμογής των θεμελιωδών δικαιωμάτων σε εθνικό επίπεδο και των σχετικών με τα θεμελιώδη δικαιώματα πτυχών του κράτους δικαίου (Supporting National Human Rights Institutions in monitoring fundamental rights and the fundamental rights aspects of the rule of law).

Στο εν λόγω Έργο συμμετέχουν: ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.E. (EU Agency of Fundamental Rights) ως επικεφαλής εταίρος (lead partner) και οι Εθνικές Αρχές Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων 7 χωρών της Ε.Ε., συμπεριλαμβανομένου και του Γραφείου μας. Συμμετέχει, επίσης, ως εταίρος εμπειρογνώμονας (expertise partner) και το Δίκτυο European Network of National Human Rights Institutions (ENNHRI).

Ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε., ως επικεφαλής εταίρος, ηγείται της συνολικής υλοποίησης του Έργου, προωθώντας τη συνεργασία μεταξύ των δικαιούχων εταίρων και παρέχοντας συμβουλές και καθοδήγηση σε σχέση με τις προβλεπόμενες δράσεις.

Tο Γραφείο Επιτρόπου Διοικήσεως και Προστασίας Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, έχει ήδη εξασφαλίσει χρηματοδότηση για την εφαρμογή του συγκεκριμένου Έργου, το οποίο προβλέπεται να ολοκληρωθεί στις 29 Φεβρουαρίου 2024 και περιλαμβάνει τις ακόλουθες τρεις (3) θεματικές ενότητες εργασιών:

1. 1^η Ενότητα Εργασιών: Ενίσχυση/βελτίωση της χρήσης του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε. από τις ΕΑΑΔ και ενίσχυση του ρόλου τους στην εφαρμογή των προνοιών του Χάρτη σε εθνικό επίπεδο, συμπεριλαμβανομένης και της ενίσχυσης της ικανότητας/κατάρτισης του προσωπικού τους να χρησιμοποιεί τη νομοθεσία της Ε.Ε για τα θεμελιώδη δικαιώματα στην εργασία του.
2. 2^η Ενότητα Εργασιών: Ενίσχυση της ικανότητας των ΕΑΑΑΔ στην παρακολούθηση σεβασμού/εφαρμογής των θεμελιωδών δικαιωμάτων και του κράτους δικαίου, συμπεριλαμβανομένης της συνεργασίας τους με αρμόδιους μηχανισμούς της Ε.Ε. και της προώθησης - σε εθνικό επίπεδο - της δημόσιας συζήτησης για τα θεμελιώδη δικαιώματα και το κράτος δικαίου.
3. 3^η Ενότητα Εργασιών: Ανάπτυξη/βελτίωση της ικανότητας των ΕΑΑΑΔ στην παρακολούθηση τη συμμόρφωσης με τα θεμελιώδη δικαιώματα, κατά την εκτέλεση των κονδυλίων της ΕΕ, όπως προβλέπεται από νέα νομοθεσία της ΕΕ.

Αξίζει να σημειωθεί πως για σκοπούς υλοποίησης του Έργου θα διοργανωθούν δύο (2) εκπαιδευτικά σεμινάρια σε ομάδες στόχους που έχουν καθοριστεί από το Γραφείο μας, ήτοι: Νομικούς (Δικηγόρους/Εισαγγελείς) και Λειτουργούς δημοσίων υπηρεσιών.

(Σημ.: Στο Έργο προβλέπεται η διοργάνωση κι ενός τρίτου εκπαιδευτικού σεμιναρίου, σε Δικαστές, η οποία όμως θα ανατεθεί σε εμπειρογνώμονα από το εξωτερικό.

Καθώς επίσης και η διοργάνωση δύο εκπαιδευτικών σεμιναρίων στο σύνολο του προσωπικού του Γραφείου μας, για ενίσχυση των γνώσεων του στο δίκαιο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων της Ε.Ε., και ειδικότερα του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ε.Ε.

Στα πλαίσια του πιο πάνω έργου, ο στόχος για την προώθηση της χρήσης του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και της ενημέρωσης σχετικά με αυτόν σε οριζόντιο επίπεδο όσον αφορά τη δημόσια διοίκηση όσο και άμεσα εμπλεκόμενους με την εφαρμογή του εταίρους, όπως δικηγόροι και δικαστές, αναμένεται να υλοποιηθεί.

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ εθνικών αρχών και πανεπιστημίων που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

Η πρώτη Εθνική Στρατηγική για την Προστασία και Προαγωγή των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων ετοιμάστηκε από το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως, με τη συνδρομή του Τμήματος Νομικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, στα πλαίσια της εφαρμογής του Μνημονίου Συναντίληψης που υπέγραψε το Υπουργείο Δικαιοσύνης και Δημοσίας Τάξεως με το εν λόγω Τμήμα για ανθρώπινα δικαιώματα.

Παραδείγματα μη κυβερνητικών πρωτοβουλιών που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση σχετικά με αυτόν στη χώρα σας

[Παρακαλείσθε να διευκρινίσετε και να παράσχετε συνδέσμους για τις πρωτοβουλίες, εφόσον υπάρχουν.]

Η νομοθεσία και η νομολογία της Λετονίας περιλαμβάνουν άρθρα του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (στο εξής: Χάρτης) που αφορούν την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, την ισότητα μεταξύ ανθρώπων και τα ανθρώπινα δικαιώματα στους τομείς της μετανάστευσης, της επιστήμης και της πρόσβασης σε πληροφορίες.

Παραπομπές στον Χάρτη στις αιτιολογικές εκθέσεις σχεδίων νόμων

• Νόμος για την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα σε ποινικές διαδικασίες και σε διοικητικές διαδικασίες παράβασης - η αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου παραπέμπει στο άρθρο 8 του Χάρτη σχετικά με την προστασία και τη θεμιτή επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Ο νόμος έχει συνταχθεί για την πρόληψη, τη διερεύνηση και την ανίχνευση ποινικών αδικημάτων και διοικητικών παραβάσεων σε σχέση με την επεξεργασία δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
• Νόμος για τα ιδιωτικά συνταξιοδοτικά ταμεία - η αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου παραπέμπει στο άρθρο 8 του Χάρτη σχετικά με την προστασία και τη θεμιτή επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
• Νόμος για την τροποποίηση του νόμου περί κρατικών κοινωνικών ασφαλίσεων, της 25ης Οκτωβρίου 2018 - η αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου παραπέμπει στο άρθρο 20 του Χάρτη σχετικά με την ισότητα έναντι του νόμου.
• Η αιτιολογική έκθεση του σχεδίου νόμου για την τροποποίηση του νόμου περί φόρων και δασμών παραπέμπει στο άρθρο 42 του Χάρτη σχετικά με το δικαίωμα πρόσβασης στα έγγραφα.

Παραπομπές στον Χάρτη σε αποφάσεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου

• Απόφαση στην υπόθεση αριθ. 2018-18-01 σχετικά με τη συνταγματικότητα των άρθρων του νόμου περί οδικής κυκλοφορίας. Τα άρθρα κρίθηκαν αντισυνταγματικά όσον αφορά τις απαιτήσεις προστασίας των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα. Γινόταν παραπομπή στο άρθρο 8 του Χάρτη σχετικά με την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.
• Απόφαση στην υπόθεση αριθ. 2018-15-01 σχετικά με τη συνταγματικότητα των άρθρων του νόμου περί ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Γίνεται παραπομπή στο άρθρο 13 του Χάρτη σχετικά με την ακαδημαϊκή ελευθερία των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων όσον αφορά την τέχνη και την επιστημονική έρευνα.
• Απόφαση στην υπόθεση αριθ. 2018-11-01 σχετικά με τη συνταγματικότητα των άρθρων του νόμου περί αμοιβών λειτουργών και υπαλλήλων κρατικών και αυτοδιοικητικών αρχών. Γίνεται παραπομπή στο άρθρο 8 του Χάρτη σχετικά με την προστασία και τη θεμιτή επεξεργασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα.

Εργαλεία που συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του Χάρτη και των περιπτώσεων εφαρμογής του

Για τους επαγγελματίες

Στη Λετονία υπάρχει το λετονικό κέντρο κατάρτισης δικαστικών [Latvijas Tiesnešu mācību centrs] (LTMC), το οποίο διοργανώνει και παρέχει μαθήματα επιμόρφωσης και επαγγελματικής εξέλιξης για δικαστές και δικαστικό προσωπικό. Διοργανώνονται γενικές διαλέξεις για τα ανθρώπινα δικαιώματα, σε τακτική βάση, κατά τις οποίες μπορεί επίσης να συζητηθεί ο Χάρτης.

Το LTMC λειτουργεί παράλληλα με την Ακαδημία Ευρωπαϊκού Δικαίου (ERA) και το Ευρωπαϊκό Δίκτυο Κατάρτισης Δικαστικών (EJNT), ενώ προσφέρει επίσης διεθνή μαθήματα κατάρτισης για δικαστές.

• Το 2014 το LTMC διοργάνωσε έξι διαλέξεις για τον Χάρτη. 141 νομικοί συνολικά παρακολούθησαν τις εκδηλώσεις το 2014.
• Από το 2017 έως το 2019, 43 Λετονοί δικαστές παρακολούθησαν σεμινάρια σχετικά με τον Χάρτη.
• Το 2018 συνήφθη συμφωνία συνεργασίας με την Ακαδημία Ευρωπαϊκού Δικαίου (ERA) με αντικείμενο την παροχή υπηρεσιών κατάρτισης υψηλού επιπέδου για το λετονικό δικαστικό σώμα και το προσωπικό επιβολής του νόμου για την κατάρτιση δικαστών, δικαστικού προσωπικού, ανακριτών, εισαγγελέων και υπαλλήλων, σε θέματα, μεταξύ άλλων, του γενικού δικαίου της ΕΕ.

Για τους πολίτες

Το Ανώτατο Δικαστήριο προωθεί τη διαφανή εφαρμογή του Χάρτη, με τη συμπερίληψη χωριστής ενότητας αφιερωμένης στον Χάρτη στο ευρετήριο νομοθεσίας. Στο ευρετήριο αυτό δεν περιλαμβάνονται όλες οι αποφάσεις της Γερουσίας, παρά μόνον όσες έχουν σχέση με την εφαρμογή των νομικών διατάξεων (βλ. στο ευρετήριο: Δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης -> Συνθήκες -> Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής).

Στην ενότητα Εγχειρίδια του ιστότοπου του Ανώτατου Δικαστηρίου, έχουν συμπεριληφθεί πληροφορίες σχετικά με τις δαπάνες του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (βλ. Δαπάνες του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης).

Η βάση για τη διασφάλιση της αξιολόγησης της συμβατότητας των σχεδίων νόμων με τον Χάρτη στο πλαίσιο της νομοθετικής διαδικασίας είναι το άρθρο 9 παράγραφος 4 του νόμου περί των αρχών του νομοθετικού έργου (Teisėkūros pagrindų įstatymas), άρθρο το οποίο προβλέπει ότι τα εξουσιοδοτημένα από την κυβέρνηση όργανα εκδίδουν συμπεράσματα σχετικά με τη συμβατότητα των σχεδίων νόμων με το δίκαιο της ΕΕ, με τις αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τις διεθνείς συνθήκες τις οποίες έχει υπογράψει η Δημοκρατία της Λιθουανίας, με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση για την Προάσπιση των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και των Θεμελιωδών Ελευθεριών και με τις αποφάσεις του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Τα εν λόγω συμπεράσματα παρέχονται επίσης στην οντότητα που εκδίδει τη νομική πράξη. Αν και η διάταξη αυτή δεν αναφέρεται ρητά σε απαίτηση συμμόρφωσης με τον Χάρτη, η απαίτηση να εξασφαλίζεται συμμόρφωση με το δίκαιο της ΕΕ περιλαμβάνει επίσης τη συμμόρφωση με τον Χάρτη. Στην πράξη αποδεικνύεται ότι η διάταξη αυτή ερμηνεύεται ακριβώς έτσι. Για παράδειγμα, στα συμπεράσματά του σχετικά με το σχέδιο νόμου για την τροποποίηση του λιθουανικού νόμου σχετικά με τις εκλογές για την ανάδειξη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (Lietuvos Respublikos rinkimų į Europos Parlamentą įstatymo pakeitimo įstatymo projektas), το Τμήμα Ευρωπαϊκής Νομοθεσίας (Europos teisės departamentas) όρισε ότι οι διατάξεις που περιόριζαν την άσκηση του δικαιώματος που κατοχυρώνεται στο άρθρο 39 παράγραφος 1 του Χάρτη σχετικά με το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι στις εκλογές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου (συγκεκριμένα η διάταξη που όριζε ότι δεν μπορεί το ίδιο πρόσωπο να εκλεγεί για περισσότερες από δύο συνεχείς θητείες στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο), αλλά οι οποίες δεν πληρούσαν τους όρους που δικαιολογούν έναν τέτοιο περιορισμό, όπως αυτοί καθορίζονται στο άρθρο 52 του Χάρτη (οι περιορισμοί πρέπει να προβλέπονται από τον νόμο, να σέβονται το βασικό περιεχόμενο των εν λόγω δικαιωμάτων και να είναι αναλογικοί) θα έπρεπε να θεωρηθούν αντίθετες προς το δίκαιο της ΕΕ (https://e-seimas.lrs.lt/portal/legalAct/lt/TAK/325a8fb0199811e9bd28d9a28a9e9ad9?positionInSearchResults=1&searchModelUUID=2d93c2bd-31b3-4e97-b94e-d931ddae3ca2).

Εργαλεία που συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του Χάρτη και των περιπτώσεων εφαρμογής του

Στον ιστότοπο του Υπουργείου Δικαιοσύνης (Teisingumo ministerija) έχει δημοσιευτεί οδηγός της νομολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (Europos Sąjungos Teisingumo Teismo praktikos vadovas), ο οποίος περιέχει επίσης πληροφορίες για θέματα που σχετίζονται με την εφαρμογή του Χάρτη. Ο ιστότοπος περιέχει επίσης σύνδεσμο προς τις πληροφορίες που δημοσιεύονται στον ιστότοπο της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την προάσπιση των δικαιωμάτων που παρέχει το δίκαιο της ΕΕ (https://tm.lrv.lt/lt/veiklos-sritys-1/es-reikalu-koordinavimas/es-teises-perkelimas-ir-igyvendinimas με σύνδεσμο προς τη σελίδα https://ec.europa.eu/info/about-european-commission/contact/problems-and-complaints/help-defending-your-rights/individuals_lt). Θα προστεθεί επίσης σύνδεσμος προς το εγχειρίδιο για την εφαρμογή του Χάρτη σε εθνικό επίπεδο, το οποίο δημοσιεύεται από τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μόλις αυτό μεταφραστεί στα λιθουανικά.

Στο πλαίσιο του έργου «Ενίσχυση της αντιμετώπισης του εγκλήματος μίσους και της ρητορικής μίσους στη Λιθουανία», που υλοποιείται από το Υπουργείο Εσωτερικών (Vidaus reikalų ministerija), τη Γενική Εισαγγελία (Generaline prokuratūra) και την Επιθεώρηση Δημοσιογραφικής Δεοντολογίας (Žurnalistų etikos inspektoriaus tarnyba), παρέχεται κοινή κατάρτιση σε αστυνομικούς, εισαγγελείς και δικαστές, η οποία χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα της Ευρωπαϊκή Ένωσης «Δικαιώματα, Ισότητα και Ιθαγένεια» (2014–2020). Το Υπουργείο Εσωτερικών, όταν δημοσιεύει νομικές πληροφορίες σχετικά με την καταπολέμηση του εγκλήματος μίσους, οι οποίες απευθύνονται τόσο στους δημόσιους υπαλλήλους όσο και στα θύματα, παρέχει σύνδεσμο προς την ειδική ενότητα του ιστότοπου του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (https://vrm.lrv.lt/lt/veiklos-sritys/viesasis-saugumas-1/atsakas-i-neapykantos-nusikaltimus-ir-neapykanta-kurstancias-kalbas με σύνδεσμο προς την ενότητα https://fra.europa.eu/en/themes/hate-crime)

Χρήση και προώθηση εργαλείων του Χάρτη που αναπτύχθηκαν από άλλες χώρες της ΕΕ ή από άλλους ενδιαφερομένους στην ΕΕ

Βλέπε πληροφορίες παραπάνω σχετικά με τους συνδέσμους προς τους ιστότοπους των θεσμικών οργάνων και οργανισμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Συνεργασία με ενδιαφερομένους για την προώθηση της χρήσης του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και της ενημέρωσης σχετικά με αυτόν

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ υπερασπιστών δικαιωμάτων και εθνικών αρχών που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

Η Λιθουανία έχει υιοθετήσει την πρακτική της ετήσιας διοργάνωσης εθνικών φόρουμ για τα ανθρώπινα δικαιώματα (Nacionaliniai žmogaus teisių forumai). Το 2019 το φόρουμ διοργανώθηκε από Λιθουανικό Φόρουμ για την Αναπηρία (Lietuvos negalios organizacijų forumas), το Γραφείο του Διαμεσολαβητή για την Ισότητα των Ευκαιριών (Lygių galimybių kontrolieriaus tarnyba), το Γραφείο των Διαμεσολαβητών του Seimas (κοινοβούλιο) (Seimo kontrolierių įstaiga), την Επιτροπή Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων του Seimas (Seimo Žmogaus teisių komitetas), το Υπουργείο Εξωτερικών (Užsienio reikalų ministerija), το Γραφείο του Διαμεσολαβητή για τα Δικαιώματα των Παιδιών (Vaiko teisių kontrolieriaus įstaiga), το Πανεπιστήμιο Vytautas Magnus (Vytauto Didžiojo universitetas) και τον Συνασπισμό των Οργανώσεων για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (Žmogaus teisių organizacijų koalicija).

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ εθνικών αρχών και πανεπιστημίων που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

Το Συμβούλιο Έρευνας της Λιθουανίας (Lietuvos mokslo taryba) χρηματοδότησε ερευνητική μελέτη την οποία εκπόνησε το πανεπιστήμιο του Vilnius (Vilniaus universitetas) σχετικά με την «Εφαρμογή του Χάρτη της ΕΕ ως προτύπου για την προάσπιση των ατομικών δικαιωμάτων σε υπερεθνικό και εθνικό επίπεδο». Η μελέτη διερεύνησε σε ποιον βαθμό οι λιθουανικές αρχές επικαλούνται τις διατάξεις του Χάρτη και σε ποιον βαθμό εφαρμόζεται ο Χάρτης, αφενός, από τις λιθουανικές αρχές —οι οποίες ασχολούνται πιθανώς συχνότερα, στους τομείς δραστηριότητάς τους, με τη διερεύνηση καταγγελιών που αφορούν ατομικά δικαιώματα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του Χάρτη— και, αφετέρου, από δικαστήρια και φορείς προδικαστικών ερευνών. Η μελέτη έθεσε το ερώτημα κατά πόσον η σημασία του Χάρτη για την προάσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων γίνεται επαρκώς αντιληπτή από το ευρύ κοινό και τον νομικό κόσμο και κατά πόσον ο Χάρτης θεωρείται πραγματικά αποτελεσματικό πρότυπο για την προάσπιση των θεμελιωδών δικαιωμάτων, καθώς επίσης εξέτασε ζητήματα που άπτονται της χρήσης του Χάρτη για την προάσπιση συγκεκριμένων δικαιωμάτων. Τα αποτελέσματα της μελέτης δημοσιεύτηκαν.

Παραδείγματα μη κυβερνητικών πρωτοβουλιών που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση σχετικά με αυτόν στη χώρα σας

Στην πύλη «Τα δικαιώματά μου» (‘Mano teisės’), η ΜΚΟ Λιθουανικό Κέντρο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων (Lietuvos žmogaus teisių centras) παρέχει σύνδεσμο προς τους ιστότοπους των θεσμικών οργάνων και των οργανισμών της Ένωσης, συμπεριλαμβανομένου του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα κείμενα που δημοσιεύονται στην εν λόγω πύλη αφορούν επίσης θέματα που συνδέονται με την εφαρμογή του Χάρτη.

Η πρωτότυπη γλωσσική έκδοση αυτής της σελίδας τροποποιήθηκε πρόσφατα. Η γλωσσική έκδοση που βλέπετε τώρα βρίσκεται στο στάδιο της μετάφρασης.

Bέλτιστες πρακτικές των κρατών μελών σχετικά με τον Χάρτη - Κάτω Χώρες

Χρήση του Χάρτη και ενημέρωση γι’ αυτόν στη χώρα σας.

1. Κυβερνητικές πολιτικές που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση γι’ αυτόν από μέρους της νομοθετικής εξουσίας, της διοίκησης, των οργάνων επιβολής του νόμου και του δικαστικού σώματος

Στο εθνικό σχέδιο δράσης του 2020 για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η κυβέρνηση εξηγεί τον τρόπο με τον οποίο προτίθεται να προστατεύσει και να προωθήσει τα ανθρώπινα δικαιώματα στις Κάτω Χώρες. Ο Χάρτης αποτελεί μέρος της «υποδομής για τα ανθρώπινα δικαιώματα » που περιγράφεται στο σχέδιο δράσης, δηλαδή του νομικού πλαισίου για τις (κυβερνητικές) οργανώσεις και τα πρόσωπα που συμβάλλουν στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στις Κάτω Χώρες. Στο σχέδιο αναφέρεται ότι ο Χάρτης είναι —σε σύγκριση με το Σύνταγμα και την ΕΣΔΑ— το πιο σύγχρονο και ολοκληρωμένο έγγραφο για τα θεμελιώδη δικαιώματα. Εξηγείται επίσης η σχέση μεταξύ των εν λόγω εγγράφων για τα θεμελιώδη δικαιώματα.

Το ολοκληρωμένο πλαίσιο αξιολόγησης (IAK) παρέχει έναν κατάλογο σημείων ελέγχου για τα θεμελιώδη δικαιώματαhttps://www.kcbr.nl/beleid-en-regelgeving-ontwikkelen/integraal-afwegingskader-voor-beleid-en-regelgeving/6-wat-het-7 για τους σκοπούς της κατάρτισης πολιτικής και κανόνων. Εκεί γίνεται αναφορά στον Χάρτη, ο οποίος ενδέχεται να τυγχάνει εφαρμογής. Οι οδηγίες για τη σύνταξη νομοθετικών κειμένων αναφέρουν επίσης ότι, κατά την εκπόνηση διατάξεων, θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ο τρόπος με τον οποίο σχετίζονται με την υπερισχύουσα νομοθεσία, συμπεριλαμβανομένου του Χάρτη.

Η Akademie voor wetgeving (Ακαδημία Νομοθεσίας) προσφέρει μαθήματα σε δικηγόρους του Δημοσίου και σε νομικούς επιφορτισμένους με τη σύνταξη νομοθετικών κειμένων (Ακαδημία Ευρωπαϊκού και Διεθνούς Δικαίου / Ακαδημία Νομοθεσίας / Ακαδημία Δικηγόρων του Δημοσίου) για την προώθηση της χρήσης του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (στο εξής: Χάρτης) και της ενημέρωσης σχετικά με αυτόν. Τα μαθήματα αυτά προσφέρονται, μεταξύ άλλων, σε (ασκούμενους) δικαστές, εισαγγελείς και στο νομικό προσωπικό τους, μεταξύ άλλων και με τη μορφή ηλεκτρονικής μάθησης (βλ Searches – SSR (Training and Study Centre for the Judiciary).

Κατά την εκπόνηση νομοθεσίας λαμβάνονται τακτικά υπόψη τα θεμελιώδη δικαιώματα που ορίζονται στον Χάρτη. Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, κατά την εφαρμογή οδηγιών και κανονισμών, αλλά και στην περίπτωση της «συνήθους» νομοθεσίας, όπως για παράδειγμα στον τομέα της COVID-19. Στις συστάσεις του συμβουλευτικού τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας προς την κυβέρνηση αναφέρεται συχνά ότι η κυβέρνηση θα πρέπει να εξετάζει τις νέες νομοθετικές προτάσεις με βάση τον Χάρτη. Το πλαίσιο εξέτασης που αναπτύχθηκε από το συμβουλευτικό τμήμα σχετικά με το θέμα της ψηφιοποίησης απαιτεί ρητώς την απόδοση ιδιαίτερης προσοχής στα θεμελιώδη δικαιώματα που ορίζονται στον Χάρτη (άρθρα 7, 8 και 21).

2. Εργαλεία που συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του Χάρτη και των περιπτώσεων εφαρμογής του

Καταρτίστηκε ειδικό εγχειρίδιο για την εφαρμογή του Χάρτη για φορείς χάραξης πολιτικής και συντάκτες νομοθετικών κειμένων. Το έγγραφο αυτό εξηγεί πότε εφαρμόζεται ο Χάρτης και ποια θεμελιώδη δικαιώματα του Χάρτη παρέχουν μεγαλύτερη προστασία από ό,τι το Σύνταγμα και η Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΣΔΑ). Το εγχειρίδιο είναι διαθέσιμο, μεταξύ άλλων, στον ιστότοπο του Expertisecentrum Europees recht (ECER — Κέντρο Εμπειρογνωμόνων Ευρωπαϊκού Δικαίου) του Υπουργείου Εξωτερικών. Ο εν λόγω ιστότοπος παρέχει περισσότερες (γενικές) πληροφορίες σχετικά με τον Χάρτη και παραπομπές στις ετήσιες εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή του, καθώς και στις εκθέσεις του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (FRA) της ΕΕ. Το ECER δημοσιεύει τακτικά εκθέσεις σχετικά με νέες αποφάσεις του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ), οι οποίες διανέμονται επίσης σε ενημερωτικό δελτίο.

Το Nieuwsbrief Rechtspraak Europa (ενημερωτικό δελτίο ευρωπαϊκής νομολογίας) του Εφετείου του Άμστερνταμ παρουσιάζει μηνιαία επισκόπηση της νομολογίας τόσο του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου (ΕΔΔΑ) όσο και του Δικαστηρίου σε τομείς που καλύπτονται, μεταξύ άλλων, από τον Χάρτη. Το ενημερωτικό δελτίο περιλαμβάνει πληροφορίες σχετικά με συναφή κατάρτιση και σεμινάρια για τον Χάρτη γενικότερα ή σε εξειδικευμένους τομείς (π.χ. ποινικό δίκαιο ή δίκαιο μετανάστευσης).

Επιπλέον, διατίθενται διάφορες (ολλανδικές) ακαδημαϊκές δημοσιεύσεις σχετικά με τον Χάρτη, σε διάφορους τομείς του δικαίου (βλ. κατωτέρω ενότητα 5).

3. Χρήση και προώθηση εργαλείων του Χάρτη που αναπτύχθηκαν από άλλες χώρες της ΕΕ ή από άλλους ενδιαφερομένους στην ΕΕ

Οι εκθέσεις του FRA και οι οδηγίες σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη, τα εργαλεία ηλεκτρονικής μάθησης σχετικά με τον Χάρτη και τα εγχειρίδια διατίθενται στον ιστότοπο του ECER. Στον ιστότοπο είναι επίσης διαθέσιμες οι ετήσιες εκθέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με το πεδίο εφαρμογής του Χάρτη και το θεματικό δελτίο της Διεύθυνσης Έρευνας και Τεκμηρίωσης του Δικαστηρίου της ΕΕ.

Συνεργασία με ενδιαφερομένους για την προώθηση της χρήσης του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και της ενημέρωσης σχετικά με αυτόν

4. Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ υπερασπιστών των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και εθνικών αρχών που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

Πρόσφατα αναπτύχθηκε η πλατφόρμα για τα ανθρώπινα δικαιώματα και την τοπική αυτοδιοίκηση με στόχο την παροχή πληροφοριών και την ανταλλαγή γνώσεων σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα στην τοπική αυτοδιοίκηση. Η πλατφόρμα αποτελεί εγχείρημα συνεργασίας μεταξύ του Υπουργείου Εσωτερικών και Σχέσεων του Βασιλείου, της Ένωσης Ολλανδικών Δήμων (VNG), του Ινστιτούτου των Κάτω Χωρών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα και του Εθνικού Διαμεσολαβητή. Θα μπορούσε επίσης να χρησιμοποιηθεί για την ανταλλαγή πληροφοριών και εμπειρογνωσίας σχετικά με (συγκεκριμένα) θεμελιώδη δικαιώματα που κατοχυρώνονται στον Χάρτη.

5. Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ εθνικών αρχών και πανεπιστημίων που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση σχετικά με αυτόν

Τα ολλανδικά πανεπιστήμια εξετάζουν τακτικά την (πρακτική) σημασία του Χάρτη. Για παράδειγμα, διοργανώθηκαν διάφορα συμπόσια για την 10ετή επέτειο του Χάρτη, μεταξύ άλλων από το πανεπιστήμιο Radboud, όπου πανεπιστημιακοί, δικηγόροι του Δημοσίου και δικαστές συζήτησαν τη σημασία του για διάφορους τομείς του δικαίου. Οι συζητήσεις αυτές οδήγησαν στην έκδοση βιβλίου [J. Krommendijk, H. C. F. J. A. de Waele and K. M. de Zwaan (eds), «Tien jaar EU-Grondrechtenhandvest in Nederland. Een impact assessment» (10 χρόνια του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ στις Κάτω Χώρες — Εκτίμηση επιπτώσεων) Deventer: Wolters Kluwer 2019].

Το Πανεπιστήμιο της Ουτρέχτης διοργανώνει επίσης ημερίδες μελέτης για δικαστές, δικηγόρους και εισαγγελείς με σκοπό την αύξηση των γνώσεων και της ενημέρωσης σχετικά με τον Χάρτη.

6. Παραδείγματα μη κυβερνητικών πρωτοβουλιών που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση σχετικά με αυτόν στη χώρα σας

Το 2020 η Nederland Juristen Comité voor de Mensenrechten (NJCM — Ολλανδική Επιτροπή Νομικών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα) διοργάνωσε το τρίτο συμπόσιο για τον Χάρτη. Με την ευκαιρία αυτή συζητήθηκε η προστιθέμενη αξία του Χάρτη για τη νομική πρακτική. Οι εισηγήσεις των ομιλητών συγκεντρώθηκαν στη συνέχεια στην επιθεώρηση Nederlands Tijdschrift voor de Mensenrechten (NTM — Τόμος 45, 2020, αριθ 1).

Κυβερνητικές πολιτικές που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση γι’ αυτόν από μέρους της νομοθετικής εξουσίας, της διοίκησης, των οργάνων επιβολής του νόμου και του δικαστικού σώματος

Ειδικές παραπομπές στον Χάρτη ή διευκρινίσεις σχετικά με την εφαρμογή του

• Το 2019 η Γενική Διεύθυνση Πολιτικής Δικαιοσύνης (Υπουργείο Δικαιοσύνης) κατάρτισε χάρτη πορείας για την εφαρμογή του Χάρτη στο πλαίσιο της εκτέλεσης των ευρωπαϊκών κονδυλίων, ο οποίος απευθύνεται στους επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στον εν λόγω τομέα.

Κατάρτιση σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη

• Κατάρτιση για μέλη του δικαστικού σώματος και άλλους επαγγελματίες του νομικού κλάδου:
  • Το Κέντρο Δικαστικών Σπουδών (CEJ) παρέχει αρχική κατάρτιση σε δικαστές και εισαγγελείς, τόσο σχετικά με το δίκαιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εν γένει όσο και ειδικά για συγκεκριμένα θέματα του δικαίου της Ένωσης. Η κατάρτιση αυτή περιλαμβάνει τον Χάρτη. Οι δικηγόροι και άλλοι επαγγελματίες του νομικού κλάδου μπορούν επίσης να συμμετέχουν σε συνέδρια και σεμινάρια που διοργανώνει που διοργανώνει το CEJ·
  • Το 2018 το CEJ διοργάνωσε ημερίδα επιμόρφωσης ειδικά με θέμα το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΔΕΕ) και τον Χάρτη ―το πρόγραμμα, σχετικά βίντεο και κείμενα μπορείτε να βρείτε εδώ.
  • Στο πλαίσιο του προγράμματος HELP in the EU III, προβλέπεται δράση συνεχούς κατάρτισης για δικαστές και εισαγγελείς με σκοπό την προώθηση των ικανοτήτων για την εφαρμογή του Χάρτη στο σχέδιο συνεχούς κατάρτισης για την περίοδο 2022-20023 του Ευρωπαϊκού Δικαστικού Συμβουλίου.

• Κατάρτιση των δικαιούχων που συμμετέχουν στην εκτέλεση των κονδυλίων της ΕΕ:
  • Τον Ιούνιο του 2019 η Γενική Διεύθυνση Πολιτικής Δικαιοσύνης διοργάνωσε δράση κατάρτισης για όλους τους φορείς του Υπουργείου Δικαιοσύνης σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη στο πλαίσιο της εκτέλεσης των ευρωπαϊκών κονδυλίων.

Εργαλεία που συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του Χάρτη και των περιπτώσεων εφαρμογής του

Για επαγγελματίες (νομοθετική εξουσία, διοίκηση, επιβολή του νόμου, δικαστικό σώμα, επαγγελματίες του νομικού κλάδου):

• Το CEJ δημοσιεύει τακτικά ενημερωτικό δελτίο σχετικά με τη νομολογία του ΔΕΕ — http://www.cej.mj.pt/cej/newsletter_tjue_cej/newsletter_tjue_cej.php
• Το 2019 η Γενική Διεύθυνση Πολιτικής Δικαιοσύνης (Υπουργείο Δικαιοσύνης) κατάρτισε χάρτη πορείας για την εφαρμογή του Χάρτη στο πλαίσιο της εκτέλεσης των ευρωπαϊκών κονδυλίων, ο οποίος απευθύνεται στους επαγγελματίες που δραστηριοποιούνται στον εν λόγω τομέα.

Για πολίτες:

• Ο ιστότοπος του Υπουργείου Δικαιοσύνης αφιερώνει στον Χάρτη μία σελίδα
• Ο ιστότοπος της Εισαγγελίας περιλαμβάνει μίασελίδα σχετικά με το σύστημα προστασίας των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση, στο πλαίσιο της οποίας παρέχονται επίσης πληροφορίες σχετικά με τον Χάρτη.
• Στον ιστότοπο EUROCID είναι επίσης διαθέσιμη μια σελίδα αφιερωμένη στον Χάρτη.

Χρήση και προώθηση εργαλείων του Χάρτη που αναπτύχθηκαν από άλλες χώρες της ΕΕ ή από άλλους ενδιαφερομένους στην ΕΕ

Ο ιστότοπος του Υπουργείου Δικαιοσύνης αφιερώνει στον Χάρτη σελίδα ―στην οποία γίνεται αναφορά στα εργαλεία που παρέχει ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA), με σύνδεσμο προς τον ιστότοπο του Οργανισμού

Συνεργασία με ενδιαφερομένους για την προώθηση της χρήσης του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και της ενημέρωσης σχετικά με αυτόν

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ υπερασπιστών δικαιωμάτων και εθνικών αρχών που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτό

[Α/A]

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ εθνικών αρχών και πανεπιστημίων που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

[Α/A]

Παραδείγματα μη κυβερνητικών πρωτοβουλιών που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση σχετικά με αυτόν στη χώρα

• Έργο «A Carta dos Direitos Fundamentais da União Europeia "em acção" (ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής μιας Ευρωπαϊκής Ένωσης «εν δράσει»)»
  Το έργο αυτό χρηματοδοτήθηκε από τη Γενική Διεύθυνση Δικαιοσύνης της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και αναπτύχθηκε από κοινοπραξία ευρωπαϊκών πανεπιστημίων (Institut de Drets Humans de Catalunya, Universidade de Utrecht - Faculdade de Direito de Utrecht, Universidade de Szczecin). Στην Πορτογαλία το έργο συντονίστηκε από το Μόνιμο Παρατηρητήριο Δικαιοσύνης του Κέντρου Κοινωνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου της Κοΐμπρα και συμμετείχε το Ανώτατο Δικαστικό Συμβούλιο, η Εισαγγελία, το Κέντρο Δικαστικών Σπουδών και ο Δικηγορικός Σύλλογος. Κύριος στόχος του έργου ήταν η ανάπτυξη ενός εκτεταμένου προγράμματος κατάρτισης για την ενίσχυση των δεξιοτήτων των δικαστικών φορέων για την εφαρμογή του Χάρτη, με αποτέλεσμα την καλύτερη ερμηνεία και εφαρμογή του. Το έργο, εκτός από το ότι συνέβαλε στην υπέρβαση των δυσκολιών που συνδέονται με την έλλειψη γνώσεων σχετικά με τον Χάρτη, επισημαίνοντας πόσο σημαντική είναι η ευρύτερη διάδοσή του, αποσκοπούσε να διευκρινίσει καλύτερα τη σημασία του Χάρτη σε εθνικό επίπεδο και στο επίπεδο του Ευρωπαϊκού Χώρου Δικαιοσύνης.
  Στο πλαίσιο αυτό διοργανώθηκαν, το 2018, διάφορα προγράμματα κατάρτισης και συνέδρια, τα οποία αφορούσαν κυρίως παράγοντες της δίκης. Στο πλαίσιο αυτό παρέχεται επίσης διαδικτυακή κατάρτιση: https://ces.uc.pt/cfr/moodle/.
  Το έργο οδήγησε επίσης στην παραγωγή ενός εγχειριδίου ορθής πρακτικής και ενός εγχειριδίοιυ κατάρτισης.
  Όλες οι πληροφορίες σχετικά με την πρωτοβουλία αυτή είναι διαθέσιμες στη διεύθυνση:https://www.ces.uc.pt/cfr/.
• Έργο «E-Learning National Active Charter Program» (e-NACT)
  Στο έργο αυτό, το οποίο χρηματοδοτείται από το πρόγραμμα «Θεμελιώδη Δικαιώματα και Ιθαγένεια» της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, συμμετέχουν διάφορα ευρωπαϊκά πανεπιστήμια, συμπεριλαμβανομένου του Κέντρο Ερευνών Δημοσίου Δικαίου της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου της Λισαβόνας (CIDP). Η πρωτοβουλία αυτή έχει ως στόχο να παράσχει μεθοδολογία και δραστηριότητες κατάρτισης που, σε συνδυασμό με την εμπειρία των συμμετεχόντων εκπαιδευτών, προωθούν την ανάδυση και εδραίωση μιας κοινής νοοτροπίας ως προς τα θεμελιώδη δικαιώματα.
  Στο πλαίσιο αυτού του σχεδίου, παρέχονται επίσης μαθήματα ηλεκτρονικής μάθησης και θεματικά εγχειρίδια σε διάφορους τομείς του δικαίου.
  Το 2019 διοργανώθηκαν τρία εργαστήρια ―σχετικά με την προστασία των δεδομένων, το άσυλο και τη μετανάστευση και την ελευθερία έκφρασης―, στη Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Λισαβόνας, τα οποία απευθύνονταν κυρίως σε δικηγόρους, δικαστές και εισαγγελείς ―https://www.icjp.pt/cidp/eventos/17759/programa.
  Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με το σύνολο του σχεδίου, επισκεφθείτε την ιστοσελίδα: https://cjc.eui.eu/projects/e-nact/.
• Διάσκεψη με θέμα «Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και ο ακτιβισμός του ΔΕΕ: ένας κατάλογος δικαιωμάτων ανθεκτικός στις απειλές;»
  Το 2017 η Νομική Σχολή του Πανεπιστημίου της Λισαβόνας διοργάνωσε διάσκεψη σχετικά με τον Χάρτη και τον δικαστικό ακτιβισμό του ΔΕΕ. Σε συνέχεια της διάσκεψης αυτής δημοσιεύθηκε, το 2018, μια έκδοση τηςe-Pública –της ηλεκτρονικής επιθεώρησης δημοσίου δικαίου, η οποία ήταν αφιερωμένη στο θέμα αυτό (Τόμος 5 αριθ. 2 Ιουλίου 2018).

Χρήση του Χάρτη και ενημέρωση γι’ αυτόν στη χώρα σας

Κυβερνητικές πολιτικές που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση γι’ αυτόν από μέρους της νομοθετικής εξουσίας, της διοίκησης, των οργάνων επιβολής του νόμου και του δικαστικού σώματος

Το Συνταγματικό Δικαστήριο εφαρμόζει μια πρώιμη πρακτική να επικαλείται τις διατάξεις του Χάρτη στη νομολογία του. Επίσης, τα τακτικά δικαστήρια παραπέμπουν στις διατάξεις του Χάρτη στις δικαστικές αποφάσεις. Η τάση αυτή συνδέεται με την αύξηση του αριθμού των μαθημάτων και των σεμιναρίων για θέματα δικαιωμάτων, τα οποία προσφέρονται σε διάφορες μορφές στους δικαστικούς.

Το Institutul Național al Magistraturii (Εθνικό Ινστιτούτο Δικαστών) έχει καταρτίσει προγράμματα που παρέχουν πληροφορίες σχετικά με το ευρωπαϊκό δίκαιο και τη νομολογία του ΔΕΕ σε στενή σύνδεση με τη νομολογία του ΕΔΔΑ και εστιάζουν στην αρχή της δικαστικής συνεργασίας. Τόσο οι μελλοντικοί εισαγγελείς όσο και οι μελλοντικοί δικαστές παρακολουθούν τέτοια μαθήματα. Οι εν ενεργεία δικαστές και οι εισαγγελείς παρακολουθούν αυτού του είδους τα μαθήματα στο πλαίσιο της συνεχούς κατάρτισης. Ένα πρόσφατο παράδειγμαείναι το διαδικτυακό σεμινάριο για τη χρήση του Χάρτη στις διαδικασίες ασύλου.

Ο Χάρτης περιλαμβάνεται στο πρόγραμμα σπουδών των νομικών σχολών και άλλων πανεπιστημίων στη Ρουμανία και στα προγράμματα που εφαρμόζει το Εθνικό Ινστιτούτο Δικαστών.

Άλλες ρουμανικές δημόσιες αρχές χρησιμοποιούν τις διατάξεις του Χάρτη για τη χάραξη πολιτικών (π.χ. των πολιτικών για την απασχόληση και την ανεργία· των πολιτικών για τη βιώσιμη ανάπτυξη) ή όταν δικαιολογούνται κυρώσεις (βλ., για παράδειγμα, την πρακτική του Εθνικού Συμβουλίου για την Καταπολέμηση των Διακρίσεων). Η Charterpedia και, γενικότερα, τα στοιχεία που παρέχει ο Οργανισμός Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, σε οποιαδήποτε μορφή, αποτελούν πολύ χρήσιμα εργαλεία που χρησιμοποιούνται, για παράδειγμα, στο πλαίσιο των εργασιών του Υπουργείου Εσωτερικών. Το Υπουργείο Εσωτερικών διαθέτει τις δικές του δομές κατάρτισης, οι οποίες παρέχουν κατάρτιση σε όσους είναι επιφορτισμένοι με την επιβολή του νόμου στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αυτά τα μαθήματα κατάρτισης καλύπτουν όλες τις διεθνείς πράξεις για την προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, συμπεριλαμβανομένου του Χάρτη.

Μεταξύ των μέτρων που απαιτούνται για την εκπλήρωση της προϋπόθεσης «Αποτελεσματική εφαρμογή και υλοποίηση του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ», το Υπουργείο Ευρωπαϊκών Ταμείων έχει επίσης την ευθύνη να εξασφαλίσει την ύπαρξη αποτελεσματικών μηχανισμών για τη διασφάλιση της συμμόρφωσης με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ, όπως ορίζεται στο παράρτημα ΙΙΙ του προτεινόμενου κανονισμού περί κοινών διατάξεων (ΚΚΔ). Στο πλαίσιο αυτό, η Γενική Διεύθυνση Προγραμματισμού και Συντονισμού εκπόνησε Οδηγό για την εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης κατά την υλοποίηση των Ευρωπαϊκών Διαρθρωτικών και Επενδυτικών Ταμείων (Οδηγός), σκοπός του οποίου είναι η στήριξη τόσο του προσωπικού του Υπουργείου Ευρωπαϊκών Ταμείων, των αρμόδιων υπουργείων που είναι αρμόδια για τη διαχείριση των ευρωπαϊκών κονδυλίων, των οργανισμών και άλλων δημόσιων αρχών στα στάδια προγραμματισμού και υλοποίησης, για το οικονομικό έτος 2021-2027, όσο και των δυνητικών δικαιούχων που υποβάλλουν αίτηση χρηματοδότησης από ευρωπαϊκά ταμεία, για την αποτελεσματική εφαρμογή και υλοποίηση των διατάξεων του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το Υπουργείο θεωρεί σημαντικό να υπάρχει τακτικός διάλογος για την εφαρμογή του Χάρτη και να παρέχεται η σχετική θεσμική συνδρομή από την πλευρά της ΕΕ για το θέμα αυτό.

Εργαλεία που συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του Χάρτη και των περιπτώσεων εφαρμογής του

Το Charterpedia και, γενικότερα, το υλικό του Χάρτη του FRA είναι χρήσιμα εργαλεία. Για παράδειγμα, το Υπουργείο Εσωτερικών ανέφερε τη χρήση υλικού του FRA.

Χρήση και προώθηση εργαλείων του Χάρτη που αναπτύχθηκαν από άλλες χώρες της ΕΕ ή από άλλους ενδιαφερομένους στην ΕΕ

Βλ. απάντηση στην ερώτηση 2 — Το υλικό που έχει αναπτύξει ο FRA είναι συναφές και εύχρηστο.

Συνεργασία με ενδιαφερομένους για την προώθηση της χρήσης του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και της ενημέρωσης σχετικά με αυτόν

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ υπερασπιστών δικαιωμάτων και εθνικών αρχών που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

Το πρόσφατο διαδικτυακό σεμινάριο που διοργάνωσε, τον Ιούνιο του 2020, το Εθνικό Ινστιτούτο Δικαστών σχετικά με την αξιοποίηση του Χάρτη στις σημερινές διαδικασίες αποτελεί παράδειγμα τέτοιας συνεργασίας. Στην εκδήλωση συμμετείχαν διάφορες εθνικές και διεθνείς ΜΚΟ, από κοινού με τον Δικηγορικό Σύλλογο Βουκουρεστίου.

Το 2019 και το 2020, το Ρουμανικό Ινστιτούτο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου ανέπτυξε και υποστήριξε σειρά μαθημάτων που απευθύνονται σε ευρύ φάσμα επαγγελματικών κατηγοριών οι οποίες, λόγω της ιδιαίτερης φύσης της εργασίας τους, καλούνται να γνωρίζουν και να εφαρμόζουν τα ανθρώπινα δικαιώματα. Τα μαθήματα αυτά αναφέρονταν στις διατάξεις του Χάρτη. Αυτές αναλύθηκαν λεπτομερώς και συζητήθηκαν κατά τη διάρκεια των μαθημάτων που απευθύνονταν σε συνοριοφύλακες (τα οποία διοργανώθηκαν στη Γενική Αστυνομική Επιθεώρηση και σε 3 άλλες τοπικές επιθεωρήσεις: στις πόλεις Timișoara, Giurgiu, Constanta) σχετικά με τα ανθρώπινα δικαιώματα στο πλαίσιο της παράνομης μετανάστευσης (με ειδική αναφορά στα άρθρα 2, 3, 4, 6 και 35 του Χάρτη).

Τα μαθήματα που πραγματοποιήθηκαν το 2019 είναι διαθέσιμα εδώ.

Επιπλέον, όσον αφορά το ζήτημα της πρόληψης των βασανιστηρίων και της απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης, οι διατάξεις του Χάρτη έχουν συμπεριληφθεί στα μαθήματα που παρέχονται στους υπαλλήλους των εθνικών κέντρων κράτησης και προφυλάκισης.

Με την ευκαιρία ενός κύκλου μαθημάτων που διοργανώθηκε επ’ ευκαιρία της 10ής επετείου του Χάρτη, οι διατάξεις του, ιδίως εκείνες που αφορούν την ιδιωτική ζωή και την προστασία των δεδομένων προσωπικού χαρακτήρα, αποτέλεσαν αντικείμενο συζητήσεων σε εργαστήρια για εκπαιδευτικούς και σχολικούς επιθεωρητές στην κομητεία Vâlcea.

Το 2020, η προώθηση του Χάρτη επιτεύχθηκε μέσω εκπαιδευτικών σεμιναρίων για αστυνομικούς στα εθνικά κέντρα κράτησης και προφυλάκισης, στις επιθεωρήσεις συνοριακής αστυνομίας και στους δικηγόρους.

Τα μαθήματα που πραγματοποιήθηκαν το 2020 είναι διαθέσιμα εδώ.

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ εθνικών αρχών και πανεπιστημίων που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν.

Όλα τα ανωτέρω μαθήματα που διοργάνωσε το Ρουμανικό Ινστιτούτο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου πραγματοποιήθηκαν σε συνεργασία τόσο με δημόσιους οργανισμούς όσο και με εκπαιδευτικούς/ακαδημαϊκούς εταίρους, ως εξής:

• Ινστιτούτο Μελετών για τη Δημόσια Τάξη (πρόληψη των βασανιστηρίων και της απάνθρωπης και εξευτελιστικής μεταχείρισης για το προσωπικό στο πλαίσιο των κέντρων κράτησης και προφυλάκισης)·
• Ρουμανική Συνοριακή Αστυνομία, Γενική Επιθεώρηση Μετανάστευσης, Διεύθυνση Καταπολέμησης της Διαφθοράς του Υπουργείου Εσωτερικών (στο πλαίσιο του κοινού σχεδίου δράσης DGA-IGPF-IGI για την πρόληψη της διαφθοράς στο πλαίσιο της παράνομης μετανάστευσης)
• Λύκεια, σχολεία, κέντρα κατάρτισης εκπαιδευτικών σε εθνικό επίπεδο, αρμόδια για την κατάρτιση των εκπαιδευτικών στο εθνικό εκπαιδευτικό σύστημα

Βλ. επίσης την απάντηση στην ερώτηση 1 — Ο Χάρτης αποτελεί μέρος του προγράμματος σπουδών του ευρωπαϊκού δικαίου και του δημόσιου διεθνούς δικαίου στο ρουμανικό δίκαιο.

Παραδείγματα μη κυβερνητικών πρωτοβουλιών που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση σχετικά με αυτόν στη χώρα σας

• Το Ρουμανικό Ινστιτούτο Δικαιωμάτων του Ανθρώπου προωθεί συνεχώς τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση σχετικά με τα δικαιώματα που περιλαμβάνονται σε αυτόν.
• Η Ένωση Πολιτικών Ελευθεριών για την Ευρώπη είναι μια ΜΚΟ με θυγατρικές σε πολλές χώρες, συμπεριλαμβανομένης της Ρουμανίας. Ο ιστότοπος μεταφράζεται στα ρουμανικά και περιέχει ενδείξεις σχετικά με τη χρήση του Χάρτη.

Χρήση του Χάρτη και ενημέρωση γι’ αυτόν στη χώρα σας

Κυβερνητικές πολιτικές που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και τη γνώση αυτού από τη νομοθετική εξουσία, τη διοίκηση, τα όργανα επιβολής του νόμου και το δικαστικό σώμα

Τα κάτωθι έγγραφα περιέχουν αναφορές στον Χάρτη και τη σημασία του όσον αφορά τη διεθνή και ευρωπαϊκή νομοθεσία για τα ανθρώπινα δικαιώματα.

• Το σχέδιο δράσης για την αποτροπή κάθε μορφής διακρίσεων για την περίοδο 2016-2019 (Akčný plán predchádzania všetkých foriem diskriminácie na roky 2016-2019) αναφέρεται στον Χάρτη και τον ενσωματώνει στο θεμελιώδες νομικό πλαίσιο για την απαγόρευση των διακρίσεων σε σχέση με το διεθνές πλαίσιό του και τις υποχρεώσεις της Σλοβακίας
• Εθνική στρατηγική της Σλοβακίας για την ισότητα των φύλων για την περίοδο 2014-2019 (Celoštátna stratégia rodovej rovnosti v Slovenskej republike rok 2014-2019)
• Στρατηγική για την κινητικότητα των αλλοδαπών εργαζομένων στη Σλοβακία (Stratégia pracovnej mobility cudzincov v Slovenskej republike)
• Εθνική στρατηγική για την προστασία των παιδιών από τη βία (Národná stratégia na ochranu práv detí pred násilím)
• Εθνικό πρόγραμμα για την ανάπτυξη των συνθηκών διαβίωσης των πολιτών με αναπηρία σε όλους τους τομείς της ζωής για την περίοδο 2014-2020 (Národný program rozvoja životných podmienok osôb so zdravotným postihnutím na roky 2014-2020)
• Εθνικό πρόγραμμα για την ενεργό γήρανση για την περίοδο 2014-2020 (Národný program aktívneho starnutia na roky 2014-2020)
• Εθνικές προτεραιότητες για την ανάπτυξη των κοινωνικών υπηρεσιών για την περίοδο 2015-2020 (Národné priority rozvoja sociálnych služieb na roky 2015-2020)
• Στρατηγική για την αποϊδρυματοποίηση του συστήματος των κοινωνικών υπηρεσιών και ιδρυματικής φροντίδας στη Σλοβακία (Stratégia deinštitucionalizácie systému sociálnych služieb a náhradnej starostlivosti v Slovenskej republike)
• Εθνικό πλαίσιο για την προστασία των παιδιών στον ψηφιακό χώρο και σχέδιο δράσης για την εφαρμογή του εθνικού πλαισίου για την προστασία των παιδιών στον ψηφιακό χώρο για την περίοδο 2020-2021 (Národná koncepcia ochrany detí v digitálnom priestore a Akčný plán k národnej koncepcii ochrany detí v digitálnom priestore na roky 2020-2021)

Ο Χάρτης της ΕΕ περιλαμβάνεται στο πλαίσιο εκπαίδευσης (koncepcia vzdelávania) της Δικαστικής Ακαδημίας της Σλοβακικής Δημοκρατίας (Justičná akadémia Slovenskej republiky). Το πλαίσιο εκπαίδευσης της Δικαστικής Ακαδημίας της Σλοβακίας (στο εξής: Δικαστική Ακαδημία) είναι ένα έγγραφο το οποίο καθορίζει τη διαδικασία σχετικά με τον ρόλο της Δικαστικής Ακαδημίας στην εκπαίδευση των ομάδων στόχων που καθορίζονται στον νόμο αριθ. 548/2003 για τη Δικαστική Ακαδημία, όπως τροποποιήθηκε, στο Υπουργείο Δικαιοσύνης και στη Γενική Εισαγγελία (Generálna prokuratúra Slovenskej republiky). Στο πλαίσιο της διά βίου μάθησης, ο ρόλος αυτός συνίσταται στην παροχή εκπαίδευσης σε δικαστές, βοηθούς δικαστές και δικαστικούς υπαλλήλους στον τομέα της εξειδίκευσης και των αρμοδιοτήτων τους.

• Το πλαίσιο εκπαίδευσης της Δικαστικής Ακαδημίας της Σλοβακικής Δημοκρατίας (ισχύει από τις 25 Σεπτεμβρίου 2019)

• αποτελεί τμήμα της διά βίου μάθησης· περιλαμβάνει το δίκαιο της ΕΕ στο πλαίσιο του «Τρέχοντα θέματα που αφορούν την εφαρμογή του δικαίου από τα δικαστήρια σε διάφορους τομείς του δικαίου».
• Η μαθησιακή διαδρομή αποτυπώνει τις τρέχουσες ευρωπαϊκές τάσεις. Βασίζεται στους τρεις πυλώνες της εκπαίδευσης, του σεβασμού του δικαίου και της δικαιοσύνης και του κράτους δικαίου.
• Οι εκπαιδευτικές δραστηριότητες δίνουν έμφαση στις ανοικτές συζητήσεις, στα εργαστήρια, και στη γνώση και την πείρα από την πρακτική εφαρμογή του δικαίου που παρέχονται από Σλοβάκους και διεθνείς ομιλητές. Οι εκδηλώσεις είναι διαδραστικές και περιλαμβάνουν αναλύσεις περιπτωσιολογικών μελετών και συγκεκριμένων πραγματικών υποθέσεων.

• Στον τομέα του δικαίου της ΕΕ και του διεθνούς δικαίου, δίνεται έμφαση:

• στην εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ από τα εθνικά δικαστήρια, στη νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στη νομολογία των συνταγματικών δικαστηρίων των κρατών μελών της ΕΕ·
• στη διαδικασία που αφορά ερωτήματα που παραπέμπονται για προδικαστική απόφαση και στην προδικαστική διαδικασία·
• στην προστασία των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην ΕΕ — Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης του 2009 και χρήση του στην πράξη (νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης)·
• στην αποζημίωση στο πλαίσιο της νομολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων·
• στην ενωσιακή νομοθεσία προστασίας των καταναλωτών·
• στο εργατικό δίκαιο της ΕΕ στην ενιαία αγορά, ιδίως στη νομοθεσία για την καταπολέμηση των διακρίσεων και την ισότητα των φύλων και στη νομοθεσία κοινωνικής ασφάλισης.

Εργαλεία που συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του Χάρτη και των περιπτώσεων εφαρμογής του

• για επαγγελματίες (νομοθετική εξουσία, διοίκηση, επιβολή του νόμου, δικαστικό σώμα, επαγγελματίες του νομικού κλάδου)

• Δημοσιεύσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης· παρέχεται λεπτομερής κατάλογος παρακάτω

• για τους πολίτες

• Ο ιστότοπος για την ισότητα των φύλων, ο οποίος τελεί υπό τη διαχείριση του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικών Υποθέσεων και Οικογένειας της Σλοβακικής Δημοκρατίας
• Ενημερωτικό δελτίο το οποίο περιέχει βασικές πληροφορίες για τον Χάρτη
• Τα δικαιώματά σας στην ΕΕ — ενημερωτικός ιστότοπος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής

Χρήση και προώθηση εργαλείων του Χάρτη που αναπτύχθηκαν από άλλες χώρες της ΕΕ ή από άλλους ενδιαφερομένους στην ΕΕ

Ποικίλο υλικό του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης (FRA) είναι ελεύθερα διαθέσιμο, με μεγάλο μέρος του στη σλοβακική γλώσσα. Τα θεμελιώδη έγγραφα και εργαλεία περιλαμβάνουν:

Την έκθεση για τα θεμελιώδη δικαιώματα του 2019, κεφάλαιο 2, Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και χρήση του από τα κράτη μέλη

Το Charterpedia είναι ένα διαδικτυακό εργαλείο που παρέχει εύκολα προσβάσιμες πληροφορίες για το πλήρες φάσμα των θεμελιωδών δικαιωμάτων σύμφωνα με τα διάφορα άρθρα του Χάρτη και περιέχει το πλήρες κείμενο, καθώς και νομικές επεξηγήσεις των μεμονωμένων άρθρων, σχετική νομολογία των ευρωπαϊκών και των εθνικών δικαστηρίων και σχετικές δημοσιεύσεις του FRA. Είναι επίσης διαθέσιμο σε μορφή εφαρμογής για κινητά.

• Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ στη Σλοβακία, ο οποίος παρέχει πλήρη επεξήγηση της σημασίας, της εφαρμογής και της συνολικής ευρύτερης έννοιας της προστασίας των δικαιωμάτων που παρέχονται από το Σύνταγμα της Σλοβακίας και την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου
• Εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στη νομοθεσία και στη χάραξη πολιτικής σε εθνικό επίπεδο — Κατευθυντήριες γραμμές)
• Διαθέσιμες πηγές οι οποίες περιλαμβάνουν νομικές γνωμοδοτήσεις και παραδείγματα πρακτικής εφαρμογής
• 10η επέτειος του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ: απόψεις της κοινωνίας των πολιτών και των εθνικών οργανισμών ανθρωπίνων δικαιωμάτων

Επίσης, για παράδειγμα, η έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου, της 30ής Ιανουαρίου 2019, σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο θεσμικό πλαίσιο της ΕΕ.

• Η ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την παρακολούθηση της εφαρμογής του δικαίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης
• Ετήσια έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη
• Δημοσίευση του Ευρωπαϊκού Δικτύου των Εθνικών Οργανισμών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (ENNHRI): Εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ.

Συνεργασία με ενδιαφερομένους για την προώθηση της χρήσης του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και της ενημέρωσης σχετικά με αυτόν

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ υπερασπιστών δικαιωμάτων και εθνικών αρχών που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

• Δημοσίευση του Εθνικού Κέντρου της Σλοβακίας για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (Slovenské národné stredisko pre ľudské práva): Οδηγός για θέματα ανθρωπίνων δικαιωμάτων όσον αφορά τη συμμετοχή της Σλοβακικής Δημοκρατίας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Sprievodca ľudskoprávnymi témami súvisiacimi s členstvom Slovenskej republiky v Európskej únii)

• Επαγγελματικοί ιστότοποι οι οποίοι παρέχουν πληροφορίες σχετικά με την πρακτική εφαρμογή του δικαίου και άρθρα ειδικών και ακαδημαϊκών ερευνητών

• Ο ιστότοπος του Δικηγορικού Συλλόγου της Σλοβακίας (Slovenská advokátska komora) και του Συλλόγου Φορολογικών Συμβούλων της Σλοβακίας (Slovenská komora daňových poradcov)
• Δελτίο του Δικηγορικού Συλλόγου της Σλοβακίας (Bulletin Slovenskej advokátskej komory)
• Διαδικτυακό επαγγελματικό νομικό περιοδικό στη διεύθυνση pravnelisty.sk
• Ο ιστότοπος epravo.sk

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ εθνικών αρχών και πανεπιστημίων που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

Οι πληροφορίες αυτές δεν υπάρχουν.

Παραδείγματα μη κυβερνητικών πρωτοβουλιών που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση σχετικά με αυτόν στη χώρα σας

• Ο ιστότοπος του Ευρωπαϊκού Νομικού Κέντρου EUROIURIS, μιας ένωσης πολιτών — Νομοθεσία ανθρωπίνων δικαιωμάτων στην Ευρωπαϊκή Ένωση και στο Συμβούλιο της Ευρώπης και εφαρμογή της στη Σλοβακία (Právna úprava ochrany ľudských práv v Európskej únii a v Rade Európy a ich aplikácia v podmienkach Slovenskej republiky).
• Η ενημερωτική πύληeuractiv.sk η οποία επικεντρώνεται στις υποθέσεις της ΕΕ, ιδίως σε σχέση με τη Σλοβακία.

Το βασικό ισχύον έγγραφο πολιτικής είναι η έκθεση της κυβέρνησης της Φινλανδίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα που εκδόθηκε το 2014 (Valtioneuvoston ihmisoikeusselonteko, VNS 6/2014 vp), η οποία εξετάζει τρόπους με τους οποίους μπορεί να ενισχυθεί η διάσταση των θεμελιωδών δικαιωμάτων στην ΕΕ, μεταξύ άλλων μέσω της ενημέρωσης σχετικά με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Η έκθεση αναφέρει επίσης την έκθεση της Επιτροπής σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και την ετήσια έκθεση του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και τη σχετική συζήτηση σε επίπεδο Συμβουλίου. Αναφέρει επίσης ότι είναι σημαντικό να αυξηθεί η ενημέρωση των πολιτών σχετικά με τον Χάρτη. Η έκθεση τονίζει πόσο σημαντικό είναι να αναπτυχθούν και να αξιοποιηθούν τα υφιστάμενα πρακτικά εργαλεία για τους συντάκτες, όπως κατευθυντήριες γραμμές και κατάλογοι ελέγχου, ώστε να υπάρξει καλύτερη ενημέρωση σχετικά με τον Χάρτη. Αυτό θα πρέπει να υποστηριχθεί, για παράδειγμα, μέσω κατάρτισης για τους εισηγητές της ΕΕ (σ. 38). Στη γνωμοδότησή της σχετικά με την έκθεση για τα ανθρώπινα δικαιώματα, η Μεγάλη Επιτροπή του Κοινοβουλίου της Φινλανδίας τόνισε ιδιαίτερα την ανάγκη ενημέρωσης σχετικά με τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (SUVL 6/2014 vp).

Έκθεση της κυβέρνησης της Φινλανδίας για τα ανθρώπινα δικαιώματα 2014

Το δεύτερο εθνικό σχέδιο δράσης της Φινλανδίας για τα θεμελιώδη και τα ανθρώπινα δικαιώματα 2017-2019 (Kansallinen perus- ja ihmisoikeustoimintaohjelma 2017-2019) αναφέρει συγκεκριμένα τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ ως νομική βάση για ολόκληρο το σχέδιο δράσης (σ. 17), επιπρόσθετα προς άλλες σχετικές πηγές για θέματα θεμελιωδών και ανθρώπινων δικαιωμάτων. Ο Χάρτης των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων αποτελεί επίσης νομική βάση για κάποια επιμέρους σχέδια δράσης, όπως τη δράση 1.1 «Ενίσχυση της ικανότητας της κυβέρνησης σε θέματα θεμελιωδών και ανθρώπινων δικαιωμάτων» (Valtioneuvoston kapasiteetin kasvattaminen perus- ja ihmisoikeusasioissa) και τη δράση 1.1.1 «Ενίσχυση των βασικών δεξιοτήτων των κρατικών υπαλλήλων και των δεξιοτήτων τους στον τομέα των ανθρώπινων δικαιωμάτων» (Valtioneuvoston virkamiesten perus- ja ihmisoikeusosaamisen vahvistaminen).

Kansallinen perus- ja ihmisoikeustoimintaohjelma 2017–2019 (Εθνικό σχέδιο δράσης για τα θεμελιώδη και τα ανθρώπινα δικαιώματα 2017-2019)

Κατάρτιση σχετικά με την εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων

• Κρατικό πρόγραμμα κατάρτισης σχετικά με τα θεμελιώδη και ανθρώπινα δικαιώματα (Perus- ja ihmisoikeudet valtioneuvostossa) για κρατικούς υπαλλήλους την άνοιξη του 2017, στο πλαίσιο του οποίου εξετάστηκαν επίσης τα θεμελιώδη δικαιώματα στην ΕΕ, και όπου περιλαμβανόταν ενότητα για την εκτίμηση επιπτώσεων όσον αφορά τα θεμελιώδη και τα ανθρώπινα δικαιώματα.
• Πρόγραμμα κατάρτισης για υπαλλήλους σχετικά με τα θεμελιώδη και τα ανθρώπινα δικαιώματα στην Ευρωπαϊκή Ένωση (Perus- ja ihmisoikeudet Euroopan unionissa), το οποίο περιλαμβάνει ξεχωριστή ενότητα για τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (ετησίως, τελευταία φορά στις 30 Μαρτίου 2020).
• Πρόγραμμα κατάρτισης για υπαλλήλους με την ονομασία EU-oikeus pähkinänkuoressa («Το ενωσιακό δίκαιο με μια ματιά»), το οποίο εξετάζει επίσης αναλυτικά τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (ετησίως, τελευταία φορά στις 10 Μαΐου 2019).
• Κατάρτιση σχετικά με την προστασία των δεδομένων και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ σε συνεργασία με τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης, το φινλανδικό Κέντρο Ανθρώπινων Δικαιωμάτων και το φινλανδικό Υπουργείο Δικαιοσύνης (16 Ιανουαρίου 2019).
• Πρόγραμμα κατάρτισης για υπαλλήλους σχετικά με τα κριτήρια σύνταξης νομικών κειμένων, το οποίο περιλαμβάνει ενότητα για τα θεμελιώδη δικαιώματα και τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων (ετησίως)·
• Σεμινάριο κατάρτισης για υπαλλήλους της Μόνιμης Αντιπροσωπείας της Φινλανδίας στην ΕΕ (Βρυξέλλες) σχετικά με τον τρόπο συνεκτίμησης του Χάρτη στις δραστηριότητες των ομάδων εργασίας του Συμβουλίου (άνοιξη 2019, στο πλαίσιο της προετοιμασίας της Φινλανδίας για τη φινλανδική Προεδρία του Συμβουλίου), σε συνεργασία με τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και τη Γενική Γραμματεία του Συμβουλίου.
• Τον Οκτώβριο του 2019 μέλη του προσωπικού του Γραφείου του Κοινοβουλευτικού Διαμεσολαβητή επισκέφθηκαν τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (FRA) στη Βιέννη, σε συνέχεια της πρωτοβουλίας του FRA για στενότερη συνεργασία. Κατά τη διάρκεια της επίσκεψης παρουσιάστηκαν οι δραστηριότητες του Οργανισμού, ιδίως όσον αφορά την παρακολούθηση της εφαρμογής του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων και τον ρόλο του Οργανισμού ως προς την παρακολούθηση και την αξιολόγηση των δικαιωμάτων των ατόμων με αναπηρία και των παιδιών. Οι συμμετέχοντες συμφώνησαν να αναπτύξουν περαιτέρω τη συνεργασία μεταξύ των οργανισμών. Το Γραφείο του Πρωθυπουργού διοργάνωσε και άλλα σεμινάρια κατάρτισης σχετικά με το περιεχόμενο και την εφαρμογή του Χάρτη.

Εργαλεία που συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του Χάρτη και του πεδίου εφαρμογής του

Το Υπουργείο Δικαιοσύνης συνέταξε σημείωμα σχετικά με την ερμηνεία και την εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Το σημείωμα συντάχθηκε για πρώτη φορά το 2016 και επικαιροποιήθηκε στις αρχές του 2020. Σκοπός αυτού του σημειώματος είναι να χρησιμεύσει ως εργαλείο για τη σύνταξη εθνικών νομοθετικών πράξεων και την εκπόνηση κειμένων εκ μέρους της Φινλανδίας τα οποία σχετίζονται με την ΕΕ, ιδίως κατά την αξιολόγηση των θεμελιωδών και των ανθρώπινων δικαιωμάτων σε θέματα που εμπίπτουν στο πεδίο εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου. Μεγάλο μέρος του ενωσιακού δικαίου εφαρμόζεται σε εθνικό επίπεδο, και για τον λόγο αυτό τα θεμελιώδη δικαιώματα της ΕΕ αποτελούν επίσης ουσιώδες μέρος της κατάρτισης εθνικών νομοθετικών πράξεων. Επιπλέον, το ενωσιακό δίκαιο αφήνει συχνά περιθώριο διακριτικής ευχέρειας σε εθνικό επίπεδο όσον αφορά την πρακτική εφαρμογή του δικαίου της ΕΕ και την επιλογή των μέτρων, αλλά η διακριτική αυτή ευχέρεια πρέπει να χρησιμοποιείται σύμφωνα με τα θεμελιώδη δικαιώματα της ΕΕ.

Το σημείωμα εξετάζει ζητήματα που σχετίζονται με το πεδίο εφαρμογής, την ερμηνεία, τα έννομα αποτελέσματα και το επίπεδο προστασίας του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ. Η επικαιροποίηση έλαβε υπόψη την πλέον πρόσφατη νομολογία και επιδίωξε, ειδικότερα, να εξετάσει λεπτομερέστερα τα κύρια ζητήματα που αφορούν τις πρακτικές πτυχές της νομοπαρασκευαστικής διαδικασίας. Στα ζητήματα αυτά περιλαμβάνονται οι προϋποθέσεις για τον περιορισμό των θεμελιωδών δικαιωμάτων της ΕΕ και η σχέση μεταξύ του Χάρτη και άλλων θεμελιωδών και ανθρώπινων δικαιωμάτων, όπως αυτά που περιλαμβάνονται στην Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου και στο φινλανδικό Σύνταγμα.

Muistio EU:n perusoikeuskirjan soveltamisesta ja tulkinnasta («Σημείωμα σχετικά με την ερμηνεία και την εφαρμογή του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ») (978 Kb)

Χρήση και προώθηση εργαλείων του Χάρτη που αναπτύχθηκαν από άλλες χώρες της ΕΕ ή από άλλους ενδιαφερομένους στην ΕΕ

Πληροφορίες σχετικά με τις εκθέσεις και τα εργαλεία του Οργανισμού Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (FRA) παρέχονται μέσω του κρατικού δικτύου θεμελιωδών και ανθρώπινων δικαιωμάτων. Επιπλέον, η ετήσια έκθεση για τα θεμελιώδη δικαιώματα θα αποτελέσει αντικείμενο υπουργικού δελτίου Τύπου για την υποστήριξη της επικοινωνίας με τους πολίτες.

Συνεργασία με ενδιαφερομένους για την προώθηση της χρήσης του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και της ενημέρωσης σχετικά με αυτόν

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ εθνικών αρχών και πανεπιστημίων που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση σχετικά με αυτόν

Σεμινάριο για τη νομοπαρασκευαστική διαδικασία που διοργανώνεται από το Πανεπιστήμιο του Τάμπερε, το οποίο περιλαμβάνει ενότητα σχετικά με τις εκτιμήσεις επιπτώσεων όσον αφορά τα θεμελιώδη και τα ανθρώπινα δικαιώματα, και ιδίως τον Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ (διοργανώθηκε στις 8 Νοεμβρίου 2018 και στις 26 Νοεμβρίου 2019 και θα διοργανωθεί το φθινόπωρο του 2020).

Παραδείγματα μη κρατικών πρωτοβουλιών που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση σχετικά με αυτόν στη χώρα σας

Σχετικά με τη σπουδαιότητα του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων, με την ευκαιρία των δέκα χρόνων από τη θέσπισή του: άρθρο που δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα Turun Sanomat στις 11 Δεκεμβρίου 2019

Χρήση του Χάρτη και ενημέρωση γι’ αυτόν στη χώρα σας

Κυβερνητικές πολιτικές που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση γι’ αυτόν από μέρους της νομοθετικής εξουσίας, της διοίκησης, των οργάνων επιβολής του νόμου και του δικαστικού σώματος

Στην εθνική κυβερνητική στρατηγική για τα ανθρώπινα δικαιώματα (στο εξής: στρατηγική για τα ανθρώπινα δικαιώματα) (ανακοίνωση της κυβέρνησης 2016/17:29), η κυβέρνηση έκρινε ότι ήταν αναγκαίο να αξιολογηθεί η εφαρμογή του Χάρτη. Το 2017 ανατέθηκε στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλας η εντολή χαρτογράφησης της εφαρμογής του Χάρτη. Μεταξύ άλλων, η εντολή περιλάμβανε επισήμανση των υποθέσεων στις οποίες εφαρμόζεται ο Χάρτης από τα δικαστήρια, καθώς και του τρόπου εφαρμογής του, συμπεριλαμβανομένων στατιστικών σχετικά με τον αριθμό των αποφάσεων στις οποίες γίνεται παραπομπή στον Χάρτη. Η ανάλυση που διενεργήθηκε στο πλαίσιο της εν λόγω εντολής, η οποία παρουσιάστηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2017 και πραγματοποιήθηκε σε διαβούλευση, μεταξύ άλλων, με την Εθνική Διοίκηση Δικαστηρίων (Domstolsverket), έδειξε ότι πολλά δικαστήρια είχαν εφαρμόσει τον Χάρτη σε αρκετές περιπτώσεις. Γενικά, παραπομπή στον Χάρτη γίνεται όταν το θέμα άπτεται της ΕΣΔΑ και/ή του λοιπού ενωσιακού δικαίου. Ορισμένα άρθρα έχουν εφαρμοστεί ευρύτερα. Πρόκειται για την εφαρμογή της αρχής ne bis in idem (άρθρο 50) και άλλα δικονομικά δικαιώματα.

Στο πλαίσιο της κυβερνητικής στρατηγικής για τα ανθρώπινα δικαιώματα (βλ. παραπάνω), ανατέθηκε στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλας να προετοιμάσει δραστηριότητες ανάπτυξης δεξιοτήτων για τους κρατικούς υπαλλήλους. Το πανεπιστήμιο προσφέρει δωρεάν προγράμματα κατάρτισης τόσο στο διαδίκτυο όσο και στο πλαίσιο επιμέρους αρχών. Τα προγράμματα κατάρτισης περιλαμβάνουν, μεταξύ άλλων, την εφαρμογή του Χάρτη.

Η Εθνική Διοίκηση Δικαστηρίων (Domstolsverket) συμβάλλει στη γνώση της εφαρμογής του Χάρτη στη Σουηδία, μέσω του ενημερωτικού δελτίου για το ενωσιακό δίκαιο, το οποίο εκδίδεται 10 φορές τον χρόνο. Κύριος σκοπός του ενημερωτικού δελτίου είναι να αναδείξει και να τονίσει τη σημασία του ενωσιακού δικαίου μέσω της επιλεκτικής παρακολούθησης της νομολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης και της παρακολούθησης και υποβολής εκθέσεων σχετικά με την εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου από τα σουηδικά δικαστήρια. Είναι δεδομένο ότι η νομολογία του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης διαδραματίζει σημαντικό ρόλο στην εφαρμογή του ενωσιακού δικαίου. Επομένως, δεν υπάρχει αμφιβολία ότι η νομολογία του Δικαστηρίου επηρεάζει επίσης το ουσιαστικό περιεχόμενο των δικαιωμάτων που κατοχυρώνονται στον Χάρτη. Συνεπώς, στο πλαίσιο αυτό, το ενημερωτικό δελτίο για το ενωσιακό δίκαιο, ιδίως μέσω της παρακολούθησης της σχετικής νομολογίας του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης, αποτελεί σημαντικό μέσο για την ευαισθητοποίηση τόσο του οικείου προσωπικού των σουηδικών δικαστηρίων όσο και του ευρέος κοινού σχετικά με το ενωσιακό δίκαιο και, ως εκ τούτου, με τα θεμελιώδη δικαιώματα που κατοχυρώνονται στον Χάρτη. Το γεγονός ότι το Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης έχει ευρύτατη θεώρηση του πεδίου εφαρμογής του ενωσιακού δικαίου και, ως εκ τούτου, και του Χάρτη συνηγορεί περαιτέρω υπέρ της σημασίας της συνεχούς παρακολούθησης και της γενικής καθοδήγησης όσον αφορά τις πλέον σημαντικές/καθοριστικές αποφάσεις, από τη σκοπιά των σουηδικών δικαστηρίων, στον τομέα του ενωσιακού δικαίου. Αυτό οφείλεται στο γεγονός ότι πρόκειται για έναν δυναμικό και διαρκώς εξελισσόμενο τομέα δικαίου.

Η συλλογή νομικών συνδέσμων για τα ανθρώπινα δικαιώματα στο ενδοδίκτυο των σουηδικών δικαστηρίων παρέχει πληροφορίες για όλους τους σχετικούς φορείς, τα όργανα, τα έγγραφα και τις νομικές πράξεις στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Με την παροχή των πληροφοριών αυτών, η Εθνική Διοίκηση Δικαστηρίων (Domstolsverket) διασφαλίζει ότι το προσωπικό των σουηδικών δικαστηρίων έχει επαρκή και συνεχώς επικαιροποιούμενη πρόσβαση σε βάση δεδομένων που περιέχει τις σημαντικότερες πληροφορίες σχετικά με τον Χάρτη, καθώς και με άλλες συναφείς νομοθετικές πράξεις που αφορούν τα ανθρώπινα δικαιώματα.

Η Δικαστική Ακαδημία (Domstolsakademin) και η Μονάδα Μάθησης (Enheten för lärande) είναι αρμόδιες για την ανάπτυξη των δεξιοτήτων των εργαζομένων των σουηδικών δικαστηρίων. Η ανάπτυξη δεξιοτήτων περιλαμβάνει την κατάρτιση σχετικά με τη δικαστική δραστηριότητα τακτικών δικαστών, τεχνικών συμβούλων, παρέδρων, συμβολαιογράφων, εισηγητών και συντακτών δικηγόρων, καθώς και την κατάρτιση εκτός της δικαστικής δραστηριότητας. Τα προγράμματα κατάρτισης καλύπτουν ευρύ φάσμα θεμάτων, όπως το ποινικό δίκαιο, το οικογενειακό δίκαιο, το δικονομικό δίκαιο, το χωροταξικό δίκαιο και το δίκαιο του περιβάλλοντος, το φορολογικό δίκαιο, το δίκαιο κοινωνικής ασφάλισης, το μεταναστευτικό δίκαιο και το διοικητικό δικονομικό δίκαιο. Επιπλέον, παρέχεται εξατομικευμένη κατάρτιση, για παράδειγμα, σε προϊσταμένους και δικαστικούς υπαλλήλους. Στα προγράμματα κατάρτισης οι αναφορές στον Χάρτη είναι τόσο άμεσες (μέσω συνεδριών κατάρτισης για τον ίδιο τον Χάρτη) όσο και έμμεσες (ενσωματώνονται στην κατάρτιση όταν ο Χάρτης και η προοπτική των ανθρωπίνων δικαιωμάτων σχετίζονται με το θέμα που εξετάζεται στο πλαίσιο του μαθήματος). Για παράδειγμα, τα μαθήματα για μελλοντικούς δικαστές περιλαμβάνουν βασική επισκόπηση του Χάρτη και της σχέσης του με την Ευρωπαϊκή Σύμβαση Δικαιωμάτων του Ανθρώπου, συμπεριλαμβανομένων των άρθρων, της νομολογίας και της σύνταξης δικαστικών αποφάσεων. Οι συμμετέχοντες λαμβάνουν επίσης κατάρτιση σχετικά με τον τρόπο αναζήτησης στις βάσεις δεδομένων του ενωσιακού δικαίου. Για τους τακτικούς δικαστές υπάρχει, μεταξύ άλλων, διαδικτυακή κατάρτιση στο ευρωπαϊκό δίκαιο η οποία αναφέρεται στον Χάρτη. Αναφορές στον Χάρτη γίνονται επίσης σε μαθήματα που παρέχονται σε άλλους τομείς, όπως το ποινικό δίκαιο και το διοικητικό δικονομικό δίκαιο. Η προσοχή στον Χάρτη εφιστάται επίσης στο πλαίσιο εκπαιδευτικών ταξιδιών που πραγματοποιούν στην Ευρώπη τόσο τακτικοί όσο και εκπαιδευόμενοι δικαστές. Τα ταξίδια περιλαμβάνουν μεταξύ άλλων επισκέψεις στο Δικαστήριο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο των Δικαιωμάτων του Ανθρώπου. Ο Χάρτης περιλαμβάνεται σε μεγάλο αριθμό μαθημάτων για τους λοιπούς εργαζομένους των δικαστηρίων, καθώς και στην προσφορά κατάρτισης που απευθύνεται σε όλες τις κατηγορίες προσωπικού. Παραδείγματα αποτελούν τα εισαγωγικά μαθήματα για νεοεισερχόμενους και τα μαθήματα σχετικά με την επαφή με τους πολίτες, τα μέσα ενημέρωσης, τον ΓΚΠΔ, τη χρήση υπηρεσιών διερμηνείας, την ισότητα, καθώς και τη δημοσιότητα και την εμπιστευτικότητα.

Εργαλεία που συμβάλλουν στην καλύτερη κατανόηση του Χάρτη και των περιπτώσεων εφαρμογής του

• για επαγγελματίες (νομοθετική εξουσία, διοίκηση, επιβολή του νόμου, δικαστικό σώμα, επαγγελματίες του νομικού κλάδου)
• για πολίτες

Χρήση και προώθηση εργαλείων του Χάρτη που αναπτύχθηκαν από άλλες χώρες της ΕΕ ή από άλλους ενδιαφερομένους στην ΕΕ

Το εγχειρίδιο «Fundamental Rights Training for Border Guards» (Κατάρτιση των συνοριοφυλάκων στα θεμελιώδη δικαιώματα) (Frontex, 2013), το οποίο αναφέρει τον Χάρτη της ΕΕ ως εργαλείο για την ενίσχυση της έννοιας του αμοιβαίου σεβασμού και της συνεργασίας, χρησιμοποιείται στην κατάρτιση του Frontex στην οποία συμμετέχει προσωπικό από το σώμα της συνοριοφυλακής της σουηδικής αστυνομίας.

Συνεργασία με ενδιαφερομένους για την προώθηση της χρήσης του Χάρτη των Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και της ενημέρωσης σχετικά με αυτόν

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ υπερασπιστών δικαιωμάτων και εθνικών αρχών που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

-

Παραδείγματα συνεργασίας μεταξύ εθνικών αρχών και πανεπιστημίων που συμβάλλουν στην καλύτερη χρήση του Χάρτη και ενημέρωση σχετικά με αυτόν

Όπως προαναφέρθηκε, στο Πανεπιστήμιο της Ουψάλας ανατέθηκε να προετοιμάσει δραστηριότητες ανάπτυξης δεξιοτήτων στον τομέα των ανθρωπίνων δικαιωμάτων για τους κρατικούς υπαλλήλους. Στο πλαίσιο της εντολής αυτής, το πανεπιστήμιο προσφέρει επιχειρησιακή κατάρτιση στις δημόσιες αρχές. Κατά την προετοιμασία των εν λόγω δραστηριοτήτων κατάρτισης, το πανεπιστήμιο βρίσκεται σε στενή διαβούλευση με την αρμόδια αρχή. Περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις δραστηριότητες κατάρτισης του Πανεπιστημίου της Ουψάλας διατίθενται στη διεύθυνση https://mr-forum.se/

Παραδείγματα μη κυβερνητικών πρωτοβουλιών που προωθούν τη χρήση του Χάρτη και την ενημέρωση σχετικά με αυτόν στη χώρα σας

-